1886. N°. 23.
Dinsdag 23 Februari.
73ste jaargang.
Verpachting
LOTING
NATIONALE MILITIE
DE ZWENKING.
(iOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandas, Woknsijao en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich' voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs dor gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slee' ts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
van het
LAND DEK GEJIEENTE,
gelegen aan den Westeingel, Sectie C no. 797, groot
43 70 Cent. in pacht geweest bij P. 3. De Hond,
op Zaterdag den 27 Februari a. s. des namiddags te
een uur in het Raadhuis.
De voorwaarden liggen ter Secretarie ter inzage dage
lijks tusschen 9 en 2 uren.
Goes, 20 Februari 1888.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
3. G. DE WITT HAMER.
De Secretarie,
HARTMAN.
Voor de tweede maal wordt bekend gemaakt
dat de
VOOR DE
door den heer Commissaris des Konings is bepaald
op Zaterdag den 27 Februari 1886, des voormiddags
te negen uren, te Goes, en dat die zal plaatshebben
in de groote zaal van het Raadhuis
De militieplichtigen worden nogmaals opgeroepen ten
gestelden dage, ure en plaatse daarbij tegenwoordig te
zijn en, redenen van vrijstelling hebbende wegens broe-
derdienst of eenige wettige zoon, voor zoover dit niet
reeds is geschied, op Woensdag den 3 Maart 1886,
ter secretarie der gemeente, daarvan opgaaf te doen,
teneinde intijds de bewijzen en getuigschriften tot
vrijstelling te kunnen opmaken.
Goes, den 20 Februari 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
j. G. de witt hamer.
De Secretaris,
hartman.
De heer Heemskerk heeft lang laten wachten eer
hij het Voorloopig Verslag op de voorgestelde wijzi
ging van hoofdstuk X der Grondwet (het onderwijs)
beantwoordde. Uit dit Verslag was het den Minister
duidelijk dat zija verwaterd artikel 194 niemand
voldeed.
Door welke beweegredenen ook genoopt, onze pre
mier heelt het noodig geacht in zijn memorie van
antwoord nog iet's meer toetegeven aan de eischen
van hen die het op de vernietiging van ons onderwijs
hebben toegelegd.
Het stokpaardje, .ten behoeve der clericalen reeds
vroeger door den heer Heemskerk bereden, de ver
plichte schoolgeldheffing, wordt daartoe voor den dag
gehaald. Alleen de totaal onvermogenden zullen niets
behoeven t« betalenvan de minvermogenden zal een
«billijk" schoolgeld worden geheven.
Wat is een billijk schoolgeld? Volgens de clericalen
een geëvenredigdgeëvenredigd aan wat de secte-scbolen
heffen. Men begrijpt de bedoeling. In vele gemeenten
van ons land worden de scholen opengesteld voor
allen kosteloos, ook dus voor de kinderen van hen
die niet tot de bepaald behoeftigen, tot de bedeelden
behooren. Dit stelsel werkt goed. De ervaring leert
dat in die gemeenten geen misbruik wordt gemaakt
van deze milde bepaling. Er leeft daartoe in ons volk
gelukkig nog te veel besef van eigenwaarde.
Volgens de voorstellen der Regeering zou de Groud-
wet aan deze vrijgevigheid eeu einde maken. Dit zou
wel eene inbreuk zijn op de zelfstandigheid der ge
meenten, doch dit is voor deze Regeering geen bezwaar,
zij reept ais bondgenoot op dat fraaie gewrocht van
parlementaire zedemeesterij, de drankwet.
Maar niet minder erg is, dat de heer Heemskerk in
zijne Memorie te verstaan geeft dat de gemeenten de
volle vrijheid hebben om de sectescbolen geldelijk te
uteunen. Dat behoeft r.iet uitdrukkelijk in de Grond
wet vergund te worden, zegt de Minister. Waarschijn
lijk zullen de gemeentebesturen in de zuidelijke pro-
vinc'ën, die thans reeds naar hartelust kerkelijke ge
meenten ondersteunen, zich dit voor gezegd rekenen.
