1886. N°. 72.
Dinsdag 22 Juni.
73stc jaargang.
Jhr. J. L. C. POMPE VAN MEERDERVOORT
Mr. L. A. BYBAU
Het Kohier van den Hoofdelijken Omslag
Het resultaat van 15 Juni 1886.
-Cï^bCFaCËsCi'»-
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandao, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buitan Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich' voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend;
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Voor de herstemming op Dinsdag 29
Juni a. s. ter verkiezing van twee leden
van de Tweede Kamer der Stat en-Generaal
ondersteunen wij met den meesten aan
drang de candidaturen der he eren
te Bergen-op-Zoom
EN
te Kolijnsplaat.
Blijkens de van het Stembureau ontvangen processen-
verbaal, waarvan afschriften bij aanplakking ter open
bare kennis gebracht, en ter secretarie voor een ieder
ter inzage nedergelegd zijn, heeft bij de
Verkiezing van twee leden voor
de Tweede Kamer der
Staten-Generaal
op 15 dezer, niemand de volstrekte meerderheid op zich
vereenigd en moet eene herstemming plaats hebben
tusschen de heeren;
Jhr. J. L. C. POMPE VAN MEERDERVOORT die 941
Jhr. mr. A. F. DE SAVORNIN LOHMAN 867
Mr. L. A. BYBAU 841
en A. baron SCHIMMELPENNING VAN DER
OYE VAN NIJENBEEK. 835
stemmen erlangden, voor welke herstemming, op 29
Juni a. s. te houden, de oproepings-brieven zijn uitge
reikt; kunnende de kiezer/ die zijn stembiljet verloren
of er geen ontvangen heeft, er een ter secretarie bekomen.
Goes, den 19 Juni 1886.
Burgemeester en Wethouders,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
voor het jaar 1886 is alphabetisch en klassikaal ge
drukt en ter secretarie van de gemeente tegen betaling
van vijf-en-dertig cents verkrijgbaar gesteld.
Goes, den 21 Juni 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
De uitslag der verkiezingen voor de Tweede Kamer
heeft bevestigd, wat reeds na de ontbinding van 1884
duidelijk bleek: de verbonden anti-liberale partijen
gaan langzaam maar zeker terug. In onderscheidene
districten, waar in 1884 de anti-liberalen het nog
haalden, bleken de cijfers der liberale candidaten ge
stegen, die der anti-liberale gedaald.
In de laatste twee jaar is de kracht der liberalen
blijkbaar sterk toegenomen. Hunne schitterende over
winning te 's-Hage, te Zutfen, te Middelburg, te Steen-
wijk zijn er zoovele bewijzen voor.
Het werd bijna onmogelijk geacht dat in Den Haag
een man als graaf Rutger Jan Schimmelpenninck zou
kunnen vallen, toch geschiedde het. Dat Middelburg
en Zutfen niet maar bij het kantje af maar met zoo
groote meerderheid den liberaal kozen, bewijst dat
men hier niet kan spreken van eenige toevallige om
standigheid, maar wel zeker van eene zegepraal der
liberalen.
Utrecht ging voor de liberalen verloren. Als men
zich herinnert dat dit district reeds voor de helft was
verloren, en dat in 1884 de heer Roëll slechts met
éene stem boven de meerderheid werd verkozen, dan
is de nederlaag daar niet groot te noemen. Wel is
zij pijnlijk omdat het den beer Roëll betreft, een der
uitnemendste leden van de Tweede Kamer. Maar een
nan als hij is daarom nog niet verloren voor het
'aderland. Er is geen twijfel aan, of te zijner tijd
leemt hij weder plaats in de raadszaal des lands.
Dat de groentekooplieden om Utrecht in dezen we-
ler de beslissing hebben gegeven is niet twijfelachtig.
,n Utrecht zelf, waar men, ondanks de vleitaal van
dr. Schaepman, wel weet dat met de liberalen de
universiteit valt of staat, heeft de overgroote meerder
heid der kiezers zonder twijfel de liberale candidaten
gekozen.
