1886. N°. 69.
Zaterdag 12 Juni.
73sle jaargang.
Bij dil nommer behoort een bijvoegsel.
De Secretarie der gemeente
SCHUTTERIJ
COLLECTE
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 et.
In ons land vervoege men zich- voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets;
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.'
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Uithoofde van het Pinksterfeest zal
Maandag a. s. geen nommer van dit
blad verschijnen.
zal op MAANDAG DEN 14 JUNI, uithoofde van den
2den Pinksterdag, gesloten zijn, en zal er alleen van
11 tot 12 uren des voormiddags tot het doen van aan
giften voor den Burgerlijken Stand gelegenheid ge
geven worden.
Goes, den 11 Jnni 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G DE WITT HAMER.
De Secretaris
HARTMAN.
De alphabetische lijst van alle personen die aan de
loting voor de
dezer gemeent» moeten deelnemen, zal ter inzage liggen
ten raadhuize van Dinsdag den 15 Juni tot en met
Dinsdag den 22 Juni, van des voormiddags negen tot
des namiddags twee uren, terwijl de loting is bepaald
op Woensdag den 23 Juni, des middags te 12 uren, ten
raadhuize alhier.
Goes, den 11 Juni 1856.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Op Woensdag den 16 Juni 1886,
zal in deze gemeente gehouden worden de gewone
jaarlijkscha
ten behoeve van het
Ponds tot aanmoediging en ondersteuning van den
ge wapenden dienst in de Nederlanden.
Met het oog op het weldadig doel van dit fonds,
en ten einde bet bestnnr daarvan in staat te stellen,
de uitgaven te bestrijden, vooial om onder het getal
gegratificeerden nog op te nemen de oude en gebrekkige
krijgslieden, die voor 's lands onaibankelijkheid hebben
gestreden en tot dusverre niet hebben kunnen worden
opgenomen, worden de ingezetenen dringend tot ruime
bijdragen uitgenoodigd.
Goes, den 11 Juni 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 11 Juni 1886.
De verkiezingsdag voor de Tweede Kamer
valt ditmaal samen met de vergadering van de «Ge-
westelijke vereeniging «Zeeland" van het Ned Onder
wijzersgenootschap'
Wjj vertrouwen dat de onderwijzers, die kiezer zijn,
het van huu plicht zullen achten, ditmaal liever die
vergadering te verzuimen, dan hunne stem niet uit-
tebrengen.
Wat het zwaarste is moet het zwaarste wegen Dit
geldt voor allen, die door omstandigheden, van welken
aard ook wellicht, verhindering kunnen hebben. Niet
dan bij overbiddelijke noodzakelijkheid, mag men zich,
vooral ditmaal, van de uitoefening van zijn kiezers
plicht ontslagen rekenen.
Men schrijft ons
Terecht heeft jhr. J. L. C. Pompe Van Meer-
dervoort in zijne verkiezingsrede gewezen op de
meerdere ontwikkeling, die een groot deel
der bevolking, dank zij het openbaar onder
wijs, heeft verkregen. Een schitterend bewijs hier
voor levert eene grafische voorstelling betrekkelijk de
geoefendheid in het lezen en schrijven der m i 1 i c i e n s
gedurende het tijdvak 1854 tot en met 1884, welke
achter het schoolverslag over 1884/5 voorkomt. Blij
kens die voorstelling konden in 1854 over het ge-
heele rijk gemiddeld 75 pet. der miliciens lezen en
schrijvenin 1863, het eerste jaar, waarin zich de
werking der onderwijswet van 1857 gevoelen deed,
was dit getal gestegen tot 80 pet. en in 1884 tot
ruim 88 pet. Natuurlijk daalde in dit tijdvak het
getal van hen, die noch lezen noch schrijven konden,
aanmerkelijkterwijl dit in 1854 bedroeg 23 pet.,
was het in 1863 gedaald tot 18 pet. en in 1884
tot 10 pet.
Vooral voor de provinciën Noord-Brabant en Zee
land zijn de verschillen opmerkelijk. Blijkens de sta
tistiek konden in de jaren 1854, 1863 en 1884 van
de miliciens uit Noord-Brabant lezen en schrijven
resp. 61, 67 en 80 pet., van die uit Zeeland resp.
