1886. N°. 136.
Donderdag 18 November.
73ste jaargang.
MAZELEN-EPIDEMIE
GOESCHE
Da uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich- voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advert,entiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel
Tengevolge der heersehende
zijn de bewaarschool op de Beestenmarkt, de naai-en
breischool aldaar, en de scholen A, B, C en D, heden
voor onbepaalden tijd gesloten.
Goes, 17 November 18S6.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 17 November 1886.
Als een der middelen om te trachten de m a -
zelen-epidemie in deze gemeente te beteugelen
zijn heden door het dagel. bestuur de openbare scholen
A, B, C en D, benevens de bewaarschool, voor onbe
paalden tijd gesloten.
't Komt ons voor, dat vooral scholen, door het daar
bijeenkomen van kinderen uit verschillende huisgezin
nen, het brandpunt van besmetting kunnen zijn, zoodat
wij den genomen maatregel toejuichen en den wensch
uitdrukken, dat de bijzondere scholen, ook naai- en
andere, waar kinderen van minder dan 12jarigen leef
tijd bijeenkomen, het voorbeeld, ten opzichte van de
openbare scholen gegeven, volgen zullen.
AaDgezien in het gezin van een der leeraren van
de H. B. S. zich de ziekte voordoet, is besloten de
twee leerlingen aan die inrichting, welke den 12jarigen
leeftijd nog niet bereikt hebben, tijdelijk van de school
te verwijderen en hen zoo mogelijk schoolwerk aan
huis te doen verrichten.
De Vereeniging voor Volksverma
ken alhier zal dit jaar haar gewoon St. Nicolaasfeest
geven op Woensdag 8 December a. s. in de schouw
burgzaal der sociëteit Van Ongenuchten Vrij".
Met het oog op dit feest en nog andere voorkomende
gelegenheden tot uitspanning, heeft de heer Alex.
F a a s s e n zijne voorgenomen uitvoering van 9 Dec.
s. tot later uitgesteld.
Groede. Dinsdagavond trad in het departement der
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen alhier als spre
ker op de heer J. C. H e ij s e van Zieriksee. Spreker
behandelde »Het ware en valsche socialisme". De
strekking zijner rede was in korte woorden deze
opwekking tot meerdere gemeenschap met zijne me
demensehen verdraagzaamheid en menschenliefde.
Vooral wees spreker er op, hoe de tegenwoordige
maatschappelijke toestand volstrekt onbestaanbaar is
en hoe eene gunstige verandering in dezen slechts
door opoffering van het individueel belang aan het
algemeene, aan het gemeenschapsleven, kan tot stand
gebracht worden. Menige practische wenk en aanha
ling van staathuishoudkundigen, van vreemde schrij
vers en uit de geschiedenis van het vaderland hel
derden zijne denkbeelden op. Een talrijk publiek volgde
met onverdeelde aandacht deze belangwekkende rede.
Zij, die bij de vervulling eener opengevallen plaats
als kweekeling-stenograaf bij de Staten-
Generaal in aanmerking wenschen te komen, worden
uitgenoodigd zich schriftelijk, met overlegging van een
uittreksel uit hunne geboorte-akte, aan te melden bij
de gemengde commissie voor de stenographie uit de
beide Kamers. Zie verder Staatsct. van 16 dezer.
De beide nieuwe loodsen-sociëteiten aan den
Zeeboulevard te Vlissingen de Hollandsche en de
Belgische mochten zich dezer dagen ieder in een
kostbaar geschenk verheugen, dat haar door een voor
malig ingezetene, thans te Philadelphia gevestigd, van
daar is toegezonden. Het bestaat uit een sierlijk be
werkte zilveren schenkkan voor wijn, met een daarbij
behoorenden beker en een presenteerblaadje, alles van
massief zilver. Op de kan is eene toepasselijke inscriptie
met den naam van den gever gegraveerd. Beide kannen
met toebehooren zijn geheel gelijk aan elkander.
Om misverstand uit den weg te ruimen, verklaart
M u 11 a t u 1 i in een uit Nieder-Ingelheim (Rijnhessen)
dd. 12 Nov. aan het Rolt. Nbl. gezonden advertentie,
dat de meeningen der sociaal-democraten over de mid
delen tot verbetering van den treurigen toestand waarin
'n zeer groot gedeelte der bevolking van Europa ver
keert, hem voorkomen in hoofdzaak onjuist te zijn.
