1885. N°. 109.
Dinsdag 15 September.
72ste jaargang.
De PATENTEN
De Uitloting van Obligatiën
BRANDWEER
DE NAJAARS-SCHOUW
GOESCHE
De uitgave dezer Couraut geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich- voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
Da prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel
over het eerste kwartaal van het dienstjaar 1885/86
kunnen ter secretarie worden afgehaald tot en met
den 19 September a. s. op eiken werkdag tusschen des
voormiddags 9 en des namiddags 2 uren.
Goes, den 12 September 1885.
De Burgemeester van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
iu de geldleeningen van 1866 en 1869 zal plaatshebben
in het openbaar op ZATERDAG DEN 19 SEPTEMBER,
des namiddags te éen uur, ten raadhuize alhier.
Goes, den 12 September 1885.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
over de Slooten, Heulen en Huikers
zal gehouden worden onmiddelijk na den len October
a. s., en tegen de nalatigen wordt alsdan de bij het
reglement op de wegen en voetpaden voorgeschreven
vervolging ingesteld.
Goes, den 12 September 1885.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Het register van de ingeschrevenen voor den dienst der
zal ter visie liggen van WOENSDAG DEN 16 SEPTEM
BER tot en met WOENSDAG DEN 30 SEPTEMBER
a. s. en DE LOTING zal plaatshebben OP DONDER
DAG DEN 8 OCTOBER, des middags te 12 uren,
terwijl de Commissie tot onderzoek van reclames, ge
breken of vrijstellingen, eene zitting zal houden op
DONDERDAG DEN 22 OCTOBER daaraanvolgende,
des namiddags te 12 ucen, alles ten Raadhuize der
gemeente.
GoeB, den 12 September 1885.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
's-Gravenbage, 12 September.
't Is stil geweest in de residentie in de laatste
weken, erg stil. De staatslui hadden de sneeuwtoppen
van de Zwitsersche Alpen of de groene hoogvlakten
langs Rijn, Maas of Donau verkozen boven de kusten
van de Noordzee, wier bruisende golven den Duitscher,
Belg of Franschman ontspanning en gezondheid be
loofden. Het Binnenhof werd alleen betreden door den
vreemdeling, die met een reisgids in de hand naar
alle zijden om zich heen zag om met éen blik in zich
optenemen den indruk van ons staatsgebouw, aan de
buitenzij gezien. En de plechtige stilte op ons parle-
mentsplein werd overigens alleen verbroken door het
regelmatig getik der werklieden, bezig om in 't midden
van de open ruimte de fontein opterichten die weldra
tusschen de parlementsgebouwen zal verrijzen en met
haar stralen den gloed en het vuur van onze ver
tegenwoordigers zal verkoelen. Maar de stille tijd
nadert zijn einde. Nog éen week slechts en het
kanongebulder zal den volke verkondigen dat Neêr-
land's vroede mannen weer uit alle hoeken der aarde
zijn teruggekeerd naar die éene plek, het tooneel
van hunne heldendaden, en uit koninklijken mond zal
hun het welkom" toeklinken en een Aan den arbeid" 1
Indien, wat zeker schijnt, ditmaal Z. M. onze geëer
biedigde Koning wederom in de vergaderzaal der
Staten-Generaal zal verschijnen, dan zullen, helaas
geen blijde woorden tot ons doordringen. Veel te
roemen is er inderdaad niet en de eenige reden van
vreugde zou wel deze moeten zijn, dat het nog niet
erger met ons gesteld is. Het «lieb Vaderland, kannst
ruhig sein", dat stereotiep de quintessence was van de
Troonredes der laatste jareh, begint langzamerhand
hoofdschuddend te worden aangehoord en men begint
intezien dat de waarheid niet langer verbloemd mag
worden.
De algemeene toestand van Nederland is ver
van gunstig op dit oogenblik. Welke oorzaken ook
algemeene of zeer bijzondere er aanleiding toe
gaven, doet minder ter zake, maar het feit is niet
weg te redeneeren, dat Neerlands handel op weinig
uitzonderingen na kwijnt en met kunst- en vliegwerk
moet worden aan den gang gehouden. De landbouw
deelt in de algemeene malaise en doorleeft evenzeer
een tijdperk van spanningzelfs goede oogsten ver
mogen geen merkbare verbetering aantebrengen, daar
de landman niet meer voldoende aftrek vindt voor
zijn product in 't buitenland en dus zich verplicht ziet
voor een appel en een ei zijn waren van de hand te doen.