60, 77 en 88 pet. Niet lezen en niet schrijven kon
den uit Noord-Brabant 39, 30 en 18 pet., uit Zeeland
36, 20 en 11 pet.
Zulke cijfers sprvken, beter dan woorden, vóór den
uitnemenden invloed, dien goed onderwijs op de alge
meens ontwikkeling heeft. Zou men meenen, dat der
gelijke resultaten zouden verkregen zijn, wanneer de
Staat niet met krachtige band voor het onderwijs
had gewaakt? Het is waar, dat er bijzondere scholen
zijn, in welke het onderwijs op eene zeer goede hoogte
staat; maar hoofdzakelijk is dit een gevolg hiervan,
dat op de openbare school het peil van het onderwijs
steeds is vooruitgegaan. De zucht tot zelfbehoud dwong
de bijzondere school tot concurrentie en tot navolging.
Neem dien prikkel weg. en de weg tot verval
ligt open. België moge het leeren; daar heeft men in
luttel jaren tijds honderden gediplomeerde, bekwame
onderwijzers ontslagen, en in hunne plaats ongeëxami
neerde personen aangesteld!
Er is in het genoemde verslag nog een staat, die
opmerking verdient; daaruit blijkt, dat op iedere
honderdduizend inwoners in 1858 11503 en in 1884
13876 kinderen onderwijs genoten. Ook dit zijn cijfers,
die tot nadenken stemmen!
Middelburg. Gistervoormiddag en avond zijn de
heeren jhr. mrs. M. A. en A. F. De S a v o r n i n
L o h m a n alhier als sprekers opgetreden. Bij beide
gelegenheden waren vele belangstellenden opgekomen,
doch niet in zulken grooten getale als den avond te voren
bij dr. S c h a e p m a n. Beide bovengenoemde heeren
bespraken de bekende quaestie over het onderwijs.
Van de gelegenheid tot debat werd door vele der aan
wezigen gebruik gemaakt, waarbij soms nog al een
heftig woord werd geuitvooral was dit des avonds
het geval, en moesten enkele sprekers door den voor
zitter van het bureel tot de orde worden geroepen.
De Christelijk-Historische Bond »Marnix"
heeft besloten om zich betrekkelijk de Kamerverkiezin
gen op 15 Juni a. s. te onthouden, niet uit traagheid
of moedeloosheid, doch omdat de Bond met geen enkel
der toongevende partijen kan meegaan.
Borsele. Woensdag hield de dijkraad van de ca-
lamiteuse waterkeering EUewoudsdijkBorssele alhier
eene vergadering, die door 23 leden werd bijgewoond.
In de eerste plaats werd kennis genomen van een
beredeneerd verslag van den provincialen waterstaat
omtrent het resultaat der voorjaarspeilingen te EUe
woudsdijk, in verband met de onderzoekingen der voor
gaande jaren. Naar aanleiding van dit stuk besloot
de vergadering de vereischte machtiging te verleenen
tot het doen onderzoeken van den toestand des onder-
zeeschen oevers op een tweetal punten, door middel
van heJmduiking.
Ten tweede werd aan de orde gesteld de behande
ling van eene zaak, betrekking hebbende op vermeende
klachten of bezwaren over de uitvoering van werken
aan de zeewering van den polder Borsele in 1885.
De bezwaarde werd in de gelegenheid gesteld zijne
grieven nader optegeven en te preciseeren, waarvan met
betrekking tot een drietal punten werd gebruik gemaakt.
Uit de verstrekte deskundige mededeelingen resul
teerde geen twijfel aan de ongegrondheid der aantij
ging van een tweetal vermeende verkeerdheden, terwijl
omtrent de overschietende een locaal onderzoek werd
ingesteld, waaruit bleek dat geen enkele aanmerking
op het uitgevoerde werk was te maken.
