1886. N°. 46.
Zaterdag 17 April.
73sle jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich- voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel
GORS, 16 April 1886.
Gisteravond trad ds. J. C. R e e s s e van Vlis-
singen in het lokaal der Chr. Jongel. Vereeniging
«Ken den Heere in al uwe wegen" alhier op, om de
5e of laatste lezing in dezen winter te houden. Nadat
de voorzitter als gewoonlijk met gebed de bijeenkomst
had geopend, en tevens hun, die de vereeniging hadden
gesteund met hunne gaven, daarvoor dank betuigd en
haar bij voortduring in hunne welwillendheid aanbe
volen had, verzocht ds: Reesse den aanwezigen ps. 33
vs. 1 te zingen, en nam daarna het woord om hun
een levenschets te geven van den welbekenden predi
kant Judocus Van Lodensteijn, die in 1620 te Delft
geboren werd. Vooraf echter schetste spreker in korte
maar duidelijke trekken den toestand der kerk en het
godsdienstig leven uit die dagen, waaruit ten duide
lijkste bleek, dathoeveel er ook op onze 19de eeuw
valt af te dingen het er in de 17de eeuw werkelijk
niet beter, neen veel erger uitzag dan tegenwoordig.
Al hield men streng vast aan de orthodoxe leer,
dit nam niet weg dat vele predikanten een ergerlijk
leven leidden, dat allerminst paste aan herders, die
de kudde moesten hoeden en het behoeft dan ook
wel niet gezegdde schapen volgden maar al te zeer
het voorbeeld hunner leiders. Menig voorbeeld werd
door den spreker aangehaald, waarbij helder aan het
licht kwam, dat die zoogenaamde goede oude tijd ten
onrechte zoo geheeten wordt en wel allerminst behoeft
teruggewenscht te worden.
In dien tijd nu van diepen val en verdorvenheid
vormde zich een kring van mannen, die door een
beteren en reineren levenswandel ook een beteren toe
stand in kerk en maatschappij wilden in het leven
roepen en daartoe behoorde o. a. Judocus Van Loden
steijn, dien men in zekeren zin den grondlegger van
het Nederlandsche piëtisme zou kunnen noemen. Ge
boren nit ouders, die tot de aanzienlijkste standen
behoorden en die als een uitzondering op den
regel in die dagen nogal godsdienstig waren, kreeg
Judocus ook een goede opvoeding. Daar hij zeer veel
lust tot het predikambt gevoelde, ging hij op 17 jarigen
leeftijd op studie, nadat hij eerst met veel moeite eene
belemmering in het spreken had weten te overwinnen.
Toen hij 22 jaar was, werd hij proponent en later
predikant te Zoetermeer, Sluis en Utrecht, in welke
laatste plaats Van Lodensteijn 25 jaar het Evangelie
verkondigde. Menige bijzonderheid uit zijn leven werd
ons medegedeeld, maar steeds was hij een voorbeeld
van ernstige plichtsbetrachting en reinen levenswandel.
Zijn doel was de reformatie der reformatie, niet in
de leer maar in het leven, en dat zocht hij vooral ook
te bereiken door zijne prediking, die in veel opzichten
van die zijner tijdgenooten afweek en door eenvoudig
heid uitmnntte, maar daarom toch niet vervelend was,
ja zelfs soms schoon genoemd kon worden. Vooral kon
hij tegen de zonden van dien tijd hevig uitvaren, maar
had dan ook ten slotte altijd een woord van troost
voor hen, die hij in het eerst wel eens wat hard had
aangepakt. Zijn stem kon donderen tegen al wat laag
en slecht was (waarom hem wel eens den naam Boa-
nergus gegeven werd), maar dat was een goed middel
voor de slapers in de kerk, die daardoor ten minste
wakker gehouden werden. Want als men weet, dat
sommige predikanten de gemeente soms 3 )4 uur bezig
hielden met hunne vervelende aanhalingen van
teksten en verklaringen, zoodat er zelfs voor een toe
passelijk woord geen tijd overschoot, dan kan men
het billijken dat menigeen wel eens een oogje dicht
kneep, al kenrt men het daarom zeker niet goed, dat
sommige dames zoo ver gingen, dat ze voor tijd-
passeering haar breikous medenamen om onder de
predikatie een steekje te breien.
