Ingezonden Stukken.
Goes, 23 April 1886.
Aan den Redacteur van de Goesche Courant.
Geachte Heer!
Daar de zaak der door den kerkeraad alhier toe
gepaste censuur, in de Middelburgsche Courant be
sproken, ook in uw blad (en laat mij er met erken
telijkheid bijvoegen op humane wijze) is ter sprake
gebracht, neem ik de vrijheid u te verzoeken een woord
van mij ter nadere explicatie te willen opnemen.
Ik gevoel mij gedrongen daarover eenige inlichting
te geveu, niet alleen omdat ik in de zaak betrokken
hen, maar ook en vooral omdat ik geloof daarin niet
recht gehandeld te hebben.
De zaak is, dat volgens kerkelijke wet en gewoonte
elke drie maanden tegen de avondmaalsviering in d n
kerkeraad gehouden wordt de z. g. censura morum,
of toezicht op het gedrag en den wandel der lidmaten.
Nu spreekt het wel van zelve dat in een kerkton-
stand als de onze dit toezicht niet dan zeer gebrek
kig kan geschieden en zich moeilijk over alle leden
gelijkelijk kan uitstrekken, daar er zoovalen zijn wier
namen wel op de lidmatenregisters der kerk staan,
maar die zich overigens aar. kerk en kerkelijk opzicht
niet het minst laten gelegen liggen.
In den regel gaat dan ook hier ter plaatse de cen
suur over die lidmaten, die in de laatste jaren zijn
aangenomen en door kerkbezoek en bijwonen van het
avondmaal blijken geven zich bij de kerk te willen
aansluiten. Wordt van dezen of genen iets ergerlijks
bekend, dan is de gewoonte van den kerkeraad dit te
bespreken, te onderzoeken, den schuldige te bezoeken,
en hem of haar, indien noodig, de toetreding tot het
avondmaal te ontraden of te ontzeggen.
Iu sommige ergerlijke gevallen of bij herhaalde over
treding worden weieens de namen openbaar gemaakt,
niet om de personen aan de kaak te stellen, maar
iu de hoop ze daardoor tot nadenken en inkeer te
brengen en ook om op anderen een afschrikkenden
indruk te maken. Men moge deze gewoonte af keuren,
zij staat gelijk alle dingen bloot voor tweeërlei beschou
wing. Laat men alle kwaad ongehinderd bedrijven,
dan wordt gezegdzie uit welke leden die kerk bestaat I
Tracht men iets te doen tot stuiting van de macht
der onzedelijkheid, wat toch ieder wel zal erkennen
hier ter plaatse niet overbodig te zijn, dan wordt dit
allicht aan liefdeloosheid toegeschreven.
Zoo waren dan ook hier twee gevallen van jeugdige per
sonen, die reeds sedert geruim^n tijd onder censuur ge
plaatst waren, doch zich daaraan weinig schenen te storen
en omtrent wie door een der kerkeraadsleden, die goed op
de hoogte scheen te zijo, ongunstige dingenweidenmede
gedeeld. Daar aan de waaiheid der zaak geen twijfel
scheen te bestaan, besloot de kerkeraad deze twee
personen als zoodanig van den kansel bekend te ma
ken, en haar daarvan kennis te geven. Dit besluit
vond niet terstond algemeenen bijval, doch na bespre
king over en weer stemden toch eindelijk allen er mede
in en werd aau mij als den wijkpred.kant de onaan
gename taak opgedragen de twee persgnen van de
zaak kennis te geven. Ik begaf mij tot een van haar
en kreeg den indruk dat er geen schuld was, althans
niet in die mate waarin het was voorgesteld. De an
dere vond ik niet te huis, doch wat ik vernam be
vestigde mij in den indruk door de mededeeling in
de kerkeraadsvergadering ontvangen.
Toch had ik geen vrede bij de gedachte dat de
namen der bedoelde personen zouden openbaargemaakt
worden en nam ik het voornemen mij naar mijn geachten
collega Laan, die de ochtendprediking zou hebben, te be
geven en hem te verzoeken de aflezing niet te doen plaats
hebben. Eerst echter liep ik bij een der kerkeraads
leden binnen en deelde hem mijn ontvangen indruk
mede, er tevens bijvoegende dat het mij toch niet
recht voorkwam de beschuldigden niet rog eerst in
de gelegenheid te stellen om zich te verantwoorden.
