z.w. z.w. in 1284 in groot aanzien stond, in welkertijd zij door Graaf Floris V ten geschenke werd gegeven aan de St.-Jans heeren of Ridders der Duitsche Orde. Bij de invoering der nieuwe bisdommen hier te lande door Philips, Koning van Spanje ten jare 1559 en de op richting van het bisdom van Middelburg, werd dit gebouw door Paus Pius V, bij eene bul gegeven te Rome den 10 Maart 1560, tot eene Cathedrals of Domkerk van dat bisdom verheven. Onder de reliquiën, welke deze kerk oudtijds in eigendom bezat, behoorde ook een aanzienlijk stuk ,van het Heilige ICruis, dat, in een koffertje gesloten en met glas bedekt, jaarlijks voor de geloovigen ten toon gesteld en bij plechtige omgangen door de stad werd rondgedragende drie schuttersgilden van Arnemuiden waven éénmaal 's jaars verplicht, die omgangen met hunne wagens, wapenen, trommen en fluiten mede te maken. In ruime mate deelde dit gebouw in de algemeene beeldstormerij, die destijds overal hare verwoestingen aanrichtte, en waarover wij vinden aangeteekend dat bij eene crimineele sententie zekere Balten Sijmonsse, smidt van Middelburg, veroordeeld werd tot de koord, ter zake van het breken en aan stukken slaan van het heilige sacramenthuisje in voorschreven kerk op den 21 Augustus 1566 In de stads-rekeningen van de jaren 1569 en 1570 vindt men belangrijke sommen uitgetrokken voor de herstellingen van al het ge plunderde. Gedurende het beleg dezer stad wordt van dat kerk gebouw geen gewag gemaakt. Den 21 Februari 1574 is daarin voor het laatst de Roomach-Katholieke gods dienst verricht, nadat den dag te voren daarin nog het huwelijk was ingezegend van zekeren Andries Mahieusz., die volgens daarvan gevonden aanteekenin- gen, daarna in een huis op de Groote Markt »de roode toren" genaamd dat nog bestaat zijne brui loft hield met lijnzaadwafelen en paardenvleesch. Wanneer de hervormde leer voor het eerst in dat kerkgebouw is verkondigd geworden, valt niet met juistheid te bepalenvolgens sommigen zoude dit reeds zijn geweest den 28 Februari van datzelfde jaar. Tot 1809 en alzoo gedurende een tijdvak van 235 jaren bleef deze kerk onafgebroken ten dienste van den hervormden godsdienstin den namiddag van 27 Augustus 1809 werd daarin de laatste predikdienst vervuld door den predikant A. I. Snouck Hurgronje. Daarna strekte het den Eogelschen krijgslieden tot huisvesting, die het bij hun vertrek zoo ontredderd achterlieten, dat de daaraan te besteden herstellings kosten, gevoegd bij de geringe behoefte door de ver minderende bevolking, het buiten gebruik deden stellen. Den 12 Dec. 1833 werd het in publieke veiling voor afbraak verkocht voor ƒ19,300, waarvan de stad als eigenares van den toren eene som van ƒ3689,91 ge noot. Tot het jaar 1830 werd daarin nog begraven, toen de nieuwe begraafplaats buiten de stad in ge bruik is gesteld. Na in korte trekken de lots ver wisselingen van dit gebouw te hebben medegedeeld, willen wij nog met een enkel woord den bouw daarvan beschrijven. Het was eene kruiskerk, die zoowel het geheele thans beplante plein als de straat tot bijna tegen het rechtsgebouw besloeg, met twee kapellen ter zijde en een koor, volgens de gewone bouworde der R.