De Ned. Dierkundige Vereeniging heeft in den
afgeloopen zomer een onderzoek ingesteld omtrent de
ansjovis; een uitvoerig verslag zal door de waar
nemers worden uitgebracht.
De vergadering, Zondag jl. te Rotterdam gehouden,
werd besloten met wetenschappelijke mededeelingen
o. a. van den heer Hoek over de boorspons, die in de
laatste maanden begonnen is groote verwoestingen aan
te richten op de oesterbanken der Ooster-Schelde.
Volgens den Haagschen kroniekschrijver van de
N. Gr. Ct. heeft mevrouw B u 1 k 1 e yvan hare
ziekte hersteld, protest aangeteekend tegen de wijze,
waarop de minister haar in oogenblikken, waarin zij
elke verbintenis zou hebben aangegaan om uit den
kerker te geraken, afstand heeft laten doen van haar
wettige rechten. Zij heeft den minister bij brief doen
weten, dat zij zich niet gebonden acht door de haar
afgedwongen verbintenis. En daarom is er dan ook
nu sprake van, dat zij niet naar Arnhem zal ver
trekken, maar zich te Apeldoorn zal vestigen, om
steeds in de nabijheid harer kleinkinderen te blijven.
-Men schrijft uit 's-Hage aan de Midd. Ct.
t> Wat ik vernam omtrent de plannen van den heer
Heemskerk betrekkelijk het kiesrecht, wil ik
mededeelen. De bedoeling is om door de Grondwet
zelve algemeen stemrecht uit te sluiten. De herhaalde
verknipping van het land in districten wil men ver
mijden door een vast ledental aan te nemenhonderd
voor de Tweede en vijftig voor de Eerste Kamer. De
leden der Tweede Kamer zouden gekozen worden in
zes-en-zeventig enkelvoudige en vijf meervoudige dis
tricten de laatsten zouden tot hoofdplaatsen hebben
de vijf gemeenten met meer dan 50,000 inwoners.
Het advies van den Raad van State getuigt lang niet
van onverdeelde instemming met zoodanige regeling."
Naar wij vernemen is het advies van den Raad
van State omtrent het nieuwe wetsontwerp tot her
ziening van de grondwettelijke bepalingen op het
kiesrecht Vrijdag jl. aan den Koning toegezonden.
(O.)
Binnenkort zal de Regeering een ontwerp pen
sioenwet bij de Kamer indienen. Te oordeelen naar
hetgeen ons omtrent sommige voor te stellen bepa
lingen is bekend geworden, zullen de tegenwoordige
ambtenaren in veel voordeeliger stelling geplaatst wor
den dan de tegenwoordige gepensionneerden, en zou
den derhalve omtrent beide laatstgemelde categorieën
de regelen der billijkheid niet worden in het oog ge
houden. (.4. Ct.)
De heer Salomon, eervol ontslagen comman
dant van ïd e Kruisberg", heeft een memorie
samengesteld, ter inlevering, indien hem dit gegund
wordt, aan de eventueel te benoemen commissie van
enquête in zake dat gesticht of bestemd om in druk
te worden uitgegeven, bijaldien er voor hem geen ge
legenheid wordt geopend om zich nader te verklaren.
Deze memorie bevatlo. aanhalingen uit een officiéél
stuk, waarin de heersehende zedeloosheid in dat gesticht
wordt aangetoond vóór zijn optreden2o. de gedu
rende zijn beheer bestaan hebbende algemeene zede
loosheid, de daarover door hem met de Commissie
van Administratie gevoerde correspondentie en de be
wijzen hoe hij belet is geworden om de bestaande
verderfelijke toestanden te verbeteren 3o. voorbeelden
van ontrouwe beambten met hun handhaving door de
C. v. Abewijzen van totale ongeschiktheid van door
den inspecteur voorgedragen personeel. Deze memorie
eindigt met het uitspreken van den wensch, dat een
ernstig onderzoek moge worden ingesteld, met het
gevolg dat het gevangenis- en opvoedingstelsel voor
onze jeugdige verwaarloosden zoodanig moge gewijzigd
worden, dat voortaan opneming in die gestichten zal
strekken tot het geluk van die kinderen en daarmede
tot heil van ons volk.