Uit de verkiezing te Utrecht blijkt dan ook duide
lijk, dat de kerkelijke kabalen te Amsterdam op de
politieke verkiezingen niet of weinig invloed heb
ben. Viel dit reeds op te maken uit de houding der
vergadering van zoogenaamde »deputaten" der anti
revolutionairen, Utrecht bewijst het afdoende.
Het manifest der heeren Valeton, WeedeVan Dijk
veld, Gunning en Falck te Utrecht, dat zoo krachtig
de heillooze non-possumus-politiek veroordeelde, heeft
blijkbaar op de orthodoxen volstrekt geen invloed ten
gunste der liberalen gehad. De Standaard, in zijne
woede over de zegepraal der liberalen, wil het wel
anders doen voorkomen. Zeer boosaardig zegt hij dat
te Utrecht vwaar men hen kenthet manifest der
heeren Weede Van Dijkveld c. s. geen invloed had,
maar dat het in het district Zutfen daarentegen de
balans deed overslaan.
Ais dat waar was, dan moest in het district Tiel
betzelfde verschijnsel zijn waargenomen. Doch daar is
er niets van gebleken. Integendeel. De predikanten,
welke bekend staan als tegenstanders van dr. Kuyper
op godsdienstig gebied, hebben in Tiel openlijk de
clericale candidaten aanbevolen. Noch te 's-Hage (waar
de anti-revolutionairen, op zich zelf staande, het belang
rijke aantal van ruim 80 stemmen uitbrachtennoch
te Steenwijk, noch te Middelburg is er iets van ge
bleken, dat de kerkelijke ruzie op politiek gebied den
liberalen ten goede kwam. Eu wij achten dit verblij
dend, want de liberale partij is nu gebleken zoo krachtig
te zijn dat zij niet noodig heeft te speculeeren op de
leelijke dingen, welke in de Nieuwe Kerk te Amster
dam zijn voorgevallen. Hoe meer kerkelijk en politiek
geschil uit elkaar wordt gehouden, hoe beter!
Alleen ligt het vermoeden voor de hand, dat enkele
gemoedelijke anti-revolutionairen, teruggeschrikt door
het revolutionair optreden op kerkelijk gebied, terecht
aan mr. De Savornin Lohman hunne stem hebben
geweigerd.
Intusschen is het niet tegen te spreken, dat de libe
ralen langzaam doch zeker hunne positie herwinnen.
De opruiingen tegen de liberalen alsof zij den gods
dienst vermoorden en de jeugd verderven wilden,
beginnen krachteloos te worden omdat in dit practisch
leven de onwaarheid duidelijk blijkt.
En zoo zien wij in Friesland, in Dokkum en Sneek,
districten welke eenige jaren geleden in clericale handen
schenen te moeten vallen, thans de liberalen met
honderden stemmen meerderheid herkozen. Gelderland
is bijna geheel herwonnen. Eerst Arnhem, toen Zutfen
weldra zal Tiel volgen. In Overijsel is Steenwijk her
overd en in Zwolle en Almeloo treden de liberalen
krachtig op. In Zuid-Holland is Den Haag schitterend
hernomen en behaalden te Gouda en Gorinchem de
liberalen zulke krachtige minderheden, dat ook daar
van vooruitgang sprake is.
Zwaar is het verlies door de anti-revolutionairen
geleden. Zij verloren vele van hunne beste mannen,
Van der Hoop Van Slochteren, Brantsen Van de Zijpe,
Keuchenius, Donner, graaf Rutger Jan Schimmelpen
ninck. Te Leiden kon baron Van Wassenaer het niet
halen en moet hij in herstemming komen, en hangt
dus af van de hulp der katholieken. Te Middelburg
werd de kleine Lohman geslagen en de groote Lohman
de man nu eenmaal, volgens eigen verklaring, er niet
voor terugdeinzende, dat de schoolstrijd het vaderland
ten verderve kan voeren hij zou in dit district
zelfs wellicht niet eens in herstemming zijn gekomen,
als niet de Deus ex machina der clericale partij, de
heer Schaepman, door zijn zendbrief van Pinksteren
aan de katholieken hulp had gesmeekt voor den man,
die zijn naam bij de Amsterdamsche kerkbestorming
betrokken ziet.
