1886. N°. 37.
Zaterdag 27 Maart.
73sle jaargang.
De Ligger der Wegen en Voetpaden
GS*-
gome
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandaö, Woensdag en Vwjdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons 1 and vervoege men zichvoor Botterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
courant.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
in deze gemeente is door Gedeputeerde Staten van
Zeeland vastgesteld en volgens besluit van 5 Maart
1886 no. 76 in no. 45 van het Provinciaal blad afge
kondigd.
Goes, den 25 Maart 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes.
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 26 Maart 1886.
Week voor week worden wij en anderen in het
N.- en Adv.bladuitgegeven bij G. M. Klemkerk al
hier, onder een christelijken dekmantel op de erger
lijkste manier uitgescholden. In 't no. van gisteren
worden allerlei onhebbelijkheden gedebiteerd aan het
adres van Burg. en Weth., de schoolcommissie, het
comité tot wering van schoolverzuim, de burgemeesters
van 's-Heer Abtskerke en Kloetinge enz. en wordt het
cirque-Pinder als verkiezingsmanoeuvre aangewend.
Wij zeggen er alleen dit opvan ieder eerlijk
blad is de redacteur of de redactie bekend. Wordt het
geen tijd dat de christelijke? redactie van het N.-
en Adv.blad zich bekend make, opdat men wete
met wien men in dezen te doen heeft. Zoolang de
toorn der redactie nagenoeg uitsluitend tegen ons
alleen was gericht, hebben wij deze vraag niet gedaan
maar nu de meest geachte ingezetenen, wettig samen
gestelde commissiën, vrijwillig gevormde comité's, die
een goed doel beoogen, ja zelfs het dagelijkseh bestuur
der stad niet meer gevrijwaard zijn tegen de schimp
scheuten en hatelijkheden, die schering en inslag zijn
in dat blad, nn mogen wij die vraag niet langer in
houden en zijn wij overtuigd, dat ieder weldenkend
menscb ons zal toestemmen, dat met recht de eisch
mag worden gesteld, dat bekend gemaakt worde wie
zich achter de redactie van dat blaadje verschuilt om
achtenswaardige ingezetenen door het slijk te halen.
Hedenmiddag had alhier ten Baadhuize eene
conferentie plaats tusschen het bestuur der gas
maatschappij en ons dagelijkseh bestuur. Het
is dus te verwachten dat eerlang iets naders omtrent
deze voor de ingezetenen en de gemeente gewichtige
zaak zal kunnen vernomen worden.
Het 80jarig bestaan der Sociëteit «Van Ou-
genuchten Vrij" alhier werd gisteravond op een
voudige doch zeer gezellige wijze herdacht. Met een
kort woord opende de voorzitter de bijeenkomst. Een
concert van de stafmuziek van het 6e reg. infanterie,
onder directie van den heer Stenz, afgewisseld door
een no. voor piano door den heer I. Kooiman en 3
tableaux vivants, vormden het programma.
De hernieuwde kennismaking met den heer Stenz
en zijn korps heeft zeker een gunstigen indruk achter
gelaten. Eenige nommers werden inderdaad zeer schoon
en verdienstelijk uitgevoerd. Onnoodig te zeggen, dat
ook het pianospel van den heer Kooiman uitstekend
was. Ook de tableaux, vooral dat van Asschepoetster,
voldeden zeer, terwijl een geanimeerd bal den feeste-
lijken avond besloot.
Allen, die tot het welslagen van dezen avond hebben
bijgedragen, inzonderheid de dames en beeren, die in
de tableaux optraden, verdienen een openlijk woord
van dank. Zeker zal ook door hunne medewerking
de avond van 25 Maart steeds eene aangename her
innering opleveren.
Door Z. Ex. den Minister van Binnenlandsche
Zaken is in de zitting der Tweede Kamer van 19
Maart 11. o. a. gezegd
«Het is zeer onlangs gebeurd, dat tegeneen hoofd
onderwijzer eene klacht is ingekomen van een
kerkeraad, alsof hij zich schuldig maakte aan het ver
spreiden van het atheïsmus onder zijne leerlingen, pro
paganda makende bij de kinderen voor eene leer, die
geen God erkende.