Ierseke. Inde raadsvergadering van gister
avond waren alle leden tegenwoordig. Na lezing en
goedkeuring der notulen, deelde de voorzitter mede,
dat omtrent het raadsbesluit tot het bouwen van een
toren nog niets van Gedep. Staten vernomen is; dat
de rijksbijdrage in de kosten van het lager onderwijs
over 1885 bepaald is op 1353,60 (30 pet. van
4512), en dat de gemeenteverordening op het verbod
van opstapeling van aan verrotting overgegeven voor
werpen (zooals schelpen en zeesterren) door Gedep.
Staten is goedgeke.urd. Op overtreding is een boete
gesteld van 25 en 3 dagen gevangenisstraf.
Een verzoek van de zangvereeniging «Schoonheid
en Genoegen" om een lokaal van school I te mogen
gebruiken voor hare oefeningen, werd met algemeene
stemmen toegestaan, terwijl machtiging gevraagd en
verkregen werd tot betaling eener som groot 198,61
voor aangeschafte straatlantarens.
Ingekomen was een verzoek van A. Hartog en B.
D. Filet, concessionarissen van den stoomtram Jerseken-
damStation Kruiningen, om rentegarantie ad 3 pet.
gedurende 15 jaren van eene som groot 62500,
zijnde de geraamde exploitatiekosten voor den tram.
Op voorstel van het Dagel. bestuur werd dit verzoek
met algemeene stemmen van de hand gewezen, omdat
de geraamde som te laag is en dus de noodige waar
borg van soliditeit ontbreekt.
De geloofsbrieven van het nieuw gekozen raadslid
J. C. Van der Burght werden onderzocht en goedge
keurd.
Hierna deelde de Voorz. mede, dat de werkzaam
heden ter gemeente-secretarie van dien aard zijn, dat
de secretaris alleen ze onmogelijk meer afkan. Hij
stelde dus voor eene som te bepalen als salaris voor
een klerk. Dit werd met alg. st. in beginsel aange
nomen, maar over de grootte van het salaris kon
men het niet eens worden. De Voorz. meende, dat
men voor 200 wel een beambte zou krijgen, de
heer Sandee meende dat 100 genoeg was. Over
het voorstel 200 of 100 staakten de stemmen,
een ander, 150 werd verworpen, eveneens 125.
De Voorz. zeide dit punt in eene volgende vergadering
opnieuw aan de orde te stellen.
Een voorstel om aan Ged. Staten machtiging te
vragen tot uitgave van de benoodigde gelden voor
den aanleg van den toegangsweg naar de Schotte
(geraamd op 633.20) werd met alg. st. aange
nomen.
Nu kwam in behandeling een schrijven van den
Min. v. W. H. en N. houdende kennisgeving dat de
stichting van een gebouw voor post- en telegraafkan
toor door het Rijk niet in aanmerking kan komen.
De gemeente moet daarvoor zorgen.
De voorzitter zou het betreuren, dat het telegraaf
kantoor moest opgeheven worden bij gebreke van een
geschikt gebouw, hetwelk zeker gebeuren zal indien
de gemeente niet in dit bezwaar voorziet. De heer
Van Oeveren vroeg of vergrooting van het bestaande
gebouw niet mogelijk is.
Na verdere bespreking werd besloten eene commissie
van 2 raadsleden te benoemen, die met het Dag. Bestuur
en den gemeente-architect zullen overleggen en onder
zoeken wat gedaan moet worden: het bestaande ge
bouw vergrooten of een nieuw stichten. Tot leden
dier commissie werden de heereD Laban en Sandee
benoemd, die ook gekozen werden tot leden van het
stembureau voor de verkiezing op Dinsdag aanstaande.
Woensdag, bij de ophanden zijnde berechting van
het strafgeding tegen de socialisten Domela Nieuwen-
huis en Croll, had in de zaal «Walhalla" in Den Haag
de openbare, voor ieder kosteloos toegankelijke bijeen
komstplaats, aangekondigd onder den titel van monster-
meeting. Het lokaal, voor deze gelegenheid ontruimd
van stoelen en tafels, bleek nog te klein om de dichte
drommen van toehoorders te bevatten. Honderden
moesten buiten blijven staan. De politie was wederom
in de zaal door een vijf-en-twintigtal agenten, onder
leiding van inspecteurs, vertegenwoordigd. In het nabij
gelegen posthuis stonden even zoovele agenten gereed
om, zoo noodig, assistentie te verleenen. De geheele
politiemacht stond ditmaal onder bevel van den hoofd
commissaris, den heer Van Schermbeek.