-K. kerken, naar het Oosten gericht. Het had eene lengte van 63 en eene breedte van 17 meters en was van twee torens voorzien, waarin zich twee luiklokken en een uurwerk bevonden, welk laatste volgens de stads rekening reeds in 1518 door de stad werd onderhouden. Ook had deze kerk tegenover het koor een orgel dat later is afgebroken, daar men in de eerste tijden der hervorming de kerkorgels als eene ontstichting be schouwde, gelijk zulks o. a. blijkt uit een besluit van het consistorie van den 20 Maart 1574, waarbij het orgel verklaard wordt nergens anders voor te dienen dan vomme het volck te doen vergeten wat ze gehoord hebben." Ter verduidelijking van deze zinsnede moet men weten, dat in die tijden het orgel niet bij het zingen, maar vóór en na het sermoen werd bespeeld. Voorts bevatte deze kerk sierlijke en kostbare grafzerken, benevens wapenschilden met gedenkschrif ten voorzien. Tusschen de jaren 1666 en 1683 werd de marmeren graftombe van de gesneuvelde luitenant admiraals Johan en Cornelis Evertsen in die kerk geplaatst, die voor eene som van f 6000 was ver vaardigd door den beeldhouwer Rombout uit Hulst. Deze graftombe bleef in dit kerkgebouw tot het jaar 1818, toen zij naar de Nieuwe Kerk werd overgebracht, waar zij gelijk wij vroeger beschreven zich nog bevindt. Menigvuldig waren ook de wapens en wapenborden die men in dit gebouw aantrof. Volgens publicatie van president en raden dezer stad van den 12 Maart 1798 werden niet minder dan 428 stuks in die maand afgebroken en voor zoover die niet door de gerechtigden werden genaast, op den 5en, 8en en 21 April op het plein voor die kerk in stuk ken geslagen en publiek verkocht. Deze verkooping bracht op eene som van 64 of ƒ384. Twee dezer wapenborden, die door de eigenaren werden weggeno men, zijn voor vernietiging bewaard geworden, en be vinden zich thans nog in de oudheidskamer ten raad- huize dezer stad. De St. Pieterskerk was alhier de eenige kerk, waar zich een kerkhof rond bevondwaarvan door de minvermogenden veel gebruik werd gemaakt, vermits voor het begraven in de kerken te hooge rechten Verschuldigd waren. De Vischmarktkerk heeft gestaan in de Zusterstraat, waarvan de opene erve thans nog voor moesland wordt gebruikt. Ia 1528 gesticht, behoorde deze kerk aan het klooster der Zwarte Zusters, dat aldaar heeft ge staan en waaraan de Zusterstraat vermoedelijk haar naam heeft ontleend. Da voorrechten die deze nonnen hadden, bestonden o. a. daarin, dat zij de doode vrouwen mochten afleggen, waarvoor zij één schelling genoten en de zieken oppassen, waarvoor haar, voor een dag en nacht, behalve de vrije kost, drie grooten werd toegelegd 1 Den 6 Februari 1650 is die kerk ten dienste der Nederduitsch hervormde gemeente geopenddoch zij bleek spoedig te klein te zijn, daar reeds in de vol gende maand de vergrootiug van die kerk werd aan besteed en aangenomen door den timmerman Francois Van Spiere voor het timmerwerk, terwijl voor het metselwerk, de metselaar Andries Van der Wieligen wordt genoemd. De gezamenlijke som dezer vergroo ting bedroeg 966 of f 5800. In het jaar 1808 ondervond dit gebouw ook het vergankelijke van dit ondermaansche en viel onder den hamer des sloopers. Na eerst door den hoogen water vloed, die tusschen den 14 en 15 Januari van 1808 alhier inviel, te zijn geteisterd het water stond daar drie voet hoog in, waardoor verscheidene graven zijn ingestort werd den 31 Januari van dat jaar voor het laatst in deze kerk dienst gedaan. Den 8 Sep tember daaraanvolgende werd dit kerkgebouw in het openbaar voor afbraak verkocht voor de som van Jt 660 of f 3960. Middelburg. Z. Gemengde Berichten. Gisteravond hield de werklieden-vereeniging »Pa- trimonium" afd. Goes, haar vijfde jaarsvergadering. De vereeniging telt 102 leden, 73 gewone eu 29 buiten gewone van wie aan contributie enz. ontvangen was ƒ125 08%. De uitgaven bedragen ƒ154.68, zoodat er een tekort is van 29.59%. Het ondersteuningfonds telt 35 leden, waarvan ontvangen werd aan contributie en bijdragen met inbegrip van het batig saldo van