Doch deze verzekerde mij op zoo stellige wijze van
de waarheid der beschuldiging dat ik. ook in aanmerking
nemende dat de kerkeraad het besluit reeds genomen
had, besloot er bij te berusten. Ik deed dit vooral
ook onder den indruk dat ik, gelijk men zegt, zoo licht
het beste van de menschen geloof en ik helaas bij
ondervinding weet hoe zeldzaam in zulke gevallen de
waarheid wordt beleden.
Toch heb ik geen vrede bij de zaak gehad en
daarom is het dat ik thans met deze openlijke ver
klaring kom. Zoo spoedig mogelijk zal ik de zaak
voor den kerkeraad brengen, en indien iemand ver
ongelijkt is geworden, zullen wij, dit vertrouw ik,
dit openlijk herstellen. Alleen hiervan houde men zich
overtuigd, dat bij geen der drie predikanten noch bij
den kerkeraad de begeerte of neiging bestaat om de
menschen liefdeloos te bejegenen of op heerschzuchtige
wijze te behandelen. Doch hiermede zal toch wel
iedereen instemmen, dat onzedelijke levenswandel in
de Christelijke kerk niet behoort te worden toegelaten.
Met dankzegging voor de opname van dezen langen
epistel,
Uw dw.
P. HUET.
M. de Redacteur.
Teneinde ieder belangstellende een juisten blik te
doen slaan in zake de toren-quaestie in deze gemeente,
acht ik mij verplicht deze zaak in korte trekken naar
waarheid medetedeelenvooral omdat door onjuiste
voorstellingen de gemoederen in beroering worden
gebracht.
Wie gelijk heeft Een geboren burger van Ierseke,
een zich noemende mijnheer Ik, of de Weleerwaarde
Heer Ds. Vermaas, Secretaris-Kerkvoogd alhier, wil
ik niet beoordeelen. Ieder dezer heeren geeft zijne
meening ten beste, maar hierdoor geraken wij hoe
langer hoe verder van het doel. Het strooien van
slecht zaad in een akker is altijd nadeelig. Onkruid
woekert weliger voort dan goed zaad. Partijzucht
kweeken leidt tot niets anders dan tot nadeel in
iedere gemeente en vooral in eene gemeente als Ier
seke, waar alles r.og in wording is en waar door
eendrachtige samenwerking nog zooveel goeds tot
stand kan worden gebracht.
In korte woorden is de geheele torenquaestie deze
Het gemeentebestuur wenscht te voorzien in eene
dringende behoefte, namelijk in een uurwerk tot alge-
meene tijdsaanwijzing, benevens in een klok, die bij
brand, watersnood, begrafenis kermis enz. kan worden
geluid. Ieder zal moeten toestemmen, dat beide zaken
(klok en uurwerk) in een goed geordende gemeente
tehuis behooren. Om nu aan het nuttige het fraaie
te verbinden komen gemeente- en kerkbestuur overeen
om tegen een der vleugels van het kerkgebouw een
toren te bouwen, die zeer tot versiering zoowel van
kerk als van gemeente zal dienen. De kerk schenkt tot
dit doel aan de gemeente het benoodigd terrein voor
dien toren geeft der gemeente een overpad naar
denzelven en schenkt haar eene bijdrage in eens van
1500 gulden, teneinde voor dit bedrag het eeuwig
durend recht te erlangen om ten allen tijde voor hare
godsdienstoefeningen en kerkelijke huwelijks-inzegenin
gen de klok te mogen luiden.
Tot zoover gaat alles uitmuntend, maar nu komt
de twistappel.
De gemeente bouwt voor eigen rekening een toren
zal dien toren ten allen tijde in goeden staat onder
houden zal er een uurwerk in plaatsen benevens
een alarmklok, maar wenscht dan ook als eigenares
van dien toren de vrije beschikking over haar eigendom
te hebben. Zij staat aan het kerkbestuur toe om ten
allen tijde voor iedere godsdienstoefening, kerkelijke
huwelijks-inzegening of andere kerkelijke plechtigheid
de klok te mogen luiden, onder voorwaarde, dat:
indien op eenig oogenblik de gemeente en de kerk
beiden de klok zouden noodig hebben, de gemeente
vóór ga.
