1887. N°. 50.
Donderdag 28 April.
74sle jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woausdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN D1TMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cents
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht,
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 27 April 1887.
De Staats-Courant van gisteren bevat het offi
cieels verslag, door den waarnemenden geneeskundigen
inspecteur in Zeeland aan den Minister van Binn. Zaken
uitgebracht omtrent de te Goes waargenomen epide
mie van trichinenziekte.
Na te hebben medegedeeld welke verschijnselen zich
bij de lijders hebben voorgedaan en te hebben vermeld,
hoe het dr. A. Isebree Moens en dr. A. W. Van Ren-
terghem gelukte trichinen te vinden in een stukje
spiervleesch uit den bovenarm eener lijderes (waardoor
dus het aanwezen van trichinen was aangetoond) en
verder alle genomen maatregelen tegen het verbreiden
der ziekte te hebben vermeld, geeft de inspecteur voor
het ontstaan van trichinen op Zuid-Beveland bij inland-
sche vai kens de volgende vermoedelijke oorzaken op
Het is bekend, dat ratten bij voorkeur dragers zijn
van trichinen en dat varkens levende en doode ratten
verslinden. Vóór eenigen tijd nu werden op de be
wuste hofstede buitengewoon veel ratten aangetrolfen.
Het is daarom niet onwaarschijnlijk, dat ratten in
dezen de verspreiders van trichinen zijn geweest. Op
welke wijze zijn deze echter trichineus geworden Zie
daar een vraag, die niet zoo dadelijk is te beantwoor
den, te minder omdat de infectie der varkens, zooals
later zal blijken, reeds vóór maanden moet hebben
plaats gegrepen, en de. bronnen van die besmetting
allicht niet meer kunnen worden opgespoord.
Eene eigenaardigheid van het rattengeslacht is ge
legen in eene groote emigratiezucht, vooral kenbaar bij
het soort in Duitschland: «Wanderratten" genoemd.
Het zoude daarom kunnen zijn, dat een trichineuse rat
uit het buitenland langs den spoorweg of per schip
Zuid-Beveland had bereikt. Een tweede bron van be
smetting kan gelegen zijn in hét Amerikaansch var-
kensvleeseh, dat in groote massa's op het platteland
van Zuid-Beveland wordt gebruikt. Het is bekend, dat
dit vleesch soms trichinen bevat. Maar meer grond
bastaat nog voor het aannemen van de volgende in
fectiebron
In de maand September van het jaar 1883 werden
namelijk te Ierseke een 40tal personen plotseling onge
steld, lijdende aan dezelfde verschijnselen welke onlangs
te Goes zijn waargenomen. Volgens den arts Van Selms
en dr. Isebree Moens, die destijds deze personen behan
delden, lijdt het geen twijfel, of deze ziekte moest als
trichinosis worden beschouwd. Het is toen echter niet
gelukt de trichine bij den mensch, noch bij het dier,
aantetoonen. In verband met de waarnemingen te Goes
is het echter niet te gewaagd als een feit aantenemen,
dat zich reeds in 1883 te Ierseke trichinen hebben
vertoond, die allicht, op ratten voortgeplant, oorzaak
kunnen zijn van de ziekte bij het varken, onlangs op
bovengenoemde hofstede («Welgelegen" onder de ge
meente Kloetinge) waargenomen.
De trichinosis heeft zich echter' niet tot éen varken
bepaald. Bij een voortgezet onderzoek toch is gebleken,
dat, behalve dit, nog 3 varkens in 1886 op de bewuste
hofstede zijn gemest. Van deze zijn twee op 30 Sep
tember te Krabbendijke geslacht en in consumtie ge
bracht. Dientengevolge hebben aldaar, zooals latere
onderzoekingen hebben geleerd, in October van het
vorige jaar een tiental vrouwen, die van dat varkens-
vleesch hadden gegeten, aan trichinosis geleden. Hier
uit blijkt, dat reeds in September 1886 trichinen op
de hofstede «Welgelegen" moeten geweest zijn. Waar
schijnlijk zijn toen de 3 varkens tegelijk geïnf. ctetrd
en is het 4de vrijgebleven."