Maar niet alleen door zijn prediking zocht Van
Lodensteijn de gebreken van zijn tijd te bestrijden,
zijn eigen voorbeeld drukte het zegel op zijn woorden.
Hij leefde heel eenvoudig, was zijn hartstochten vol
komen meester en daarbij zeer nederig, steeds den
stelregel huldigendede mensch niets, God alles. Smar
telijk waren voor hem in het bijzonder het voor ons
land zoo rampspoedige jaar 1672 en eenige volgende,
toen hij, doorFransche overmacht gedwongen, met 13
anderen zijner tijdgenooten eenigen tijd in ballingschap
moest doorbrengen. Toch verloochende zich ook toen
zijn kalme berusting geen oogenblik, ook niet toen
hij, na eerst nog bij zijn terugkeer te Zoetemeer en
Sluis te hebben gepredikt, ziek werd en veel lijden
moest, welke ziekte hem eindelijk in Aug. 1677 ten
grave sleepte, zonder dat hij zijn eigenlijk doel: een
hervorming van de maatschappij had bereikt.
Ook dit had V. Lodensteijn smartelijke oogenblikken
bezorgd, waarvan dhr. Reesse door een aanhaling uit
een der gedichten van V. L. deed blijken. Want hij
was ook dichter en ten slotte schetste Spr. ons hem
nog als zoodanig, at mag hij nu juist niet altijd aan
alle eischen, die den poëet zijn gesteld, hebben vol
daan. Onder de Evangelische gezangen zijn er ook
een viertal van Van Lodensteijn en de meeste zijner
dichterlijke ontboezemingen waren voor vrome gezel
schappen geschikt. Toch heeft ook op ander gebied
zijn dichtader gevloeid en ook daarvan gaf Spr. menige
aanhaling ten beste.
Zijn puntdichten evenaren soms die van Huijgens,
en al is er ook veel kaf onder het koren menig
gedicht munt uit door teederheid van gedachten en
zangrijkheid.
Aan vrienden ontbrak het Van Lodensteijn, zooals
te begrijpen is. niet, maar hij had daarom ook zijne
vijanden. Dit is echter zeker: hij was wat zuiverheid
des harten en helderheid van inzichten betreft zijn
tijd verre vooruit en blijft als zoodanig eene edele,
navolgenswaardige figuur.
Met het zingen van een zijner liederen, gezang 629,
en gebed werd de bijeenkomst gesloten, nadat ds. Laan
den Spr. had dank gezegd voor zijne lezing, die zeker
een talrijker gehoor had verdiend.
De liberale unie heeft de afgevaardigden
opgeroepen tot eene algemeens vergadering, te houden
op Zaterdag 8 Mei a. s. te Amsterdam, in het ge
bouw van de Maatschappij voor den Werkenden Stand.
De Agenda bevat de volgende punten
lo. Opening en Notulen.
2o. Verslag van de Commissie, bedoeld bij art. 15
der Statuten, betreffende de rekening en verantwoor
ding van den Penningmeester over 1885.
3o. Jaarverslag betreffende de werkzaamheden van
het Bestuur en den toestand der Liberale Unie.
4o. Mededeeling betreffende de rechtspersoonlijkheid.
5o. Gedachtenwisseling in verband met de aan
staande verkiezingen voor de Tweede Kamer.
6o. Bespreking van de algemeene strekking der
door het bestuur uitgegeven «Inleiding tot de be
handeling van eenige vraagstukken van Sociale Wet
geving" en mededeelingen van het Bestuur daarop
betrekkelijk.
7o. Behandeling van het vraagstuk der belasting-
het ziening. (Dit onderwerp wordt op de agenda ge
bracht ingevolge het besluit der Algemeene Vergadering
van 12 December 1.1. Intusschen geeft het Bestuur
in overweging, de behandeling daarvan uit te stellen,
vermits de onderwerpen 5 en 6 z. i. onder de te
genwoordige omstandigheden moeten voorgaan).
Het Bestuur wenscht de onderwerpen 2, 3, 4 en
5 te doen behandelen in comité generaal Mochten
politieke omstandigheden het nog gewenscht maken,
de vergadering vóór 8 Mei te beleggen, dan zal daar
van zoodra mogelijk worden kennis gegeven. H.H.
Buitengewone Leden hebben, ingevolge art. 13 der
Statuten, toegang tot de Algemeene Vergadering,
voor zoover deze openbaar is. Toegangskaarten wor
den door den Secretaris op aanvraag toegezonden.