Welk eene vernedering, welk een val voor de anti
revolutionaire partijHoe is het ditmaal weder ge
bleken, dat zij een onbeteekenend aandeel heeft in
den politieken strijd, zij die zich zoo hoogen toon
aanmatigde 1
Ook in ons district kan zij slechts bestaan bij de
genade der Katholieken en toch welk eene aanmatiging
tegenover dezenHooghartigheid tegenover rechtma-
tigen eisch 1
Zullen, nu de afval van eenige Katholieken van hun
eigen candidaat de twee antirevolutionairen in her
stemming brengt, de overige Katholieken weder ge
dwee volgen om hunne natuurlijke vijanden te doen
triomfeeren
Na wat De Zoom vroeger deed hooren, is dit niet
te denken en er is ook geen noodzaak voor, aangezien
de meerderheid in de Kamer niet meer van deze her
stemming afhangt. Doen de Katholieken wat verwacht
wordtin dezen strijd de antirevolutionairen op hun
beurt aan zich zeiven overlaten, dan wordt dezen eene
les toegediend, welke hen niet licht uit het geheugen
zal gaan, maar die ten volle verdiend is.
Maar nog een ander resultaat valt uit de onbe
twistbare zegepraal der liberalen opteteekenen. Deze
verkiezing drukt o. i. ontegenzeggelijk uit, dat de
natie de oplossing van den schoolstrijd, de uitbreiding
van het kiesrecht in handen der liberalen stellen wil,
in de handen van hen, die noch in de huishouding
van den staat, noch in hunne eigene huishouding bij
het koopen hunner benoodigdheden vragen, of men
te doen heeft met een katholiek of een anti-revolu
tionair. Welnu, de liberalen aanvaarden deze opdracht
en maken daartoe gebruik van de verkregen meerder
heid, en hoe sterker die meerderheid is, hoe meer
kans, dat de ware vrijheid ten opzichte van iedere
richting zal gehuldigd worden. Wij schrijven dit niet
om de katholieken op onze zijde te krijgen. Wij be
grijpen, dat verscheidenen hunner dit met hun be
ginsel niet kunnen overeenbrengen. Maar dit mag den
katholieken wel op 't hart worden gedrukt, dat het
nu andermaal bij deze verkiezing in het district Goes
is gebleken, dat zij nimmer iets te verwachten hebben
van de anti-revolutionairen. Gaan de katholieken nu
weer mee met de anti-revolutionairen, dan geven zij
voor altijd het recht op een eigen candidaat uit
handenwant dan zullen weder de twee zetels voor
Goes door anti-revolutionairen worden bezet. En 't is
gebleken, dat men tot geen opoffering aan, tot geen
convenu met de katholieken bereid is, zelfs niet wan
neer één der zetels ledig staat
De katholieken oordeelen overigens zeiven wat hun
te doen staat en raadplegen de geschiedenis omtrent
de vraag van wie zij de meeste vrijheid voor hun
godsdienst hebben te verwachten1? Thorbecke herstelde
de bisdommen in ons land. Verdraagzaamheid tegen
over eiken godsdienst stond steeds in de banier der
liberalen geschreven. Hoe hitter voor de katholieken
staat daartegenover het nuchtere feit, dat de calvi
nisten in het district Goes hun niet eens een zetel
in dé Kamer gunden
GOES, 21 Juni 1886.
Met het oog op de a. s. herstemming voor twee
leden der 2e Kamer op Dinsdag 29 Juni a. s. heeft
het bestuur der liberale kiesvereeniging «Goes" po
gingen aangewend om eenige sprekers in het district
te doen optreden. Wanneer die pogingen mochten
slagen, zullen vermoedelijk in den loop dezer week
het woord voerendhr. J. H. C. H e y s e uit Zierik-
see te Heinkenszandmr. E. Fokker uit Middel
burg te Wissekerke (N.-B.), Mr. W. Van der
K a a ylid der 2e Kamer, te Wemeldinge en dhr.
Troelstra uit Vlissingen te Hulst.
Voorts ligt van morgen (Dinsdag) af bij de firma
F. Kleeuwens Zoon ter teekening eene advertentie
ter aanbeveling van de candidaten Jhr. J. L. C.
Pompe Van Meerdervoort en Mr. L. A.