Het allerbedenkelijkst dunkt ons evenwel de toe
lichting der Regeering omtrent de vervanging van het
bekende «overal" door «voor zooveel daarin niet op
andere wijze is voorzien". Volgens de uitlegging welke
de Regeering aan deze woorden geeft, hebben zij be
trekking >op het getal kinderen, op den omvang en
het gehalte van het onderwijs". Met andere woorden
als de seetescholen, waar het gehalte van het onderwijs
goed is en het aantal kinderen in overeenstemming
met de wet, voldoende in aantal bestaan in eene ge
meente, dan is die gemeente van alle bemoeiing af
in de behoefte is voorzien.
Dit zou zeer logisch zijn, als het staatsbelang
niet eischte eene openbare school, voor alle kin
deren toegankelijk, waar alleen maatschappelijk, geen
secte-onderwijs wordt gegeven. Dit is nogal een verschil.
Er is dus geen twijfel of de nieuwe lezing van artikel
194 is nog veel verderfelijker dan de eerste.
Deze nieuwe zwenking van den heer Heemskerk
naar de richting der kerkelijke partijen, de hoop, in
de nieuwe lezing van artikel 194, maar vooral in
de toelichting ervan gegeven, is niet zonder invloel
gebleven op de gemoederen der clericalen. Het hoofd
orgaan der katholieken begroette het terstond met
een blijden kreet, dat weder een stap vooruit is gedaan.
Dienzelfden toon hoort men door de geheele katholieke
pers. Natuurlijk, men betoogt tevens dat men nog
niet geheel voldaan is. Dit kan niemand verwonderen.
Nu de Pruisische regeering eindelijk blijkbaar den
strijd tegen de katholieke kerk opgeeft en uit de, ook
door ons afgekeurde, kerkelijke wetten laat vervallen
wat het meest aanstoot galhet kerkelijk gerechtshof
en de verplichte staatsexamens voor katholieke gees
telijken, nu verklaart de katholieke pers in Duitsch-
land zich als éen man tegen deze wijziging omdat
zij niet ver genoeg gaat.
Het is de overbekende oude methode om door over
vragen te krijgen wat men wenscht. Overigens is
het genoegzaam bekend dat de strijd tegen den mo
dernen staat op zeer listige wijze wordt gevoerd.
Stap voor stap, van concessie tot concessie, zoo denkt
men te komen tot het groote doelde vernietiging
der nieuwere beschaving.
Wij merken dit op omdat, ondanks het veerewoord"
van dr. Schaepman, allicht vele katholieken zich nog
eens bedenken zullen eer zij de milde" lezing van
art. 194 van den heer Heemskerk zullen versmaden,
om te eischen alles of niets.
Kennelijk is dat ook de berekening van den Minister.
Als hij dreigend zegt in zijne memorie van toslichting,
dat als deze lezing van art. 194 geen genade vindt,
nivt licht eenige regeering weder bereid zal bevonden
worden eenige herziening ervan voor te stellen, rekent
hij blijkbaar op de bedachtzamen, die zullen meenen
dat deze stap al vrij ver gaat.
Vreemd, zou men zeggen, dat van anti-revolutionaire
zijde zoo niets wordt gehoord over Heemskerk's jongste
staatsstuk. Toch is dit wel te verklaren. De anti-
revol. partij heeft tot erkend hoofd den hoofd-re facteur
van de Standaard De organen dier partij wachten
dus allen van genoemd blad het wachtwoord.
Ongelukkiglijk is deze talentvolle journalist, die te
gelijkertijd leider eeuer partij is, bovendien ook ouder
ling der Amsterdamscbe hervormde gemeente en boog-
leeraar aan de Vrije Universiteit. En nu na langjarige
voorbereiding, de door hem beoogde omwenteling in
de hervormde kerk is uitgebroken, heeft bij het
blijkbaar veel te druk om zijn advies over het nieuwe
artikel 194 te geven.
Wij zouden ons zeer moeten bedriegen of, zoo ooit
dat advies in de Standaard verschijnt, het zal zeer
bepaald Heemskerks concessie afwijzen. Dr. Kuyper
heeft niet opgehouden in zijn blad zijne partij te waar
schuwen voor elke verandering van art. 194, van
Heemskerk af komstig. Van het standpunt door dr.
Kuyper ingenomen is dit ook volstrekt niet te ver
wonderen.