Van het den 17den Januari geslachte trichineuse
varken, zijn nog 10 jongen (biggen) in leven, 5 op
de hofstede 5 Welgelegen" en 5 te Krabbendijke. Bij
alle zijn op mijn verzoek door den districts-veearts
Swart, en den plaatsvervangend districts-veearts Mer-
vennée, eenige stukjes vleesch uit de spieren gesneden,
welke daarna door het bureel voor scheikundige en
microscopische onderzoekingen te Middelburg op tri
chinen zijn onderzocht, evenwel met negatieve uit
komsten. Niettemin blijft de aandacht op deze varkens
gevestigd.
Inmiddels worden pogingen in het werk gesteld, om
op de hofstede ratten te vangen, ten einde deze op
trichinen te onderzoeken.
Twee dezer zijn reeds aan de rijksveeartsenijschool
onderzocht, doch trichinen-vrij bevonden. Deze proef
nemingen worden voortgezet
«De trichinosis op Zuid-Beveland bepaalde zich
derhalve tot dusverre tot bovengenoemde 3 varkens,
welke grootendeels in consumtie zijn gebracht. Een
nauwkeurig onderzoek heeft geen grond opgeleverd
voor het vermoeden, dat de ziekte zich nog elders,
behalve te Ierseke in 1883, onder de varkens heeft
vertoond, zoodat wij mogen aannemen, dat de trichi
nosis in den laatsten tijd tot den stal van «Welgelegen"
bleef beperkt. Er zal evenwel nog eenige tijd moeten
verloopen, vóór dat het gevaar voor die infectie op
Zuid-Beveland geheel zal zijn geweken. Zoolang tri
chinen op of in den bodem aanwezig zijn, kunnen
staeds ratten, muizen, mollen enz soms ook varkens
(hetzij direct of indirect) worden geïnfecteerd, en zon
der het vereischte toezicht wederom aanleiding geven
tot epidemieën van trichinosis, zooals die te Goes is
waargenomen.
Daarom verdient het ernstige ovarweging, de ratten,
muizen en mollen op Zuid-Beveland zooveel mogelijk
te doen vangen, op trichinen te onderzoeken en daarna
te verbranden. Ter voorkoming van de verspreiding
der trichinen is ook aan te bevelen het zooveel mo
gelijk rein houden der stallen en loopplaatsen van de
varkens en het voortdurend toezicht op de voeding
dezer, waarbij het azen op allerlei afval en lijken van
dieren moet worden vermeden. Het veeartsenijkundig
staatstoezicht vindt hierin op Zuid-Beveland een ruim
veld ter bearbeiding.
Ten einde de ziekte bij den mensch te voorkomen,
is een streDg toezicht op het vleesch van daar gemeste
varkens noodzakelijk. Daarbij mag het microscopisch
onderzoek van het varkensvleesch niet worden nage
laten.
Aan het gemeentebestuur te Goes gaf ik in over
weging het aldaar geslachte vleesch van varkens, af
komstig van Zuid-Beveland, op trichinen te doen on
derzoeken. Daardoor toch kan, zoolang dit onderzoek
in de plattelandsgemeenten, wegens gebrek aan des
kundig personeel, niet kan plaatshebben, tevens eene
conti 61e over die streek worden gehouden. Bovendien
is het noodzakelijk, dat ten minste in de grootere
gemeenten eene gelegenheid besta, waar spekslagers
en consumenten in staat worden gesteld het varkens
vleesch vóór het gebruik te doen onderzoeken. Te Goes
en te Middelburg bestaat thans eene uitstekende ge
legenheid waarvan reeds een ruim gebruik werd
gemaakt.
De meest afdoende maatregel voor den mensch bestaat
echter in de onthouding van het gebruik van varkens
vleesch, ham en worst, die niet dóór en door gaar
gekookt of gebraden zijn.
Bij eene strenge toepassing van deze maatregelen
bestaat het gegronde vooruitzicht, dat binnen een niet
te lang tijdsverloop het gevaar van infectie door trichi
nen op Zuid-Beveland zal zijn geweken. Het is zoowel
in het belang van den Staat, de gemeenten als van
het individu, daarvoor een offer te brengen, en de
toepassing dezer maatregelen zooveel mogelijk te bevor
deren. Afgescheiden toch van de schade, welke de han
del in binnenlandsche varkens al spoedig zoude onder
vinden, indien de trichinosis zich in ons vaderland
opnieuw mocht vertoonen, zoo moeten toch ziekten,
welke de volksgezondheid in zoo groote mate bedreigen,
met alle ten dienste staande middelen worden bestreden.
