1886. N°. 58.
Dinsdag 18 Mei.
73ste jaargang.
Haven van Goes.
Ontbinding: oorzaak en gevolg.
(r. N. Ct.)
GOESCH
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct, met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich' voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen warden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Voor de gewone herstellingen der havenboorden en
het uitdiepen der haven zal het water zijn afgelaten
op Zondag 11 Juli tot Zondag 18 Juli tot80c.ll.
beneden peil en van laatstgenoemden dag tot en met
Zaterdag den 24 Jnli zoo laag mogelijk;
terwijl tegen Maandag 26 Juli e. k. het water weer
op het peil wordt gebracht.
Goes, 17 Mei 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Reeds dadelijk bij het ontstaan der jongste minis-
triëele crisis hebben wij de verwachting uitgesproken,
dat het ministerie zijne portefeuilles weder zou terug
nemen en dat dan de Kamer zon ontbonden worden.
Dit laatste was werkelijk het logische gevolg van het
eerste. Waar het bleek, dat de helft der vertegen
woordiging niet wilde medewerken aan Grondwets
herziening dan op eene bepaalde voorwaarde, die door
den loop, dien de zaken namen, niet kon worden ver
vuld, terwijl toch het volk ten zeerste Grondwetsher
ziening eischt, daar is het volkomen en rigle dat de
regeering een beroep op bet volk doet om uittemaken
of de herziening dan wel de bovenbedoelde voorwaarde
hoofdzaak moet zijn.
In het algemeen moet zeker Kamerontbinding slechts
als uiterst middel worden aangegrepen en waar van
de vijf malen, dat zij onder deze Grondwet plaats had,
er vier komen onder verantwoordelijkheid van den heer
Heemskerk, daar mag de veronderstelling gewaagd
worden, dat onze tegenwoordige premier wel eens
wat lichtvaardig heeft omgesprongen met dit middel
om den politieken toestand te zuiveren. Maar zeker
nooit was deze maatregel meer te billijken dan thans.
Men ga slechts naop een der gewichtigste onder
werpen van wetgeving, het veranderen der Grondwet,
maakt de rechterzijde werkstaking. Zonder hoogere
helooning (de gewaarborgde schoolsubsidies uit de
staatskas) dan wat sommige liberalen wilden toestaan
(het overlaten van de schoolregeling aan den gewonen
wetgever), weigert men voort te werken. Het minis
terie dient zijn ontslag in. De vorming van een Ka
binet wordt opgedragen aan de oppositie, de werksta-
kende oppositie, welke evenwel die opdracht weigert.
Wie gevoelt niet dat in dezen staat van zaken ont
binding het logisch gevolg moest zijn?
Volgens de organen der kerkelijke partijen hebben
de zaken zich anders toegedragen. «De aanvrage om
ontslag door het Ministerie was slechts schijn
Dit is evenwel, gelooven wij, niet voldoende gebleken.
«De opdracht aan baron Mackay tot vorming van
een Kabinet was geheel en al vertooning. In een kort
briefje werd bem de gewichtige taak toevertrouwd.
Van ontbieden bij den Koning geen sprake."
Zóo de Standaard.
Als de zaak zich werkelijk aldus toegedragen heeft,
dan was toch het bezwaar niet zoo onoverkomelijk.
Het is reeds meer dan eens voorgekomen dat de po
litieke mannen, tot vorming van een ministerie ge
roepen, als voorwaarde stelden een onderhoud met den
Koning. Baron Mackay schijnt daaraan niet gedacht
te hebben.
In elk geval, dat de heer Heemskerk wilde aftreden
als de Grondwetsherziening mislukken moest, had hij
openlijk gezegd. Dat na de werkstaking der kerkelijke
partijen die herziening mislukken moest, ook dit scheen
vast te staan. Waarom zou men dus moeten gelooven
wat de Standaard zegt van eene vertooning Er is
tronwens in de laatste week van de behandeling van
hoofdstuk der Grondwetsontwerpen in de Tweede
Kamer meermalen op gezinspeeld, dat graaf R. J.
Schimmelpenninck, de Haagsche afgevaardigde, gepoogd
heeft eene kabinetssamenstelling tot stand te brengen.
Het is niet denkbaar dat een oud-Minister zich aan
zoo iets zon wagen, zonder althans te weten dat er
een ministerie zal moeten gevormd worden.
