1886. N°. 21.
Donderdag 18 Februari.
73sle jaargang.
De lijst der kinderen
DE GASQUAESTIE.
GOESCHE
De uitgave dezer Gouraut geschiedt Maan nas, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct, met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich' voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen werden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
boven de zes en beneden de twaalf jaren, die zich op
1 Januari van het loopende jaar in de gemeente be
vonden. en niet voorkomen op de staten der kinderen, die
de openbare en bijzondere scholen van lager onderwijs
bezoeken of huisonderwijs genieten, is opgemaakt en
zal ter secretarie voor een ieder ter lezing liggen ge
durende de maand Maart op eiken werkdag van des
voormiddags 9 tot des namiddags 2 uren.
Goes, den 17 Februari 1886.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Onder de weinige punten van overeenkomst tusschen
de hoofdstad des rijks en de plaats onzer inwoning
behoort ook dit, dat beiden thans hare gasquaestie
hebben.
De toedracht der zaak hier ter stede is bekend.
Ontevreden over den hoogen prijs, die voor het gas
moet worden betaald, werd in eene vergadering van
gasverbrnikers besloten zich te wenden tot de alge-
meene gasverlichting- en verwarmingmaatschappij te
's-Hage, die de hier bestaande gasfabriek exploiteert,
met het verzoek om den prijs te reduceeren tot 10
cents per Ms.
Een dubbel antwoord is op dat verzoek ingekomen.
Het eerste, niet overvloeiende van welwillendheid,
droeg de beslissing over aan het toen eerstdaags nieuw
te benoemen bestuur der maatschappij; het tweede,
jl. Zaterdag hier ontvangen en in ons vorig nommer
medegedeeld, getuigt van den goeden wil van dat
nieuwe bestuur der gasmaatschappij om tot verlaging
van den gasprijs overtegaan, doch behelst tevens eenige
voorwaarden, waaraan zal moeten kunnen worden vol
daan, alvorens tot eene aanzienlijke reductie van den
prijs te kunnen besluiten.
In de eerste plaats dan zal vanwege de maat
schappij een onderzoek worden ingesteld naar de capa
citeit der Goesche gasfabriek, teneinde te constateeren
of zij in staat is om te voldoen aan eene te verwach
ten vermeerdering van vraag naar gas met 40 a 50
pet., bijaldien de prijs op 10 ets. wordt gebracht.
Nu zal het een leek misschien vreemd toeschijnen,
dat eene maatschappij eene fabriek exploiteert, waar
van de capaciteit niet bij haar of bij de directie der
fabriek bekend is, en eerst na een grondig onderzoek
door een bekwaam deskundige bekend moet worden,
maar dit is eene zaak, die uitsluitend de betrokken
maatschappij aangaat en dus hier verder buiten be-
schouwiug kan blijven.
Blijkt uit het intestellen onderzoek, dat de gasfa
briek eene voldoende capaciteit bezit om aan de ver
moedelijke meerdere vraag naar gas te kunnen voldoen,
dan zal wellicht zeer spoedig prijsverlaging volgen
doch zal daarentegen eene aanzienlijke verbouwing aan
de fabriek voor die meerdere gasproductie noodzakelijk
zijn, dan zal de maatschappij zich eerst wenden tot
den Raad onzer gemeente, teneinde dien over de al of
niet verlenging der in 1892 eindigende concessie te
doen beslissen, daar de maatschappij niet tot het doen
van groote uitgaven kan overgaan voor eene exploi
tatie, waarvan de concessie wellicht over zes jaren zou
kunnen eindigen, te meer, daar de som, waarvoor ook
in dat geval de geheele inrichting moet worden over
gedaan aan de gemeente, nu reeds is vastgesteld. (Dit
zou o. i. misschien nog niet beletten, dat bijaldien
de verbouw der fabriek nu plaats had en de concessie
na 1892 niet verlengd werd, de gemeente zich thans
bij nader contract zou kunnen verbinden om de fabriek
over zes jaren tegen hoogeren prijs over te nemen.)
Meermalen nu is beweerd, dat de gasfabriek niet in
staat is meer gas te leveren, dan zij thans geeft. Wij
weten niet of er eenige goede grond voor die bewering
bestaat, maar blijkt zij juist, dan zullen dus spoedig
onderhandelingen tusschen de gasmaatschappij en onzen
gemeenteraad moeten worden geopend over de verlen
ging der concessie.