Uit de breedvoerige memorie van beant
woording over het V e hoofdstuk der
Staatsbegrooting blijkt het volgende
De min. betreurt het meer dan iemand anders, dat
de verbeterde wettelijke regeling onzer levende strijd
krachten nog altoos achterwege bleef. De herziening
van Hoofdstuk VIII der Grondwet zal thans moeten
voorgaan.
Het getal losloopende honden en dus de overlast ervan
wordt belangrijk verminderd. De ernstige toepassing
van de wet van 5 Juni 1875 werd van regeeringswege
zooveel mogelijk bevorderd. Het invoeren eener rijks
belasting op de honden acht de minister onraadzaam.
Reorganisatie van het geneeskundig staatstoezicht
komt ook de regeering gewenscht voor. Een daartoe
strekkend wetsontwerp is bij de Kamer aanhangig.
Bepaald gebrek aan geneeskundige hulp bestaat
slechts op weinige plaatsen. Het voornemen is thans
tien subsidiën voor artsen en twintig subsidiën voor
vroedvrouwen te verleenen, daar waar na ernstig en
nauwgezet onderzoek het grootste gebrek zal blijken
te bestaan.
De minister meent dat de uitgaven voor personen,
die door dolle honden zijn gebeten, meer de genees
kundige armenverzorging, die locaal moest behartigd
worden, dan wel staatszorg gelden. Die ziekte, als zij
eenmaal bestaat, is ongeneeslijk, en misschien de vree-
selijkste die den mensch kan overkomen. De mensche-
iijkheid gebiedt alzoo aan behoeftigen, die zich wen
schen te onderwerpen aan de inenting van prof. Pasteur,
de gelegenheid niet te onthouden die inenting te on
dergaan.
Wat het leerplan der gymnasia betreft, daaromtrent
heerscht een groot verschil van gevoelen onder de do
centen zelf. Daarom is een nauwgezet onderzoek plicht
en zouden overhaaste wijzigingen slechts teleurstelling
en nieuwe klachten opleveren. De klacht dat aan het
gymnasiaal onderwijs te hooge eischen worden gesteld,
vindt in den uitslag der eindexamens geene bevestiging
veeleer is het tegendeel het geval.
De minister verklaart zich gaarne bereid, waar het
inderdaad noodig is, partiëele wetswijziging te over
wegen. Gelijktijdige herziening der wetgeving op de drie
takken van onderwijs, komt hem niet raadzaam voor.
Na de belangrijke vermindering, welke de raming
voor de subsidiën, krachtens art. 69 der wet op het
lager onderwijs, in de laatste jaren achtereenvolgens
heeft ondergaan, vindt de minister geen vrijheid daar
mede thans nog verder te gaan. Indien den minister,
die aan de inrichting der rijks-kweekscholen voor on
derwijzers voortdurend zijne aandacht wijdt, van over
drijving ware gebleken, dan zou hij daaraan een einde
gemaakt hebben. Er is naar het oordeel der regeering
geen reden, om tot opheffing van rijks-kweekscholen
voor onderwijzers over te gaan. Dat sommige rijks
kweekscholen bezocht worden zonder dat de kweeke-
lingen voornemens zijn zich aan het onderwijs te wijden,
is niet slechts nimmer gebleken, maar de bestemming,
die de kweekelingen ca afloop van den vierjarigen cursus
bij het openbaar ofbijzonder onderwijs verkrijgen, bewijst
het tegendeel. De geleidelijke uitvoering van art. 24
der wet van 17 Aug. 1878, in dier voege dat de
noodige maatregelen worden genomen om aan - de
openbaie lagere scholen het aantal onderwijzers in
evenredigheid te brengen met het aantal schoolgaande
kinderen, geschiedt overeenkomstig het koninklijk be
sluit van 3 October 1884. Het valt niet te ontkennen,
dat vele leerlingen die de rijksnormaallessen volgen,
hetzij wegens gebleken ongeschiktheid voor het onder
wijs, hetzij wegens het uit eigen beweging kiezen van
eene andere loopbaan of om bijzondere redenen, den
cursus niet tot het einde bijwonen.