De voorzitter Baye opende de vergadering en richtte
een woord tot de burgers en burgeressen, in zoo sterken
getale opgekomen, waarbij hij uitweidde over de vrij
heid van spreken en schrijven, onder protest tegen de
vervolgingen van de vereeniging der arbeiders. Hij
meende, dat juist die vervolgingen zouden strekken
om haar in kracht te doen toenemen.
Daarna werd het woord gegeven aan burger Van
der Stadt, uit Amsterdam. Zijne voordracht was ins
gelijks een doorloopend protest tegen de op eene drijf
jacht gelijkende vervolgingen der socialisten. De tegen
woordige personen-vervolging beschouwde hij als eene
poging der Rpgeering om het socialisme te dooden,
hetgeen z. i. nimmer zou gelukken, zoolang het streven
tot verbetering der maatschappij geen misdaad oplevert.
Breedvoerig trachtte hij duidelijk te maken dat de
Regeering is de dienares van het volk, en niet bet
volk de dienaar der Regeering. Ook kwam hij nog
eens terug op hetgeen bij noemde de afranseling van
het volk door den commissaris van politie Stork te
Amsterdam, maakte er de Regeering verder een ver
wijt van, dat zij niets doet tegen de werkeloosheid,
beweerde dat Van Ommeren aan de daad der procla
matie-aanplakking onschuldig was, en deed het voor
komen alsof die gebeurtenis eene intrige van regeerings-
wege was.
Eene breede plaats in zijne rede werd ingenomen
door de bespreking van het verbod aan d„e ingezetenen
tot het dragen van wapenen. De wet verbiedt het dragen
van wapenen, zeide hij, maar wat doen de agenten
dan met die dingen aan hun zij? En, ging hij voort,
behoeven wij die wet, die het dragen van wapenen
verbiedt, te erkennen Volstrekt niet, was zijn antwoord,
want het volk dat dit wapen moet bezigen, heeft zijne
goedkeuring niet geschonken aan die wet, en overtreding
is dus geoorloofd, als omstandigheden dit noodzakelijk
maken.
Hier het was even voor half tien viel de hoofd
commissaris van politie, die aanteekening hield van
het gesprokene, den spreker in de rede op de volgende
wijze
«Nu is 't uit. De politie beveelt den spreker te zwijgen
en gelast de vergadering uiteen te gaan."
Groot rumoer volgt op deze aanmaning.
De hoofdcommissaris herhaalt zijn bevel, en zegt
tevens dat de zaal binnen 10 minuten moet ontr uimd zijn.
Het kostte den voorzitter vrij wat moeite het leven
in de zaal te doen ophouden.
Toen er stilte heersclite, zeide Bajre
«De commissaris van politie beveelt dat binnen 10
minut -n de zaal moet ontruim! worden. Welnu burgers,
onder protest gaan wij thans uit elkander, rustig en
or delijk, maar tevens onder den indruk dat in Neder
land het vrije woord, de vrije gedachte, wordt onder
drukt.
«En hiermede sluit ik de bijeenkomst."
Deze woorden werden met een luid hoerah begroet.
Hoeden en petten werden in de hoogte geworpen.
Als in koor werd het vrijheidslied of de Marseillaise
aangeheven, enkelen wuifden met roode zakdoeken en
riepen: «leve Domela Nieuwenhuis I" Nochtans ge
schiedde de ontruiming der zaal binnen den door de
politie bepaalden tijd en in de meest volmaakte orde.
Het bestuur gaf aan de massa teekens om zich ordelijk
terug te trekken, en Van der Stadt zelf maakte eene
beweging met de handen, die blijkbaar moest beduiden
dat men stilletjes het bevel der politie moest eerbiedigen.
