1886. N°. 95.
Zaterdag 14 Augustus.
73ste jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdaoavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich" voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COIIRAIMT.
Do prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regeL
GOES, 13 Augustus 1886.
In de Amsterdammer wordt instemming betuigd
met het betoog van den heer P. N. Muller, dat er
gevaar voor de kolonie bestaat. Het ongeluk
is. dat de toestand steeds ongunstiger is geworden.
"Wat verleden jaar, wat voor een half jaar nog tijdelijke
hulp had kunnen brengen, is thans ten eenenmale
onvoldoende.
Behalve de lage suikerprijzen, dreigen nog meer
gevaren. De toestand in Atjeb, de invallen in Deli, de
gezindheid der inlandsche bevolking, de verzwakking
van het legerinderdaad there is something
rotten
Zulk een ernstige toestand stelt twee eischen
Ten eerste: dat aan het hoofd van het departement
van koloniën iemand sta, wien men volle vertrouwen
schenken kan. Hoe spoediger de tegenwoordige titu
laris den zetel verlate, dien hij nimmer had moeten
innemen, des te beter.
Ten tweedemen zie den toestand kalm en ernstig
onder de oogen, maar make zich geen illusiën. De
waarheid is, dat thans de prijzen op Java de pariteit
met de Europeesche prijzen naderendat er geen be
paalde reden is voor verdere daling, maar zeker ook
niet voor rijzingdat bij deze prijzen alle fabrieken
met verlies, vereweg de meeste met aanzienlijk ver
lies werken.
En nu overwege men ernstig de gevolgen van zulk
een toestand niet alleen voor de fabrikanten en
crediet-instellingen maar ook voor de inlandsche
bevolking, voor de schatkist en voor ieder in Neder
land, die met Indië iets te maken heeft.
Het oogenblik eischt ernstig beraad laat ons hopen,
dat er nog afdoende hulp kan worden verleend. Maar
laat tenminste niet gezegd kunnen worden«terwijl
de Senaat niet beraadslaagde, ging Saguntum verloren."
Naar men verneemt zal de heer Gleichman,
in vereeniging met 8 andere Kamerleden, bij de Tweede
Kamer een voorstel indienen om eene enquête in te
stellen naar den toestand van den kinderarbeid.
Z. M. de Koning van Portugal, Lodewijk I, is
Woensdag te 11,37 per Rijnspoor in den salonwagen
van onzen Koning, te Amsterdam van Vlissingen aan
gekomen. Z. M. was in civiel, vergezeld door gevolg,
door den Portugeeschen gezant en den zaakgelastigde
bij ons hof en den consul-generaal van Portugal, de
laatste in groot uniform.
Aan het station waren een paar honderd personen
aanwezig, die den Koning eerbiedig begroetten, welke
groet met bijzonder welgevallen door Z. M. werd be
antwoord.
In open rijtuigen reed het gezelschap naar Brack's
Doelenhotel, waar de grootmeester van 's Konings buis,
graaf Schimmelpenninck, den Koning van Portugal
namens Willem III verwelkomde.
Gisterenmorgen maakte de vorst eene wandeling
door de stad, ontviDg te 10 uren den Burgemeester,
bezichtigde van half 1 tot 3 uren het Rijks-museum,
waar jhr. Six Jr., die toevallig aldaar aanwezig was,
den Koning rondleidde. De Koning gaf herhaalde malen
blijk van groote kennis van schilderijen. Van het Mu
seum keerde Z. M. naar het Doelenhotel terug en ver
trok te 4,50 naar Soestöijk, waar door Z. M. onzen
Koning ter eere van den Portugeeschen vorst een gast
maal werd gegeven. Te 8.30 's avonds vertrok Lodewijk
I weder met den Koninklijken trein naar Amsterdam.
Heden vertrok hij naar Zweden.