B y b a u waaronder alle kiezers, die voornemens zijn
op die heeren hunne stem uittebrengen, hun naam
kunnen plaatseD.
Wij hopen, dat velen van hunne meening in dezen
door mede-onderteekening zullen doen blijken.
Het katholieke blad De Zoom bevat het volgende
ingezonden stuk:
«Geef uwe verwachtingen van de stembus te Goes
opHet spel is gebroken.
«En toch, ze waren gegrond, de verwachtingen, die
ik bij u had opgewekt. Onze kiesvereeniging Recht
voor allen had flink gewerkt, uitstekend geleid. De
katholieken zouden als één man naar de stembus zijn
opgetrokken voor den katholieken candidaat Wilkens,
voor hem alleen, volgens het advies van De Tijd, Maas
bode en het uwe. Wij hoopten, ja meenden zelfs te mogen
verwachten, dat de katholieke candidaat reeds bij de
eerste stemming zou gekozen zijn.
«Helaas daar komt dr. Schaepman op Pinksterdag
een schrijven te richten aan zeer invloedrijke personen
in het district, waarin hij aandringt om den protestant-
schen candidaat boven den katholieken te stellen en
Wilkens aan den baron SchimmelpeDninck op te offeren.
Welke zullen er de gevolgen van zijn?
«Verwarring onder onze geestverwanten. Versnippe
ring van stemmen. Uitdooving van het strijdvuur bij
zeer vele katholieken. Verontwaardiging bij niet wei
nige. Overloopen van sommigen naar de liberale partij.
Onze katholieke partij ontmoedigd. De katholieke kies
vereeniging geknakt, zoo niet gedood. En
O, owist dr. Schaepman eens, aan welke roerselen
men hier zijne voorliefde voor baron Schimmelpenninck
toeschrijft, hij zou zjjn advies niet gesteld hebben tegen
over dat van bovengenoemde organen 1 Moet hij nu
zich zelf gaan klein maken
«Het is verschrikkelijk!
«Een lid der kiesvereeniging «Recht voor allen."
Uit het bovenstaande blijkt derhalve, wat trouwens
ook hier reeds bekend was, dat dr. Schaepman aan
den vooravond der verkiezing verwarring heeft ge
bracht bij zijne eigene partij. Met welke bedoeling
dit is geschied willen wij niet beslissen, maar twee
gevolgtrekkingen kunnen dientengevolge worden ge
maaktle. dat het alleen aan de aansporing van dr.
Schaepman te danken is, dat de heer Wilkens niet
en dhr. Schimmelpenninck wel in herstemming kwam
(de eerste bleef slechts 6 stemmen bij den laatste
achter) en 2e. dat het aantal stemmen op de anti
revolutionaire candidaten uitgebracht niet juist aan
geeft hoe sterk de anti-revolutionaire partij in ons
district is. Ongetwijfeld toch hebben nog verscheidene
katholieken het advies van dr. Schaepman getrouw
gevolgd.
Deze meening is ook De Zoom toegedaan, die ove
rigens zich in haar nommer van gisteren met recht
verontwaardigd toont over hetgeen door dr. Schaepman
is gedaan.
«Wat dr. Schaepman", zuo schrijft zij, «vroeger in
het openbaar niet heeft durven doen, heeft hij in de
laatste ure van den strijd en in het geniep gedaan,
namelijk verraad gepleegd en verraad doen plegen
jegens de Katholieken van Goes. Ook jegens de Ka
tholieken van Nederland."
En een eind verder
«De verontwaardiging over zijn ongevraagde, onge
wettigde tusschenkomst is algemeen en groot. Het
woord verrader zweeft op aller lippen. De wijze,
waarop hij is tusschen gekomen, rechtvaardigt dat
leelijke woord."
Ten slotte vraagt dezelfde redactie:
«Was het wel de goede zaak, die hem tot tusschen
komst verleidde op eene wijze, een staatsman, zooals
men hem geloofde, volkomen onwaardig, of was het
de persoon van baron A. Schimmelpenninck
Wellicht zullen de feiten hierop spoedig antwoord
geven en dan zal het blijken of dr. Schaepman met
zijne inmenging het belang van den Staat en van zijne
geloofsgenooten in ons district heeft willen behartigen,
of dat er particuliere sympathieën bij in het spel waren,
waaraan die belangen moesten worden opgeofferd.