Met ingang van 1 Mei a. s. wordt verplaatst
van Hansweerd naar Amsterdam de commies Verifi
cateur hij 's Rijks Belastingen de heer L. Krook.
Hansweerd. Heden is hier gearriveerd het stoom
schip «Friesland". Dit stoomschip, ingericht tot het
ophalen van schelpen nit de diepte, zal een proef
nemen op de Westerschelde naar het al dan niet aan
wezig zijn van schelpen.
Door den gemeenteraad van B or se le is eene
gratificatie van 30 toegekend aan de politiebeambten
M. Karelse en L. J. Troupee, wegens bewezen diensten
in 1885.
In de Woensdag gehouden openbare vergadering
van den Raad van State, afdeeling voor de ge
schillen van bestuur, is ingekomen een koninklijk be
sluit, houdende beslissing in zake het beroep van Burg.
en Weth. van Hontenisse, van eene beslissing van
Gedep. Staten van Zeeland van 30 December 1885,
omtrent de rekening dier gemeente over 1884. Met
handhaving van het besluit van Gedep. Staten is het
daartegen ingesteld beroep ongegrond verklaard.
Het ook door ons gemeld bericht dat drie in
genieurs van den Waterstaat, o. a. de heer Mus-
quetier te Vlissingen, op last der Regeering, in
het begin van Mei een inspectiereis naar Lidië zouden
maken, is volgens Het Vaderland onjuist.
Bij de betrokken personen is van zulk een vreemd
plan niets bekend.
Bij algemeene order voor het leger heeft de Mi
nister van oorlog zijne tevredenheid betuigd aan den
lsten luitenant-adjudant J. B. Veltman, van het 3e
regiment infanterie, voor het door dien officier met
goed gevolg bekroond streven, om, door eene verbe
terde, door hem ontworpen sch ij finrichting
welke naar hem genoemd is ten dienste van
het leger werkzaam te zijn.
Zooals wij nog in ons vorig nommer konden
berichten, is mevrouw Bosboom-Toussaint
Dinsdag te 's-Hage overleden. Hoewel reeds gedurende
eenigen tijd lijdende, hadden zich in de laatste dagen
geene ziekteverschijnselen voorgedaan en was zij Zondag
nog uit geweest.
Anna Louisa Geertruida Toussaint werd den 16den
September 1812 geboren en huwde in 1851 met den
heer Bosboom. Haar eerste novelle «Almagro" zag in
1837 het licht, waarna zij met de romans «De Graaf
van Devonshire" (1838) en «Het Huis Lauernesse"
(1840) haar naam als schrijfster voor altijd vestigde.
Een reeks van grootere en kleinere werken zijn
vervolgens uit hare vruchtbare pen gevloeid en hoezeer
al deze werken werden gewaardeerd blijkt wel daaruit,
dat er Fransche, Duitsche en Engelsche vertalingen
van verschenen. Geen wonder dan ook, dat alles wat
op kunstgebied naam heeft, zich in 1882 beijverd heeft
haar 70sten jaardag te maken tot een feestdag en
dat ook onze vorstelijke familie blijken van waardeering
gaf. Zij heeft dan ook door hare werken een onver-
gankelijken roem verworven.
Zaterdag zal de plechtige teraardebestelling plaats
hebben.
In de part ij vergadering der rech
te r z ij d e op Dinsdagavond is men, volgens het Va
derland, tot geen besluit kunnen komen omtrent de
te volgen gedragslijn tegenover de ministeriëele crisis.
Het 39e Landhuishoudkundig Con
gres wordt 15, 16, 17, 18 en 19 Juni a. s. te
Leeuwarden gehouden.
De bewoners van Kalverstraat en Rokin te Am
sterdam, die eene maatschappij wilden oprichten tot
electrische verlichting hunner woningen,
hielden, volgens De Amsterdammer, Dinsdag eene ver
gadering onder voorzitterschap van mr. J. Van den
Bergh.
Daar werd namens de commissie door den voorzitter
verslag gedaan van hare vele pogingen om terrein te
verkrijgen voor het plaatsen der machine, die alle,
zooals ook reeds vroeger in dit blad is gemeld, ver-
geefsch zijn geweest. Er bleef dus niets anders over
dan de plannen voorloopig te laten rusten totdat wel
licht eenig terrein beschikbaar kwam, en de commissie
te ontbinden.