Men schrijft ons
Twee personen gevoelden ten vorige jare, evenals
zoovelen, den lust in zich opkomen, pannen in zee te
leggen. Wel misten beiden de noodige kennis, om
een zoodanig zaakje te beredderen, maar een broer van
een hunner had reeds eenigen tijd in de oesters gewerkt
en zou hen dus ook wel kunnen helpen. Hij kon en
wilde. Hem werd het benoodigde bedrijfskapitaal ter
hand gesteld om met 20,000 pannen te werken, waar
voor hij behalve zijn dagloon een derde der winst zou
genieten. De pannen werden gelegd, de aanslag kwam
volgens opgave van den factoor behoorden de twee
«liefhebbers" tot de meest door Fortuin begunstigden,
zoodat, alweder volgens zijn herhaalde verzekeringen,
op een hoeveelheid van 140 tot 150 duizend oesters
eerste soort plus de rest kon worden gerekend, als
men omstreeks 13000 pannen afstak. Doch helaas,
na het afsteken waren de 140 duizend geslonken tot
70000. Verbazing en ontsteltenis bij de lastgevers 1
Daar steekt een kwade hand in 1 Het geval wordt de
politie meegedeeld deze doet onderzoek, en wat blijkt
Dat de bewerker der pannen geen 20, doch 10000 stuks
beeft in zee gebracht, doordat hij de helft der 20 na het
kalken heeft verkocht voor eigen rekeningdat hij
later 6000 pannen heeft bijgekochtdat na het af
steken bij telling geen grooter getal dan 12000 werd
verkregen dat hij aan den verhuurder van den grond
de huur van 10000 pannen a 4 het duizend heeft
betaald, doch bij zijn principalen 20000 in rekening
heeft gebracht. Voor een en ander zal bedoelde be
werker, den 25sten dezer voor het Hof te 's-Graven-
hage terechtstaan.
Of het ook noodig is, dat een speciale oesterpoütie
bestaat
Kruiningen. Aan de herstemming voor de verkie
zing van een lid van den gemeenteraad namen deel
127 kiezers; van onwaarde verklaard 3 briefjes;
geldige stemmen 124. Hiervan bekwamen J. Won
de r g e m Mz. 75 en F. V. D e G r o o f 49 stemmen,
zoodat eerstgemelde gekozen is.
Wolfertsdijk. Tot vóór ongeveer 5 a 6 maanden
regelden de ingezetenen hunne werkzaamheden naar
den tijd, welke door den gemeente-klokluider werd aan
gegeven, nl. op alle werkdagen 's morgens om 8,
's middags 12 en 's avonds 7 uren trekt hij aan de
bel in den toren en geeft het sein, dat éen der ge
noemde uren is aangebroken, en de daarmede in ver
band staande werkzaamheden kunnen aanvangen.
Secuur kon men er op afgaan, dat steeds op den
juisten tijd geluid werd, omdat de klokluider op
het telefoonkantoor alhier, altijd vóór dat hij begint
te luiden, naar den waren tijd informeert. Zij, die
Dinsdags Goes bezoeken, controleeren aldaar hunne
horloges met de spoorklok en regelen daarnaar, op
de hoeve, de huisklok en de horloges.
Onwillekeurig vraagt menwaartoe dienen deze maat
regelen? want als men het oog richt op den keurig,
netten toren van Wolfertsdijk, dan bespeurt men toch
de uiterlijke teekenen van een uurwerk.
't Is alles waar 1 buiten aan den toren zijn wijzers
en dito borden en in den toren vindt men een uurwerk,
doch alles was op non-activiteit geplaatst. Waarom?
Verschillende klokken makers zullen deze vraag
onmiddellijk kunnen beantwoorden door te zeggen
neendoor uwe aandacht te vestigen op hetgeen zij
aan de klok verricht hebben, tengevolge waarvan het
uurwerk «niets niemendal" meer deugt; het is verbazend
hoeveel artisten, die de voetstappen van Christiaan
Huijgens in hunne verbeelding drukken, ons torenuur
werk gerepareerd hebben, met een resultaat dat steeds
treuriger werd; zoo herinner ik me dat de klok kort
na het ondergaan eener reparatie, 's avonds om 9 uren,
ruim 40 maal sloeg, tengevolge waarvan een deel der
brandweer op de been kwam.
Sedert Februari jl. is in dien toestand eene zeer
gunstige verbetering gekomen.
Het bewuste uurwerk is toen onder handen genomen
door Paulus Paulussen, koperslager te EUewoudsdijk,
en geheel in orde gemaakt. Sedert dien tijd, nu ruim
5 a 6 maanden geleden, loopt de klok onverbeterlijk,
en herinnert zij de bevolking ieder heel en half uur door
heldere, flinke slagen, dat de goede, geregelde gang
steeds blijft voortduren.
