BIJVOEGSEL
GOESCHE COURANT.
DINSDAG
16 FEBRUARI 1886.
No 20.
vervoer vaa vrachten op de wegen
Ingevolge berel van den heer Commissaris des Ko*
nings in deze provincie is het
overeenkomstig het reglement beperkt, welke beperking
is aangevangen te middernacht tusschen den i-ien en
den 15en Februari 1886
De uitvoerige aankondigingen zijn ter gewone plaat
sen aangeplakt.
Goes, 14 Februari 1886.
De Burgemeester van Goes,
1. G. DE WITT HAMER.
's-Gravenhage, 13 Februari 1886.
Wat nu Zoowel het regeeringsantwoord nopens het
kiesrecht als dat omtrent het ter elfder ure gedane
voorstel tot wijziging van art. 194 (onderwijs) zijn
aan de Tweede Kamer ingezonden, welke bereids tegen
1 Maart is bijeengeroepen tot hervatting harer werk
zaamheden. Welke Ja er zijn gelijk steeds in deze
periode van het zittingjaar velerlei aanhangige zaken,
die in het laatste gedeelte van het afgeloopen jaar
wèl tot voorloopig onderzoek maar niet tot afdoening
konden worden gebracht, gelijk er evenzeer nog een
aantal onderwerpen uit de afgeloopen zitting 84/85
onafgedaan zijn gebleven en krachtens besluit dei-
Kamer naar de nieuwe zitting in Sept. '85 geopend,
zijn overgebracht.
Bij de vraagwat zal de Kamer allereerst ter hand
nemen wat is het meest urgent, wat is op dit oogen-
blik geheel in staat van wijzen 1 ligt het antwoord
voor de handde zóó lang verbeide en vertraagde
Grondwetsherziening. Eu toch, men zou zich daarin
deerlijk kunnen vergissen. Immers, na de houding der
Regeering met betrekking tot het kiesrecht, en na de
onverzettelijke gedragslijn der clericale groepen ten
aanzien van art. 194 en het weifelend standpunt der
Regeering daaromtrent, ten slotte eene redactie voor
stellende, die, hoewel weder eenigszins meer overhel
lende naar het clericale kamp, toch niet voldoende is
om, in welke richting dan ook, tot eene redelijke
oplossing te geraken -na dazen feitelijken toestand
kan de Grondwetsherziening wel van de agenda wor
den afgevoerd.
Men kan daarover nu veel of weinig redeneeren,
wederkeerig schuld imputeeren of van schuld trachten
vrij te pleiten, zóóveel is zeker: dat hier transactie
onbereikbaar schijnt of liever gebleken is. De Regee
ring handhaaft haar al te beperkt kiesrecht-voorstel;
de liberalen handhaven, het zoo al niet geheel onver
anderd behoud van art 194, dan toch het hoofdbe
ginsel daarvan, terwijl de kerkelijken dat beginsel juist
onder den voet willen halen. Het zoogenaamde adres,
dat van liberale zijde is of zou worden ingediend bij
de Tweede Kamer om het daarheen te leiden dat
zooveel mogelijk aan de eischen der tegenpartij zou
worden toegegeven, schijnt bf zeer voorbarig óf eene
mystificatie te zijn. Daarbij komt nog dat de Re
gering in hare Mem. v. Beantwoording verklaard heelt
niet te kunnen ingaan op het in 't Voorloopig Ver
slag geopperde denkbeeld om dit gedeelte der Grond
wetsherziening (onderwijs) het eerst in behandeling
te nemen, als achtende zij dit verkeerd en prejudici-
abel voor eene ordelijke en vrije discussie over de
andere grondwetsontwerpen.
Ik weet niet wat er waar is van het gerucht, dat
dr. Schaepman zijn eere-woord zou hebben verpand
dat van Grondwetsherziening niets komen zal, tenzij
art. 194 (natuurlijk in den geest der clericalen) ge
wijzigd wordemaar dat weet ik wel, dat na de ge
beurtenissen ep kerkelijk gebied te Amsterdam en
eldersna het aandeel dat de heeren Lohman en
Keuchenius in dit opzienbarend conflict hebben ge
nomen, en nu het meer en meer duidelijk is gewor
den hoe er een onmiskenbaar verband bestaat tusschen
deze revolutionaire kerkelijke beweging en de zooge
naamde «nli-revolutionaire Staatsleer, geen liberaal,
van welke nuance ook, ja zelfs zeer weinige conser
vatieven er de hand toe zouden willen leenen om het
onderwijs in handen der kerkelijken te spelen en hun
de openbare school, toegankelijk niet alléén maar ook
bruikbaar voor allen (gelijk Van der Brugghen haar
karakteriseerde) als offer te brengen voor de tot
standkoming van andere, hoewel alleszins gewenschte
wijzigingen in de Grondwet van 1848.