Het Weekbl. voor Z. VI. i'i. schrijft
We hebben, dank zij deze verkiezingen, kennis ge
maakt met den heer Jhr. mr. A. F. De Savornin
Lohman, den man, die de katholieke gedeelten
van ons district afreisde met een honingkwastje, om
de hulp in te roepen van de katholieke geestelijkheid.
We weten ook, dat van hem de beruchte woorden zijn
De strijd mag niet opgegeven, ofschoon die, zoo
God het niet verhoedt, ons land ten verderve voert.
Maar niet algemeen genoeg is het bekend, dat de
heer Lohman op eene vraag van een der lezers
van de Enkhuizer Courant, in welk verband die
woorden gebruikt waren, tot antwoord gaf, dat h ij
nie't wist in welk verband hij die woor
den gebezigd had. ttlk herinner mij niet die
woorden gebezigd te hebben".
Mijnheer Lohman is voor een hoogleeraar aan
de Vrije universiteit en voor een afgevaardigde ter
Tweede Kamer wel wat kort van memorie.
In De Standaard van 21 April leest men in een
stuk, onderteekend A. F. De Savornin Lohman:
De onderhandelingen (over art. 194) z ij n
thans afgebroken; de strijd moet dus
weder worden voortgezet.
Een strijd helaas! dien wij niet mogen
opgeven, maar die, zoo God het niet
verhoedt, ons land ten verderve voert.
Nog zijn er geene twee maanden verloopen en de
heer Lohman herinnert zich niet meer, wat hij
geschreven heeft 1
Verheven voorbeeld van vaderlandsliefde
Overtuigd, dat de strijd het vaderland ten gronde
voert, zet hij dien strijd door, spoort zijne partijge-
nooten aan hem daarin hun bijstand te verleenen.
Arm misleid volk, dat in zulke mannen de redders
van het vaderland bewondert.
Borsele. Vrijdag werd door het bestuur van den
KoDingspolder aan de vergadering van Ingelanden re
kening en verantwoording gedaan van het gehouden
beheer over het dienstjaar 1885/6. Daaruit bleek dat
de inkomsten hebben bedragen 445.19 en de uit
gaven 379.01, zoodat een goed slot aanwezig was
van ƒ66.18. De voorgedragen ontworpen begrooting
voor 1886/7 was geraamd in ontvang en uitgaaf op
392 33. De vergadering besloot beide stukken on
gewijzigd goedtekeuren en het dijkgeschot vasttestellen
op ƒ3.50 per hectare.
Onder de medegedeelde ingekomen stukken behoorde
een brief van het gemeentebestuur van 's-Heer Arends-
kerke, houdende opgaaf van de kosten van onderhoud
der wegen in die gemeente over 1885, waaruit bleek
dat hiervoor was uitgegeven 3206.10.
Iersekc. De dag van Zaterdag jl. zal hier en zeker
ook wel te Krabbendijke en Wemeldinge velen oester
kweekers nog lang in het geheugen blijven. De hevige
storm uit het N. eu N.O. en de daarmede gepaard
gaande woedende golfslag heeft nl. velen hunner aan
zienlijke schade toegebracht.
Voor wie minder met de kunstmatige oesterteelt
bekend zijn, volgt hier eene korte uiteenzetting, tot
recht begrip waarin die schade bestaat.
Als het broed van de pannen afgestoken is wordt
dit onder den naam afsteeksel in zoogenaamde hospi
talen gedaan om het daarin op te kweeken tot het
zaaibaar is. Die hospitalen bestaan vrij algemeen uit
houten ramen en een blad geperforeerd zink van 2 Ms.
Zij worden bij drieën op elkaar op korte paaltjes in
de oesterputten gezet, maar daar zij, ook als zij met
broed gevuld zijn, een vrij aanzienlijk drijfvermogen
bezitten, moeten zij tusschen ribben bekneld en door
spieën tegen opdrijven gevrijwaard worden. De ribben
zijn gewoonlijk 2 M. lang, waarvan éan M. in den
grond. Bovendien worden zij dikwijls nog met ballast
bezwaard. In putten met een vlcer (van cement, het in^