1887. N°. 28.
Zaterdag 5 Maart.
74sle jaargang.
WAARSCHUWING.
De PAT15JNTE1N
-«KscPcta».
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Adveitentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN D1TMAR te Botterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentifen is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 1q cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Den ingezetenen wordt bekend gemaakt dat
de in deze gemeente sedert enkele weken
voorkomende ziekte, zich o. a. kenmerkende
door pijnlijke zwelling van het hoofd en
stijfheid in de ledematen, volgens mededee-
ling van den waarnemend inspecteur van het
geneeskundig Staatstoezicht voor Zeeland moet
toegeschreven worde n aan het gebruik van met
TRICHINEN bezet varkensvleesch.
Op grond dat de aanwezigheid dezer dieren
in het menschelijk lichaam voor de gezond
heid hoogst nadeelige gevolgen
kan hebben, wordt men ten ernstigste gewaar
schuwd voor het gebruik van Varkensvleesch,
Ham en Worst, tenzij dat vóór het gebruik
goed gekookt of gebraden zij.
Voornoemde heer inspecteur verzoekt mij
er op te wijzen, dat bij het koken het vleesch
met koud water motet opgezet en langzaam
aan de kook moet worden gebracht, opdat
het door en door gaar worde.
Dit laatste moet bij het braden ook in het
oog gehouden worden.
Goes, 21 Februari 1^87.
De Burgemeester van Goes,
J. G. DE WITT HAMER
over het 3e kwartaal van het dienstjaar 1886/7 kunnen
ter secretarie afgehaald worden van Zaterdag 6 Maart
1887 tot en met Zaterdag den 13en daaraanvolgende,
uitgenomen des Zondags, dagel ijks van des voormiddags
9 tot des namiddags 2 uren.
Goes, den 4 Maart 1887.
De B nrgemeester van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
GOES, 4 Maart 1887.
Het zachte juk. De dol eerende Middelburgsche
ds. Klaarhamer verklaart in zij n orgaan, dat de kerken
«die het juk der Synodale Hiërachie afgeworpen hebben,
zich voortaan alleen buigen on der het zachte en rechte
juk van Koning Jezus". In verband daarmede is het
niet kwaad eens medetedeelen, dat, volgens het Han
delsblad, op het x,Gereformeerd Congres", dat onder
voorzitterschap van dr. Kuyper te Amsterdam verga
derde, het besluit is genomen over het gansche land
eene vereeniging te stichten, waarvan het hoofddoel
is de werving van leden voor heit nieuwe kerkgenoot
schap, dat dr. Knyper opricht. De hoofdleiding berust
door middel van moderatoren, consulenten en agenten
uitsluitend in de hand van éen ongenoemd persoon,
die zijn bureau houdtKeizersg racht no. 162 (adres
van de Vrije Universiteit.)
Enkele bepalingen leeren de strekking van dit besluit
kennen. Allereerst uit de plicht'-en der moderatoren.
Art. 7. Ona hiertoe te geraken, pogen de modera
toren van dorp tot dorp aanral ting met een betrouw
baar persoon in elke kerk te krijgen, ook al was
het slechts met éen enkelen, ra wijzen zij na onder
zoek in elke kerk een agent a an.
Art. 9. Elke week geeft hij aan het bureel, Kei
zersgracht 162, schriftelijk kennis van de door hem
bezochte kerk, of van de kerk waar een agent is
aangesteld, of eene verzamellijiit in orde is gekomen.
Art. 16. De adviezen der zakelijke sectiën liggen
bij de moderatoren ter visie zij laten die aan
niemand inzien, tenzij hij vooruit de toelatings
formule van het congres voluit onder teekend hebbe.
In de instructie voor de cons ulentea luidt art. 6
«Tot geene definitieve stappen besluiten zij, in
welke kerk ook, zonder voornf het voorliggende
geval met een ontwerp van hetgeen zij voornemens
zijn, aan het bureau te hebben Ingezonden en hierop
toestemmend antwoord te hebben ontvangen"; en
art. 12: «Van elke door hen verrichte handeling
geven de consulenten onverwijld kennis aan het
bureau; Keizersgracht no. 162".
Gelijk de moderator en consulent staan onder
het bureau Keizersgracht .no. 162, zoo staat de
agent onder den moderator of d en riag-consulent.