Ook nu, neen juist nu mag niet vergeten worden
wat Groen v. Prinsterer wiens Profetenmantel
aan dr. Kuijper even gul wordt aangeboden als gretig
door hem aanvaard in zijn Vliegend Blaadje no.
XX van Juli 1865, onder het opschrift schoolwet
agitatie en religiestrijdden kiezers op het hart
drukte. Het verklaart veel van wat nu gebeurt of
later te wachten is.
Religiestrijd is van schoolwet-agitatie het onver
mijdelijk gevolg4, juister nog, de oorzaak en de om
schrijving. Want de schoolwet-agitatie strekt om de
ontnomen vrijheid van godsdienst te verkrijgen, om
tegen de Staatsreligie der ongeloofseenheid te worden
beschermd." En in de nadere uiteenzetting, welke de
aard der door hem bedoelde schoolwet-agitatie is en
welke haar aanvankelijk gevolg was, wijst de agita-
teur met zichtbaar welgevallen op de veranderde hou
ding der R.-Katholieken, en citeert daarbij de lijd,
die in verband met de Pauselijke Encycliek te ken
nen geeft: »dat het bijzonder onderwijs rechtens moet
staan boven elk ander.''
»Het is hoofdzaak. Het openbaar onderwijs kan
slechts bij supplement worden toegeiaten" (blz. 10).
De middelen zelve tot de schoolwet-agitatie, waar
van religiestrijd «het onvermijdelijk gevolg, of liever
de oorzaak en de omschrijving was, behoeven bier
niet expresselijk in het licht gesteld worden. De jongste
er erlijke gebeurtenissen hebben reeds de heilrijke
vruchten van den ontvonkten religiestrijd als gevolg
ook van de schoolwet-agitatie, genoeg doen kennen,
in wortel en gevolgen. Limburg Brouwer noemde de
taktiekvanti-revolutionaire demagogie"Dat was
in 1865. In 1885 gewagen zells orthodoxe predikan
ten van ranti-revolutionair schrikbewind".
Het ergste van alles onder al deze treurige om
standigheden en hetgeen omtrent de houding van het
kabinet in zake de Grondwetsherziening veel te denken
en te vermoeden geeft, is wel ditdat de Regeering
met betrekking tot het kiesrecht zóo stokstijf blijft
vasthouden aan haar huurwaardestelsel met een ge-
brekkigen maatstaf, ja het oorspronkelijk voorstel nog
onaannemelijker gemaakt heeft. En toch zou wellicht
langs dezen weg eene uitkomst te verkrijgen zijn.
Voor eene uitbreiding van het kiesrecht in ruimer
kring en op meer nationale wijze dan door het re-
geeringsvoorstel wordt verkregen, is ongetwijfeld eene
voldoende meerderheid te erlangen. In elke richting
wordt er op aangedrongen. De voorstanders van het
voorstel Lohman waren zelfs bereid de uitbreiding te
beproeven binnen de perken van art. 76. De liberalen
kunnen grondwettige regeling niet afwijzen.
Indien de Regeering er dus toe kon besluiten om
wat zij zelve aanraadt omtrent art. 194 (wederzijd-
sche toenadering, transactie), bij het nieuw artikel
nopens het kiesrecht in praktijk te brengen en
aan de hand van het verslag der tweede overweging
van haar gewijzigd voorstel in de afdeelingen, eene
nadere wijziging van art. 80 (76 oud) voortestellen,
met uitnoodiging aan de Kamer om dat voorstel vóór
alle andere hoofdstukken in behandeling te nemen als
reform-bill, dan zou bij aanneming eene vertegen
woordiging op den grondslag van het uitgebreider kies
recht in het leven worden geroepen, aan welke dan
wijders ook de verdere Grondwetsherziening zou kun
nen worden opgedragen. Het laat zich dan toch met
grond verwachten dat het doode punt, waarop de
Tweede Kamer thans staat, zou komen te vervallen.