De epidemie te Goes heeft geleerd, welk eene uitbrei
ding trichinosis tengevolge van het gebruik van het
vleesch en worst van slechts een half varken kan ver
krijgen. Het aantal aangetasten mag gerust op 70
gesteld worden, dat is meer dan 1 op 100 inwoners.
Gelukkig is slechts éene lijderes overleden.
«Moge de treurige ervaring te Goes opgedaan", aldus
eindigt bet verslag, »tot leering strekken, dat het nim
mer zonder bedenking is, varkensvleesch, worst en ham,
welke niet trichinenvrij zijn verklaard, rauw of niet
gaar te nuttigen. De trichinosis bij den mensch op
Zuid-Beveland is, zoover bekend, de eerste in Neder
land waargenomen. Tot dusver waren hier ook nog
geen trichinen bij inlandsche varkens aangetoond
Het gewicht van deze feiten legt aan allen, die voor
de gezondheid van mensch en dier hebben te waken,
de verplichting op, om met alle hun ten dienste staande
middelen eene ziekte te weren, welke bij eenige ver
spreiding alras een ramp voor Nederland zou worden.
De loop dezer zi-kte en de ervaring elders verkregen,
leiden daarbij tot de overtuiging, dat de genoemde
maatregelen, met volharding toegepast, in staat zijn
die ramp te voorkomen."
De aanbeveling voor kantonrechter te
Goes bestaat uit de heeren mrs. P. J. F. Van Vooist
Vader, kantonrechter te Harderwijk, N. C. H. Van
Daalen Wetters en D. Wesseling, griffiers bij de kan
tongerechten, resp. te Goes en Wijk bij Duurstede.
Ierseke. In de gisteren gehouden vergadering van
het Departement Ierseke der Maat-
schappij tot Nut van 't Algemeen werd
het bestuur, dat aftreden moest, met groote meerder
heid van stemmen herkozen. Alle 5 leden namen hunne
herbenoeming aan. Tot afgevaardigde ter algemeene
vergadering der Maatschappij op 1 Juni werd gekozen
de heer M. De Korte en als zijn plaatsvervanger de
heer J. L. Moerdijk. Als nieuwe leden werden voor
gesteld de heeren C. A. E. Sauer, S. Was en J. Ver-
schuure. De heer J. F. M. Bergman nam tijdelijk de
functie van bibliothecaris aan en de plaatsing der
bibliotheek te zijnen huize. Maandag a. s. zal eene
nieuwe vergadering plaats hebben ter bepreking van
de punten van beschrijving voor de algemeene verga
dering.
Bij kon. besluit is benoemd tot adjunct-controleur
der directe belastingen en van het kadaster, de surnu
merair bij dat dienstvakJ. B. Craandijk, te Middelburg.
Mej. E. Hoogerhey te Zieriksee is benoemd
tot gem.-vroedvrouw te Delden.
In den nacht van Zaterdag op Zondag overleed,
na eene zeer plotselinge ongesteldheid, een geacht in
gezetene van Middelburg, n.l. de heer L. L. Wou-
terse, notaris aldaar, een man die eene zeldzame
werkkracht paarde aan groote welwillendheid en in
verschillende betrekkingen steeds toonde ook gaarne
voor de publieke belangen werkzaam te zijn.
(M. Ct.)
De St.-Ct. (no. 97) bevat de statuten der nml.
venn. ȟe Vlissingsche Duinwaterlei
ding-Maatschappij" te Vlissingen, welke ten
doel heeft de exploitatie van eene waterleiding uit
duinen tusschen Vlissingen en Zoutelande tot en in de
gemeente Vlissingen. Voor de eerste maal zijn aange-
gesteldtot directeur de heer J. L. Giüber, en tot
commissarissen de heeren J. Van Raalte, C. L. Van
Woeltleren, J. A. E. Musquetier, M. C. Wurfbain en
J. G. W. Sieger.
Door den heer Van Kerkwijk is op art. 139 van
de Grondwet een amendement voorgesteld, strek
kende om te bepalen dat de benoeming van den voor
zitter van den gemeenteraad, uit of buiten de leden
van den Raad, door de wet wordt geregeld.