Dit is nu iets wat het kerkbestuur verschrikkelijk
vindt.
Het gemeentebestuur of de burgemeester kan, volgens
kerkvoogden en notabelen, wel altijd de klok gaan
luiden op tijden dat er godsdienstoefening moet worden
gehouden.
Of nu het gemeentebestuur ai verklaart dat men
om de klok te luiden toch een grondig motief moet
hebben, dat de burgemeester maar niet louter uit
pleizier mag gaan luiden, niets helpt. Heeren kerk
voogden en notabelen blijven bij hunne meening vol
harden.
Het gemeentebestuur kan natuurlijk zijn billijken
eisch, om als eigenaar van toren, klok en uurwerk
de vrije beschikking er over te hebben, ook niet prijs
geven en op deze wijze ontstaat een strijd tusschen
het gemeente- en het kerkbestuur, die niets anders
dan nadeelig kan werken.
Ziehier nu de torenquaestie naar waarheid geschetst.
Van nadere beschouwingen wensch ik mij, als geheel
boven de partijen staande, te onthouden. Het doel van
dit schrijven is om een ieder in de gelegenheid te
stellen zich een juist denkbeeld van deze quaestie te
vormen.
U bij voorbaat dankzeggende voor de plaatsing dezer
regelen teeken ik
Hoogachtend,
Uw. dw. dienaar,
D. KOELEMAN,
Burgemeester van Ierseke.
Wij ontvingen nog een antwoord van den heer IK
aan ds. Vermaas, dat echter na deze duidelijke en
zaakrijke uiteenzetting der toren-quaestie door dhr.
Koeleman, overbodig wordt en dat wij daarom meenen
achterwege te kunnen laten te meer omdat er in ons
blad reeds veel ruimte voor de behandeling dezer zaak
is afgestaan. Wij sluiten er dan ook voorloopig onze
kolommen voor.
Alleen vermelden wij nog, dat onze correspondent
te Ierseke ons heden mededeelde, dat het kerkbestuur
eeu verzoek om met heeren burg. en weth. over de
oplossing der quaestie te confereeren, heeft afgewezen.
Red.
Kiezers te 's-IIeer Arendskerke
Nogmaals zijt gij opgeroepen om ter stembus te
gaan, om te verklaren wien gij als raadslid wenscht
te zien optreden. Thans is de keuze beperkt tusschen
twee personen, voor het minst beiden geschikt (en ge
negen, dat gelooven wij van beiden wel) denkt dus
eens goed na, en laat u toch door geen partijzucht
verblinden.
Ook wij betreuren het wel, dat bij verkiezingen,
vooral van gemeenteraadsleden, de opkomst der kiezers
niet talrijker is, maar gelooven toch niet dat de reden
gelegen is in hetgeen de schrijver van het ingezonden
stuk in dit blad van 20 April jl. te berde brengt,
want dan zouden zelfs aanbevolen personen van on
verschilligheid, lauwheid of nalatigheid kunnen worden
beschuldigd; overdreven kieschheid zal hun toch niet
beletten te stemmen. Wij veronderstellen eerder dat
vele kiezers van gedachte zijnlaat de meerontwik-
kelden maar uitspraak doen, want door verkeerde voor
lichting kunnen wij wel eens eene nietsbeduidende
keuze doen. Allen dus, die met ons belangstellen,
willen wij opwekken nu althans getrouw op te komen
en te stemmen op
P I G T E B II A G E,
die bij de eerste stemming de meeste stemmen ver
kreeg en bij gelijke geschiktheid meer in het centrum
der gemeente woont. VELE KIEZERS.
Aan den schrijver van het ingezonden stuk in uw
nummer van Dinsdag 11., geteekend «Licht", heb ik
de eer mede te deelen, dat ik de noodzakelijkheid
niet inzag om den naam van bedoelden opziener der
visscherijen openlijk te vermelden. Ik doe dat nog
niet, omdat het mij om de zaak en niet om den
persoon te doen was.
Stelt evenwel «Licht" of iemand anders het op
zoo hoogen prijs dien naam te weten, dan verklaar
ik mij bereid, door uwe tusschenkomst, M. d. R.
hem te noemen.