De nieuwe kiezers, die na de ontbinding zouden op
treden, kunnen dan goed weten waar het op staat en
welke belangrijke grondwetsvoorstellen aan de nieuwe
vertegenwoordiging ter beslissing zullen worden gege
ven, niet het minst ook die over de onderwijsquaestie.
Er moet dan wel nieuw bloed in het politiek lichaam
komen, en elke richting zal zich aan die uitspraak
hebben te onderwerpen, hetzij dan de meerderheid cle-
ricaal of liberaal zij, naar gelang van de uitspraak van
het nieuwe kiezerspersoneel. Het bezwaar van art. 197
is hier oneindig minder te vreezen, mits de Regeering
haar kiesrecht-voorstel wijzige in dier voege, dat men re
delijkerwijze op 2/3 der stemmen in de nieuwe Kamers
kan rekenen en dat vermoeden wordt, gelijk reeds is
opgemerkt, gewettigd door den eenstemmigen aandrang
bij de verschillende politieke partijen en groepen op
eene ruime uitbreiding van het kiesrecht. Hier is,
zoo men gelooft, geen obstructionisme te vreezen.
Landbouw en Veeteelt.
Men schrijft uit Nieuwerkerk (bij Zieriksee), aan
de N. Rott. Ct. De vereeniging tot veredeling van het
paardenras in Schouwen en Duiveland, bestaande uit
ruim 60 aandeelhouders, besloot voor eenige weken
een anderen hengst aan te schaffen en den volbloed
Oldenburger Reijnald te verkoopen. Den hengst Jacob,
eerst sedert eenige maanden door den heer Ockhorst,
te Rotterdam, in Hanover aangekocht, besloot men
aan te koopen; te eerder werd hiertoe overgegaan,
omdat volgens verslag der commissie, door den Minister
van oorlog benoemd tot het bekronen van den besten
hengst, zoowel voor de remonte als voor andei e doel
einden, bij de keuring te Rotterdam, genoemde hengst
de grootste concurrent was van den prijswiuner. Niet
dat men zich in deze streken speciaal wil toeleggen op
het fokken van remonte-paarden, doch omdat de eischen,
door den Minister van oorlog gesteld, niet uitsluiten
ook voor den handel geschikte exemplaren te verkrijgen.
Verleden voorjaar bezocht de commissie tot aankoop
van remonte-paarden onze eilanden, doch niet één
exemplaar werd aangekocht, terwijl tijdens de paarden
markt, in Juni te Zieriksee gehouden, ruim 20 paarden
door Fransche en Belgische koopers werden uitgevoerd.
Donderdag had de publieke verkoop plaats van den
hengst Reijnald. Er waren tal van menschen, doch niet
meer dan 300 werd gebodenhet bestuur der vereeni
ging besloot echter, den hengst niet beneden 500
af te staan.
Buitenlandsch Overzicht.
De ernstige ongeregeldheden in Eugeland's hoofdstad
zijn vermoedelijk onderdrukt, maar in andere plaatsen
heeft het volk het voorbeeld van Londen gevolgd.
Vooral de stad Leicester is vreeselijk door oproerige
benden geteisterd en aangezien de politiemacht niet
sterk genoeg was om de woestelingen te keeren, was
de stad feitelijk eenigen tijd in handen van het ge
peupel. Eerst toen de politie versterkt was en er om
militaire macht was geseind, kwam er kalmte in de stad.
Men laakt, en terecht, de zwakke houding der re
geering in deze zeer netelige quaestie. Er is sprake
van vervolging en arrestatie der socialistische partij
hoofden, maar tot nutoe is dit niet geschied.
Heden zouden de werkeloozen te Birmingham zich
in optocht naar den minister Chamberlain begeven om
hulp te vragen, terwijl door eene vergadering van
werklieden te Londen besloten werd bij den heer Glad
stone erop aantedringen, dat van regeeringswege de
emigratie der werkeloozen zal worden bevorderd.
Uit het Oosten komen weder gunstiger berichten.