Voor de liberale paitij, dit hebben wij reeds aange
toond, is het nieuwe artikel ten eenenmale verwerpelijk,
tenzij eene meerderheid in hare gelederen het gevoelen
mocht deelen dat de kunstmatige beweging tegen de
volksschool aan den wetgever den plicht oplegt de secte-
school de plaats der openbare te doen innemen.
Zoo iets komt ons evenwel onwaarschijnlijk voor.
In een land met een beschaafd gouvernement is de
zorg voor onderwijs, zoo goed als voor de armen, eene
der bemoeiingen welke niet gemist kunnen worden,
tenzij men zich een idealen staat denke.
Zoo lang wij zulk een Utopia niet bereikt hebben,
zal geene regeering zich mogen laten leiden door eene
beweging die niet van beneden, maar van boven af is
begonnen.
Toch zijn er enkele liberalen in den lande die zulk
een standpunt niet liberaal achten. Hunne redeneering
komt hierop neer: de natie in haar geheel is van de
openbare school niet gediend, dus strijdt het tegen de
billijkheid in de Grondwet het onderwijs te regelen
volgens den wensch van éene partij, te meer daar de
Grondwet slechts te veranderen is bij eene meerderheid
van 2/3 der stemmen.
Wij meenen dat zij, die zoo redeneeren, over het
hoofd zien dat er van partijregeling geen sprake is.
Met hetzelfde recht zou de anti-militaristische partij
kunnen beweren dat de Grondwet pai tijdig is ingericht
omdat zij voorschrijft dat er leger en vloot zullen zijn.
De wortel dezer dwaling ligt in een democratisch
wanbegrip, dat namelijk het souveieine volk de eigen
lijke wetgevende macht is. Maar de liberalen die zoo
spreken, en daarmede ongetwijfeld zeer logisch meenen
te redeneeren, vergeten dat zij por slot van rekening
niet het souvereine velk maar de souvereine geeste
lijkheid tot wetgevers binnenhalen.
Men zal toch niet kunnen ontkennen, dat de strijd
tegen de openbare school louter op hevel der geeste
lijkheid wordt gevoerd. De wet op het lager onderwijs
van 1857 is door alle katholieken gesteund en gestemd,
en hun helder inzicht in het zoogenaamde onrecht
hun aangedaan, dagteekent eerst van zekere Encycliek.
V66r die» tijd waren het alleen de Calvinistische
drijvers, als Groen en zijne volgelingen, die den strijd
tegen de openbare school aanbonden.
Op dezelfde wijs wordt thans alleen van antirevo
lutionaire zijde heftig gestreden ook al in naam van
het recht, tegen de geneeskundige wetten, met name
tegen de inenting. Als straks eene Encycliek zou ver
schijnen tegen onze geneeskundige wetgeving, zou men
hetzelfde monsterverbond zien optreden. En ook dan
zou men plechtig kunnen uitroepende natie wil
uwe partijwet niet.
Maar voor zulke democratische loszinnigheden zij
ons land bewaard. Men kan wenschen, dat de be
lemmerende voorschriften ter herziening der Grondwet
(de 2/3) worden weggenomen, dat het recht tot het
uitbrengen van stemmen belangrijk worde uitgebreid,
maar dit mag nooit een vrijzinnig man leiden tot het
besluit, dat elke agitatie tot omverwerping van deug
delijke rogeerings voorschriften moet leiden.
GOES, 22 Februari 1886.
Naar wij vernemen is het burgerlijk arm
bestuur alhier, op zijn daartoe aan dat college
gericht verzoek, door Gedep. Staten gemachtigd tot
het beleggen van zijn kasgeld bij de credietverecniging
(correspondentschap Van der Bilt La Motthe en Ris-
seeuw).
lersekc. In de Raadsvergadering, Vrijdag
avond alhier gehouden, werd hoofdzakelijk het volgende
behandeld:
Ingekomen van Ged. Staten was de goedkeuring
der begrooting voor 1886.