Het regeeringsartikel eischt eene benoeming door
den Koning.
De heer Greeve heeft voorgesteld art. 15 7
der Grondwet te lezen als volgt
»Er bestaat een opperste gerechtshof onder den
naam van Hooge Raad der Nederlanden, waarvan de
leden, en uit dezen de president en vice-president,
door den Koning worden benoemd"; en vooits te
bepalen
Wanneer eene plaats van raadsheer in den Hoogen
Raad openvalt, doet de Hooge Raad, ter vervulling
daarvan, aan den Koning eene voordracht van drie
personen, ten einde daaruit eene keuze te doen".
De voordracht van de Tweede Kamer aan den Ko
ning zou dus vervallen.
De aandacht van Nederlandsche ge
neeskundigen wordt gevestigd op de gelegen
heid die er voor hen bestaat om onder genot eener
toelage van 200 of 250 's maands, vrij van
contributie ten behoeve der burgerlijke pensioenen,
belast te worden met de uitoefening van den burger
lijken geneeskundigen dienst in een of ander door
den Gouverneur-Generaal aan te wijzen gedeelte van
Ned.-Indië, terwijl zij daar tevens particuliere prak
tijk kunnen waarnemen.
De bevolking des rijks bedroeg op 1 Jan'
1887 2,174,001 mannen, 2,216,856 vrouwen, totaal
4,390.857. Zij is toegenomen in den loop van 1886
met 26,868 m., 27,977 vr., totaal 54,845.
De algemeene vergadering der Vereeniging
t. b. der Homoeopathie in Nederland werd
Zaterdag te 's-H»ge gehouden.
De Vereeniging, in October 11. opgericht, telt thans
174 donateurs, leden en begunstigers. De voorzitter
deelde mede, dat zich reeds eenige artsen hebben aan
gemeld om in de gelegenheid te worden gesteld, de
homoeopatliische geneeswijze in het buitenland te be-
studeeren, om haar later in ons land in practijk te
brengen.
Van wege het hoofdbestuur zijn uitgegeven twee
brochures, te weten«Is de homoeopathie kwakzal
verij 1" door dr. N. A. J. Voorhoeve te 's-Hage, en
«Hahnemann en de homoeopathie", door J. Merckens
te Vlissingen. Beide werkjes werden aan de leden ten
geschenke gegeven en zullen in den handel worden
gebracht.
Menige belangrijke mededeeling werd gedaan door
vele, leden, die uit verschillende plaatsen waren te zamen
gekomen, en waaruit ble. k, dat de homoeopathie steeds
meer aanhangers krijgt in alle rangen en standen en
hoe hoog deze geneeswijze wordt gewaardeerd door
allen, die er eenmaal de uitwerking van hebben onder
vonden. Tal van genezingen, door leeken, werden aan
gehaald van zieken, die door de gewone doctoren als
onhetstelbaar waren verklaard of die niet herstelden.
Het doel der Vereeniging is en blijft, dengenen in
ons land, die de homoeopathie bij eigen ervaring hebben
leeren waardeeren, de gelegenheid te openen om volgens
deze geneeswijze te worden behandeld. (D.)
Onder leiding van den heer Stoeller uit Rotter
dam werd Zondag te Amsterdam de jaarvergadering
der Deurwaardersvereeniging gehouden, voornamelijk
ter behandeling van de bekende circulaire des minis
ters van justitie, waarbij bepaald is, dat exploten ter
zake van drankwet-overtredingen voortaan aan de
rijksveldwachters worden opgedragen, waardoor de
deurwaarders financiëel belangrijk worden benadeeld.
Na een langdurig debat werd besloten zich opnieuw
tot den minister te wenden met het verzoek zijne be
doeling te willen verduidelijken, ten einde allen twijfel
bij de ambtenaren omtrent de toepassing dezer bepa
ling weg te nemen.
Volgens de ontvangen rapporten van kapitein
Harten is er brand aan boord van het
stoomschip «Prinses Amalia" ontdekt op
den lOen April, te 12 uur 5 min. namiddag, terwijl
het schip stoomende was in het Suez-kanaal. Bij on
derzoek bleek, dat de brand was aangekomen midden
in het achteronderruim en ondanks dat met alle scheeps
pompen werd gespoten en een centrifugaalpomp door
de Kanaalmaatschappij ter adsistentie was gezonden,
kon men den brand niet meester worden, dan na het
achteronderruim en achterondertusschendeks vol water
te hebben doen loopen, waartoe van de machinekamer
uit gelegenheid bestaat. Hiermede had men den 11
April te 3 uur voormiddags den brand bedwongen.