Men twijfelt er niet aan of de keizerlijke mogendheden
zullen het wel eens worden over de overeenkomst
tusschen Turkijo en Bulgarije, zij het dan ook na
langdurige onderhandelingen en met enkele wijzigin
gen van het verdrag, daar Rusland niet geneigd schijnt
den vrede te verstoren.
In een officieus artikel uit St. Petersburg aan de
Polit. Correspondcnz wordt bovendien verklaard, dat
Engeland de clausule van de Turksch-Bulgaarsche
conventie, waarbij Bulgarije zich verbindt om den
Sultan in geval van oorlog met Bulgaarsche troepen
bij te staan, niet kan goedkeuren, en wel op grond
van de mogelijkheid dat de troepen van een christen-
staat langs dezen weg in de noodzakelijkheid zouden
kunnen worden gebracht om een Mahomedaansch
leger tegen dat eener christelijke natie hulp te ver-
leenen. Ook de bepaling, waarbij den Sultan de be
voegdheid wordt gegeven, om zonder goedkeuring der
mogendheden over de herbenoeming van vorst Alexander
als gouverneur van Oost-Roemelië te beslissen, zou voor
Engeland geheel en al onaannemelijk zijn.
Ook de Serviscli-Bulgaarsche vredesonderhande
lingen schijnen goed te vorderen en ook van die zijde
schijnt de vrede niet meer ernstig bedreigd tè worden.
In strijd hiermede is een bericht dat in den jongsten
Franschen kabinetsraad door den minister van buiten-
landsche zaken werd verklaard, dat de Bulgaarsche
regeering aan de mogendheden haar besluit had te
kennen gegeven, om tegen den 19den dezer maand
het leger wederom op voet van oorlog te brengende
toerustingen van Servische zijde hebben dezen voor
zorgsmaatregel noodzakelijk gemaakt. Inmiddels wor
den van verschillende zijden pogingen in het werk
gesteld, om den termijn voor den wapenstilstand, die
met 28 Februari afloopt, eenigen tijd te verlengen.
Uit Philippopel wordt aan den Temps getelegrafeerd,
dat volgens de heerschende meening de vijandelijk
heden met Servië binnen kort zullen worden hervat.
Alle troepen, die met verlof naar huis waren gezonden,
hebben aanschrijving ontvangen om in den kortst moge
lijken tijd onder de wapenen te komen.
Griekenland is zeer verstoord, dat Lord Roseberry,
de tegenwoordige minister van buitenlandsche zaken
in Engeland, dezelfde gedragslijn ten opzichte der
regeering van Griekenland zal volgen van Lord Salis
bury. Het zal nu echter wel gedwongen worden zich
tot een kalm verzet te bepalen, te meer daar blijkt,
dat de ministers het omeens zijn geworden over de
voortzetting der oorlogstoebereidselen. De Grieksche
bladen blijven op het laatste ten sterkste aandringen
Gemengde Berichten.
's-Gravenpolder. Zaterdagavond gaf het liefhebberij-
tooneelgezelschap «Eendracht maakt macht", van
Heinkenszand, in een der lokalen van den heer Zaaijer
eene opveering. Het programma der opvoering bestond
uitsTono of de Wraak van een Zigeuner", zijnde
een drama in drie bedrijven, en een kluchtspel, geti
teld «Barbier Brugwachter.
Zoowel in het drama als in het blijspel toonden
de dilettanten veel studie van deze stukken gemaakt
te hebben en vooral Tono, de pleegzoon van den Zi
geuner-hoofdman, verdient allen lof voor zijn goed spel.
Tusschen het drama en het kluchtspel werd eene
pauze van een half uur gehouden waarin de gebroe
ders Van Tichgelen van Kwadendamme eenige muziek
stukken zeer goed uitvoerden.
Het talrijk publiek, dat] bij de opvoering tegenwoor
dig was, heeft zich goed geamuseerd en toonde dit
ook door een luid applaus toen het gordijn viel.
Moge het gezelschap «Eendracht maakt macht"
onze gemeente spoedig weder met een bezoek vereeren.
Tolen. Sedert eenige dagen zijn de visschers uit
Tolen en Bergen-op-Zoom begonnen op de Schelde de
ansjovis-visscherijen te steken. De ansjovis is hier
evenals de oesters en mossels een belangrijk handels
artikel. Voor vele personen is hier nog al wat aan
te'jverdienen, vooral aan de panharing die gewoonlijk
met duizenden gevangen en op verschillende plaatsen
ter markt gebracht wordt.