Allerdwaast achten wij dan ook de bewering, dat
deze ontbinding een da capo van die van 1866 is.
Toen kon men spreken van de rechten der volksver
tegenwoordiging, welke waren aangetast. Thans is het
juist omgekeerd. A'« heeft het werkstakende deel der
volksvertegenwoordiging zich aan hare eigen rechten
vergrepen, door er misbruik van te maken.
Het valt intusschen niet te ontkennen, dat de heer
Heemskerk door zijne geheimzinnige houding zijne
toch reeds moeielijke taak heeft verzwaard. Wat kan
den Minister bewogen hebben in de Eerste Kamer te
zeggen dat de heer Mackay bij het debat in de Tweede
Kamer zich maar moest verantwoorden over bet af
wijzen der kabinets-formatie, terwijl aanvankelijk de
Kamer alleen zou bijeenkomen om terstond gesloten
en ontbonden te worden?
In elk geval, de Kamer is nu vervroegd bijeenge
roepen. Baron Mackay zal zeker wel met nadruk doen
uitkomen waarom de rechterzijde het bewind moest
afslaan. De aanvoerder der rechterzijde zal dan waar
moeten maken, dat het de Regeering was welke aan
de rechterzijde het optreden onmogelijk maakte.
Zal de ware oorzaak, waarom een Calvinistisch-
Roomsch kabinet niet kon optreden, onder een stroom
van woorden verborgen gehouden worden Wij hopen
het niet, maar zonder uitvoerige inlichtingen is het
voorbarig nu reeds te spreken van schending van
constitutioneele rechten. Eerst den heer Heemskerk te
verwijten dat hij zijn ontslag teruggenomen had en
maar voortging alsof er niets gebeurd was en hem
nu tot een verwijt te maken dat hij volstrekt niet
doet of alles normaal ging, dat gaat niet aan.
Intusschen, de ontbinding geeft althans dit voordeel,
dat de liberalen het clericaal wanbeleid, waarmede
ons land woidt bedreigd, kunnen voorkomen. Van de
kiezers der kerkelijke partijen is niets te verwachten.
Noch de politieke werkstaking, noch de kerkelijke
schandalen te Amsterdam en elders, noch het onbe
schaamd verloochenen van het zoo hoog geroemde
«isolement", dat «hunne kracht" heette, bij de jongste
verkiezingen voor de Provinciale Staten, zullen eenigen
invloed van belang hebben. Er zal gestemd worden
zooals de geestelijke leiders het willen.
Maar er is alle reden om te beweren, dat de ker-
kelijk-politieke partijen haar hoogste cijfer aan de
stembus achter den rug hebben. Een deel der anti
revolutionairen althans gevoelt zich, na de Napoleon
tische leger-bulletins uit het protestantsche Vaticaan
te Amsterdam, ontmoedigd. De lieden beginnen te
begrijpen, dat de geest des tijds door schetterende
fanfares van dr. Kuyper niet is te bannen. En zij
leggen de handen in den schoot, ontevreden over dat
kermisachtige rumoer.
Zóó ging het ook nu weder bij de verkiezingen voor
de Staten. Dit waren nu eerst de gewenschte toets-
steenen, die verkiezingen Daarbij geen sprake van
kiestabelverknipping, en daarbij was dus maar de
«oogst voor het rapen". De Eerste Kamer moet om
Maar wanneer de lieden nu bespeuren dat die leuze
«de Eerste Kamer om" bedrog was, omdat, al hadden
de. kerkeiijken zooveel gewonnen als mogelijk scheen,
de meerderheid in de Eerste Kamer eerst na vele
jaren zou kunnen omgezet zijn b. v. in een tijd,
wanneer waarschijnlijk de tegenwoordige wijze van
samenstelling van de Eerste Kamer tot de geschiedenis
zal behooren dan ligt het voor de hand, dat er
althans eenigen zijn, die weigeren langer aan dr.
Kuypers bulletins te gelooven.
Uit een en ander meenen wij te mogen afleiden,
dat de ontbinding aan de liberalen gelegenheid geeft
eene meerderheid in de Tweede Kamer te herwinnen.
Het zal natuurlijk niet moeten ontbreken aan geest
drift en offervaardigheid. Maar wij vertrouwen dat de
onverstoorbare kalmte van vele kiezers op non-activiteit
toch verdwijnen zal, als men denkt aan ons Parlement
op het doode punt en aan de werkstakers.