Met het oog daarop kan wellicht het jaar 1886
voor onze gemeente een belangrijk jaar zijn, want
inderdaad is de exploitatie der gasfabriek eene zaak,
die niet alleen de belangen van een groot deel der
ingezetenen ten nauwste raakt, maar ook ten opzichte
van de gemeentelijke financiën van groot gewicht kan
geacht worden.
Afgescheiden van alle voor- en nadeelen uit de
exploitatie zelve voortspruitende, komt ons het ver-
leenen van concessie aan particulieren altijd hoogst
verkeerd voor, zoodra het eene zaak van publiek be
lang geldt. Geen contract toch, uit welk kundig brein
ook voortgesproten, kan in alle gevallen voorzien en
meestal wordt men dan ook voor geruimen tijd ge
bonden door bepalingen, die wel goed en oordeelkundig
waren vastgesteld op het oogenblik, dat zij werden
gemaakt, doch die door gewijzigde tijdsomstandigheden
na verloop van jaren den toets der billijkheid niet
meer kunnen doorstaan, terwijl tevens concurrentie
is buitengesloten. Een welsprekend voorbeeld daarvan
heeft de Ned. Rijnspoorweg-maatschappij geleverd, die
lijnen exploiteert, welke niet alleen de grootste steden
des lands verbinden, maar waarvan er bovendien éen
midden door bet hart van Nederland loopt. Jarenlang
heeft deze Maatschappij groote winsten gemaakt, terwijl
hare prijzen veel hooger waren dan die van andere maat
schappijen wel niet te hoog misschien voor den tijd
toen haar concessie werd verleend, maar zeker wel
voor latere jaren, toen het toenemend vervoer van
passagiers en goederen tot prijsreductie had moeten
leiden.
Zij had echter concessie voor een groot aantal jaren;
het ontbrak bovendien den Staat aan middelen om de
lijaen der Maatschappij overtenemen en deze had dus
vrij spel. Eerst nadat dan ook de Ooster-spoorweg-
maatschappij en vooral de Maatschappij tot exploitatie
van Staatsspoorwegen eoncurreerende lijnen hebben
aangelegd, is in dien toestand een niet onbelangrijke
wijziging gekomen.
Terugkomende op de aanhangige gasquaestie kan
dus geconstateerd worden, dat, blijkt de capaciteit der
bestaande fabriek niet voldoende om meer gas te leveren
dan zij nu doet, eerlang voorstellen tot concessiever
lenging den gemeenteraad zullen bereiken. Welke deze
voorsteller, zijn zullen, is natuurlijk niet te beslissen
en evenmin is dadelijk uittemaken of verlenging der
concessie al of niet in het belang der gemeente en van
de burgerij moet warden geacht Een grondig onder
zoek daarnaar kan veilig aan het gemeentebestuur
worden overgelaten, al sluit dit een onderzoek van
particuliere zijde onzes inziens niet uit. Wij hopen
echter dat ook vanwege het gemeentebestuur zal
kunnen worden goedgevonden aan het gansche verloop
der zaak de noodige publiciteit te verleenen, opdat
desgewiid ook nog andere stemmen dan die der ge
meenteraadsleden zich over deze quaestie zouden kunnen
doen hooren.
GOES, 17 Februari 1886.
In de gisteren gehouden vergadering van het
comité tot wering van schoolverzuim alhier is, ter
voorziening in de vacature ontstaan door het be
danken van den heer J. E. Mnlock Houwer, tot lid
gekozen de heer G. Krol Van der Hoek, die
zich deze keuze heeft laten welgevallen.
Bij kon. besluit is de heer j h r. m r. J. van
Doorn, substituut-officier van justitie bij de arrondis-
sements-rechtbank te Middelburg, benoemd tot procu
reur-generaal in de kolonie Suriname,
Maandag werd bevorderd tot doctor in de ge
neeskunde aan de rijks-universiteit te Leiden de heer
I. H o c k e (geb. te Zonnemaire), met academ. proef
schrift, getiteld: «Vreemde lichamen in het oog."