Belangrijk was nog de mededeeling van den voor
zitter, dat uit de opgaven van de vele leveranciers die
'zich hadden aangemeld, eenparig blijkt dat het elec-
trisch licht bij onderlinge exploitatie 30 a 40 percent
goedkooper is dan het Amsterdamsche gas, althans
als men van de stad geen concessie behoeft te koopen.
De voorzitter wist dan ook met zekerheid mede te
deelen, dat op dit oogenblik verscheiden andere plannen
tot •onderlinge electrische verlichting in bewerking zijn
die voorloopig geheim worden gehouden, omdat men
van publiciteit nadeelen vreest bij het zoeken naar
terreinen; want aan de ongewenschte publiciteit van
de plannen der commissie meende spr. het hoofdzake
lijk te wijten dat zij mislukt waren.
Ten slotte werd de commissie ontbonden verklaard en
ging de vergadering na de gewone plichtplegingen uiteen.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren is bij de voortgezette
discussie over het ontwerp ter bevordering der ver
deeling van markgronden met 36 tegen 34 stemmen
verworpen het amend. Mackay-De Ranitz, om niet aan
ieder markgenoot recht te geven verdeeling te vorderen.
Het amendement-Van der Sleijden om dat recht te
geven aan een of meer markgenooten te zamen voor
minstens '/i medegerechtigd werd verworpen met 40
tegen 30 stemmen. Het Regeeringsartikel is daarop
aangenomen met 40 tegen 30 stemmen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen naar Wilhelminadorp ds. A. W. Hötte,
predikant te Oostburg.
De pogingen der Herv. gemeente te Oudelande,
om met die van Baarland zich tot éen kerkelijke
gemeente te vereenigen, zijn mislukt, door de velerlei
bezwaren, die laatstgenoemde gemeente daartegen had.
(D.)
Ds. G. C. Boomer, predikant te Ritthem, vierde
Woensdag zijn 25jarig ambtsfeest met de gansche ge
meente, die den trouwen leeraar van harte liefheeft.
Bij gelegenheid van dat jubilé heeft de heer Boomer
vier prachtige zilveren bekers aan de kerkvoogdij ten
geschenke gegeven.
De algemeene synode der Ned. Herv. Kerk, in
buitengewone vergadering samengekomen, hield Maan
dagavond nog weder eene zitting ter bespoediging van
den gang der werkzaamheden.
De avondzitting was geheel gewijd aan de vaststelling
van het vroeger in beginsel genomen besluit, betreffende
de leden der gemeente te Reitzum c. a., die aan de
synode kennis hebben gegeven, dat zij van het synodaal
verbond zich hebben losgemaakt. De lijst der uitge-
tredenen telt ruim honderd namen. Zij worden geacht
metterdaad zich van de Ned. Herv. Kerk te hebben
afgescheiden. Hieruit volgt natuurlijk niet alleen dat
de predikantsplaats te Reitzum c. a. vacant is, maar
ook dat de gemeente geacht moet worden zonder ker-
keraad te wezen, daar ook de ouderlingen en de diakenen
met den predikant zich hebben afgescheiden.
Het besluit komt overeen met datgene wat in zake
Kootwijk is besloten, en zal in extenso geplaatst worden
in de Kerkelijke Courant.
De alg. synode der Ned. Herv. kerk, ter bui
tengewone vergadering samengekomen, hield gisteren
hare laatste zitting.
De laatste hand is gelegd aan het interim, dat nu
aan het oordeel der kerkelijke besturen zal worden
onderworpen. Zooveel de ernst van het werk gedoogde,
is spoed gemaakt met dezen arbeid, opdat het plan
ter tafel zou kunnen komen in de Meivergadering der
provinciale kerkbesturen.