Hoogachtend Uw dienstw.
Ierseke. CORRESPONDENT.
Geachte Redactie!
Gisteravond hield de kiesvereeniging voor «Neder
land en Oranje" alhier eene vergadering, stelde can-
didaten voor de Prov. Staten, maar besloot, of ver
zocht den aanwezigen, de candidaten niet te noemeD.
Ook met de eandidatnur van den heer J. Donner voor
den gemeenteraad hulde ze zich in gelijk geheimzinnig
waas. Waarom die achterhoudendheid Omdat
men niet weet of de candidatuur aanvaard wordt
Steekt er dan iets onteerends in voor de vereeniging
zoo men daarvoor bedankt Zou het de vereeniging
niet meer kwaad doen, dat ze hare keus zoo geheim
houdt? Mij dunkt: Ja. 't Heeft nu al den schijn als
vreest zij voor de bespreking harer candidaten, waartoe
weinig gelegenheid bestaat zoo hun namen tot 't laatste
oogenblik worden geheim gehouden.
Goes, 23 April '86.
Uw dw. dr.,
B.
STRAATSCHANDAAL.
Mijnbeer de Redacteur I
Jl. Zaterdag van Ovezand naar Goes wandelende,
herinnerde ik mij, alvorens 's-Gravenpolder te bereiken,
de bezorgdheid van den burgemeester van laatstge
noemde gemeente, die indertijd eene verordening uit
vaardigde tegen het hard rijden in de kom der ge
meente. Ik herdacht tevens de nauwgezetheid van den
gemeente-veldwachter ten opzichte van genoemde ver
ordening, waarvan de destijds processen-verbaal het
gevolg waren.
Men zou allicht denken dat in zulk een model-ge
meente straatschandalen niet voorkomen. Doch ter
waarschuwing van anderen wil ik het volgende mede-
deelen Midden in het dorp (ik draafde niet, den
kende aan de bovengenoemde verordening) waren
eenige meisjes aan het «touwtje springen", met zulk
een langen bocht, dat niemand kon passeeren. Ik wilde
bedaard over het touw stappen, doch terwijl ik met
éen been er over was, trok de lieve jeugd het touw
op, zoodat ik voorover op de straat sloeg; men lachte
mij hartelijk uit; ik ging echter bedaard voorwaarts
en naar binnen om mij te laten schoonmaken. Nu
geloof ik, dat de veiligheid door een straatschandaal
evengoed in gevaar komt als door het hard rijden, en
zou gaarne zien dat ook dit feit langs dezen weg onder
des Burgemeesters aandacht viel, terwijl ik vertrouw
dat de ijverige gemeente-veldwachter het noodige er
aan doen zal om het straatschandaal te beletten, opdat
ik en andere personen niet behoeven uitgelachen te
worden.
UEd. dankende voor de verleende plaatsruimte,
Hoogachtend,
Ovezand, UEd. Dienaar,
19 April 1886. F. SCHIJF J z.
Laatste en telegraphische berichten.
Iersekp. OESTERBEURS. Verkochttwijfelaars
f 45 eerste soort zaaigoed 20tweede idem ƒ11
a ƒ13; derde idem 6 a ƒ8. Gevraagd voor af-
steeksel 2.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Heden is veroordeeld: L. K., 21 j., te Kruininge,
wegens beleediging van een beambte in functie, tot
f8 boete, en in de kosten.
Vrijgesproken zijn
P. v. d. B., 70 jaar te Hulst en G. Q., 69 jaar te
Middelburg, beklaagd van laster in een gedrukt en
verspreid geschrift.
Afloop Aanbestedingen en Verkoopingen.
Dinsdag werd in de directiekeet aan den cala-
miteusen Anna Friso-Polder aanbesteed, het herstel,
de vernieuwing en het onderhoud tot 30 April 1887,
van de aarde-, kram-, rijs-, steenglooiing- en andere
werken, aan de waterkeering van bovengemelden Ca-
lamiteusen Polder. Raming f2342,96.
Hiervoor werd ingeschreven door de heerenP.
Verburg te Kolijcsplaat, voor f2400; M. Breas te
Koüjnsplaat, voor f2356; A. Van Popering te Brui-
nisse, voor f2342; P. Van den Berge te Koüjnsplaat,
voor f2340 en C. Bolier Gz. te Bruinisse, voor f2327.
