87. N°. 1.
Zaterdag 1 Januari.
74ste jaargang.
Hoofdelijken Omslag
IS SS.
goesche
Da uitgave deier Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
os land vervoege men zich- voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
as NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
courant.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
■t tweede suppletoir kohier van den
1886, zooals het door den gemeenteraad in zijne
gadering van 17 December jl. werd vastgesteld, is
or Gedeputeerde Staten van Zeeland bij hun besluit
28 December 1886 no. 65 goedgekeurd, en op
en aan den ontranger ter invordering uitgereikt,
k kohier, in afschrift, gedurende vijf maanden ter
etarie voor een ieder ter lezing zal liggen, kun-
e binnen drie maanden na de dagteekening der
lagbiljetten bezwaren tegen den aanslag, op onge-
papier, bij den gemeenteraad worden inge
st-
efl, den 30 December 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
II.
boegen de gebeurtenissen, waarop wij in het eerste
eelte van dit jaaroverzicht de aandacht vestigden,
karakter van langs ordelijken weg den bloei van
en provincie te willen bevorderen, niet overal in
land bleek in 1886 de zucht levendig te zijn om
pinnenlandsche rust, waarin Nederland door al de
lingen in Europa der laatste vijftig jaren heen zich
mogen verheugen, te handhaven. Met name
de minontwikkelden en minbevoorrechten open
de zi«:h af en toe in onze groote steden en ook in
de kleinere een geest van ontevredenheid, die, aan-
akkenl door het gevaarlijke woord van eenige so-
tische leiders, somwijlen tot kleine schermutse
len tuiischen de openbare macht en overprikkelde
Roofden aanleiding gaf. Gelukkig is het echt Hol-
karakter te kalm, somwijlen zelfs te flegmatiek,
dra zulk eene poging van verzet in de ge-
kunnen smoren, wat evenwel niet belet, dat
slag op de openbare rust iederen weldenkende
juanklank in de ooren moet klinken,
evenwel dan die socialistische oploopjes was
van oproer, dat in den afgeloopen zomer in
am heeft plaats gehaden hoewel wij gelooven,
"gzaarn gebleken is, dat veel meer haat tegen
dan tegen de maatschappelijke verhoudingen
.uk van dit zoogenaamde palingoproer moet
aangenomen, zoo was toch de uitbarsting
iet geringer, terwijl het feit, dat de toevlucht
lomen worden tot het requireeren van troepen
i 1 der orde een maatregel, in ons land ge-
chts zelden toegepast genoegzaam bewijst,
hoogte een oogenblik de verbittering was
gelukkig de eenige bloedige bladzijde uit
's geschiedenis over 1886 en wij haasten ons
cht onzer lezers daarvan afteleiden door erop
hoe toch ook voor een niet gering deel de
nheid onder de lagere volksklassen hareoor-
lt in den gedrukten toestand, waarin handel
heid verkeeren, een toestand, waardoor me-
.man de grootste moeite heeft om voor zich
lijnen het hoogst noodige te verdienen. Die
hangt ten nauwste samen met tal van oor-
■io thans in dit overzicht niet kunnen worden
maar zeker is iedere poging, die aange-
dt om langs ordelijken weg het lot van den
te verbeteren, een weldaad. Een eerste ver-
iaartoe is evenwel nauwkeurige bekendheid
ooden en behoeften van den arbeidenden stand
foodenig was de samenstelling der bekende
ommis8ie zeker een stap op den goeden weg.
al hierdoor het lot van den werkman niet
verbeterd worden, maar de maatregel kan
de toekomst dit gevolg hebben, dat de ver-
tusschen werkgever en werknemer op betere
i en wordt vastgesteld,
e a ndere commissie benoemd door Z. M. den
-!•- nl. de landbouwcommissie werd eene niet
l elangrijke taak opgedragen. Ook zij is, al
jermoedelijk een meer permanent karakter
'ine soort commissie van enquête. Wij hopen
dat het haar gelukken moge niet alleen
;en van den kwijnenden toestand van den
te vinden, maar ook die opteheffen.
