1886. N°. 92.
Zaterdag 7 Augustus.
73ste jaargang.
Het uitvoerig eo beredeneerd Verslag
GOESW
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich-voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
In de raadsvergadering van den 2en dezer zijn be
noemd tot leden der
Flnauciëele Commissie,
de heeren C. L H LAMBRECHTSEN (tevens voorzitter),
J. P. S. JONQÜ1ERE en B M. DEN BOER.
Goes, den 5 Augustus 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
VAN DEN
TOESTAND DER GEMEENTE OVER 1885
is gedrukt en ter secretarie der gemeente voor een
ieder ter inzage nedergelegd, terwijl exemplaren daar
van tegen betaling van vijf en zeventig cents verkrijg
baar zijn
Goes, den 6 Augustus 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 6 Augustus 1886.
Woensdagavond werd in «de Prins van Oranje"
alhier de eerste schietoefeningsbijeenkomst gehouden
van de kadervereeniging der dd. schutterij.
De majoor-kommandant en de officieren Stigter en
Roskes waren daarbij tegenwoordig, terwijl het dage-
lijksch bestuur der gemeente, daartoe uitgenoodigd,
vertegenwoordigd was door den wethouder Ramondt
en den secretaris.
De sergeant-majoor W. Tempermanvoorzitter der
nieuwe vereeniging, opeqde de bijeenkomst met een
woord van dank aan den kommandant, de officieren
en de vertegenwoordigers van het gemeentebestuur,
die door hunne opkomst ter plaatse blijk van belang
stelling gaven. Niet zonder moeite en opoffering was
de vereeniging er in geslaagd deze schietbaan in te
richten. Hij beval haar aan in den steun van belang
stellenden en hoopte, dat zij ertoe mocht bijdragen
om, wanneer onverhoopt de Goesche schutterij werd
geroepen om vaderland en koning te helpen verdedigen,
althans het kader der schutterij genoegzaam geoefend
zou zijn om zich van dien plicht te kwijten.
De wethouder Ramondt wenschte de vereeniging
geluk er mede, dat zij aanvankelijk haar pogen had
bekroond gezien en zich nu in de gelegenheid bevond
zich in het schieten te oefenen. Waar het gemeente
bestuur niet bij machte is om de schutterij een schiet
baan te verschaffen, daar apprecieert dat bestuur het
te meer, dat men uit eigen initiatief pogingen aanwendt
om de schutterij aan haar bestemming te doen be
antwoorden. Hij gaf gaarne de verzekering dat, wan
neer het gemeentebestuur, binnen den kring zijner
bevoegdheid en krachten, eventueel stenn aan deze
vereeniging verleenen kon, op dien steun geen vruch
teloos beroep zou worden gedaan.
Hierop nam de heer Stigter het woord. Hij ver
haalde hoe ten onrechte de legende aan Willem Teil
de bekende historie van het schieten van een appel
van het hoofd zijns zoons toedichtte. Die eer komt
toe aan een onzer Germaansche voorvaderen. Althans
onder de heldensagen, waartoe de godenmythen der
Germanen na de invoering van het Christendom werden
omgewerkt, komt de volgende voor: i> Eigil, de vader
van den held Orendel, was beroemd om zijne groote
bekwaamheid in het schieten. Koning Nidung, zich
omtrent dat hooggeroemde talent van zijn hoveling
willende overtuigen, gelastte Eigil in één schot den
appel te schieten, die op het hoofd van zijn driejarig
zoontje was geplaatst. Des vaders pijl mocht noch
boven, noch ter linker-, noch ter rechterzijde van den
appel snorrenzijn zoontje te treffen was evenwel
den vader niet verboden
Met vaste hand legde de zwaar beproefde held aan
en trof den appel juist in het midden. Vol bewonde
ring noemde de koning Nidnng Eigil's proefstuk het
meesterschot. Sedert dien tijd werd de held, wiens
roem dien van alle mannen overtrof, de schutter
genoemd."
Deze sage is eeuwen later in Zwitserland tot die
van Willem Teil verwerkt en als zoodanig vrij alge
meen bekend. Spreker stelde nu Eigil als een wellicht
niet te evenaren maar als een benijdenswaardig voor
beeld van wat een vaste hand en juiste blik vermogen,
en hij hoopte dat de oefeniDgen der nieuwe vereeni
ging er toe leiden zouden dat, wanneer ooit noodig,
evenzeer het juiste doel zou worden getroflen.