De inkomsten des lands ondervinden den treurigen
invloed van de slechte tijdennu zelfs nog, acht
maanden na den aanvang des jaars, hebben de midde
len niet alleen nog niet het geraamde cijfer opgebracht,
maar zijn zij zelfs nog niet gestegen tot het bedrag
van het vorige jaar, toen er evenmin op ruime in
komsten viel te bogen.
Uit onze Oost, eens 't wonderdier dat enkel gouden
eieren legde, is op geen hnlp meer te rekenen: 't zal
al heel mooi zijn als de tekorten daar niet jaarlijks
stijgen. Bovendien, ons prestige loopt daar groot gevaar.
Moe gestreden in den Atjeh-ooilog, hebben we van al
onze opofferingen nog niet het minste voordeel getrok
ken, en zullen wij wellicht ten slotte verplicht worden
ons tevreden te stellen met een denkbeeldige bezet
ting van 't vijandelijk gebied, gelijkstaande met een
verdrijving, tenzij men alsnog krachtig optrede en
paal en perk stelle aan overmoed en verraad. Onze
koloniale geschiedenis en vroegere oorlogen hebben
het bewijs geleverd dat krachtdadig optreden en vol
houden het eenige middel zijn om koloniaal bezit te
verzekeren en te handhaven. Onze internationale ver
plichting bracht mede dat wij de Atjesche zeeroovers
beteugelden en de veiligheid der scheepvaart verzeker
den en daarom moest tot oorlogsmiddelen de toevlucht
genomen worden. Wanneer eenmaal, evenals vroeger
in andere gedeelten van den Archipel en speciaal van
Sumatra, de pacificatie zal zijn ingetreden en de in
boorlingen zeiven in handel en landbouw de vruchten
van hunne bedrijvigheid rustig zullen kunnen genieten,
dan zal ook het Moederland zijn ruim aandeel in die
voordeelige resultaten erlangen, en dan zullen de onmis
kenbaar groote kosten, die aan den oorlog en bezet
ting verbonden waren, in ruime mate worden vergoed
door de rente van het toenemend handel- en scheep
vaartverkeer met het Moederland, en in de winsten,
die zulk een schoon en welgelegen algemeen handels
station en koopmarkt moet opleveren.
Suriname en onze West-Indische koloniën in 't al
gemeen hebben ook al geen reden tot vreugde. Wel
licht wacht Curacao een toekomst, maar de actueeie
toestand is er al even weinig opwekkend als in Su
riname, waar den nieuwen goeverneur de reuzenarbeid
ten deel is gevallen om de kolonie uit haar staat van
verval opteheffen.
Naar welke zijde men dus heenziet, men bespeurt
slechts donkere wolken.
Toch behoefden die nog niet onheilspellend te zijn,
indien de geest des volks dezelfde ware gebleven.
Maar helaasook in dit opzicht bedriege men zich
niet. De eendracht, die ondanks politieke partijschappen
jaren lang ons volk krachtig heeft gehouden, dreigt
geheel te zullen ondergaan in den strijd der godsdien
stige onverdraagzaamheid. Het thans levend geslacht
is nog te zeer doordrongen van de beginselen van
verdraagzaamheid, die het een halve eeuw geleden
leerde, om er zich, trots aandrang en aansporing,
geheel van los te maken. Maar weldra zullen de
mannen van heden verdrongen zijn door nieuwe ge
slachten, die in de partijscholen zijn gekweekt, die,
met den Bijbel in de hand, maar niet in 't hart zijn
groot gebracht, die geleerd hebben kerkelid te zijn
voordat zij mensch waren. Want, men verheele het
zich niet, de wijziging die onze Premier in art. 194
der Grondwet wenscht te brengen, heeft geen ander
doel dan om het imperatief voorschrift, dat het open
baar staatsonderwijs allerwege wordt gegeven, te doen
vervangen door een facultatieve bepaling, de bevoegd
heid gevende tot openbaar staatsonderwijs, indien
daartoe behoefte bestaat. Met andere woorden, dan
eerst zal men er aan denken kinderen te leeren dat
zij staatsburgers zijn, als geen kerkelijke club de
fondsen er aan waagt om die kinderen tot zich te
trekken.