Bij het gebruik van 't nkalf elfje" zal Paulussen
op dat uur zeker door velen in stilte herdacht worden,
hem dankende dat, door zijne bemiddeling, het uur
tot tinnemen" thans in 't openbaar en door de groote
klok verkondigd wordt.
Tc Tolen wordt met lo. September de gas-
p r ij s van 17 op 14 cents per kubieken meter gebracht.
In de Woensdag te Middelburg voortgezette ver
gadering der Vereeniging tot bevordering van
fabriek- en handwerksDij verheid werd, bij het hervatten
der werkzaamheden, het woord verleend aan den heer
W. C. Metzelaar, lid der commissie, benoemd door de
maatschappij van bouwkunst tot onderzoek der vraag,
op welke wijze het vakonderwijs voor den handwerks
man moet worden ingericht.
De heer Metzelaar, het woord voerende niet als lid
dier commissie, maar voor zich particulier, las eene
memorie voor over genoemde vraag. Daarin wordt
onder anderen aangevoerd, dat de burgerdagscholen
hare bestemming geheel hebben gemist, en de am
bachtsscholen, hoe goed ook ingericht en bestuurd,
toch aan de behoefte van den handwerksstand in zijn
geheel geenszins voldoen. Wat noodig is, zijn winter-
avondscholen, dewijl deze deu leerlingen niet beletten
overdag iets te verdienen, en hun tevens gelegenheid
geven, bij bazen, die hart voor hen hebben, practische
kennis op te doen. In de grootste steden alleen kun
nen dag-ambachtsscholen behouden blijven. De leerstof
der winter-avondscholen bepale zich tot de noodzake
lijke theoretische vakken, gepaard aan grondig teeken-
onderwijs en kennis van grondstoffen.
De heer Wicherlink, van Zwolle, nam de partij op
voor de ambachtsscholen in kleinere steden, ofschoon
hij het nut van winter-avondscholen geenszins betwistte.
Hij houdt vol, dat op ambachtsscholen het handwerk
beter geleerd wordt dan in werkplaatsen, en zou het
betreuren, indien de sedert eenige jaren bestaande
beweging tot oprichting dier scholen weder afgebro
ken werd.
Verschillende sprekers voerden nog het woord.
Daarna resumeerde de voorzitter het debat, onder op
merking dat het ambachts-onderwijs, wil het aan zijn
doel beantwoorden, de vakken moet onderrichten welke
plaatselijk vertegenwoordigd zijn, dus ook de textiel
industrie en andere ambachten ter plaatse waar die
uitgeoefend worden.
Omtrent het voorstel van het hoofdbestuur om op
nieuw bij de regeering aan te dringen op regeling van
algemeen teeken-onderwijs op de lagere school werd
besloten, het rapport van de Commissie der Maat
schappij van Bouwkunst af te wachten en het bestuur
te machtigenalsdan naar bevind van zaken te
handelen.
Na de pauze kwam aan de orde het voorstel van
het hoofdbestuur tot oprichting van een fonds voor
wedstrijden van handwerkslieden. Over dit voorstel is
overleg gevoerd met de maatschappij «Tot Nut van
't Algemeen", vertegenwoordigd door de heeren De
Kruijfl' en Kerdijk. Oprichters zullen zijn zij, die eens
100 bijdragen; beschermers zij die 25 jaarlijks
contribueerendonateurs zij die minder bijdragen.
Een voorstel van Utrecht om de beslissing aan te
houden tot na de uitbrenging van het rapport der
commissie ad hoe, werd met alle stemmen op éene
na verworpen en daarna het voorstel van het hoofd
bestuur zonder stemming aangenomen.
Met betrekking tot het wetsontwerp op de telephonie
werd besloten, het hoofdbestuur te machtigen, de
bezwaren tegen het wetsontwerp bij adres aan de
regeering kenbaar te maken.
Na vaststelling der begrooting werd de vergadering
met de gewone plichtplegingen gesloten, nadat te voren
als plaats voor de eerstvolgende algemeene vergadering
Wageningen was gekozen.
Door de goede zorgen der Middelburgsche afdeeling
heeft Dinsdag een rijtoer over Grijpskerke en Oost-
kapelle naar Domburg, met bezoek aan de buiten
plaatsen «Berkenbosch" en «Westhove", plaats gehad
en werden Woensdag het badhotel en de havenwerken
te "Vlissingen bezocht, waarna officieel diner en concert
in het Schuttershof te Middelburg plaats had. De gast
vrijheid der afdeeling werd algemeen op prijs gesteld,
evenals voor hare gasten de kennismaking, of de her
nieuwing der kennismaking met het Zeeuwsche land
schap en zeegezicht, met de zeden en gebruiken in
deze provincie en met hare bewoners in het algemeen
hoogst aangenaam geweest.