Ook luitenant Roskes gevoelde zich genoopt een
enkel woord te spreken. De tegenwoordigheid van een
deel van het dagelijksch bestuur dezer gemeente achtte
hij een aangenaam bewijs van belangstelling in de
zaken der schutterij. Ofschoon de oprichting dezer
schietbaan een stap op den goeden weg was, zoo kon
hij het niet verhelen dat zij hem voor de schutterij
niet afdoende schijnt. Nu werd wel het kader, maar
werden niet de schatters geoefend. Hij vertrouwde,
dat deze schietbaan de overgang tot eene voor de
geheele schutterij zou vormenhij hoopte dat de kom
mandant, hoewel op hoogen leeftijd, niet versagen zou
om andermaal pogingen aan te wenden ten einde de
gansche schutterij in het schieten te kunnen oefenen
en eindigde met den wensch, dat de kommandant het
slagen dier pogingen nog beleven mocht.
Alsnn werd tot schieten overgegaan. Het eerste
schot werd gedaan door den majoor-kommandant.
In het algemeen schijnt de inrichting wel te voldoen,
ofschoon de flikkering van het licht eenigszins hinder
lijk was. Van gevaar kan geen sprake zijn. Wij hopen
dat de vereeniging zich in een voortdurenden bloei
moge verheugen en dat zij aanleiding geve tot een
broederlijken band tusschen de leden van het kader.
Omtrent de vermindering van de oevers in Zuid-
Beveland meldt men aan het Dagblad
De toestand van den oever aan den Anna-Friso-
polder (Wissekerke) was ook in het laatete jaar
achteruitgaande, hoewel niet zoo sterk als vroeger.
Gemiddeld kwam de laagwaterlijn 9 M. landwaarts
in. Aan de westzijde werden de grootste verdiepingen
waargenomen van 2,5 M. tot 6 M.
De grootste verdieping aan den Leendert-Abraham-
polder (Kats) bedroeg het laatste jaar 4,2 M., nl. van
7,5 M. tot 11,7 M. De laagwaterlijn naderde slechts
5 M. den oever op sommige plaatsen, terwijl deze
op andere plaatsen zeewaarts was gegaan.
Bij den Raad van State, afdeeling voor de geschil
len van bestuur, zijn Woensdag ingekomen k o n i n k-
lijke besluiten, waarbij o. a. beslissing is genomen
in zake de beroepen van den schoolopziener in het
district Middelburg, van een besluit van Gedep. Staten
van Zeeland, waarbij goedkeuring werd verleend aan
een besluit van den Raad der gemeente Arnemuiden
tot regeling der jaarwedde van het hoofd der open
bare lagere school in de kom dier gemeente. Dat
beroep werd niet ontvankelijk verklaard- burg.
en weth. van Hontenisse, van eene beslissing van
Gedep. Staten van Zeeland, omtrent den legger der
wegen en voetpaden in die gemeente. Eveneens niet
ontvankelijk verklaardW. Van den Broek te
Middelburg, van eene uitspraak van Gedep. Staten
van Zeeland tot handhaving van zijne aanwijzing tot
den dienst bij de nationale militie. Met handhaving
der uitspraak van Gedep. Staten is het beroep onge
grond verklaard.
Middelburg. Omtrent den gezondheidstoestand dezer
gemeente in de maand Juli II. strekt het volgende.
Het totaal der overledenen bedraagt 29. Aan klier-
tering stierven 4, aan longlijden 3, aan darmontste
king 3, aan levenszwakte 3, aan hersenontsteking 2,
aan longtering 2, aan maagkanker 2, aan leverziekte
2, aan diarrhee 2, aan ouderdomszwakte 1, aan
bloedvergiftiging 1, aan beroerte 1, aan hartziekte 1,
niet geneeskundig behandeld 2. Naar de leeftijden
was de sterfte als volgt: beneden het jaar 12, van
15 jaren 1, van 2530 jaren 1, van 3540 jaren
3, van 4045 jaren 1, van 5055 jaren 2, van
5560 jaren 2, van 6065 jaren 1, van 6570
jaren 4, van 7075 jaren 1 en van 8085 jaren 1.
Geboren zijn 18 jongens en 19 meisjes. Gehuwd 7
paren.