De jaarlijksche belooning van het vacante kan
toor der directe belastingen en accijn-
zen te Nieuwerkerk c. a. kan op 1916 ge
steld worden, terwijl de kosten van beheer (waaronder
de bezoldiging van een sub-ontvanger te Bruinisse) op
ƒ300 'sjaars worden geraamd.
Krachtens kon. besluit van 20 Mei 1869 no. 30
(Verzameling no. 79) is genoemd kantoor dus gerang
schikt in de zevende klasse.
Den 25sten Febr. e. k. zal het 40 jaar geleden
zijn, dat de heer J. Vink, secretaris ook van Ko-
liinsplaat, door Z. M. koning Willem II, in de plaats
van den heer J. Schrier, tot secretaris van de ge
meente Kats werd benoemd. (M. Ct.)
Uit Maastricht wordt gemeld, dat de heer
R u y s, lid der Tweede Kamer, door een val bij het
schaatsenrijden een voet gekwetst heeft, tengevolge
waarvan hij 3 of 4 weken buiten staat zal wezen
zijne gewone bezigheden te verrichten.
Binnen weinige dagen zal, volgens het Vaderland,
de Memorie van antwoord betreffende het zalm-
tractaat de Kamer bereiken. De heer Van Karne-
beek is het in deze zaak, naar men verneemt, geheel
eens met zijn ambtsvoorganger, en zal het tractaat
met volle overtuiging verdedigen.
Van eene beantwoording van het voorloopig verslag
betreffende het letterkundig tractaat met Duitschland
verneemt men niets. Het is trouwens geen geheim,
dat Duitschland aan dat algemeen bestreden tractaat
lang zooveel niet hecht als aan eene conventie betref
fende de zalmvisscherij.
Er heeft zich te New-York een sterke combinatie
gevormd tusschen belanghebbenden bij Amerikaansche
petroleum en tabak, om een verhooging te verkrijgen
van de rechten, waaraan Sumatra-tabak is
onderworpen, voor het geval dat de Nederlandsche
Regeering gevolg mocht geven aan haar voornemen
om de in Nederland of zijn koloniën ingevoerde petro
leum te bt lasten.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen bij de Ned. Herv. Kerk te Rijsoord ds.
S. Sleeswijk Visser, te Oost-Kapelle.
Beroepen te Vlissingen ds. H. A. Roose, te
Woudsend.
Bedankt voor Sluis door ds. Van Helden, te Helder.
Omtrent eene brochure over de kerkelijke quaes
tie van ds. A. J. Westhoff te Amsterdam, lezen wij
het volgende in het Dagblad:
«Er is een waarheid achter de waarheid", schrijft
ds. A. J. Westhoff in zijn onlangs aangekondigd en
thans (te Amsterdam, bij A. W. Brnna) verschenen
werkje, dat den titel voert: «Kijkjes achter de scher
men; onthulde geheimen in zake het Amsterdamsche
kerkvoogden-oproer". «Ieder Amsterdammer, ja ieder
Nederlander, die zich niet onder zeker welbekend zwaar
juk heeft laten krommen schrijft ds. W. weet,
dat in Standaard of Heraut niet dan het uZerrbild"
van de waarheid wordt geteekend in zake de Amster
damsche kerkelijke troebelen". »De groote bladen
gaven de feiten en groepeerden de gebeurtenissen, en
ze deden de personen spreken zooals de waarheid was
maar de drijfveeren tot handelen, het onderling ver
band, »de filosophie der geschiedenis", die gaven ze
niet en die konden ze ook niet geven.
«En dergelijke intieme geheimen, de nanecdotader
geschiedenis, zijn steeds het belangrijkste. In de his
torie der volkeren wordt in den regel «de waarheid"
niet gekend uit openbare redevoeringen en plechtige
tractaten, maar uit dè geheime briefwisseling der
diplomaten, soms door een toeval tot openbaarheid
komende".
Schrijvers doel was, in vrijen, lossen vorm, maar
daarom niet minder met hoogen ernst en historische
trouw mede te deelen die bijzonderheden uit het Am
sterdamsche kerkvoogden-oproer, die men nog niet zoo
in de dagbladen las, en voorts degenen, die er in wer
den genoemd, met elkander te brengen in onderling
verband.