Vlissingen. De extra-personentreinen,
welke de Maatschappij tot expl. van staatsspoorwegen
sedert medio Juli iederen Zaterdag van Rozendaal naar
Vlissingen (stad) en iederen Maandag in omgekeerde
richting doet rijden, in aansluiting met den Neder-
landsch-Belgischen treinendienst en ten gerieve van
reizigers, die mochten wenschen den Zondag aan de
zeebadplaats Vlissingen door te brengen, zullen, naar
men verzekert, eerstdaags worden opgeheven, om reden
van die extra-reisgelegenheden zoo goed als niet wordt
gebruik gemaakt.
Aanvankelijk was bepaalddat bedoelde treinen
zouden rijden tot het einde van het badseizoen (15
September).
Met de werkzaamheden aan de stoomtram
van Bergen-op-Zoom op Antwerpen is thans ook op
Nederl. grondgebied een aanvang gemaakt. Te Ossen-
drecht is nagenoeg alles reeds in gereedheid.
Ter vergadering, te 's-Hertogenbosch gehouden,
tot overweging van het plan om een bond op te
richten van alle katholieke kiesvereeni-
gingen in Nederland, waren 34 kiesvereenigingen
vertegenwoordigd. Na eenige discussie werd aangenomen,
een bond der katholieke kiesvereenigingen op te richten.
Aan het hoofd daarvan staat een centraal-comité, dat
de algemeene vergaderingen leidt en bij de verkiezingen
een adviseerende stem uitbrengt. Tot leden van de
commissie van redactie van het reglement zijn benoemd
de heeren De la Court, Bahlmann, Cremers, Bekhuis,
Vos de Wae), Harte, Jacques Van den Biesen, Ileymans,
Ruys en Poel, de laatste als secretaris. {Tijd.)
De Arnh. Ct. zegt met zekerheid te kunnen
vermelden, dat de heer dr. Jorissen, het bekende
Zuid-Afrikaansche volksraadslid, voor eenige weken
uit de Transvaal vertrokken is naar Nederland.
In een te Amsterdam gehouden vergadering der
Vereeniging tot bevordering der belangen des boek
handels is besloten het volgend jaar een tentoonstel
ling van drukwerkproeven te houden.
De directies der Ned.-Indische Landbouw-maat-
schappij, der Ned.-Indische Handelsbank, der Koloniale
Bank en der Dorrepaalsche Bank, zijn bij den Minister
van Koloniën op audiëntie geweest om hem den toe
stand op Java bloot te leggen en op steun van
staatswege aan te dringen. Zijn wij wel ingelicht, dan
heeft de Minister zich van bepaalde toezeggingen ont
houden, doch zich in het algemeen bereid getoond te
doen wat in zijn vermogen was om de crisis te bezweren.
(Ml.)
Het Nederl. Werkliedenverbond Patrimo
nium hield deze week te Amsterdam zijn Ode jaar
vergadering. «Patrimonium" telt nu 5728 leden en is
in dit jaar vermeerderd met 976 leden of ruim 20.3 pet.
Aangenomen werd o. a. een voorstel-Harlingen, met
inbegrip van een amendement-Keucbenius, ten gevolge
waarvan de vereeniging zijn eigen orgaan zal uitgeven
onder toezicht van het bestuur.
De afd. Goes verklaarde vooralsnog zich te onthou
den van bijdragen in de kosten voor een orgaande
voorzitter meende dat, indien men niet onder de sta
tuten, zooals zij met meerderheid van stemmen zijn
aangenomen, wil staan, iets treurigs te voorzien is, en
hij hoopt, dat men zoo verstandig zij, geen scheuring
te willen teweegbrengen. De heer De Wilde vreesde,
dat Utrecht het voorbeeld van Goes zal volgen, en zeide,
dat de voorzitter een jaar lang art. 3 der statuten
heeft genegeerd, door als voorzitter geen mededeelingen
te doen in de Werkmansvriend (tot dusver het orgaan
der vereeniging geacht), wat door den heer Kater ten
sterkste werd tegengesproken. Nadat de heer Van
Oversteeg had geprotesteerd tegen de beschuldiging,
tegen den voorzitter ingebracht, welke de heer De
Wilde, hoezeer het hem speet, zeide niet te kunnen
intrekken, werd ter uitvoering der besluiten een
commissie benoemd, die zorgen zal, dat het eerste num
mer van het nieuwe blad met 1 October het licht ziet.