De voorzitter deelde mede, dat hij op audiëntie ge
weest was bij den Minister van Justitie om te ver
zoeken, dat den te benoemen Notaris in de vacature-
Kruininge Ierseke als standplaats zou worden aange
wezen. De Minister had geantwoor.1, dat in de stand
plaatsen der Notarissen moeielijk verandering kon
worden gebracht, maar hij raadde aan een rtquest,
uitgaande van den Raad en verdere ingezetenen, tot
Z. M. te richten, houdende verzoek om ook nog voor
Ierseke een Notaris te benoemen. Dit request werd
door de 4 aanwezige raadsleden geteekend, de aanw.
wethouder weigerde.
Een ingekomen verzoek om tusschen de woonhuizen
van P. Van der Endt en P. Van Oeveren een zinkput
te maken werd met algemeene stemmen bewilligd.
De voorz. deelde mede, dat door het dag bestuur
is besloten de straat van af het woonhuis van J. C.
Hieftje tot dat van St. Duinkerke te vernieuwen en
de afwatering te verbeteren.
Een verzoek van Van Duivendijke, scheepstimmerman
te Tolen, om in de haven een scheepshelling te mogen
aanleggen werd met algemeene stemmen van de hand
gewezen, omdat de haven toch al te klein is.
Ingekomen was de beslissing van Ged. Staten omtrent
de verordening op de heffing van schoolgeld voor het
ónderwijs in de Fransche taal. In die verordening
komt o. a. voor Bedeelden en onvermogenden kan
nen door het dag. best. van de betaling van schoolgeld
worden ontheven. Ged. Staten willen het woord kun
nen veranderd zien in moeten.
Ingekomen was ook de mededeeling van kerkvoogden
en notabelen der Ned. Herv. gem. dat de door hen toe
gestane f 1500 voor den bouw van een toren door
het Prov. coll. van Toezicht zijn goedgekeurd, mits
aan dit vijftal voorwaarden voldaan worde: lo. dat
het ontwerp van den torenbouw mede aan de goed
keuring van het kerkbestuur worde onderworpen 2o.
dat in den toren dwarsbalken worden aangebracht,
die in het ruim der kerk uitsteken om daarop zoo
noodig een orgel te plaatsen 3o. dat een bthoorlijk
contract worde gemaakt tusschen het burgerlijk en
kerkbestuur4o. dat door den toren een toegang
worde gemaakt naar de plaats voor een eventueel
orgel bestemd en 5o. dat de kerk ten eeuwigen dage
het recht hebbe om bij het aangaan der kerk, bij
begrafenis-, trouw- en andere plechtigheden de klok
te luiden. Op voorstel van het dag. best. werden
deze voorwaarden met uitzondering van de eeiste
aaDgenomen.
Omtrent den torenbouw werd nog besloten lo. mach
tiging te vragen aan Ged. Staten om de schenkiDg
der kerk te aanvaarden 2o. het maximum van kosten
te bepalen op f 10500 (met inbegrip van de f 1500
d r kerk) en 3o. een commissie van 2 raadsleden
buiten het dag. best. te benoemen om met dit be
stuur toezicht te houden op den torenbouw, en wel
op grond dat het dag. best. de noodige technische
kennis mist.
Tot leden dier commissie werden gekozen de heeren
L Laban en P. Sandee Jr.
Ten slotte werd op voorstel dier commissie vast
gesteld dat de architect Hannink te Goes zal worden
uitgenoodigd, zich te belasten met het maken van
een ontwerp en het toezicht op den bouw.
Het request van Z. M. den Koning om voor
Ierseke een notaris te benoemen circuleert reeds.
Adressanten gronden zich o. a. op de uitgebreidheid
der bevolking, welke die van Kruininge, Kapelle en
's Gravenpolder, alle standplaatsen van notarissen, over
treft. en op de omstandigheid dat in het district Mid
delburg, waartoe Ierseke behoort, volgens het zielental
nog voor 4 notarissen plaats is Dit getal bedraagt
volgens officiëele opgave ruim 155000 en daar op iedere
4000 zielen een notaris kan benoemd worden, zouden
er 38 kunnen zijn, en er zijn er slechts 34.
Het is aan te nemen, dat het request door velen
zal geteekend worden.