Door den eerst aanwezenden ingenieur te Breda
werd Woensdag te Ter-Neuzen bij enkele inschrijving
o. a. aanbesteedhet eenjarig onderhoud van de
werken en gebouwen enz. aldaar en te Ellewoudsdijk,
waarvoor de raming bedraagt f 2900daarvoor werd
het minst ingeschreven door den heer C. Maters te
Vlissingen, voor f2610.
Woensdag werd te Baarland ten overstaan van
notaris Mulock Houwer, verkocht voor 900 een woon
huis en erf, groot 3 A. 52 c.A.
Weerkundige Waarnemingen.
GOES, Vrijdag 23 April 1886.
UVE.
Barometer
stand.
s-3 s'!i
Wind- Toestand -2
richting. ™n fcS S
de lucht. g r
- &1-1
s morgens 8
764
Oost. Helder. -t-14
s midd. 12
763
Helder. 18
s avonds 5
763
Helder. +17
Verwachting s Goed wéér.
Verkoopingen en Verpachtingen.
Datum. Plaats. Voorwerpen. Inform&tiër.
27 April, Goes, woonhuis, statieschuit, Mulock Houwer.
27 Welfertsdijk, huisraad, Pilaar.
28 Heinkenszand, meubilair, De Ronde Bresser.
28 Ellewoudsdijk, diversen, V. d. Kloes.
28 Waarde, diversen, Prins.
29 h Wemeldinge, inspan, Pelle.
29 's-Gravenpolder, huizen, hoefje en land, P. Overman.
29 Waard®, houw- en weiland, Pilaar.
29 Rilland-Bath, erfpachtsrecht, Mulock Houwer.
30 's-H. Areudsk., menbil. goederen, De Ronde Bresser.
30 h Biezelinge, meubelen enz., Gallis Merens.
80 Wissekerke, verp. land, Huvers.
30 Middelburg, paard en rijtuigen, M. Van Os.
3 Mei, \Vaarde, diversen, Pilaar.
5 Schore, diversen, Pelle.
6 's-Gravenpolder, inboedel, P. Overman.
11 Goes, herberg en schuur, P. Overman.
11 Goes, paarden, Pelle.
12 Goes, vendutie, De Vos.
13 Borsele, inspan, Pelle.
14 Kruiuinge, verp. dijken enz., Gallis Merens.
9 Juni, 's-Heer Arendskerke, hofstede, De Ronde Bresser.
10 's-Heer Arendskerke, meubilair, De Ronde Bresser.
Goes, land, Pelle en Lansen Croin.
Te houden Aanbestedingen.
Datum. Plaats. Voorwerpen. Information.
5 Mei, Wilhelmiuadorp, onderhoudswerken, Polderbestuur.
Kruiningen, onderhoudswerken polder g0jjer
8
Kruiningen, f
12 Goes, zuiveren waterleidingen, Gez worens Breede
Watering.
20 Borsele, onderhoudswerken, Polders Ellewouds
dijk en Borsele.
Marktberichten.
KRUININGE, 21 April 1886.
Tarwe f 6,75 a f6,40, Rogge f5,25 a f5,Winter-
gerst f 4,40 a f 4,25, Zomergerst f 4,25 a f 4,Haver
f3,70 a f3,Erwten f8,at 7,alles per hectoliter.
MIDDELBURG, 22 April 1886.
Uit Walcheren waren de aanbiedingen van Tarwe
en Witte Boonen ruim, van de overige artikelen klein.
Nieuwe Tarwe met kleine vraag ter verzending
prijshoudend f6,70 a f6,85 Rogge eo Wintergerstniet
ter veil. Zomergerst onveranderd f4,50. Bruine Boonen
in puike soort niet ter markt, noteering f 10,50 no
minaal. Witte Boonen zonder handel Paardenboonen
gevraagd en f 6,50 gekocht. Groene Kookerwten niet
getoond. Winter-Koolzaad 1 8,40 a f 8,50 nominaal.
De noteering van Oliën en Koeken is onveranderd.
Versche Boter f0,92 a f 1,per Kg. Eieren per 100
stuks f 3,—.
Druk F. Kleeuwens Zoon Goes.