De in het posthuis gestationeerde politie-versterking
stond vóór den ingang van «Walhalla" om de menigte
te verspreiden. Voor zoover bekend, zijn er geene arre-
statiën gedaan. Onmiddellijk na het bevel tot ontruiming
rukte politieversterking uit de stad en eene militaire
patrouille met de geweren aan.
De commissarissen der verschillende afdeelingen ver
schenen mede ter plaatse. Buitengewone maatregelen
waren overbodig, daar de menigte zich op straat in
volmaakte orde ontbond.
Domela Nieuwenhuis bevond zich, tijdens de ont
ruiming, achter de coulissen van het tooneel.
Terstond na het bevel tot ontruiming liet de hoofd
commissaris de op schrift gestelde rede van Van Der
Stadt in beslag nemen. (N. R. Ct.)
Op het graf van mevr. BosboomToussaint op
de algemeene begraafplaats te 's-Hage is een eenvoudig
doch fraai gedenkteeken onthuld.
Het monument voor Hugo De Groot, op
de Groote Markt te Delft, wordt in het begin van
September onthuld.
Vanwege het hoofdbestuur der «Nederlaudsche
Vereeniging ter bevordering van Zondagsrust"
is een adres aan den minister van Binnenlandsche
Zaken gericht, waarin de aandacht wordt gevestigd
op de bepalingen omtrent aanvang en einde der vacan-
tiën bij verschillende Rijksinstellingen, als daar zijn
de Rijks-Kweekscholen voor onderwijzers en onderwij
zeressen, de Rijks-Landbouwschool, Rijks-Veeartsenij-
school, de Rijks-Kweekscholen voor vroedvrouwen, etc.
Het Hoofdbestuur vertrouwt, dat er geen bezwaar
bestaat tegen een zoodanige regeling der vacantiën op
bedoelde staatsinstellingen, dat het personeel weerhou
den worde van het reizen op den Zondag. Het wenscht
dat bij herziening der bestaande voorschriften op die
vacanties rekening worde gehouden met de wensche-
lijkheid, dat de lessen bij voorkeur niet op Zaterdag
eindigen of op Maandag aanvangen.
Het antwoord van den Minister geeft te kennen dat
bij eventueele nieuwe regeling der vacantiën aan ge
melde Rijks-instellingen op dat verzoek zoo veel mogelijk
zal worden gelet.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Baarland. Tot president-kerkvoogd bij de Hervormde
Kerk alhier is gekozen de heer A. J. A. Hoogvliet.
Woensdagavond vergaderde de algemeene kerke-
raad der Ned. Herv. gemeente te Middelburg, ter be
handeling vau het ingediende protest, houdende verzoek
van nietigverklaring der laatst gehouden verkiezing
van gemachtigden voor het kiescollege, wegens infor
maliteiten. Na breedvoerige en niet altijd christelijke
liefde ademende disenssiën is besloten, alvorens een
besluit te nemen, over deze zaak het oordeel van het
klassikaal bestuur in te winnen. NR. Ct.)
De toestand van den 91-jarigen bisschop van
Roermond, monseigneur Paredis, schijnt zeer zorgelijk
te zijn. Gistermiddag te 4 uren werd elk oogenblik
het einde verwacht.
Rechtszaken.
Voor het gerechtshof te 's-Hage stood gisteren
terecht W. S., uit Wolfertsdijk, thans milicien bij de
infanterie, beschuldigd van op den lOn Januarii 1.
ten nadeele van inwoners van genoemde gemeente,
bij den een door inklimming in de woning een rijks
daalder uit de lade vau het kabinet en bij den ander
door verbreking van afsluiting een bos sleutels te heb
ben weggenomen.
Besch., die reeds vroeger was veroordedd terzake
van diefstal, bekende de hem ten laste gelegde feiten,
doch gaf als oorzaak daarvan op behoefte wegens ge
brek aan werk, terwijl hij ook in 't onderhoud zijner
moeder moest voorzien.
Drie getuigen bevestigden door hun verklaring de
afgelegde bekentenis.
Adv.-gen. mr. Bijleveld achtte het bewijs volkomen
geleverd. Hij wees er op dat de diefstallen van bru
taliteit getuigden, omdat besch. voor dien van den
rijksdaalder een raam had moeten opschuiven en