het vorige jaar 337.33, de uitgaven bedroegen 199.18%, zoodat aan batig saldo aanwezig is 138.14%. In het afgeloopen jaar werden 4 lezingen door 4 bui tengewone leden gehouden, welke lezingen door de leden goed bezocht werden. Verder werden er 10 vergaderingen gehouden. De heer G. Semeijn die als 2e penningmeester aftrad werd als zoodanig herkozen. Verder traden af de heerenL. De Priester 2e secretaris en J. Geensen 2e bibliotecaris en werden daarvoor in de plaats gekozen, de heeren M Duijvenwaarde en J. J. Kuiper. De heer J. Ten Bosch werd als lid van de commissie van advies herkozen en in plaats van den heer J. Snoep, die bedankt had, voor laatstgenoemde betrekking de heer J. Zoeter. De schade, veroorzaakt door den brand die de vorige week in den Wilhelminapolder op de hofstede bij den heer C. Van Noort woedde, bedraagt de kapitale som van 40,000. 20,000 aan de schuur, 10,000 aan granen, hooi, stroo, gereedschappen, machinerieën enz. en ƒ10,000 voor de beesten, 45 in getal. Gisteren is de schade van den boer opgemaakt ten bedrage van 400, doch die is hoofdzakelijk ontstaan door de pogingen tot redden. Ierseke. De hoop, dat de mazelen aan het afnemen waren is nog niet verwezenlijkt, integendeel zij nemen nog steeds toe. Het aantal lijders bedraagt op heden 437, nl. 582 aangegeven, 139 hersteld en 6 overleden. Rilland-Bath. Thans heeft ook in deze gemeente zich een geval van mazelen bij een vijfjarig knaapje voorgedaan. Waarschijnlijk is de besmetting van Ierseke medegebracht, daar het kind de vorige week aldaar een paar dagen had doorgebracht. Bij het dagelijksch bestuur dezer gemeente bestaat het voornemen om 19 Febr voor de schooljeugd niet onopgemerkt te laten voorbijgaan. Een passagier van de mailboot «Willem Prins van Oranje" werd bij de aankomst te Queenborough Zaterdagmorgen vermist. Waar genoemde heer ge bleven is, schrijft de Ididd. Ct., weet men nietde inrichtingen aan boord maken een toevallig over boord vallen zeer onwaarschijnlijk, en het kan ook zijn, dat de betrokken reiziger in het geheel de reis niet mede gemaakt heeft, maar vóór het vertrek der boot aan den wal gegaan is, wat wel meer gedaan wordt, en bij het terugkomen een verkeerden weg genomen heeft. Nader is gebleken, dat bedoelde passagier is dhr. J. C. Benteijn, notaris te Tolen, Woensdag zakten 2 jongens te Tolen door het ijs. Door de hh. K. G. Bal en D. Lindhout werden ze in bewusteloozen toestand op het droge gebracht. Na veel pogingen mocht het gelukken bij één de levens geesten op te wekken. Door den gemeenteraad van Tolen is besloten op Konings jaardag de algemeene armen te onthalen. Een heer en een jongen komen een hoedenwinkel binnen. Nadat de heer een moderne kachelpijp heeft uitge kozen ter waarde van negen gulden, zet hij die op en vraagt den jongen: «Hoe zie ik er uit?" «Als een ploert", is het antwoord. Daarop wordt de heer woedendhij werpt snel zijn portemonnaie neer, die hij in zijn hand hield, en loopt den jongen na, die de deur uitrent. Natuurlijk keeren zij geen van beiden naar den win kel terug en de schijnbaar goedgevulde portemonnaie bevat slechtsknoopen. Eenvoudig middel om de jongelui zelf platen voor tooverlantaarns te laten maken Men neme goede waterverf of Oost-Indischen inkt, waarbij men opgeloste Arabische gom (gomwater) voegt en teekent met een fijn penseel of met een schrijfpen op de glazen plaat het willekeurig gekozen voorbeeld na, dat men onder die plaat heeft gelegd. (R. N.) Dezer dagen werd op 't ijs te Amsterdam een vlinder gevangen. Nijmegen schijnt in ons land den eersten stoot te willen geven aan de publieke electrische