ieide commissiën, waarvan de eene door de
i de andere door de regeering werd benoemd,
;ns van zelf op het gebied vao het staats-
in van de binnenlandsche politiek, en wat
1886 is voorgevallen is voorzeker belangrijk
m er, vooral ook met het oog op da toe-
ig een oogenblik de aandacht aan te wijden,
litieke toestand werd dit jaar hoofdzakelijk
t door de Grondwetsherziening, een arbeid,
ngdurige voorbereiding eindelijk in het voor-
1 ter hand genomen. Jammer genoeg moest
lelijks aangevangen, weder worden geëindigd
i onverzettelijkheid der anti-liberalen, bekend
I titel van tnon-possumus-politiek." De onwil
van de helft der 2e Kamer om aan de Grondwets
herziening mede te werken, wanneer niet in allen
deele aan hare eischen ten opzichte van hoofdstuk
onderwijs werd voldaan, was oorzaak, dat die herzie
ning, door gansch Nederland als noodzakelijk, als
dringend zelfs beschouwd, moest worden gestaakt.
Kamerontbinding was van een en ander het gevolg n
de heftige verkiezingsstrijd van den afgeloopen zomer,
waarbij de liberalen zooals bekend is de overwinning
behaalden, ligt zeker ieder nog versch in het geheugen.
De regeering nam na het gebeurde haar voorstel
tot wijziging van art. 194 der Grondwet terug en
vermoedelijk zou dit punt, wanneer straks de herzie
ning andermaal ter hand wordt genomen, niet weder
ter sprake komen, wanneer dr. Schaepman niet gemeend
had een geheel persoonlijk voorstel tot wijziging daar
van te moeten doen. 't Is te hopen, dat de rechter
zijde dan zal begrijpen, dat, welk lot ook aan art.
194 ten deel valt, de natie van hare werkstakings
beginselen niet is gediend en dat zij niet andermaal
zich weigerachtig toont om aan de Grondwetsherziening
hare krachten te wijden.
Het wordt toch inderdaad meer dan tijd, dat de
beginselen, waarop in 1848 ons staatsbestuur werd
gegrondvest, meer in overeenstemming worden gebracht
met den geest en de eischen des tijds, waarvan voor
een goed deel de ontwikkeling des volks de maatstaf
moet zijn. Met name ten opzichte van het kiesrecht
is wijziging hoogst noodzakelijk en dat de liberale
partij te dien opzichte een open oog heeft voor de
belangen des volks bleek genoegzaam, toen zij den
Minister van Binnenlandsche Zaken aanspoorde de
regeeringvoorstellen daaromtrent nogmaals aan eene
herziening te onderwerpen. Deze gaf aan dien wenk
gehoor en voegde daaraan een nieuwe indeeling van
het land in kiesdistricten toe. Dit alles ligt thans ter
behandeling gereed en ongetwijfeld zal voor Nederland's
binnenlandsche politiek mitsdien het jaar 1887 van
grooten invloed zijn.
Ook voor het ministerie was de Grondwetsherziening
van belang, omdat zij als 't ware de kurk was, waarop
het kabinet bleef drijven. Hoewel de liberale partij
den heer Heemskerk niet tot de haren mag rekenen,
begreep zij te goed 's lands belang te behartigen, door
hem, den vader der regeeringsvoorstellen, te handhaven,
dan dat zij een poging zou gedaan hebben om hem
te doen vallen. Toch mocht het jaar 1886 niet eindigen
zonder aan éan lid van het ministerie het politieke
leven te kostende minister van marine zag zich ge
noodzaakt zijne portefeuille ter beschikking van den
Koning te stelle". Wij hebben nog kort geleden den
loop der discussiën bij de b> handeling dsr marine-
bagrooting uiteengezet en onverholen te kennen gegeven,
dat de liberale partij zich daarbij niet voorzichtig heeft
gedragen. Maar daarom betreuren wij het te meer,
dat de antirevolutionaire bladen niet ophouden eene
scheeve voorstelling aan de zaak te geven door te
blijven betoogen, dat de liberale partij geen hart heeft
voor de werklieden der rijkswerf te Amsterdam. Het
is voldoende bewezen, dat al hadden de plannen van
den minister van marine ten opzichte van het bekende
ramtorenschip eigenlijk was er van plannen nog
niet eens sprake de goedkeuring der Kamer kunnen
verwerven, dezen winter daarvoor toch geen arbeid aan
die werf zou zijn verricht.