Het schip, dat in het Groot Bittermeer ten anker
was gekomen, zette de reis Suez voort op den 12en
April en kwam daar des avonds aan. Onmiddellijk
werd een aanvang gemaakt met de lossing uit het
achterruimde lading aldaar en in het achtertusschen-
deks, de proviand enz., zijn zwaar beschadigd. De be
schadigd geloste lading zou op order van experts te
Suez verkocht worden.
Kapitein Harten roemt zeer de houding van passa
giers en equipage tijdens het ongeval.
De passagiers hebben de reis voortgezet per «Gel
derland" en per «Burg. denTex." De pakketdienst is
insgelijks met laatstgenoemd stoomschip opgezonden.
De mail is, per stoomschip «Auadyr" van de Messa-
geries Maritimes verscheept.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Gisteren is behandeld het amendement-Godin
de Beaufort, om de additioneels artikelen van het
kiesrecht op tc nemen in hoofdstuk 3. Hij en de
heeren Schaepman, Van den Biesen en Lohman be
toogden, dat bovenal de zekerheid noodig was dat de
kiesrechtherziening tot stand kwam. De heer Borgesius
bestreed het amendement evenals minister Heemskerk,
die voor mistrouwen geen reden zag; hij ontried de
aanneming, maar zou bij aanneming zich niet aan
discussie over de additioneele artikelen onttrekken.
Het amendement-Godin werd daarop verworpen met
45 tegen 32 stemmen. Hoofdstuk 3 is daarna aan
genomen met 49 tegen 28 stemmen.
De discussie is daarop aangevangen over hoofdstuk 4.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bij de Herv. gemeente te Kortgene zal, zooals
wij reeds meldden, ds. J. Van den Bergen, die het
beroep naar Gelselaar heeft aangenomen, Zondag a. s.
afscheid prediken. Van de 4 gemeenten in Noord-Be
veland zijn er alsdan 3 vacant.
Bedankt voor het beroep naar Dreischor door
ds. H. Worst, te Epe.
De Herv. gemeente te Wissekerke leed dezer
dagen een gevoelig verlies in het afsterven van den
heer E De Smit, die meer dan 25 jaar als Evangelist
te Kamperland, tot die gemeente behoorende, is werk
zaam geweest. (D.)
De commissie voor het eind-examen der Hoogere
Burgerscholen in Zeeland is door den Commissaris
des Konings samengesteld als volgtvoorzitter de heer
G. Kok, directeur der H. B. school te Zierikseeleden:
de heeren J. Vermeulen, dr. H. Japikse, dr. J. J. Couvée
en J. Broekema, directeur en leeraren te Middelburg
dr. A. W. Van Campen, D. Stigter, G. J. Van der
Poll en A. S. Mink, directeur en leeraren te Goes
en F. F. Leupen, dr. L. W. T. Wigman, B. W. Mondt
en R. D. Nauta, allen leeraren te Zieriksee.
Het examen wordt te Middelburg afgenomen.
Door den heer J. G. Frederiks is eervol ontslag
gevraagd als leeraar in de Nederl. taal- en letterkunde
aan het gymnasium te Amsterdam, met het einde
van den loopenden cursus.
Z. M. heeft behalve de vergoeding van 30 pet.,
bedoeld bij art. 45 der Schoolwet, de volgende subsidie
verleend aan de gemeenten Nisse f 550 Serooskerke
(Schouwen) 350 en St.-Jansteen 1200.
Rechtszaken.
Door de arrond. rechtbank te Middelburg is
gisteren veroordeeld, wegens verduistering C. P., 18
j., te Kolijnsplaat tot 14 d. gev.straf.
De rechtbank te 's-Hage veroordeelde Maandag
den president der afdeeling 's-Hage van den Sociaal-
democratischen bond H. F. Baije, ter zake van laster
aangedaan aan ambtenaren in de rechtmatige uit
oefening hunner bediening, tot 4 maanden gevange
nisstraf.