Zijne taak is alle vertrouwbare personen te doen
teekenen op de verzamellijst, aarbij ook de af
zwering van het «juk der synods il» li ërarchie" de
volstrekte voorwaarde is. Hij mag die lijst aan
niemand geven, nergens laten liggenaan minder
vertrouwde personen biedt hij eene bl: wco lijst aan
met dezelfde formule er boven. Zoo dra die lijst
voorloopig gereed is, zendt hij die op aan den mo
derator en dit wel uiterlijk vóór 1 April 1887.
Al deze instructies zijn, volgens de afschriften,
onderteekend geworden door dr. A. K lyper, voor
zitter; P. Van Son, vice-voorzitterdr, J. Woltjer,
secretaris, en W. Hovy, thesaurier; en :»ls men deze
bepalingen op den keper beschouwt, dan valt van
«het zachte juk van Jezus" weinig te bemerken,
maar heeft het er heel veel van, dat het juk der
Synode wordt afgeworpen om een veel zwaarder en
meer den geest beheerschend van dr. Kuyper c. s. op
te leggen.
Wij vermelden hierbij nog de volgende instruction
voor de corporatieleden (dia met het huisbezoek zijn
belast)
Maak het duidelijk, dat onze vaderen de kerke
lijke goederen meekregen, omdat da overheden toen
voor de gereformeerden partij kozen, maar dat wa
nu alles missen moeten, «omdat thans de overheid
Diet met ons is".
Herinner aan hetgeen Israël gaf: tienden. En dan
nog al de kostbare offers.
Wijst er op wat er uitgegeven wordt voor klee
ding en allerlei genot.
Wijst er op, dat de vijand terecht den spot met
ons zon drijven, als wij nu eens te vast gebonden
aan den Mammon bleken.
Vraag of men ook een busje wil hebben, orn er
eiken dag 2% of 3 centen in te doen.
Houdt u aan den maatstaf van eene week per
jaar het inkomen van heel het gezin voor den Heere.
Zorg bij uw tweeden rondgang, dat de collecten
in de lokalen blijven wat ze zijn.
Toon aan hoe vroeger de plaatsbewaarders en
kerkeknechts met alles strijken gingen, en dat men
dit nu aan de kerk zelve betaalt.
En dan valt hieruit op te merken, dat er ook be
hoorlijk beslag wordt gelegd op de beurzen der dolee-
rende broeders en zusters, nu niet ten behoeve der
«plaatsbewaarders en kerkeknechts", maar vermoede
lijk ten behoeve vaD de Vrije Universiteit en van de
doleerende dominee's.
Nog merken wij op, dat ds. Klaarhamer b. v. van
de leden van het classikaa! bestuur van Middelburg
zegt: «De Souvereine Koning der Kerke heeft hen
niet gesteld, Hij is daar niet in, het geklank van Zijn
Koninklijk Woord wordt in die bestuursstem niet ver
nomen". Maar dan dient toch nog bewezen te worden,
meenen wij, dat bovenbedoeld bureau, waarvan dr.
Kuyper voorzitter is, wel door den Souvereinen Koning
der Kerke is gesteld en dat in dat bureau wel het
geklank van Zijn Koninklijk Woord wordt vernomen".
Wij vreezen zeer, dat het stoken van onrust en ver
deeldheid in de Kerk eer een wanklank is te noemen
Ook in Goes wil men eene doleerende ge
meente gaan stichten. Het wachten schijnt slechts
te zijn op een geschikt gebouw. Eene aanvrage, om
het kerkgebouw der Doopsgezinden voor dit doel te
verkrijgen, is gewezen van de hand.
Zijn wij wel onderricht, dan is geen der predikanten
bij de Nederl. Herv. gemeente alhier bij de zaak be
trokken, maar gaat zij van gansch andere zijde uit.
Het bestuur der liberale kiesvereeniging »Goes"
heeft dr. J. H. G. H e ij s e uit Zierikzee, lid van
Gedep. Staten onzer provincie, uitgenoodigd ook hier
eene lezing te willen houden over «Het ware en het
valsche socialisme", zooals hij dezen winter reeds in
verschillende plaatsen in Zeeland heeft gedaan. Dien
tengevolge zal dr. Heijse Donderdag a. s. in het kof
fiehuis «De Prins van Oranje" optreden.