verlichting. De Waalkade en eenige pleinen worden op die wijze verlicht en particuliere inrichtingen zullen nu zeker spoedig volgen. Reeds zal binnenkort het «Café Suisse" electrisch worden verlicht. Als een bewijs van goedheid en gulheid van wijlen den Groningschen hoogleeraar Ranke tegenover niet gegoede patiënten, meldt men ons het volgende: Een te Groningen wonende weduwe, met een dochter, die met naaien in de behoeften van het gezin moet voorzien, had de hulp van den bekwamen chirurg dringend doen inroepen. Na de eerste boodschap trad prof. Ranke het eenvoudige huisje binnen en vond de weduwe in een toestand zóó zwak, dat ze naar bet Acad. Ziekenhuis niet kon vervoerd worden. Prof. Ranke bezocht haar gedurende zes weken dagelijks en smaakte de voor hem grootste voldoening, haar van den dood te redden. Bij zijn afscheidsvisite vroeg de vrouw naar «de reke ning", waarop prof. Ranke antwoordde met de weder vraag, hoeveel ze betalen kon". Ze stamelt: zin het kabinet staat een kopje met ƒ10, die wij u zouden aanbieden, doch mijn dochter is uit naaien, en ik kan nog niet bij het kabinet komen." De professor neemt van haar den sleutel, opent het kabinet, beziet het kopje met de 10, draait het slot weer om en ver trekt. 's Avonds vond de dochter, toen moeder het verhaal medegedeeld had, in het kopje hehalve de 10 een bankbiljet van ƒ25. (N. v. d. D.) Een ambtelijke statistiek geeft geen prettig be wijs van de volksontwikkeling in België. In de jaren 18821884 bedroeg het aantal recruten in België 151830; daarvan konden 23694 lezen noch schrijven 4678 konden alleen lezen en niet schrijven72866 konden lezen en schrijven, doch zóó slecht, dat het beneden kritiek was. Slechts 50592 hadden eenige kennis van lezen en schrijven. Te Antwerpen was Zaterdagavond eene dieren- temster, Senora Leonda, in het hok der leeuwen ge gaan, toen een der leeuwinnen op haar toevloog en haar een vreeselijke wonde in den arm toebracht. Het publiek was nog meer verschrikt dan de dierentemster zelve. De eigenaar van het beestenspel schoot toe en wist door slaan het dier te dwingen zijn prooi los te laten. De toestand van Senora Leonda is niet zonder gevaar. Een aantal zware lood vergiftigingen zijn te New- York voorgekomen, na het gebruik van vermicelli. Een loodgehalte van ongeveer 1 pet. werd in dit voedsel ontdekt, waarvan de gele kleur door middel van chroomgeel was verkregen, eene stof, die zeer veel lood bevat. Tot nu toe heelt men in niet minder dan zes groote fabrieken, die Datuurlijk dadelijk gesloten werden, deze vervalsching ontdekt. Een exprestrein van de Texas Pacific-baan werd 11. Zaterdag door acht gemaskerde roovers beroofd van 10,000 dollars en 28 brieven met waarden. De Prins-Regent van Beieren laat elk zijner kleinkinderen een ambacht leeren. De toekomstige Koning, prins Ruprecht, werkt eiken dag bij een draaier te Munchenprins Franz heeft gevraagd verver, prins Karl tuinman te mogen worden. Een dure drukfout werd indertijd door een der zetters van de Amerikaansche landsdrukkerij gemaakt. In het tarief van inkomende rechten stelde hij het recht van plaatijzer, door eene verkeerde plaatsing van het decimaalteeken, op hetzelfde bedrag als dat van blik. De misstelling werd eerst na zeventien jaar ontdekt, en men berekent, dat na dit tijdsverloop de Vereenigde Staten daarbij 48,995,776 dollars, dat is ruim een millioen, tekortkwam. De Franschen maken bommen met meliniet de Duitschers nemen proeven met een nieuw vernie tigingsmiddel, genaamd roburiet, die, zegt men, tot hiertoe uitmuntend zijn uitgevallen. Eenigen tijd geleden werd gemeld, dat voor