De schrijver voert de personen handelend en sprekend
in zooals ze waren en zijn. In een der hoofdstukken
(het tiende) schetst de schrijver, in den vorm van een
droom, de gevaren, die voor Land en Kerk door het
drijven van dr. Kuyper dreigen te ontstaan. «Het was
daarbij schrijvers doel niet, hem bespottelijk voor te
stellen, maar om in hyperbolischen vorm te waar
schuwen tegen dezen vijand van de ware vrijheid, die,
onder de valsche leus van haar te verdedigen, ons
een kerkstaat wil opdringen met al de schaduwzijden
van het katholicisme, maar zonder een der lichtzijden,
aan dien laatstgenoemden kerkvorm eigen."
Het geschrift bevat de volgende hoofdstukken: 1.
Een vruchteloos gesprek in het Vondelspark op den
dag vóór Kerstmis. 2. Een kijkje in de Kerke-
raadsvergadering van Maandag 28 December. 3.
Een Oudejaarsavond-gesprek in de kringen der Vrije
Universiteit, door Sylvester afgeluisterd. 4. Een
verwoestende bom in het kamp der Kuyperianen en
een ijselijke avond. 5. Paneelen voorzien en pa-
neelen doorgezaagd. 6. De sneeuwstorm van Vrij
dag 8 Januari. 7. Proeven van Gereformeerde
polemiek. 8. De éénige schuldige. 9. Voor de
tweede maal in de rol van s Deus ex machinaof
meer Dupe dan Fripou. 10. Eeu verschrikkelijke
droom van den voorzitter van den Amsterdamschen
Kerkeraad. 11. Is verzoening nog mogelijk? Op
welken grondslag dan alléén?
In de 1, 2, 4, 5, 6, 7 en 9 heeft men, zegt de
schrijver, eenvoudige historie. De fictieve vorm in
3 en 8 geeft hem gelegenheid, tegelijk sommige
andere punten aan te stippen.
Of verzoening nog mogelijk is? Die vraag beant
woordt ds. Westhoff met een beslistneen, neen I
«Onzerzijds zou alleen vrede kunnen worden gesloten
op den grondslag van herstel van de status quo ante
bellum, d. i. handhaving van den tegenwoordigen
kerkvorm, geen pogingen aanwenden in de eerste
jaren om ingrijpende veranderingen tot stand te
brengen en erkenning van het feitelijk recht
der modernen."
«Het weergalme door de gansche Hervormde Kerk
steeds luider: van al wat te Amsterdam is geschied,
was^de attestenquaestie de opzet en de
verbreking van het kerkverband het
doel."
De Standaard meldt
Door ds. Van Lingen, director van het gymnasium
te Zetten, is onder dagteekening van 15 Februari jl.
ontvangen het navolgende schrijven
Wamel en Heteren, 13/2 '86.
Het Classicaal Bestuur van Nijmegen heelt van het
Provinciaal Kerkbestuur van Gelderland uitnoodiging
ontvangen tot onderzoek naar het feit, door de dag
bladen vermeld, dat de heer J. H. Houtzagers door
Uweleerw. te Kootwijk tot predikant der Hervormde
Gemeente aldaar zou zijn bevestigd, welk feit, waar
heid b»voiden zijnde, zon moeten geacht worden eene
medewerking van uwe zijde te zijn tot verstoring van
orde en rust in de Nederlandsche Hervormde Kerk, en
alzoo, naar art. 3 al. 2 Regl. Opzicht en Tucht, in
de termen te vallen der Kerkelijke Tucht.
Het Classicaal Bestuur van Nijmegen wenscht mits
dien van Uweleerw., als onder zijn ressort woonachtig,
zoo spoedig mogelijk bericht te ontvangen nopens de
waarheid of onwaarheid van bovengenoemd aan u toe
geschreven feit.
Het Classicaal Bestnur van Nijmegen,
(w. g.) H. C. Ribbius, presses,
(w. g.) Johs. Hs. Jonkers, scriba.