Woensdagavond gaf de rederijkerskamer »E 1 o-
quentia" alhier in het koffiehuis «De Prins van
Oranje" eene tooneelvoorstelling waarbij dezelfde stuk
ken werden opgevoerd, die op 19 Febr. jl. door haar
in de sociëteit V. O. V. werden gegeven. De voor
stelling doet ons veel goeds van deze jeugdige vereeni
ging voor de toekomst verwachten. Zij staat onder
de leiding van iemand, die Woensdag weder het bewijs
geleverd heeft een goed acteur te zijn en wanneer de
leden zich die leiding ten nutte willen maken, dan zal
jEloquentia" zich tot een goed geheel vormen.
Beide blijspelen; «Op het postkantoor" en »Dat
heeft mijn commensaal gedaan" werden goed en vlug
afgespeeld, waartoe de rol vastheid der dames en heeren
veel bijbracht. Dal de rentenier Kiol uitmuntte boven
allen durven wij gerust getuigen, zonder gevaar te
loopen, dat een der overige executanten ons dit kwalijk
zal nemen. Wij hopen dat zij hem spoedig zullen
evenaren. Wij willen voor het overige niet in détails
treden bij ons oordeel over deze nieuwe vereeniging
alleen zij het ons veroorloofd nog eens te herinneren
aan een goede, duidelijke en zuivere uitspraak. De
heer Zomerling heeft op dat punt al veel verbetering
ondergaan sedert hij bij de vereeniging Hercules" als
Janus debuteerde.
Te Wilhelminadorp zijn ook twee vrouwen
lijdrnde aan de trichinenziektebeiden hadden van
het bewuste varken, dat alhier geslacht werd, gegeten.
De andere hnisgenooten, die ook van het vleesch had
den genuttigd, zijn nog gezond.
In dat dorp bestaat nu ook een stoommeelraolen.
De proef met de in den windkorenmoleu geplaatste
machine heeft go»d voldaan.
Ierseke. Gisteren werd hier de nieuwe brand
spuit beproefd. Zij heeft eene zeer solide constructie,
cylinders van 14 c.M. wijdte, een persslang van 50 M.
en eene zuigpijp van 7 M. lengte.
Met eene pijpopening van 21 m M. gaf zij een hori
zontalen straal van 40 en een verticalen van 32 M.
Toen een driewegskraan was aangebracht gaf zij met
pijpen van 15% m.M. wijdte tn slangen van 25 M.
lengte 2 stralen van 26% M. in horizontale en van
22 M. in loodrechte richting. Zij werd door 14pom-
pers bediend. Met toebehooren kost zij bijna 1350.
Door deze uitkomsten overtreft de spuit verre de
gestelde eischen en wekt zij de algemeene goedkeuring.
De fabrikant, de h-er A. H. "Van Bergen te Heiligerlee,
heeft er zijn reeds gevestigden goeden naam weer door
versterkt.
Vanwege de Maatschappij tot exploiiatie van
staatsspoorwegen is eene gunstige beschikking genomen
op het verzoek uit Nieuwdorp om eene halte
tusschen 's-Heer Arendskerke en Arne-
maiden.
Bij wijze van proef zal eene halte worden opgerieht
voor reizigers bij wachtpost no. 58 of 59 ter keuze
van adressanten, waar des Dinsdags en Donderdags
een trein in elke richting zal stoppen voor het bezoek
der markten te Goes en te Middelburg.
In plaats van een zelfstandig tarief zullen de tarieven
der naastbij gelegen stations worden toegepast.
(M. Ct.)
St. Annaland. In den aardappelhandel is
hier weder wat meer leven gekomen. Men is druk
aan het opkoopen en men besteedt voor de wolkam
mers 2,50 en voor de blauwen tot f 3 den HL.
Een verbouwer had nog circa 600 HL. in voorraad.
Zijn «door den winter houden" heeft hem dus nogal
voordeel opgeleverd.
Met de ajuin is men niet zoo gelukkig. Besteedde
men een paar weken geleden 2 de 60 KG., thans
is de prijs veel minder, slechts 1,50.