Fran- sche rekening in Duitschland groote hoeveelheden picrine-zuur tot bereiding van meliniet werden be steld. Ook zwavelaether werd bij groot» hoeveelheden in Duitschland aangekocht. Een Berlijnscb fabrikant van die stof, door vaderlandslievende gemoedsbezwaren verontrust, wendde zich tot de Duitsche Regeering met de vraag, of hij, met het oog op den politieken toestand, soms ook handelde in strijd met Duitsch- land's belangen, door met de aflevering voort te gaan. Bismarck liet hierop antwoorden, dat hij den Fran schen zooveel zwavelaether mocht zenden, als zij ver langden indien hij slechts zorg droeg, dat hij zich goed liet betalen. Laatste en telegraphische berichten. Ierseke. OESTERBEURS. Niets verkocht. 323e Staatsloterij, 5e kl. Prijzen van 100 en daarboven. Trekking van Donderdag 27 Januari. 7e lijst. Nos. 14325, 16951, 19215 en 19959 elk f 1000. Nos. 6985 en 16671 elk 400. Nos. 239, 2912, 4424, 6053 en 13783 elk 200. Nos. 3097, 3717, 4237, 5777, 7264, 7325, 8024, 8189, 8466, 9021, 12029, 12863, 15621, 16280, 19569, 20295 en 20397 elk 100. Trekking van Vrijdag 28 Januari. 8e lijst. No. 13374 2000. Nos. 7328, 14129 en 19179 elk 1000. Nos. 6295 10105, 10600 en 16586 elk 400. Nos. 108, 5746, 10430, 11033, 12062 en 12742 elk 200. Nos. 594, 912, 2250, 3566, 5059, 5398, 6570, 7060, 7139, 8605, 11502, 15801, 16039. 17581, 20021 en 20901 elk 100. Weerkundige Waarnemingen. GOES, Vrijdag 28 Januari 1887. Uur. Barometer stand. Wind- richting. Toestand van de lucht. Thermom. stand Celsius «l*. 'if! «morgens 8 774 Z.W. Helder. s midd. 12% 775 Helder. 7 s avonds 5 776 Helder. 8 Waarneming van hedenochtend 8 uur Een depressie, mat een barometerstand in 't cen trum van ongeveer 750 m.M., bevindt zich ver van ons en Noord-Westwaarts. Een centrum van hoogen druk bevindt zich vrij nabij en Zuid-Oostwaarts van ons. Het grootste barometerstand-afwijkings-verschil was: Gisteravond acht uur: Groningen 1.3 m.M. boven Vlissingen. Hedenochtend achtuur: Maastricht 1.7 m.M. boven Den Helder. Hedenmiddag halfeen: 't verschil bleef onveranderd. Barometerstand te Utrecht om half een: 773.2 m.M. VerwachtingZuidwestelijke wind, goed weèr- Te houden Aanbestedingen. Datum. Plaats. Voorwerpen. Information. 3 Febr. St. Philip aland, woonhuis, A. La Clercq. Verkoopingen en Verpachtingen. Datum. 2t Jan. 2 Feb. 2 4 4 5 9 10 10 11 11 15 16 16 17 18 23 23 24 25 2 Mrt. 2 2 3 3 4 4 10/11 Plaats. Information. Voorwerpen. Goes, verp, schorren enz., Ontr. Registr. Ellewoudsdyk, molen, woonhuis enz,, Pilaar. Heinkenszand, meubels en varkens, De Ronde Bresser. Waarde, diversen, Prins. Krabbendijke, manufacturen enz., De Vos. Wemeldinge, manufacturen enz., De Vos. Brouwershaven, verp. binnenwater en slikken, Gem.-best. Brouwershaven, inboedel, Gallis Mereis. woonhuis enz., V. d. Kloes. huizen, Mulock Houwer, bouwland enz., Gallis Merens. koffiehuis, Biezelinge, Driewegeu, Ierseke, "Wemeldinge, Goes, Pilaar. Kloetinge, woonhuis, bonwland enz., Gallis Merens. Goes, vendutie, Rilland, inspan, Krniningen, weihooi, Borsele, boereninspan, Ierseke, woonhuis, laad, meubels, De Vos. PeUe. Pelle. V. d. Kloes. Gallis Merens. Prins en Roelof. Pelle. Roelof Gallis Merens. Kruiningen, inspan, Krniningen, inspan, Kortgene, boereninspan, Schore, boereninspan, Wemeldinge, molen en boomgaard, Mnlock Houwer. Rilland, inspan, Pelle. Hoedekensk., hoefje, Mulock Houwer. VH. Areadskerke, boereninspan, De Ronde Bresser. Kloetinge, boereninspan, Pelle. Ovezand, boereninspan, Mr. Liebert. Druk. F. Kleeuwons 8c Zoon Goes.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1887 | | pagina bijlage 2