Vlissingen. In de maand Juli jl. werden met de
mailbooten der maatschappij «Zeeland" vervoerdvan
hier naar Queenboro 3659 en in omgekeerde richting
4278, te zamen 7939 reizigers.
St. Annaland. Zondag 8 dezer zal het 35 jaar ge
leden zijn dat de heer A. J. Bierens zijne betrekking
als burgemeester dezer gemeente heeft aanvaard, ter
wijl hij den dag te voren zijn 71sten jaardag hoopt
te vieren.
Benoemd tot ridder van de Eikenkroon M. C.
Van Elsacker, deurwaarder te Tolen.
Het programma van de matinée, ter gelegenheid
van het bezoek aan Zeeland op a. s. Zaterdag te Vlis
singen door de weeskinderen van Antwerpen, onder
de leiding van den heer A. Jeuninckx te geven, bestaat
uit: 1. »De Voorwacht", marche, Jeuninckx. 2. Ope
ningstuk voor wedstrijd, Klein. 3. «Zomeravond", fan-
tazie, Doublevé 4. «Emelia", polka mazurka, Prekher.
5. «Vlaanderen", openingsstuk, Stuyck. 6. «Pampe-
lona", bolero, Van Groningen. 7. «In de badstad",
fantazie, Martin. 8. «Op de graszode", polka, Martin.
Zooals men zich herinnert, werd den onder-
w ij z e r II o 11 i n g te Franeker ten laste gelegd, dat
hij zich onder het onderwijs op oneerbiedige wijze zou
hebben uitgelaten over de heilige hostie en hij kinderen
op school zou hebben gedwongen stukjes papier, in
den vorm van een ouwel, op te eten. Uit eene andere
lezing, voorkomende in de Zw. Ct., blijkt thans, dat
de feiten deze zijn De betichte onderwijzer ontmoette,
toen hij in Juni 11. zich naar de school begaf, een collega,
die er over klaagde moeilijk poeders te kunnen innemen,
waarop Holling beweerde dat die moeilijkheid verdween,
wanneer men zich van een ouwel bediende. Hij presen
teerde zijn kameraad tegelijk een proefje, waarom drie
jongens, die juist in de nabijheid stonden, ook ver
zochten en kregen. Ziedaar alles.
Dat het niet zoo gemakkelijk is voor de heeren
schoolopzieners om uit een onderzoek in loco het juiste
antwoord te leveren op de vraag, of er werkelijk spot
ternij bij deze zaak in 't spel is geweest, kan men wel
eenigszins nagaan als men weet dat het gebeurde iu
Juni 1885 voorviel en het herinneringsvermogen der
drie jongens zeer zeker veel minder ontwikkeld is dan
dat van den Franschen Minister van Oorlog.
De Ilaagsche corr. van de Zutf. Ct. schrijft
«Het afdeelingsonderzoek van de g r o n d-
wetsontwerpen heeft ditmaal zeer kort geduurd.
De schriftelijke gedachtenwisseling was trouwens vóór
de ontbinding ook reeds afgeloopen, en het kiesrecht
is nu reeds driemaal iu de afdeelingen onderzocht.
Toch zal wellicht dat deel der herziening straks voor
de vierde maal nog eens onderzocht moeten worden,
want als de regeering voldoet aan haar toezegging,
artikel 76 geheel omwerkt en er een voorloopig kies
reglement aan toevoegt, dan ligt het voor de hand,
dat de desbetreffende ontwerpen nog eens opnieuw
naar de secties worden gezonden. Langdradig is de
wijze van werken in de Tweede Kamer in hooge mate.
Het zal dan ook wel Februari worden, voordat de
afgebroken grondwetsherziening weder in openbare
behandeling komt."
Namens het Nederlandsche Hoofdcomité tot
viering van het gouden priesterfeest van Z.
H. Pans Leo XIII is een oproeping gericht tot
de Katholieken van Nederland om zich voor te bereiden
op een waardige vertegenwoordiging van Nederland
op de tentoonstelling van kerkelijke kunst, welke in
December van het volgend jaar te Rome in het Vaticaan
zal worden gehouden. Daar zullen de Katholieken van
geheel de wereld de voortbrengselen van hun kunst
en nijverheid vereenigen, welke voornamelijk zullen
bestaan uit voorwerpen bestemd voor den H. Dienst
en die ran den jubileerenden Kerkvorst zullen worden
ten geschenke gegeven, met het doel die uit Zijn hand
te doen toekomen aan noodlijdende kerken en priesters.