Maar om eene meerderheid, eene meerderheid van
eenige beteekenis, in de Kamer te herwinnen, is het
noodig dat de liberale partij eene leuze aanneme, onder
welke zij de kiezers tot eendracht en geestdrift bewegen
kan. Er worde niet partij gekozen vóór of tegen Heems
kerk deze verdient veeleer den dank der natie, dat
hij het bewind voeren blijftook trede een oogen-
blik de tegenwoordige Grondwetsherziening, met of
zonder art. 194, op den achtergrond om plaats te maken
voor eene leuze, waaraan thans de meeste behoefte
bestaat, omdat wij alleen daardoor kunnen geraken
nit den toestand van machteloosheid waarin wij
verkeeren.
Die leuze zijkiesrechtuitbreiding op ruime schaal.
De maatstaf daarvoor is op dit oogenblik betrekkelijk
van minder belang. Maar gebleken is het, dat bij de
tegenwoordige regeling van het kiesrecht het land on
geveer in 2 helften is verdeeld, die tot machteloosheid
doemen. Men berekene nu niet angstvallig aan welke
zijde alsdan de meerderheid zal komen, maar men onder-
werpe zich daaraan, gelijk billijk en behoorlijk is.
Moge het de liberale partij zijn, die ook nu begrijpt,
dat zij verplicht is een vast vooruitstrevend doel aan de
verkiezingen te geven Zij zal daardoor weder in kracht
winnen en de natie het onvruchtbaar gekibbel der
laatste jaren moede zal zich om haar scharen, over
tuigd, dat door de liberale partij, zoolang zij niet in
haren vooruitstrevenden geest door clericale heersch-
zucht werd belemmerd, steeds een regeeringsstelsel
werd voorgestaan, waardoor vroeger reeds zooveel
goeds is tot stand gekomen.
Alsdan bestaat er kans uit den tegenwoordigen
toestand van machteloosheid te geraken. Reeds te
lang zijn onder het verderfelijk streven der kerkelijke
partijen de groote staathuishoudkundige en oaconomi-
sche belangen verwaarloosd. Nederland gaat niet meer
met zijn tijd mede. Staat de defensie van ons land en
de koloniën op hechte grondslagen 1 Is onze marine
opgewassen tegen de vloten onzer naburen? Het bin-
nenlandsch gelegen Antwerpen steekt al onze havens
met hare uitmuntende dokken en middelen de loef
'M, Is er bij de natie eenige aandacht voor den toe
stand in onze koloniën Wij gaan onder in politiek
en religieus gehaspel. En dit alles geschiedt, omdat de
clericale partij de gezonde ontwikkeling van ons land
met zijn hulpbronnen begraaft onder schoolwetagitatie
en eigen heerschzucht.
Zal de natie langzamerhand gaan begrijpen, dat het
tijd is de bakens te verzetten De liberale partij trachte
dit te bevorderen door uitbreiding van het kiesrecht
GOES, 17 Mei 1886.
Het komt ons niet overbodig voor de leden
der centrale liberale kiesvereeniging
nog met een enkel woord te herinneren aan de ver
gadering op morgenavond en hen op te wekken die
in wat ruimer getale bij te wonen, dan meermalen
het geval was. Wij achten dit wenschelijk met het
oog op het voorstel tot ontbinding, dat in die bij
eenkomst zal behandeld worden, maar wij achten
het noodzakelijk, nu er sprake van is tegelijkertijd
eene nieuwe kiesvereeniging opterichten. Waar toch
de grondslag moet gelegd worden voor een nieuwen
bond als deze, daar mogen zij, die waarachtig be
langstellen in de liberale zaak, niet gemist worden.
De vergadering zal gehouden worden in het koffiehuis
«De Prins van Oranje" alhier, des avonds te 8 uren.
In ons vorig nommer meldden wij, dat, tengevolge
van het antwoord van den directeur-generaal
der maatschappij tot exploitatie van S.S door de heeren
J. A. Van Heel c. s. een nieuw adres zou worden
verzonden, met verzoek de dienstregeling op de Zeeuw-
sche lijn niet te wijzigen.