Bij deze memorie worden enkele veranderingen in
de voorgedragen cijfers voorgesteld, ten gevolge waar
van het eindcijfer van het hoofdstuk alsnu gebracht
is op 10,194,318.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Gisteren werden de debatten over de artikelen
der Indische begrooting voortgezet. De heer Keuchenius
stelde eene motie van orde voor van den volgenden
inhoud:
»De Kamer, van oordeel dat de door de Regeering
aangekondigde uitbesteding ter ontginning van het
Ombiliën-steenkolenveld in de Padangsche bovenlanden
vooruitloopt op haar verklaard voornemen, om de
regelen omtrent de ontginning van delfstoffen in en
boven den grond in Nederlandsch-Indië te doen stellen
bij de wet, en uit dien hoofde afkeuring verdient, gaat
over tot de orde van den dag."
De behandeling dezer motie is bepaald op heden.
Bij de gisteren gehouden discussiën wenschte de
Minister van Koloniën nog de exploitatie der haven
werken op Batavia door particulieren te doen ge
schieden, en beloofde hij een voor de Javaanscbe be
volking mild spoorwegtarief.
De heeren Kielstra en Van Gennep vroegen wette
lijke waarborgen tegen het willekeurig ontslaan van
Indische Officieren.
Koloniën.
Men leest in de Deli Courant:
Van iemand, die mevrouw Hansen gezien en gesproken
heeft, vernemen wij, dat, ofschoon mager en vermoeid
van het doorgestane leed, zij zich tamelijk wel gevoelt,
zoodat, is eenmaal haar zenuwgestel weer in normalen
toestand, het leed wel spoedig vergeten zal zijn.
Met dankbaarheid spreekt zij van Toekoe Baïd, die
haar lot door zijne overmacht op de Atjehers werkelijk
verlicht heeft. Zij heeft hem vóór haar vertrek uit
Atjeh, waar zij bij den Gouverneur logeerde, nog een
brief van dankbetuiging geschreven. Ook Toekoe Oemar
schildert zij niet met schrille kleuren. Hij was voor
komend en beleefd, en slechts wanneer er jaloezie van
Atjehsche dames in het spel kwam en deze hare be
wakers opstookten, had de arme vrouw het zwaar te
ve rantwoorden.
Mevrouw H. schildert de landstreek die zij doortrok
als één oorlogskamp. Overal zag zij eene menigte ge
wapende Atjehers.
De Soerab. Ct. deelt uit een brief uit Atj-h het
volgende mede:
Mevrouw Hansen schijnt de bepaalde overtuiging te
hebben, dat de overrompeling der »IIok Canton" heeft
plaats gehad volgens een vooraf bepaald plan, en dat
daarin niet-Atjehers hebben deel gehad.
Namen noemen doet onze correspondent natuurlijk
niet voor de couranthij geeft te kennen, dat onder
vier oogen mevrouw II. die namen zal hebben meege
deeld a qui de droit. Wien hij bedoelt, kan o. i. nau
welijks twijfelachtig zijn. Van den aanvang af waren
de verklaringen van zeker iemand in die zaak hoogst
verdacht, zooals reeds herhaaldelijk werd te kennen
gegeven' o. a. ook in de Javabode.
Het is te hopen, dat streng en onverpoosd daarnaar
worde onderzocht met de grootste scherpzinnigheid.
Men meldt uit Batavia, 12 October: Aan het
mail-overzicht van het Alg. Dbl. v. N.-l. is het vol
gende ontleend
De beri-beri doet (in Atjeh) nog altoos ontzettend
veel kwaad, en maakt onafgebroken evacueering en
aanvulling der troepen, soms helaas met oud-beri-beri
lijders, aldoor noodig.