In dezen wedstrijd van liefde en kunstvaardigheid
hoopt het Comité, dat Nederland zijn ouden roem
op het gebied der kerkelijke kunst moge handhaven.
Ter voorbereiding van het Album, dat bij die ge
legenheid den Paus door de Nederlandsche Katholieken
zal worden aangeboden, is een hulpcomité benoemd,
waarin bereidvaardig zitting hebben genomen de heeren
dr. P. J. H. Cuypers, architect te AmsterdamG. W.
Van Heukelum, pastoor te JutfaasE. J. Margry,
architect te Rotterdamjhr. mr. Victor De Stuers,
referendaris bij het Departement van Binnenlandsche
Zaken te 's-Gravenhage.
Genoemde heeren hebben reeds plan en inrichting
van het album besproken en vastgesteld en bereiden
de uitvoering van het omvangrijke werk voor.
Indien er nog bewijs noodig mocht zijn, dat de
huidige zomer niet veel beter is dan een verlengstuk
van den winter, zoo wordt dit uit Schotland verstrekt.
Te Wiek en op verscheidene andere plaatsen wees op
29 Juli het kwik twee graden F. vorst aan. Dit was
niet alleen zeldzaam, maar, voor zoover men kan na
gaan, iets geheel ongehoords. Nauwkeurige optee-
keningen van den thermometerstand, te Culloden sinds
lange jaren gehouden, gaven voor de laagste zomer-
temperatuur in deze eeuw aldaar 39° F., en wel op
15 Juli 1875.
De 41ste algemeene vergadering van het Nederl.
Onderwijzers-genootschap, te Leiden gehouden, werd
door den voorzitter van het genootschap, den heer
A. L. Roest, geopend met eene toespraak over den
noodlottigen schoolstrijd, die steeds wordt gevoerd,
waarbij men er aanhoudend op uit is, de openbare en
de in haren geest werkzame bijzondere school te be
stempelen met den naameene school die de natie
vergiftigt. Daartegen teekende hij protest aan en sloot
met den wensch, dat deze vergadering veel mocht toe
brengen om den strijd te doen bedaren. O. a. heeft
het volgend onderwerp, als paedagógisch vraagpunt
aan de orde gesteld, een niet onbelangrijke discussie
uitgelokt:
Welke gevolgen heeft de wettelijke regeling van het
middelbaar onderwijs voor het lager onderwijs gehad?
Da heer W. Degenhardt, die als inleider optrad voor
den heer J. v. d. Hoeven Jr., door een ernstige ziekte
verhinderd aan zijn belofte te voldoen, lichtte de vraag
met de volgende stellingen toe
lo. De lagere school wordt te vroeg verlaten. De
middelbare school eischt tengevolge harer organisatie
te veel van de intellectueele en moreele kracht van
het 12 jarig kind. De opheffing van het openbaar uit
gebreid lager onderwijs is derhalve te betreuren; 2o.
De aankomende onderwijzers leggen zich vaak, uit
vrees voor oppervlakkigheid, te vroeg toe op de studie
van een enkel vak. Zij verwarren degelijkheid met
geleerdheid, alzijdige ontwikkeling met encyclopedische
kennis. De studie in de school wordt vaak als van
minder belangvoor hun vorming beschouwd; 3o. Ver
leid door den titel van leeraar en het schijnbaar zoo
veel aangenamer leeraarsambt worden vele van de
beste krachten aan het lager onderwijs onttrokken
4o. De studie voor het middelbaar onderwijs en de
daardoor verkregen resultaten stellen velen teleur, die
intijds een goede positie bij het lager onderwijs hadden
kunnen verwerven. De inleider wees daarbij vooral op
den overheerschenden invloed, dien het middelbaar
onderwijs op het lager onderwijs oefent, waardoor veel
jongelieden, met uitstekenden aanleg als onderwijzers
van het lager tot het middelbaar onderwijs overgaan,
een euvel, waartoe de hoog opgevoerde akte-examens
door examinators, die tot het middelbaar onderwijs
behooren, voor een groot deel aanleiding geven.
Een ander hoogst belangrijk vraagpunt werd door
den heer H. C. Van der Heyde uit Leiden besproken,
namelijkWettelijke regeling van kinderarbeid in ver
band met schoolbezoek.