Het plan heeft nu den vorm aangenomen van be
palingen omtrent het vormen van gemeente-afdeelingen
en van tijdelijke wijziging en opheffing van verschil
lende reglements-artikelen, waardoor eene grootere
mate van vrijheid aan de gemeenten gelaten wordt
bij de aanneming en bevestiging van lidmaten, zoo
dat naar keuze der gemeente de oudere of de nieuwere
belijdenisvragen kunnen voorgelegd wordenbij de
vervulling van vacatuurbeurten, zoodat bijv. eene ge
meente niet gedwongen is een predikant in haar mid
den te zien optreden van eene richting, die zij niet
wilbij de toelating tot de evangelie-bediening en
het uitreiken der akte van bevoegdheid tot het geven
van godsdienst-onderwijs, zoodat de prov. kerkbesturen
en de classicale besturen zelve kiezen kunnen, welke
verklaring en belofte zij eischen willende oudere
of de nieuwere, en de examinandi vrij zijn in de
keuze van kerkbesturen, die of de oudere of de nieu
were voorleggen, ten einde voor zulk een kerkbestuur
hun examen af te leggen.
Het meest belangrijke van dezen maatregel ligt
zeker in de bepalingen omtrent het vormen van ge
meente-afdeelingen". In elke gemeente kunnen de af-
deelingen gevormd worden. Het aantal stemgerechtig
den hiertoe vereischt, staat in verhouding tot het
aantal predikanten der gemeente. In verhouding tot
de talrijkheid van de leden der afdeeling heeft zij
recht, predikanten, ouderlingen, diakenen enz. te be
noemen. De afdeeling blijft behooren tot de gemeente,
maar regelt zelfstandig en wettig alles, wat in haren
kring behoort tot evangelieprediking, catechisatie, gods
dienstoefening, doop, avondmaal, enz. enz., en kan
eigen doop-, lidmaten- en trouwboeken houdenzij
vaardigt ook hare ouderlingen af naar de class, ver
gaderingen de kerkeraadsleden die zij benoemt, be
hooren tot den algemeenen kerkeraad, enz.
Langs dezen weg trachten deze bepalingen (die wel
haast officieel in druk worden gegeven) aan de ver
schillende godsdienstige richtingen in onze kerk de
meest mogelijke vrije ontwikkeling en een onaange
vochten bestaan te verzekeren, met den wensch dat
zij allen te meer zich vereend zullen gevoelen, door
de banden der liefde en der reinheid van zin.
(N. H. Ct.)
Mag het te Amsterdam op kerkelijk gebied thans
betrekkelijk rustig heeten, schrijft het Vtageningsch
Weekblad, het kan echter de kalmte zijn die den storm
voorafgaat. De revolutie-partij is in alle stilte druk
bezig, om ter rechter uur haar slag te slaan. Zoo
worden er lijsten geteekend door gemeenteleden, om
houw en trouw aan de geschorsten te beloven en nieuwe
kerkmeesters te benoemen in hun geest. Alles wordt
in gereedheid gebracht voor de formatie van eene
nieuwe gemeente, met behoud van zoovele kerken als
mogelijk is.
Allen en alles worden daarbij in dienst gesteld. Zoo
bijv. zijn de hoofden van «Patrimonium" de luitenants
der kerkelijke oproermakers. Natuurlijk hebben de
meeste dezer luitenants en consorten geen recht inzicht
in wat eigenlijk bedoeld wordt; velen zijn slechts
blinde werktuigen Ze worden eenvoudiglijk voortge
stuwd door de achter hen staande raddraaiers. Het
zijn marionetten, dansende op de maat van wie de
touwkens in handen hebben. Het is eene organisatie
den socialisten waardig. Zijn deze inbrekers, de anderen
hebben er insgelijks veel van. Onder de «gereformeerde"
werklieden op de marine-werf schuilen de ergste in
brekers. Z iu de heer Wolbers, redacteur van den Werk
mansvriend, orgaan tevens van «Patrimonium", wel
weten, wat vleesch hij in de kuip heeft? Er is geen
enkele Vereeniging waar «Gereformeerden" in zitten,
die men niet tot een stormram tracht in te richten,
om er de Kerk mee te beuken.
Daar hebt ge, om er nog éen te noemen, de Stuivers-
vereeniging te Amsterdam, die volgens haar statuten
aan alle christelijke scholen aldaar de bijeengebrachte
stuivers moet uitreiken. Tot die scholen behooren na
tuurlijk ook die der Diaconie. Doch op deze kunnen
thans de geschorsten hun gezag niet laten gelden. Van
daar het voorstel in het bestuur der Stuiversvereeni-
ging gedaan, om ditmaal aan de Diaconie-scholen niets
te geven. Bij de stemming daarover stond het 6 tegen
6; er zal daarom eene tweede stemming plaatshebben.
Zoo zaaien do hr. "W. en de zijnen wind. Dat de daar-