Daarop is door hem geantwoord
Aan den Zeergel. heer Johs. Jonkers wordt op een
schrijven van zijne hand, zoo even door mij ontvangen
rond en open, zonder omwegen of verontschuldiging
geantwoord, dat door mij de heer Houtzagers, candi-
daat tot den Heiligen Dienst, te Kootwijk tot bedienaar
des Geddelijken Woords is bevestigd, overeenkomstig
de bepalingen der gereformeerde kerken. Hem, die in
Zijne genade mij tot den gewichtigen arbeid riep, om
den eersteling der Vrije Universiteit tot de gemeente
in te leiden, zij daarvoor lof en dank.
(w. g) F. P. L. C. Van Lingen.
Zetten, 15 Febr. 1886.
Op de lijst no. Ill, aanwijzende de kinderen van
6 tot 12jarigen leeftijd in de gemeente Goes op den
1 Januari 1886 komen voor 90S namen. Op de lijsten
model no. I aanwijzende de schoolgaande kinderen
van dien leeftijd worden 872 namen gevonden, waar
onder 25 uit andere gemeenten. Van de 61 kinderen
nit deze gemeente, die niet op de lijsten der lager
onderwijs genietende leerlingen vermeld staan, is ge
bleken dat 4 reeds bij het middelbaar onderwijs zijn
4 in andere gemeente ter school gaan2 schippers
kinderen zijn, die hier zelden vertoeven 32 nog op
bewaarscholen zijn; 3 onderwijs genieten van eene
gouvernante en 3 idem van hunnen vader, beiden ten
eigen woonhuize 1 huisonderwijs geniet, doch, sedert
eenigen tijd elders logeerende, door den huis onderwijzer
niet op zijn staats was gebracht6 reeds door de
ouders van school genomen, als naar het begrip van
deze genoegzame kennis opgedaan hebbendezoodat
er ten slotte 6 overblijven, die geen lager onderwijs
genieten. Van deze zes zijn er twee, die behulpzaam
moeten zijn in het huishouden als vader of moeder
gaan werken1 die met zijn vader (leurder) de plat
telandsgemeenten bezoekt1 die idioot is1 die door
ziekte verhinderd wordt de school te bezoeken en 1
die met Sept. voor het bezoek eener lagere school zal
worden aangegeven.
Te Ellewoudsdijk zijn in 1885 gehouden 52866
schooltijden met 5899 verzuimen, dat is ll'/« pet.
schoolverzuim; in 1884 bedroeg dit 10 pet.
Volgens het Jaarboekje voor het lager Onderwijs
in Nederland voor 1886 zijn er in Zeeland in het
district Middelburg 108 hoofden van openbare en bij
zondere scholen en in het district Goes 85, dus in
onze provincie 193. In het eerstgenoemde district zijn
22, in het tweede 10 bijzondere scholen. (M. Cf.)
Boekaankondiging.
De 2e all. van het Tijdschrift ter beoefening
van het Administratief Recht. HoofdredacteurH.
G. Hartman Jz., secretaris der gemeente Goes. Goes,
F. Kleeuwens Zoon, bevat
De Stadhouder en de Staten-Generaal tijdens da
Republiek. Toestemming van ouders tot het huwe
lijk hunner kinderen. De Burgemeester-strand
vonder. Is de Ambtenaar van den Burgelijken Stand
verplicht aan den Burgemeester inzage te geven van
de registers van den Burgelijken Stand over het loopende
jaar. Beantwoording der door de Redactie gestelde
vragen. Vragen, waarvan de beantwoording wordt
ingewacht.
Rechtszaken.
In hare zitting van gisteren deed de arrondis-
sements-rechtbank te Middelburg uitspraak in de zaak
van A. Aalbregtse, molenaar te Borsele, beklaagd van
mishandeling. Beklaagde werd schuldig verklaard aan
het hem ten laste gelegde feit en overeenkomstig den
eisch van het O. M. veroordeeld tot 2 jaren celstraf,
benevens ƒ25 boete en in de kosten.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
Zooals wij reeds vroeger mededeelden zal door
de Vereenigde Tooneelisten te Rotterdam op Woens
dag 3 Maart a. s in de zaal der sociëteit V. O. V.
alhier eene voorstelling worden gegeven. Bij die ge
legenheid zal worden opgevoerd het gunstig bekende
blijspel van Jules SandeauMejonkvrouw de la Seiglière,
waarin o. a. optreden mevr. Cath. Beersm ns, mej.
M. Vink en de heeren D. Haspels, J. Haspels en W,
Van Zuijlen.