Dat heeft mij diep getroffen. Ik heb onderzoek laten
doen tot in de kleinste bijzonderheden en de klacht
is volkomen ongegrond gebleken. Er was geen schijn
of schaduw van bewijs.
Intusschen is men voortgegaan te zeggen en in cou
ranten te schrijven, dat de klacht niet-ontvankelijk
was verklaard op eene of andere formaliteit. Op den
man was niets anders te zeggen geweest, dan dat hij
eenige gedichtjes, waarin Gods naam voorkwam, met
éen persoon onder vier oogen besproken had en dat
hij geoordeeld had dat een stukje niet geschikt was
om door de kinderen in de zangklasse gezongen te
worden. Anders nietsen echter beschuldigde men
hem van eene zoo ernstige overtreding en werd dit
als wapen aangegrepen".
Gelijk men weet betreft deze verklaring van den
Minister den heer Mieras, hoofd der school te Beesd.
Kolijnsplaat. In de vergadering van het Nuts-
departement »Noord-Beveland" op Woensdag 11.
werden de voorstellen van het bestuur, betreffende de
wijzigingen van het huishoudelijk reglement, noodig
geworden door de nieuwe wet der Maatschappij tot
Nut van 't Algemeen van 1885, na eenige discussie
aangenomen. Na goedkeuring door het Hoofdbestuur
zal 't bestuur het herziene reglement laten drukken en
zal ieder lid een exemplaar er van uitgereikt worden.
Als spreker trad op de heer W. J. Van Gorkom
van Goes, die als onderwerp gekozen had «De Gilden"
inzonderheid met betrekking tot ons land.
In eene boeiende improvisatie passeerden zoovele
gilden de revue, terwijl nu en dau bij de meest interes
sante wat langer verwijld werd, dat men niet wist,
waarover zich meer te verwonderen Over het geheugen
van den spreker of de vele studie, aan dit onderwerp
ten koste gelegd.
Tal van wetenswaardigheden dezer voorheen zoo
groote en vaak ingrijpende machten der toenmalige
maatschappij werden medegedeeld, zoowel van de
heidensche, als van de middeleeuwsche en de latere
gilden. Met groote aandacht volgden de zeer talrijk
opgekomenen den spreker in zijne geschiedkundige
ontwikkelingen, in zijne verhalen en schilderingen.
Nadat de heer G. Van der Hoek van Goes met
een luimig gedicht, dat men »'t Trouwlustige Keetje"
zou kunnen betitelen, de lachspieren in beweging ge
bracht had en de lieer Danckaerts van Kortgene nog
«Het Weesje" van vrouwe K. W. Bilderdijk had voor
gedragen, sloot de waarnemende voorzitter na dank
zegging, inzonderheid aan den spreker, de laatste dezer
wintervergaderingen.
Gisteren werd te Middelburg de jaarlijksche
vergadering gehouden van de vennooten der Export-
iüaatschappij voor Zeeland. Uit het ver
slag, door commissarissen en den directeur uitgebracht,
bleek dat, ofschoon men zich nog niet in eene be
haalde winst mocht verheugen en er integendeel nog
een verlies is geleden, dit laatste aanzienlijk minder
is dan in de voorafgaande jaren en dat, ondanks de
ongunstige tijdsomstandigheden en de buitengewoon
lage prijzen der land- en tuinbouwproducten, de pro
visierekening een veel gunstiger cijfer aanwijst, ter
wijl de oesterhandel voortgaat zich uit te breiden.
Voorts werd er met voldoening op gewezen, dat de
Export-Maatschappij zich meer en meer in het ver
trouwen van land- en tuinbouwers, in andere provin
ciën gevestigd, mag verheugendat, voor rekening
daarvan, aanzienlijke partijen fruit zijn verkocht en
dat de directeur meent te mogen aannemen, dat deze
connectiën zich voortdurend zullen uitbreiden, hetgeen
van groot belang is in afwachting dat de omstandig
heden gunstiger zullen worden om, ook in ónze pro
vincie, de verbouwing van sommige producten op groote
schaal te zien plaats hebben. Te betreuren was het
dat de oogst der meeste producten, die in Zeeland
voor export verbouwd werden, in het vorige jaar bijna
geheel mislukte.