Dan, wij kunnen die zaak hier verder onbesproken
laten. Wij gelooven niet, dat, hetzij den minister
Gericke zijn ontslag wordt geweigerd, hetzij er een
ander aan bet hoofd van het marine-departement zal
komen te staan, de Grondwetsherziening daardoor ver
traagd zal behoeven te worden. Wij wenschen van
harte, dat de Grondwet van 1848 door eene van 1887
zal worden vervangen.
Ook voor de zoozeer bedreigde suikerindustrie in
onze O.-I. bezittingen was 1886 in zooverre een gun
stig jaar, dat zij den steun zij het dan ook een
tijdelijke van het moederland mocht verwerven.
In hoeverre die tak van nijverheid daarmede gered
zal zijn, zal de toekomst moeten leeren, maar zeker
is er door de bekende suikerwetten van 1886 een
stap in de goede richting gedaan.
Niet onopgemerkt mogen in dit overzicht blijven
de kerkelijke geschillen te Amsterdam, en die van daar
overgeplant werden in verschillende andere gemeenten
van ons land. De vrede, die zeker allereerst door het
godsdienstig beginsel moet worden gepredikt, werd
daardoor op eenmaal verbroken en helaas trad weder
helder aan het licht, hoe de godsdienst, instede van
de menschen nauwer aan elkander te verbinden, gan-
sche groepen meer en meer van elkander vervreemdt.
Dat ook bij deze geschillen de heersch- en eerzucht
van enkele leiders niet zelden een dar drijfveeren was,
trad meermalen aan het licht, vooral waar de volge
lingen, instede van hen te vermanen zich te onder
werpen aan de uitspraak derhoogere kerkelijke machten,
werden aangespoord tot verder verzet. Het gevo'g van
al deze quaestiën zal wellicht zijn de stichting van
weder eene nieuwe secte in ons kleine vaderland, die,
althans op kerkelijk gebied, meer tegenover dan naast
de reeds bestaande zal optreden. De heftigheid, waar-
r. de van de zijde dei nu uitgetredencn de kerkelijke
strijd is gestreden, doet dit althans vermoeden.
Tenslotte herinneren wij aan enkele personen, die
aan de maatschappij ontvielen. Van de gekroonde
hoofden overleed Koning Lndewijk van Beieren, wiens
laatste levensdagen, reeds zoo treurig op zich zeiven,
op zoo droevige wijze eiDdigden. Op het gebied der
kunsten en wetenschappen leed Nederland het niet te
vergoeden verlies van zijn grootste schrijfster mevr.
BosboomTuussaint en kort na haar dool leed de
Nederlandsche letterkunde het gevoelig verlies van
Busken Huet, wiens scherps pen aan zijne geschriften
wel is waar somwijlen een toon gaven, die niet aan
genaam aandeed, doch in wien niettemin een onzer
beste critici ten grave daalde; dr. Salverda, inspecteur
van het M. O.dr. Sicherer, oud-hoogleeraar en dr.
J. J. De Hollander, professor aan de K. M. A. In
Duitschland overleden o. a. Von Scheffel, de groote
historicus en Liszt, de niet minder groote toonkunste
naar. Aan staatslieden had Nederland het verlies te
betreuren van den grijzen Wybenga, den warmen strijder
voor het liberale beginsel en sedert lange jaren afgevaar
digde ter 2e Kamer voor het district Sneekvoorts van
de heeren K. De Jong, oud-afgevaardigde voor Hoorn
en Dirks, oud-afgevaardigde voor Amsterdam, beiden
sieraden der Kamer, tot zij zich om persoonlijke re
denen uit het parlementaire leven meenden te moeten
terugtrekken. Voorts overleden in 1886 nog mr.
Geertsema en mr. Van der Lek de Clerq, oud-leden
der Eerste Kamer, en dhr. Attema, oud-lid der Tweede
Kamer. Als militaire specialiteiten noemen wij den
gouverneur van Atjeh Demmeni, een man in wien het
Indische leger veel heeft verloren en den kolonel dtr
art. hier te lande W. C. Hojel, terwijl eindelijk de
grijze bisschop Paredis aan de R. K. geestelijkheid
ontviel.