De Goesche correspondent van het Dagblad
schrijft
De homoeopatische geneeswijze heeft
hier in de beide laatste jaren veel aanhangers ge
vonden. Hoorde men er vroeger nauwelijks van ge
wagen, tegenwoordig hebben velen zich reeds een boek
(handleiding daarover, alsook een apotheek aange
schaft. Dit is trouwens geen wondermen hoort van
genezingen, die door dokters voor onmogelijk zouden
zijn verklaarddaarbij, ieder, al heeft hij nooit iets
aan de geneeskunde gedaan, schijnt in dezen als ge
neesheer te kunnen optreden.
Dit laatste is m. i. echter zeer gevaarlijkzelfs
al geeft de handleiding ook zeer zuiver de hoeveel
heid der aan te wenden middelen op. De apotheek
bevat, zegt men, vergiften, en om hiermee leeken
te laten omspringen is, dunkt mij, niet van gevaar
ontblootook wordt daardoor het bekomen van ver
gift zeer gemakkelijk gemaakt Over deze bezwaren
zal men voor plaatsen, waar moeielijk geneeskundige
hulp is te bekomen, misschien mogen heenstappen,
maar zij wettigen toch de vraag
Mag ieder zich zoo'n homoeopatische apotheek met
vergiften aanschaffen
Boven en behalve de vergoeding van 30 pCt.
is een subsidie verleend aan de gemeente K 1 i n g e
van f 5704 ter tegemoetkoming in de onkosteu tot eeu
behoorlijke inrichting van haar lager onderwijs vereischt.
Aan den heer J. G. Gerritsen te Groede is
bij Koninklijk besluit van 19 dezer concessie
verleend voor het Belgische gedeelte van de stoom
tram BreskensMaldegbem, waarvoor door de Neder-
landsche Regeering 200,000 subsidie is toegezegd.
Men verwacht, dat de lijn nog dit jaar in exploitatie
zal komen.
Mr. L. Oldenhuis Gratama heeft wegens
redenen van gezondheid zijn ontslag genomen als lid
van de Tweede Kamer.
De verkiezing in zijne plaats van een lil dier Kamer
in het hoofdkiesdistrict Assen zal plaatshebben Dinsdag
16 Maart en herstemming, is die noodig, Dinsdag
30 Maart.
Bij de rustende schutterij is benoemd in Noord-
Brabant, 9e bat., tot 2ea luit P. J. Van Voorst
Vader, thans serg.-titul.
Ir, de vergadering van den te Rozendaal gevestig-
den suikerfabrikantenbond is thans be
sloten, aan Mark en Vliet niet meer te besteden dan
9 per 1000 Kg. bieten en op andere plaatsen niet
meer dan 8.
Het goedkeuringsmerk gedurende het jaar 1886
te bezigen bij den ijk en her ij k der maten en
gewichten zal zijn de letter V, in den gewonen
drukvorm, schuin gesteld, en bij den ijk van gasmeters
de Koninklijke kroon.
Het examen tot toelating als cadet aan de
Kon. Militaire Academie te Breda zal te
Amsterdam gehouden worden den lOn en lln Juni a. s.
De conversiewet is, naar het Dagblad
verneemt, thans bij den Raad van State in onderzoek.
In de jaren 187983 werden uit Neder
land naar Engeland uitgevoerd: 201,226 run
deren, 1,360,573 schapen en 72,549 varkens.
In 't geheel werden in 1879 in Engeland 1,241.847
stuks vee ingevoerd, waarvan 351,223 uit Nederland,
es in 1883 1,624,882, waarvan 281,621 uit Nederland.
Bij de loting voor de nationale mili
tie te Amsterdam waren de nummers, welke gebruikt
zijn, op twee verschillende soorten papier gedrukt. Er
waren nieuwe of «witte", en van vroeger overgehou-
dene, of »gele", gelijk men het noemde. De verge
lijking nu van een wit brie(je, waarop een hoog cijfer,
en van een geel, waarop een laag cijfer stond, van
welk laatste de houder dus in de loting viel, heeft
aanleiding gegeven tot het opstellen van een adres aan
Gedeputeerde Staten, dat, van 184 handteekeningen
voorzien, reeds is verzonden.
In di4 adres wordt er op gewezen, dat er 2 kleuren,
niet moeilijk te onderscheiden, van lotingsnummera