Aan het slot van dit verslag brengen commissa
rissen een woord van hulde aan den directeur, die
niets onbeproefd laat om den bloei der maatschappij
te bevorderen, getracht heeft hare relatiën zooveel
mogelijk uit te breiden en door zijn voorzichtig beleid
haar voor verliezen heeft weten te behoeden. (M. Ct.)
Te Middelburg is eene meeting gehouden om de
wenschelijkheid eener duinwaterleiding te be
spreken. Verschillende sprekers hebben het nut en
de noodzakelijkheid daarvan betoogd en ten slotte is
eene conclusie aangenomen, «dat de vergadering, over
tuigd van het nut eener duinwaterleiding voor Mid
delburg, alle ingezetenen uitnoodigt tot de verwezen
lijking der zaak mede te werken, terwijl het op den
weg van den gemeenteraad ligt de zaak te bevorderen,
ook al moest het geldelijke offers kosten."
In de St. Ct. zijn opgenomen de opgaven om
trent den loop der bevolking in Zeeland in
1885. Daaruit blijkt het volgende
De bevolking bedroeg op 1 Jan. H85 95.629 m.,
98.336 v., alzoo samen 193.965 personen en is toe
genomen met 1.314 m., 1.094 v., samen 2.408.
Geboren werden 3.428 m., 3 247 v., samen 6.675
personen; er stierven 1.790 m., 1.748 v samen 3.538
personen; er vestigden zich in de provincie 6.051 ro.,
5.766 v., samen 11.817 personen, terwijl er uit ver
trokken 6.375 m., 6.171 v., samen 12,546 personen.
Met ingang van 1 Mei e. k. worden o. a. ver
plaatst de commiezen der 3e klasse bij 's rijks
belastingen: P. M. A. Van der Brandt, van
Hansweerd naar HoedekenskerkeM. J. J. Van den
Abeele, van Hansweerd naar Vlissingen (haven)W.
Vijverberg, van Hoedekenskerke naar Retranchement.
(M. Ct.)
De heer Keuchenius heeft als amen
dement voorgesteld om art. 194 der Grondwet te
lezen als volgt
«Het onderwijs, in overeenstemming met de liefde
tot God en den naaste en bevorderlijk aan kennis
en wetenschap, is volksbelang.
Het geven van onderwijs is vrij. Het toezicht,
daarover van overheidswege uitgeoefend, wordt ge
regeld bij de wet.
De wet regelt do inrichting van het openbaar on
derwijs. Zij bepaalt in welke mate ieder, die van
dat onderwijs gebruik maakt, met uitzondering van
de onvermogenden, in de kosten daarvan bijdraagt.
De vrije inrichtingen van onderwijs kunnen, naar
regelen bij de wet gesteld, slechts in zoover door rijk,
gewest of gemeente worden ondersteund als tot op
heffing van onbillijke belemmering of tot vermijding
van alle bevoorrechting der openbare lagere scholen
noodig is.
De Koning doet jaarlijks van den Staat van het
onderwijs aan de Staten-Generaal verslag geven".
Naar men verzekert, zegt de Avondpostzou de
Minister van Binnenlandsche Zaken, de
heer mr. Heemskerk, aan de griep lijdende zijn.
De ongesteldheid van den Minister levert volgens
de N. Hott. Ct. voor hem geen beletsel op om zijne
werkzaamheden aan het departement te verrichten.
Alleen hindert hem het spreken, en daarom kan hij
er nog niet aan denken, deel te nemen aan de beraad
slagingen over grondwetsherziening.
Uiterlijk Maandag hoopt de Minister echter weder
in de Kamer te verschijnen.
Door het hoofdbestuur van het Ned. onder
wij zeisgenootschap is een adres verzonden
aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal, waarin
het o. a. te kennen geeft, er hoogen prijs op te stellen,
dat er ten aanzien van de beginselen, naar welke ons
lager onderwijs is geregeld, geene verandering tot stand
kome, maar dat alom in ons vaderland gelegenheid
blijve bestaan om voldoend lager onderwijs te genieten,
hetwelk van voege de overheid verstrekt wordt, met
eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen.
De ernstige handhaving dezer beginselen acht het
hoofdbestuur levensvoorwaarde voor de Nederlandsche
volksschool, die, hoe fel ook bestookt, te onzent een
historisch en zedelijk recht van bestaan heeft ver
worven.