Vrijdag 12 Februari werd te Brouwershaven een
soirée musicale et déclamatoire ten voordeele der armen
gegeven. Instrumentale en vocale muziekvoordrachten,
waarbij ernst en boert elkaar afwisseldeneen operette
op een oud thema, doch verdienstelijk gezet, gaven
een rijk programma. Allen, die medewerkten, zonder
onderscheid komt een woord van oprechten lof toe
voor de uitstekende wijze, waarop zij hun krachten
aan het schoone doel wijdden.
Voor de vacante betrekking van gemeente-veld
wachter te Duivendijke hebben zich niet minder dan
60 sollicitanten aangemeld, waarbij een uit Amster
dam, een uit Den Helder en een van een plaatsje bij
Winschoten
Het sedert vele jaren te Vlissingen bestaande
«Hotel de Commerce" is door den tegenwoordigen
eigenaar, den heer G. Boogaart uit de hand verkocht
aan den heer L. F. H. Van Bakel van Amsterdam,
die van af I Mei a. s. het hotel op denzelfden voet
exploiteeren zal. (M. Ct.)
Vrijdag werd op de Ooster-Schelde de eerste
panharing gevangen door C. De Bout te Tolen staande
met zijn weer op den Broeke. 25 stuks werden door
hem gevangen, een bewijs dat de haring ook op onze
wal thans is. (IV. v. B. o. Z.)
Door den minister van oorlog is, volgens de
Amst. Ct., aan de verschillende commandanten van
het leger last gegeven om, zooveel mogelijk, bij de
vergaderingen der sociaal-democraten vooral het oog
gevestigd te houden op de militairen, welke eventueel
die vergaderingen mochten bijwonen, en zoo mogelijk
nota te nemen van hun wapennummer.
Deze lastgeving is op de politie overgedagen.
Men meldt uit Amsterdam, dat de werkzaamheden
aan de reusachtige ijzeren bekapping van het nieuwe
centraalstation nagenoeg gestaakt zijn, omdat een ver
zakking der fundeeringen is bespeurd, die aanvankelijke
vertraging oplevert en wellicht groote wijzigingen in
het werk noodzakelijk zal maken.
Te Gulpen hebben twee werklieden, bij het delven
van een mergelkuil, in een bouwland op 2 meter diepte
verschillende urnen en beenderen gevonden, alle nog
gaaf en van Germaanschen oorsprong, van roodachtig
en bruin aardewerk, zonder versierselen; aan den
onderrand alléén bevinden zich nagel-of vingerindruk
sels. Waarschijnlijk heeft men hier eene Germaansche
begraafplaats ontdekt.
Uit een van Regeeringswege ingesteld onderzoek
waarbij verschillende getuigen bij het oproer te Londen
van Maandag werden gehoord, is gebleken dat de
socialisten moeten worden beschouwd als degenen,
die het grauw tot plundering hebben aangespoord en
de gepleegde ongeregeldheden in de hand hebben ge
werkt. De Regeering heeft dan ook het besluit geno
men, tegen de beide voornaamste belhamels, Hyndman
en Burns, een vervolging in te stellen.
Ook de oproerige beweging te Leicester duurt voort,
meldde men Zaterdag. In weerwil van de pogingen
der overheid om haar te stuiten, hebben de oproer
makers nieuwe aanvallen gedaan en een paar wol-
fabrieken vernield. Tusschen de volksmenigte en de
gewapende macht hebben bloedige botsingen plaats
gehad. Een groot aantal personen zijn gevangen
genomen.
Burgerlijke Stand Goes
van 1215 Februari 1886.
Eerste Huwelijksafkondiging: 14, van Jacobus
Bouman, 28 j. jm., te 's-Heerenhoek, onlangs te Goe s,
en Maria Vermeulen, 26 j. jd. te 's-Heerenhoek.
Geboren 15, Zoetje, d. v. Jan De Groot en Leintje
Moens.
Overleden: 13, Cornelis, 8 j., z. v. Pieter Mari-
nus Nierse (overleden) en Elizabeth Sara Visser
14, Johanna Pieternella De Graag, 50 j., gehuwd met
Kornelis Theodorus De Jongh.
320e Staatsloterij, 5e kl.