Bij nader inzien heeft men echter begrepen, dat
het meer doeltreffend zou kunnen zijn persoonlijk de
bezwaren tegen de nieuwe dienstregeling te Utrecht
te gaan toelichten, weshalve nog Zaterdag aan den
directeur-generaal per draad is gevraagd, of hij heden
eene commissie kon ontvangen. Daarop is gunstig ant
woord gekomen en diensvolgens zijn hedenmorgen de
heeren J. A. Van Heel en J. J. Ramondt uit Goes,
D. J. Van der Have uit Kapelle en F. V. De Grooff
uit Hansweerd naar Utrecht vertrokken. Zie laatste
berichten).
Naar men ons mededeelt zal nn toch de G o e s c h e
Schutter ij weldra met Beaumont-geweren be
wapend worden en zullen de thans in gebruik zijnde
geweren worden ingeleverd.
Men schrijft ons uit Middelburg
Zoo zal dan met 1 Sept. e. k. ook de middelbare
school voor meisjes alhier worden opgeheven. De cleri-
calen kunnen tevreden zijn. Al hebben zij in den
gemeenteraad alhier oogenschijnlijk niets te zeggen,
in werkelijkheid worden toch ook daar hunne begin
selen in praktijk gebracht. Wie had durven denken,
dat de vroede mannen in Zeelands hoofdstad, die
bijna niets voor het middelbaar onderwijs heeft uitte-
geven, geen 2 a 3000 voor dit onderwijs ook voor
meisjes over zouden hebben?
Deze zaak heeft hier gedurende geruimen tijd vele
gemoederen en pennen in beweging gebracht. De
raadsvergaderingen, waarin dit onderwerp is behandeld,
waren veel drukker door het publiek bezocht, dan
anders het geval is; ook vele dames getuigden door
hare tegenwoordigheid van hare belangstelling. De
zitting van Woensdagavond, althans het slot er van,
deed meermalen denken aan de stad der kapuinen,
en wat door den voorzitter tegen het raadslid dhr.
Snijders gezegd werd, wordt hier dan ook afgekeurd.
De toekomstige onderwijzeres aan de nieuw opte
richten school, die met haar traktement van 700,
terwijl de anderen 1200 zullen bekomen, een arm
zalig figuur maakt, werd door een lid van den Raad
met den naam van «Asschepoester" betiteld, een naam
die aan die betrekking wel verbonden zal blijven.
Die asschepoester, bestemd om in de laagste klasse
in alle vakken (behalve Fransch) onderwijs te geven,
zal daarin nu beter orde kunnen houden, beweren de
voorstanders van het klassenonderwijsniet zeer vleiend
dunkt mij voor de vroegere leeraressen. De juistheid
wordt hier ook door velen in twijfel getrokken.
Bij u heeft men deze zaak anders en beter gere
geld door aan het vak-systeem vasttehouden, waartoe
men dan ook overal elders, waar dit maar eenigszins
mogelijk is, overgaat.
Ik condoleer u met het verlies van uwen verte
genwoordiger, jhr. mr. Pompe Van Meerdervoort, die
nu vast besloten schijnt geen mandaat meer te zullen
aannemen.
Algemeen werd hier dan ook zijne werkkracht be
wonderd, dewijl hij èn de drukke betrekking van
rechter-commissaris èn die van volksvertegenwoordi
ger tegelijk kon waarnemen.
Wanneer jhr. P. als rechter-commissaris steeds even
trouw op zijn post is geweest als in het nu ten einde
spoedend zittingjaar in de Tweede Kamer, dan zijn,
gelooven wij, ook zonder bijzondere werkkracht ten
toon te spreiden, beide betrekkingen wel gelijktijdig
waartenemen. Wij hebben er verleden jaar reeds op-
gewezen hoe in dit zittingjaar de naam van jhr. P.
op de lijsten van tegenwoordig zijnde leden in de
eerste 27 zittingen niet minder dan 23 malen werd
gemist. Ook later was hij meermalen afwezig, wanneer
er niet gestemd moest worden over een onderwerp
waar bij hetpari?/'belang bepaald was betrokken, zooals
onderwijs, kiestabel enz. (Red.)
Met het oog op de op handen zijnde ontbinding
der Tweede Kamer schrijft de N. R. Ct. o. a.
Fel zal de strijd zijn, dien wij tegemoetgaan. De
beginselen staan zoo scherp mogelijk tegen elkaar.
Overal dezelfde tegenstelling van liberaal en clericaal;
de beide kerkelijke groepen zijn tot ééne clericale
partij saamgesmolten, en de twee «conservatieven",
die er nog zijn overgebleven, hebben zich met de
clericalen geheel vereenzelvigd. Voor halfheden is er
geen plaats meer; het is in den vollen zin een strijd
van beginselen die te wachten staat.