Zullen echter deze beginselen volledig en ongestoord
kunnen toegepast worden, dan behooren zij, gelijk tot
dusverre, in de Grondwet aan de natie te worden
gewaarborgd. In deze wet uitgedrukt al mocht het
zijn onder andere bewoordingen dan in art. 194
zijn zij, naar de meening van het hoofdbestuur, in
voldoende mate veilig en verzekerd te achten.
Worden zij daarentegen niet in de Grondwet opge
nomen, maar afhankelijk gesteld van de inzichten
des gewonen wetgevers, dan staat het te vreezen
en wat wij elders zien gebeuren, wettigt deze vrees
dat de openbare school de speelbal wordt der afwis
selende regeeringen, en niet minder een twistappel in
de gemeenteraden, dat zij inzonderheid ten platte-
lande zal bezwijken als het offer, geëischt door de
uiterste kerkelijke partijen, en dat aan het onderwijs
in het algemeen onberekenbare schade zal worden
toegebracht.
Het hoofdbestuur vertrouwt, dat de wijsheid der
Kamer de openbare lagere school, naast welke de
bijzondere school de haar toegekende vrijheid volkomen
blijve genieten voor deze ramp zal weten te bewaren,
door in de Grondwet de beginselen te bevestigen,
waarin het Nederlandsche volksonderwijs is geworteld,
en waaruit het sedert het begin dezer eeuw zijne be
schavende en opvoedende kracht heeft geput.
Be Tijd zegt omtrent het amendement
der linkerzijde betreffende het onderwijs, dat
het elk denkbeeld van compromis uitsluit en eenvou
dig decreteert, dat de onderwijsstrijd op het gebied
der gewone wetgeving zal worden voortgezet. Daartoe
is de Tijd bereid, maar hiervoor is geen Grondwets
herziening noodigalles blijft gelijk het is, en wan
neer na eenige jaren Grondwetsherziening weder aan
de orde komt, zal de rechterzij le niet tot zoo groote
bescheidenheid in hare eischen genoodzaakt zijn als
zij zich thans tot plicht rekende.
Dat het voorstel door de Tijd en hare vrienden
aannemelijk zou worden geacht, daaromtrent zullen
de liberalen zich wel geene illusie maken, zegt het blad.
De Standaard brengt hulde aan het voorstel. In
dien zoodanige bepaling in de Grondwet van '48
ware gebracht, zou de jongste historie van Nederland
minder noodlottig zijn geweest.
Thans echter kan die formule niet meer voldoen.
Zij geeft te veel omdat, strikt genomen, de Staat voor
elke secte in elke gemeente eene school zou moeten
stichten zij geeft te weinig omdat, daar dit niet kan,
aan den Staat het oordeel zou verblijven, wat al dan
niet de godsdienstige overtuiging krenkt.
Het komt er dus op neer, zegt de Standaard, dat
men eigenlijk het art. evengoed kan weglaten.
Het afdeelingsverslag over de conversie is
onder dagteekening van 21 Maart door den Minister
van Financiën beantwoord. Hij handhaaft de billijkheid
van den maatregel, om de 4 pets. in 3 pets. te
converteeren, de rente voor geldleeningen gelijkstellende
met huurwaarden die, dalende, gelegenheid geven het
gehuurde het geld tegen minderen prijs te be
komen. De maatregel moge aan sommigen hard vallen,
maar hij is het gevolg van het onbetwistbaar recht
van den schuldenaar, om zijn schuld ten allen tijde
te kwijten. Ook handhaaft hij het voor de conversie
gekozen tijdstip, omdat het onzeker is, of anders meer
voordeel zal kunnen behaald worden, en wijst er op,
dat de geldelijke opoffering van den Staat minder is
dan in andere landen voor dat doel betaald is.
Aan zijn voorstel verbindt de Minister het doel der
realisatie van een jaarlijksch voordeel van ruim 13
ton, maar hij ziet in andere voorstellen eene speculatie
op de toekomst, waarvoor dus het oogenblik van be
handeling nog niet is aangebroken, misschien zelfs
nimmer zal komen.