Belangrijker dan het bericht, dat de beri-beri-bacillus
gevonden zou zijn, en door den Japanschen geneesheer
zou herkend zijn voor een ouden kennis uit Japan,
achten wij de tijding, dat men voornemens is door
tastende maatregelen te nemen, tot desinfectie der
kazernes en afzondering der ziek gewordenen. De
inspecteur van den burgerlijk geneeskundigen dienst,
Cornelissen, is van Atjeh hierheen gekomen om deze
zaak te bespreken. Vooreerst heeft men uit een der
lokalen op Atjeh de bemanning tijdelijk naar Oleh-leh
gebracht, om gelegenheid te hebben tot desinfecteering.
Dit is slechts eene proefnemingwant het definitieve
plan is zeer veel omvattend en zal voor een deel in
geheele vernietiging en wederopbouw beslaan. Hopen
wij, dat dan de infectie niet zal blijken te schuilen
in den bodem, dien men onveranderd moet behouden.
Het denkbeeld echter om de beri-beri als een infectie
ziekte te beschouwen, heeft iets voor zich, en is althans
een uitweg uit de moeielijkheid waarin men was blijven
steken na vergeefsche beproeving van allerlei bestrijding
in de onderstelling van een emalariaziekte. De afzon
dering der aangetasten, evenals bijv. bij pokken, is
een vorm van bestrijding, dien men nog niet beproefd
heeft, en volgens vele voorhanden gegevens niet on
verstandig.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
De heer A. H. Cornelissen uit Utrecht geeft in
het Tijdschrift voor Geneeskunde een belangrijk over
zicht van de uitkomsten der Commissie, welke te
Atjeh een onderzoek instelde omtrent de b e r r i -
b e r r i.
De Commissie beschouwt als oorzaak der ziekte een
door haar gevonden bacillus, gelijkende op de bacillen
van de anthrax-ziekte, gevonden zoowel in het bloed
als in de longen, het ruggemerg en andere organen.
Het mocht gelukken, deze bacillen ook buiten het
lichaam, volgens de methode van Koeh in reinculturen
aan te kweeken. De bacillus, die parasitisch leven kan
in het menschelijk lichaam, kan ook daarbuiten leven
en zich vermenigvuldigen. Alle lokalen, maar bij voor
keur houten, worden door den bacillus besmet. Over
draging rechtstreeks van persoon op persoon heeft de
commissie niet geconstateerd, daarentegen wel over
dracht der ziekte en doodelijke besmetting door klee-
dingstukken.
De weg van besmetting is hoogstwaarschijnlijk de
ademhaling. Het drinkwater voert de smetstof niet;
onvoldoende voeding is slechts een voorbeschikkend
moment.
De commissie acht alle lokalen en vele gouverne
mentsvaartuigen te Atjeh besmet.
Te Parijs trekt volgens den correspondent van
bet Hbl. zeer de aandacht een verzameling pastels,
bij Goupil tentoongesteld door onzen landgenoot S.
Ten Cate. Deze nog jonge schilder is geboren te Sneek
en heeft zijne eerste opleiding aan de academie te
Amsterdam gehad. Reeds op verscheidene tentoonstel
lingen heeft men schilderijen van hem kunnen zieq.
«exbwakftffl.w:
jCerkeïIJk© Zaken en Onderwijs.
Beroepen te Rilland-Bath en te Schore en Vlak e
de heer B. Bollée, cand. te Harderwijk.
Bedankt voor het beroep naar Wadenooien (bij
Tiel) door ds. S. T. Heringa te Renesse.
Boekaankondiging.
»De Indische Mailno. 16 van 15 November,
uitgave van Blom Olivierse bevat
P. C. Huijser, Hoe de suiker-industrie op Java tegen
verval te behoeden. Louise B. B., Een Anak Pyara
VI. Onze Leestafel. N. P. Van den Berg, Over
de productiekosten van de Java-suiker. D., Diplo
matieke onhandigheid. De landverhuur op Java.
M. Van Houten, Het opium in Nederlandsch-Indië, Iets
uit de geschiedenis van den opiumhandel. H. E. E.,
Nederzettingen van Chineezen in de binnenlanden.
Ontginning van liet Ombiliën-kolenveld. Wanneer
kunnen wij gerust zijn? Bonjour, Atjeh-details.
E., Preanger correspondentie. Dr. Schuurman®, De
christen-zending op Java. Mail-overzicht. Batavia,
25 S-qit en 2 Oct. 1886. enz.