Niet zonder goeden moed gaan wij dien strijd tegen.
De kerkelijke partijen het is bij de provinciale
verkiezingen weder gebleken zijn op het keerpunt
harer macht gekomen. En wat de jongste tijden van
haar werken hebben te zien gegeven, is zeker niet
geschikt om nieuwe geestdrift te wekken.
Maar in één ding zijn de clericalen ons ver
vooruitin hunne organisatie. Van nu af mogen de
liberalen daarop bedacht zijn, ten einde op den grooten
dag alles mobiel te hebben. Van nu af beginne de
voorbereidingoveralin de districten, waar men
nog veel te leeren heeft, met dubbelen ijver. De tijd,
die er beschikbaar blijft, is kort genoeg, om geen
dag te verzuimen.
In tegenstelling met de loopende geruchten wordt
aan de M. Ct. verzekerd dat de heer mr. L. W. C.
Keuchenius wel degelijk bij de a. s. kamerver
kiezingen in het district Middelburg weder als candi-
taat zal worden gesteld, terwijl men aan dezelfde zijde,
in plaats van mr. P. C. 't Hooft, als candidaat stellen
zal jhr. mr. M. A. De Savornin Lohman,
advocaat-generaal bij het gerechtshof te 's-Gravenhage.
Rilland-Bath. De heer H. F. M o n t stationschef
alhier, en de heer Keilen, ambtenaar bij de S S. te
's Hertogenbosch, zullen onderling van standplaats en
betrekking verwisselen.
Pensioen is verleend aan H. L. Broeder
V e r m e y 1 ezich ook schrijvende Vermeyle Broeder,
rijks-boekhouder 2e kl., ten kantore van den betaal
meester te Middelburg ad ƒ154 's jaars, en aan J. P.
F i e g e n gewezen adsistent der posterijen te Middel
burg, ad ƒ323 's jaars.
Door Ged. Staten is thans aan de stoom-
trammaatschappij Breskens Malde-
g h e m concessie verleend voor den zijtak Draaibrug
Sluis. Nu door de regeering de voorwaarden tot uit
betaling der toegekende subsidie zijn vastgesteld, kunnen
de plannen worden uitgevoerd. (M. Ct.)
Men schrijft in de N li. Ct. uit Hansweerd:
Niet ten onrechte is er beweerd, dat de vaart
voor diepgaande booten op Antwerpen aan tijd
verlies is onderworpen. De bewijzen zien wij hier we
kelijks, dat afkomende booten te Walsoorden en op
gaande in den Biezelingschen inham op water in het
Zuidergat moeten wachten, (dat is recht vóór deze
haven). Zoo o. a. ankerde Vrijdagmiddag tegen 6 uren
eene der Red-Star-booten, komende van New-ïork,
tusschen Hoedekenskerke en hier, en passeerde Zater
dag het Zuidergat te 10 urenrekent men nu het
binnenkomen te Viissingen, Vrijdag te 2 uren, en de
aankomst te Antwerpen Zaterdag 12 uren. dan maakt
dat 22 uren voor de Schelde, in welken tijd men te
Viissingen, gedachtig aan de nieuwe Duitsche lijnen)
kan bijladen en weer vertrekken. Natuurlijk was er
dit nachttij water genoeg, doch of het passeeren van
het Nauw bij Bath bij nacht, dan wel het vóór de
stad komen bij nacht, of gebrek aan water in het
Zuidergat vertraging geeft, is alles vrijwel hetzelfde, de
22 uren zijn verlorenen dat half Mei met volle maan
Te Graauw had Dinsdag eene gecombineerde
vergadering plaats van burgemeester en wethouders en
het bestuur van den Willem Hendrik polder. Ziehier
wat tot dit zeldzaam feit aanleiding gegeven heeft.
Nadat de regeerende partij dezer gemeente jaren
achtereen, met min of meer succes, eene achtbare fa
milie dezer gemeente gedwarsboomd had, is hare stout
moedigheid, driestheid of overmoed, of hoe men het
dan ook noemen moge, zoover gegaan, dat zij zonder
voorkennis van het bestuur van den Willem Hendrik
polder een sloot onder het beheer van gemeld bestuur
gedempt heeft met grond, geleend nogmaals zonder
voorkennis, bij een lid van bovengemelde familie.