En hiermede gelooven wij ook uit Neêrland's ge
schiedenis over het afgeloopen jaar de voornaamste
punten te hebben aangestipt; voor wat daarbuiten
voorviel verwijzen wij naar het buitenlandsch overzicht
in dit nommer. Wij eindigen onze beschouwingen met
den oprechten wensch, dat 1887 voor Nederland's
staatkundig en maatschappelijk leven, voor zijn land
bouw, handel en nijverheid en voor al zijne burgers
een jaar moge zijn van orde, bezadigdheid en voor
spoed, een jaar van kalme ontwikkeling, zich kenmer
kende door een gematigd vooruitstrevenden geest.
GOES, 31 December 1886.
Bij kon. besluit is op zijn verzoek eervol ontslag
verleend aan J. Van II a e 1 s t. als plaatsv. dijkgraaf
van het waterschap Groot- en Klein Isabella, en zijn
benoemd: tot plaatsverv. dijkgraaf van den Houwer
polder G. B o 1 i e r en tot gezworen van den Molen
polder A. Van der Burght.
Gisteren werd bij de directie der marine te
Amsterdam in het openbaar herbesteed de levering
van zwemvesten. Minste inschrijver daarvoor was wed.
J C. Massee Zoon, te Goes, voor 6,10
per stuk.
Ierseke. Gisteravond werd door de Zangver-
eeniging «Oefening en Uitspanning"
alhier de eerste openbare zanguitvoering gegeven. Het
vrij talrijke publiek gaf blijken van tevredenheid en
de heer De Korte meende mede, uit naam der aan
wezigen, hulde te mogen brengen aan den directeur
den heer I. Van Dijke, die iu den tijd van een maand
of vier zoo gunstige resultaten van zijn arbeid zag.
Hij gaf zijn vreugde te kennen over dit bewijs van
geestelijk leven in Ierseke en eindigde met den wensch,
dat de vereeniging op de baan van vooruitgang en
ontwikkeling steeds voorwaarts mocht streven.
De president, de heer Moerdijk, dankte den spreker,
maar gedacht ook den stichter der vereeniging, den
heer Van Bakergem, thans te Amsterdam, doch toe
vallig dezen avond hier aanwezig.
Deze echter meende, dat de gunstige resultaten waren
te danken aan den tegenwoordigen directeur, die met
zooveel zorg de plant, waarvan door spreker de kiem
gelegd was, tot ontwikkeling had gebracht.
BatU. Naar men verneemt, zal het don 1 Jan. a. s.
25 jaar geleden zijn, dat onze ingezetene P. Dansen
als postlooper fungeert; eerst van hier op den Ier-
sekendam, en in de laatste jaren van deze plaats naar
het station Rilland-Bath. Voorzeker zal men dien dag
niet onopgemerkt voorbij laten gaan.
Volgene ontvangen mededeeling moet de Minister
van waterstaat, naar aanleiding van het adres der
gemeentebesturen van Bruinisso en Oosterland, voor
nemens zijn, een rijkshondenpostrit tusschen
Zieriksee en Bruinisse in te voeren.
De gemeentebesturen van Ooltgenspiaat, Den
Bommel en Stad aan 't Haringvliet, gelegen op het
eiland Goeree en OverfUkkee, hebben zich tot de
Tweede Kamer gewend met verzoek om in de tabel
voor de verkiezing van leden dier Kamer, voorkomende
in het ingediend wetsontwerp tot verandering in de
Additioneele Artikelen der Grondwet, zoodanige wijzi
ging te brengen, dat de gemeenten van dat eiland als
door de geïsoleerde ligging dezelfde belangen hebbende,
bijeen gehouden mogen worden en wel bij het district
Zieriksee, zoodat dan ook Ooltgenspiaat, Den
Bommel en Stad aan 't Haringvliet niet bij het district
Brielle worden gevoegd, maar bij het district Zieriksee
blijven, waartoe zij reeds 38 jaar behooren.
Het Tijdschrift voor Posterijen en Telegraphie,
dat als officieus orgaan van het Hoofdbestuur wordt
beschouwd, belicht, dat, met uitzondering voor het
eerstvolgend examen, voortaan de examens van
surnumerair inderdaad voor den vereenig-
den post- en telegraafdienst zullen wor
den gehouden.