Blijkens advertentie in De Standaard heeft het
anti-revolutionair centraal comité op grond van de
ingekomen berichten geoordeeld, dhr. mr. Smeenge
aan de Drentsche kiezers te moeten aanbevelen.
Diens verkiezing is dus vrijwel verzekerd.
In eene vergadering van «Burgerplicht", te Am
sterdam gehouden en bijgewoond door 72 leden en 136
geïntroduceerden, maakte de oorlog met Atjeh het
onderwerp uit eener breedvoerige en belangrijke ge-
dachtenwisseling.
Met algemeene stemmen werd de volgende motie
aangenomen
«De kiesvereeniging «Burgerplicht", van oordeel dat
de tegenwoordige stelling, door het Nederlandsch gezag
in Atjeh ingenomen, niet tot het beoogde doel, de
onderwerping van Atjeh, geleid heeft; dat de langdu
rige oorlog met Atjeh van de schatkist zoo groote
opofferingen en van het Nederlandsch-Indische leger
zoo groote inspanning eischtdat de spoedige beëin
diging van dien oorlog is eene zaak van het hoogste
nationaal belang en eene volstrekte noodzakelijkheid,
draagt hare commissie van bestuur op, zich te wenden
tot de Regeering met het dringend verzoek, dat zoo
spoedig mogelijk zulke maatregelen worden getroffen
als noodig zullen zijn om weder krachtig op te treden,
den Atjeh-oorlog inderdaad te doen eindigen en Atjeh
voor goed aan Nederland te onderwerpen."
Gedelegeerden der verschillende Ned. spoorweg
maatschappijen zullen op 6 April te Utrecht bijeen
komen ter behandeling van den a. s. zomerdienst.
In de bekende zaak van den heer G. P. D a t e m a,
voorzitter van de anti-revolutionaire kiesvereeniging
«Nederland" te Nieuwer-Amstel, is Dinsdagavond, vol
gens de N. Rott. Ct. door genoemde kiesvereeniging
eene motie aangenomen, aldus luidende«dat de ver
gadering met leedwezen kennis heeft genomen van de
grieven die tegen het lid G. P. Datema zijn uitgebracht,
en zich daardoor in de treurige noodzakelijkheid te
verklaren dat hij zijn behoud als lid eu voorzitter
onmogelijk heeft gemaaït."
Nadat genoemd besluit reeds genomen was, kwam
er in de vergadering een bi ief in van Datema, waarbij
bij zijn ontslag verzocht als voorzitter en lid dpr Yer-
eeniging.
Naar men verneemt, is het recht tot uitgifte van
de Amsterdammer gekocht door den heer Allert De
Lange, uitgever te Amsterdam, en zullen de heeren
Levy, Heineken, Reijnvaan en Willeumier als commis
sarissen willen beproeven vóór 1 April eene ton gouds
bijeen te brengen, teneinde er een goedkoop blaadje
van te maken, zonder ochtendblad. Komt de ƒ100,000
niet bijeen, dan zou de koop vervallen.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Het Indisch tariefs-ontwerp (verhooging van de
invoerrechten en afschaffing van de uitvoerrechten op
thee, vermindering van die op de koffie van 3 tot
1 de 100 kilo en van die op suiker van 30 tot
15 cents de 100 kilo) is gisteren aangenomen met
42 tegen 34 stemmen, na verwerpinga. van het
amendement-Bahlmann c. s. tot wederinvoering van
differentiëele uitvoerrechten, met 47 tegen 28 stemmen,
en b. van het amenlement-Van der Loeff c. s. tot
afschaffing van alle uitvoerrechten, met 39 tegen 37
stemmen. Het nieuwe tarief zal 1 Juli in werking
treden.
De discussie over de conversiewot is aangevangen.
Velschillende sprekers bestreden de conversie.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Door het kiescollege der Herv. Gemeente te Zierik-
see is beroepen de heer dr. J. Herderschee J.Hz. te
Borkuloo.
Iersekc. Zondagnamiddag a. s. zal de nieuwe kerk der
Chr. Ger. gemeente alhier in gebruik genomen worden.
Ds. "Van Vlaanderen zal de inwijdings leerrede houden
Het nieuwe kerkgebouw is veel hooger, grooter en
fraaier dan het oude en doet den bonwmeester eer aan.