Middelburg. Omtrent den gezondheidstoestand dezer
gemeente in de maand Februari 11. strekt het volgende;
Het totaal der overledenen bedraagt 32. Aan beroerte
stierven 6, aan slepend longlijden 5, aan longontste
king 4, aan ouderdomszwakte 3, aan kiiertering 2,
aan diarrhee 2, aan-nierziekte 2, aan waterzucht 1,
aan longtering 1, aan hartgebrek 1, aan stuipen 1,
terwijl 2 personen plotseling stierven en van 2 de
ziekte niet bekend is. Naar de leeftijden was de sterfte
als volgt: beneden het jaar 5, van 15jaren 1, van
510 jaren 2. van 2025 jaren 2, van 4045 jaren
2, van 5055 jaren 2, van 5560 jaren 2, van
6065 jaren 1. van 6570 jaren 4, van 7075
jaren 7, van 7580 jaren 1, van 8590 jaren 2 en
van 9095 jaren 1. Geboren zijn 16 jongens en 15
meisjes. Gehuwd 14 paren.
Met de werkzaamheden aan de stoomtram
van Bergen-op-Zoom na ar Antwerpen
is men tot het Belgisch grondgebied gereed gekomen.
Binnen kort zal dit gedeelte voor het publiek verkeer
geopend worden.
De heer Schaepman heeft voorgesteld
lo. Hoofdstuk III der Grondwet en de Add. artikelen
gelijktijdig te behandelen;
2o. Laatstgenoemd ontwerp zoodanig gesplitst te
behandelen, dat over elke wijziging in de Kieswet
afzonderlijk kan worden beslist;
3o. 2 van Hoofdstuk III gezamenlijk te behan
delen met 2 art. 7 der Add. artikelen
4o. Na 3 van Hoofdstuk III te behandelen 2
van art. 7 Add. artikelen, voor zoover daarin art. 99
Kieswet en de Kiestabel worden gewijzigd.
De strekking is, de beslissing over de bepalingen
aangaande de verkiezingen voor da Tweede Kamer in
eens te doen plaats hebben.
Vanwege de Liberale Unie is thans no. 4 der
geschriften verschenen die over sociale vragen
handelen. Dr. J. Zaayer Az. bespreekt daarin de over
heidsbemoeiing met het vakonderwijs der werklieden
en beschouwt het als eeu zaak der overheid om zich
zoowel met het onderwijs in ambachtsdagscholen als
met dat in ambachtsavondscholen in te laten. Als voor
beeld eener goede regeling beveelt hij aan die, welke
is opgenomen in het onlangs verschenen rapport der
commissie door de Maatschappij tot bevordering der
Bouwkunst benoemd tot beantwoording der vraag;
«Welke eischen dient men te stellen voor eene goede
regeling van vakonderwijs voor de handwerkslieden in
de bouwambachten 7"
De daarin voorgestelde regeling zou niet alleen aan
de bouwambachten, maar nog vele andere ambachten
ten goede kunnen komen.
Onlangs deelden wij een ongunstig oordeel mede
betreffende de aanwending van turfstrooisel.
In de Fuhrhaller, die te Berlijn uitkomt, van 3 Fe
bruari jl., wordt dat ongunstige oordeel op grond van
da ondervinding krachtig bestreden. Waar het strooisel
kwaad mocht gedaan hebben, heeft men blijkbaar öf
slecht materiaal gebruikt, öf het materiaal niet goed
aangewend. In Bremen b. v. staan van de 2000 paarden
ten minste 9/i« sinds 5 a 6 jaar op turfstrooisel en
heeft men niets nadeeligs ontdekt met betrekking tot
de gesteldheid van de hoeveD. Integendeel: onder de
160 paarden van den Grooten Bremer paardenspoor
weg is sinds 6 jaar de staat der hoeven verbeterd.
Voegt men daarbij de prijzen (vooral bij duurte van
het stroo), dan is het te denken, dat het gebruik van
het turfstrooisel allengs nog wel algemeen zal worden.
Officiéél is thans bekend dat de maatschappij
Nederland haren 10 daagschen maildienst ver-
andeit in een 14 daagscben, wegens verminderde
personen- en vrachtvaart.
Voortaan zal Padang geregeld worden aangedaan.