Prijzen van 100 en daarboven.
Trekking van Zaterdag 13 Februari, 17e lijst.
No. 1353 ƒ1500 en pr. van ƒ30000.
No. 13408 de pr. van ƒ3000.
No. 14974 ƒ200.
Weerkundige Waarnemingen.
GOES, Maandag 15 Februari 1886.
uur.
's morgens 8
'smidd. 12%
's avonds 5
763.5
763.5
763.5
Wind
richting.
Toestand
van
de lucht.
Zuid.
Z.-0.
N.-O.
Zw. bew.
Half bew.
Licht bew.
EQ
i-o
rfi e
gis S
a Tg B
CO
'jjïË
+1.
+3.5
+1.5
Waarneming van hedenochtend 8 uur:
Een depressie waarvan het centrum buiten 't gebied
onzer waarneming valt, doch waarin de laagst bekende
barometerstand ongeveer 755 m.M. bedraagt, bevindt
zich ver van ons en Zuidwestwaarts.
Een centrum van hoogen druk bevindt zich ver van
ons en Oostwaarts.
Het grootste barometerstand-afwijkingsverschil was
Gisteravond acht uurGreninger 4 m.M. boven
Vlissingen.
Hedenochtend acht uurHelder 3.3 m.M. boven
Vlissingen.
Hedenmiddag half eengeen verandering.
Barometerstand te Utrecht om half een: 764 m.M.
Verwachting: Zuid-Oostelijke wind, goed weêr.
Te houden Aanbestedingen.
Datum. Plaats. Voorwerpen. Informatiën.
17 Febr. Hoedekensk., beschoeiing haven, Burgemeester.
18 Kattendijke, vernieuwing school, J. H. Hannink.
18 i* Middelburg, waterstaatswerken, Pror. Ingenieurs.
Verkooplngen en Verpachtingen.
Datum. Plaats. Voorwerpen. Informatiën
16 Febr. Goes, huis, Mulock Houwer.
17 - 's-Heer Arendsk., boereninspan, Pelle.
18 Hoedekenskerke, boereninspan, Mr. Liebert.
18 u Ierseke, woonhuis enz., Gallis Meren».
18 Ierseke, afbraak en diversen, Mulock Houwer.
18 's Heerenhoek, woonhuis enz., De Ronde Bresser.
19/20 Febr. Kloetinge, boereninspan, Pelle.
22 Driewegen, boereninspan, Pelle.
24 Ierseke, inspan, Mulock Houwer.
24 v Kamperland, inspan, Roelof.
24 '8 Heerenhoek, meubilair, De Ronde Bresser.
24/25 Febr. Ellewoudsdijk, inspan, Van der Kloes.
25 Febr. 's-Heer Arendsk., inspan, Pilaar.
25/26 Febr. Rilland, boereninspan, Pelle.
26/27 Febr. 's-Heerenhoek, boereninspan, De Ronde Bresser.
27 Febr. Wolfertsdijk, huis en bouwland, Pelle.
I Maart, Middelburg, verp. visscherij, Bestuur Visscherijen.
3 Kloetinge, inspan, Mulock Houwer.
3 n Kamperland, inspan, Roelof.
3/4 's Gravenpolder, inspan, P. Overman.
4 Baarland, inspan, Mulock Houwer.
4 i Borsele, woonh. en aannemersgereedsch., Van der Kloes.
4 Biezelinge, wagenmakerij, Gallis Merens.
4 Waarde, inspan, Pilaar.
5 Kattendyke, inspan, Pilaar.
5 n Kolijnsplaat, inspan, Huvers
5 f Kolijnsplaat, hui», hovenieriug enz., Huvers.
10 n Kolijnsplaat, inspan, Huvers.
II 's-Heer Arendsk., woonhuis, bouw
land enz., P. Overman.
12 Ierseke, woonhuizen, Pilaar.
13 <t Heinkenszand, huizen, De Ronde Bresser.
17 '8 Heerenhoek, inspan, De Ronde Bresser.
18 n 's Heerenhoek, hoefje, land enz., De Ronde Bresser.
19 i Heinkenszand, diversen, De Ronde Bresser.
19 n Borsele, hofstede, Pelle.
Mei. Borsele, inspan, Pelle»
Di uk F. Kleeuwen» Zoon Go«*»