De heer Van der Heyde ontwikkelde de volgende
stelliDgen
do. «Bepalingen tot het tegengaan van overmatigen
arbeid en verwaarlooziug van kinderen" zijn onvolledig
en eenzijdig, indien bij hare vaststelling de belangen
der geestelijke ontwikkeling niet evenzeer als die der
lichamelijke in aanmerking worden genomen
2o. De maatstaf van den leeftijd, als éenig criterium
voor toelating tot den arbeid, is onzuiver. De toe
lating behoort afhankelijk te zijn van een samenstel
van gegevens, onder welke eene voldoende mate van
verstandelijke vorming eene voorname plaats inneemt;
3o. Gebrekkige geestvermogens daargelaten, die het
stellen van uitzonderingen billijken, moet als minimum-
eisch gelden het met goed gevolg ten einde brengen
van den zesjarigen cursus eener gewone Lagere School.
Aan het slot zijner inleiding gaf spreker in over
weging, het hoofdbestuur te verzoeken, zich te gale-
genertijd met een adres te wenden, hetzij tot de
Tweede Kamer, teneinde de Wetgevende Macht de
belangen ook der verstandelijke en zedelijke geschikt
heid van den jeugdigen arbeider ernstig aan te bevelen.
In de te Leiden gehouden algemeene vergadering
van deelhebbers in de levensverzekeringsmaatschappij
van het Ned. Onderw. Genootschap bleek, dat de toe
stand van de Maatsch. zeer gunstig was.
De belangrijkste besluiten waren de volgendea.
Van het batig saldo van het vijfjarig tijdvak, eindigde
31 Dec. 1885, bedragende 122.912.81 25 pet.
te voegen bij het zekerheidsfonds20 pet. bij het
hulpfonds en 45 pet. uit te keeren aan de deelhebbers.
De directie had voorgesteld respectievelijk 25, 25 en
en 40 pet. b. Het doen vervallen van alle kor
tingen, uitgezonderd 5 pet. bij uittreding of vermin
dering der verzekerde som. c. Het doen vervallen
van betaling van entrée, en d. het maximum der ver
zekering van 6000 te brengen op 8000.
Over de Tjiomas-zaak schrijft men aan het Vader
land o. a. nog het volgende«Niet ten onrechte
waarschuwde de heer Brunner om op zijn hoede te
zijn tegen het fanatisme der Mohammedanen, 't Blijkt
nu meer en meer dat men zich maandenlang heeft
voorbereid op den «prang sabil" (heilige oorlog).
Maanden achtereen is aan den bevolking verkondigd,
dat Allah uit den hemel was neergedaald en zich bezig
hield met het gereedmaken in het gebergte van een
verblijf voor zijne uitverkorenenen werkelijk, hoog
op den Salak, in 't gebied van Tjampea, werd een vlak
terrein gevonden, waar tal van loodsen waren opgericht
en een groote voorraad levensmiddelen was verzameld,
om het daar bijeen te brengen volk te voeden. Geen
enkel Europeaan was hier iets van te weten gekomen!"
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Voorloopig is bepaald dat de heer J. C. Van
der Hoeven op 5 Sept. e. k. te Wilhelminadorp zal
bevestigd worden door ds. Chr. L. Laan te Goes.
In de zitting der Synode van 4 Aug. werden de
kleine toelagen uit het fonds van noodlijdende kerken
en personen definitief vastgesteld. Toegestaan werd
aan 43 gemeenten een gezamenlijk bedrag van 2125,
met inbegrip van ƒ100 evenals vroeger voorde Wal
denzen, terwijl aan 138 nagelaten betrekkingen van
predikanten een gezamenlijk bedrag van ƒ8000 werd
verleend.
Desgelijks werden definitief vastgesteld de groote
toelagen uit datzelfde fonds tot herstel of opbouw van
kerken en pastorieën. De aan 13 gemeenten verleende
subsidiën vormen gezamenlijk eene som van ƒ23,480.
Daar in het geheel slechts ƒ16,000 beschikbaar was,
besloot de vergadering, overeenkomstig het voorstel
der synodale commissie, om het tekort, bedragende
ƒ8480, te doen afschrijven van het Grootboek. Toe
gestaan werd o. a. aan Kats eene toelage van 3000
tot opbouw der pastorie, aan Nieuwerkerk van 4000
tot dito.