Men schrijft ons
Uitgelokt door het overschoone weer, namen we
op een namiddag dezer week den wandelstok ter hand
en deden een uitstapje langs Schouwens noord
rand, hetwelk stof gaf tot verscheidene bijzondere
opmerkingen. Na een poos Brouwershaven verlaten te
hebben, bereikt men, westwaarts gaande, eenige ver
spreid staande hofsteden en andere woningen, bekend
onder den naam van «den Osse". Den Osse heeft een
haventje, maar op een plaats, waar het water steeds
een wielende werking vertoont en hevige winden de
uitgaande schepen kunnen teisteren. Vandaar dat er
niet zooveel gebruik van wordt gemaakt, als anders
het geval zou zijn. Aan de landzijde ziet men een
zeer breed water, dat met een sluis in zee uitloopt,
de zoogen. sluisvaart. Vroeger, voordat Schouwen een
stoomgemaal bezat, kwam baast al het water hier
heenthans is het vooral in den winter wijd en zijd
vermaard als de prachtigste ijsbaan, die zich denken
laat. Deze vaart loopt langs een rechten dijk van om
streeks een half uur lengte, de lange dijk. Aan deu
buitenkant van dien «langen dijk" ziet men een merk
waardige zeeweringzware steenen worden op hnn
plaats gehouden door ontzagwekkende palen, die op
hunne beurt in de lengte en breedte onderling ver
bonden zijn door dwarsbalken, waar stevige bouten
doorheen zitten. Men gevoelt onwillekeurig eerbied
voor dit harnas van hout en steen. De dijk heeft een
zoodanig pantser ook wel noodig, want noordwester-
stormen, die er de golven vlak op werpen, zijn niet
om mee te spotten. Slaat men nu weer eens een blik
ter andere zijde, dan bemerkt men aan den overkant
der vaart een groote menigte zeer smalle strookjes
weiland, door slooten gescheidende strookjes zijn
zóo smal, dat een wagen er niet keeren kan. Daarom
loopt in de dwarste een streep door alle strooken heen,
die ze verbindt. Dit was vroeger een zeer drassige
streek, die hoegenaamd geen waarde had. Toen men
er echter slooten door ging graven en de vrijblijvende
strooken met den grond daaruit ophoogde, bleek deze
moeite niet tevergeefsch te zijn. Immers, bedoelde
stukken zijn nu uitmuntend grasland.
De wandeling voortzettende bereikt men spoedig een
kleine inlaag en daarvóór aan den zeekant een steiger,
vooral gebouwd voor het laden van suikerbieten. De
plaats is echter zóo open en er gaat zulk een sterke
stroom, dat alle schippers bang zijn er voor anker te
komenzij gaan daarom liever naar Den Osse of naar
Brouwershaven. Even voorbij genoemde inlaag wordt
de zeedijk zeer hoog; men zegt, dat dit gedeelte de
hoogste dijk van Nederland is. De waterstaats-aandui
dingen geven dan ook een hoogte van 7 M. A. P.
Ter linkerzijde ligt het gehucht Scharendijke, dat de
grootte heeft van een klein dorpje; het heelt een
telephoonverbinding met Brouwershaven en den vuur
toren van Haamstede. Men behoeft nu niet ver meer
te gaan om de plaats te bereiken, waar de zeedijk
een einde neemt en de duinen beginnen. Het uiteinde
van den dijk verheft zich als een kop hooger dan het
overige gedeelte; op dien kop staat op palen een rieten
dak. Hier, op het zoogen. Repert, is het vaak leven
diger dan thans. In den zomer toch komen er dikwijls
gezelschappen uit Zieriksee, die zich aan het strand
naar hartelust vermaken en onder den koepel van
Repert van tijd tot tijd hun inwendigen mensch ver
sterken. Natuurlijk zorgt dan een vlugge hand uit
Scharendijke voor het noodige. Het nu beginnende
strand vertoont, van de hoogte van Repert of van het
duin af gezien, een menigte voetstappen. Men behoeft
er dan ook niet lang te vertoeven om er voetgangers
langs te zien gaan of komen. Zij, die in of nabij de
duinen moeten zijn, jazelfs die naar Renesse gaan,
kiezen den gemakkelijken weg over het vaste zeezand
in plaats van de rulle duinwegen.
Staten-Generaai.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren verdedigde de heer Farn-
combe Sanders uitvoerig zijn amendement op art. 12
der Grondwet, strekkende ter verduidelijking van het
stelsel dat alleen wettelijke goedkeuring noodig is voot