Als zeker wordt ons verder gemeld, dat in 1887
de administratie voor een groot gedeelte op de ver-
eenigde kantoren niet meer afzonderlijk zal worden
gehouden. (HM.)
Een 25tal Nederlandsch-Indische suikerfabrikan
ten en belanghebbenden bij de Indische suikerindustrie,
hier te lande wonende, bezochten Woensdag de machine
fabriek van de heeren Gebrs. Stork Co. te Hengeloo,
ter bezichtiging eener diffusiebatterij, die dezer
dagen naar Java wordt verscheept.
Zij is de eerste inrichting van dien aard, welke
voor het geregeld bedrijf eener suikerfabriek op Java
dienst zal moeten doen en is bestemd voor de fabriek
Klaling, van den heer H. H. Borel te 's-Gravenhage.
De batterij bestaat uit 16 diffuseurs en zal per etmaal
5000 picols riet kunnen verwerken. Het riet wordt
in eene horizontale snijmachine gesneden. De firma
Stork vervaardigde de installatie met medewerking van
een der beste deskundigen op dit gebied in Duitschland,
den heer F. Walkhoff. ingenieur te Maagdenburg, die
zich met de firma S. volkomen van het succes der
diffusie op Java overtuigd houdt.
De heer Borel is niet alleen de eerste particulier
welke op Java eene volledige diffusieinstallatie in zijne
fabriek in werking brengt, maar heeft tevens getoond
sympathie te gevoelen voor, en vertrouwen te stellen
in de bekwaamheid van eene vaderlandsche machine
fabriek.
Uit het tweede jaarverslag der Vereeniging
tot Christel ij ke verzorging van Krank
zinnigen en Zenuwlijders in Nederland, loo-
pende van 15 April 1885 tot 29 April 1886, blijkt
dat door de opening vaD de eerste Tehuizen op «Veld
wijk" een begin is gemaakt «met den noodigen en
heerlijken arbeid, die het doel was van de oprichting
der Vereeniging en die nu haar zich steeds uitbreidende
taak is". Ia de laatste dagen zijn vier nieuwe Tehuizen
geopend, zoodat er nu plaats is voor ongeveer 100
personen. Twee Tehuizen, bepaaldelijk voor onrustigen,
zijn reeds in aanbouw en zullen in het begin des vol
genden jaars nog 40 patiënten kunnen herbergen. In
plaats van wijlen dr. R. Klinkert is dr. C. Vermeulen
A.Dz. als waarnemend geneesheer-directeur opgetreden.
Het kortelings ontdekte handschrift van
mr. J. van Lennep is afkomstig uit des schrijvers
vroege jeugd en bijgevolg niet bestemd of geschikt om
door deo druk te worden openbaar gemaakt.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bedankt voor het beroep naar Ouielanla door
ds. D. Wielinga, te Kruiningen.
De heer R. Bokma, predikant te Krabbendijke,
heeft voor het beroep naar de Herv. gemeente te
Hoek bedankt.
Naar de Heraut mededeelt heeft de Ned. Ge
reformeerde kerk (doleerende) te Amsterdam alleen aan
collecten dit jaar reeds meer dan een halve ton gouds
ontvangen en beloven de hoofdelijke inschrijvingen even
veel. Een zilveren doopbekken is reeds als geschenk
ontvangen en een stel avondmaalzilver toegezegd.
De heilige Doop is Zondag voor het eerst in «Fras-
cati" bediend; bij de hervatte catechismusprediking
aldaar waren 4000 menschen opgekomenslechts de
helft kon een plaats vinden. Aan 25 kinderen is de
Doop toegediend. Op de twee Kerstdagen werd 6000
gecollecteerd.
De kerkeraad heeft een geschikte vergaderplaats
en alle kerkelijke diensten worden vrijwillig verricht.
Verschillende heeren, in Nederland en België,
aangezocht ook door den Paus en de Kardinalen
Jacobini, Simeoni en Macchi, om een nieuwe Ne
derlandsche bedevaart naar Rome te organiseeren,
hebben besloten om een pelgrimstocht te ondernemen,
doch niet naar Rome, maar naar Lourdes. Deze be
devaart zal geschieden omstreeks Mei 1887, alzoo
niet te dicht bij het tijdstip eener reeds vroeger
'V