Nog werd besloten dat het Bondsbestuur aan Z. M.
den Koning een adres zal richten, waarin op Zondags
rust wordt aangedrongen, alsmede om vooreerst nog
niet aan de Regeering om een wetboek op den arbeid
te verzoeken.
Het voorstel van Goes, om, ter bestrijding van het
socialisme, een populair blaadje onder de militairen te
verspreiden, droeg veler instemming wegmaar de
beantwoording der vraaghoe het te verspreiden en
te schrijven was minder gemakkelijk. De voorzitter
stelde ten slotte voor, dat Goes iemand zoeke, die
bekwaamheid bezit tot het schrijven van dergelijke
blaadjes, wat de afd. beloofde te zullen doen.
Ten slotte werd behandeld het voorstel-Deventer,
hierop neerkomende, of een Roomsche, den grondslag
van het Verbond beamende, lid van «Patrimonium"
mag zijn. Algemeen was men van meening, dat een
Roomsche onmogelijk lid van i Patrimonium" en tevens
goed Roomsch kan zijn, zoodat tot zijn toelating nim
mer kan besloten worden. (Stand.)
Op 15 October e. k. en volgende dagen zal te
Leiden, te Utrecht, te Groningen en te Amsterdam
gelegenheid worden gegeven tot het afleggen van de
practische examens van arts en tandmeester;
en in de maand September of October e. k. tot het
leveren van voldoende bewijzen van genoegzame voor
bereiding tot de beoefening der natuurkundige
wetenschappen, om te kunnen worden toegelaten tot
het eerste natuurkundig examen.
Nadere bijzonderheden van beide bevat de Sf.-Gt.
De gemeenteraad van Gouda heeft besloten tot het
exploiteeren eener gasfabriek van gemeente
wege en heeft B. en W. gemachtigd om met het
bestuur der Maatschappij voor nieuwe geoctroj eerde
gasbereidingen aldaar in onderhandeling te treden over
de overname der bestaande gasfabriek.
«Damas" zal zijn Haagsche Omtrekken, in het
Vaderland gestaakt, voortzetten en doen verschijnen
bij W. P. Van Stockum Zoon te 's-Gravenhage, in
wekelijksche nummers van 8 i 16 blz. gr. 8°. Het
eerste nummer verschijnt Zaterdag 4 September a. s.
Het verslag, uitgebracht in de 70ste jaarlijksche
algemeene vergadering van het «Fonds ter aanmoediging
en ondersteuning van den gewapenden dienst
in de Nederlanden", op 28 Juli jl. gehouden, bevat
onder anderen de navolgende mededeelingen. De in
komsten over 1885 hebben bedragen 95,284.89%.
De uitgaven hebben het bedrag der inkomsten met
7767.48 overschreden.
Aan 1815 deelgerechtigden keerde het fonds
84,546.07% aan gratificatiën en toelagen uit de
renten van 's Konings geschenk uit.
Het invalidenhuis te Leiden verkeert in goeden staat.
Tegen afstand van hun pensioen en hunne gratificatie
genoten 68 deelgerechtigden van het fonds daarin doel
matige huisvesting en goede verzorging.
De uitgaven ten behoeve van dit gesticht beliepen
21,614.47%.
Gedurende het afgeloopen jaar werden 78 nieuwe
deelgerechtigden in het fonds opgenomen, als: 16 ver
minkten uit Oost-Indië en 62 infirmen.
Het getal sollicitanten bedraagt 1458.
Bij den zending-director D o n n e r te Leiden
is, in verband met de zending der Christelijke Gerefor
meerde kerk, een begin gemaakt met een zendings
museum, voorloopig gevestigd in zijn studeerkamer.
Onder de voorwerpen, die daar te bezichtigen zijn,
bevinden zich Javaansche versierselen, Javaansche
kleederen en huisgereedschap, Soembaneesche versier
selen, Chineesch speelgoed en voorwerpen van Bali,
Borneo, N.-Guinea en Molukken.