Door aan art. 194 te tornen, speelt men de toekomst
des lands in handen van hen, die tot eiken prijs het
volk willen beheerschen, om onder godsdienstige vlag
het aan hunne staatkundige inzichten dienstbaar te
maken.
En dat, waartoe Om een grondwetsherziening door
te drijven die den weg baant naar een uitgebreider
stemrecht, dat echter in geen geval voldoen zal aan
hen, die om het algemeen stemrecht roepen en schreeu
wen alsof het 't manna ware, dat uit den hemel vallen
kan om de hongerigen te spijzen. Zoo het ooit tot
algemeen stemrecht komen moet, dan althans was het
plicht om dat recht zoo onschadelijk mogelijk te maken,
door aan 't onderwijs des volks steeds grooter zorg
te wijden. Maar een regeering, die het volk ontvoogden
wil en het middel tot heschaving: 't onderwijs, prijs
geeft, kan haar eigen positie misschien redden, maar
draagt de schuld van alle ellende in de toekomst. De
oproerige bewegingen der laatste tijden zijn nog slechts
sporadisch en kunnen onderdrukt worden. De tijd zou
kunnen komen, dat geen macht meer in staat ware het
volksgeweld te keerenl
Volksbeschaving en bevordering der volkswelvaart
moesten de eenige leuzen zijn eener waarlijk vooruit
ziende Regeering. Volksbeschaving, door krachtige
ontwikkeling en handhaving van het algemeene, niet
eenzijdige, openbare onderwijs. Vermeerdering der wel
vaart door aansporing tot algemeene ondersteuning van
de grootsche plannen van Nederlanders om den Neder-
latidschen bodem vruchtbaarder te maken. Het plan
van den afgevaardigde Buma om met particuliere
krachten de Zuiderzee droog te maken getuigt van
doorzicht. Het denkbeeld van Amsterdamsche heeren
om onze heigronden te gaan ontginnen is even lof
waardig en noopt Regeering en Vertegenwoordiging te
meer, om spoedig de verdeeling der markegronden haar
beslag te doen krijgen. Wanneer werkelijk de rijke
Nederlanders en er zijn er zoo velen de handen
ineensloegen om door zulke nuttige werken brood en
werk thans en in de toekomst aan duizenden handen
te verzekerenwanneer Nederland op die wijze aan
grondgebied won, en nieuwe bronnen van welvaart
verkreeg, dan zou geen optocht om algemeen stemrecht
meer noodig zijn of vrees behoeven aantejagendan
zou de wetgever rustig en tevreden kunnen arbeiden
dan zou de Troonrede met meer recht dan ooit te
voren weer wonderen kunnen verhalen van den bloei
en den vooruitgang van ons dierbaar Vaderland, en
zou de eensgezindheid, die eenmaal ons land voor den
ondergang behoedde, de tweedracht verjagen, die hoe
langer hoe meer ons volk verdeelt.
GOES, 14 September 1885.
»De vraag naar aardappelen wordt in Zuid-Beve
land grooter toch kan men geen hooger prijs bedingen
dan ƒ1,75 't mud, voor welken prijs vele landbouwers
vooralsnog ongenegen zijn te leveren."
Zoo schrijft men aan het Dagblad.
«In het oostelijk gedeelte van Zuid-Beveland heeft
men een begin gemaakt met het delven van de Zeeuw-
sche blauwe aardappelen. De opbrengst overtreft de
verwachting. Men rekent op 200 hectoliters per hec
tare. De hoedanigheid is weer even uitmuntend als
verleden jaar. Nu reeds wordt door handelaars ƒ2 a
ƒ2,50 per hectoliter geboden."
Zoo leest men in het Volksblad.
Na het verschijnen van laatstgenoemd bericht ver
voegde zich bij ons de schipper op Amsterdam Isaac
Vermeulen, met verzoek uit zijn naam mede te deelen,
dat hij «voor 27 stuivers net zooveel aardappelen
koopen kan als hij wil."
Vragewat is de x van deze drie bekenden
Naar het Vaderland verneemt, heeft de Raad
van State over het ontwerp tot wijziging van art. 194
der Grondwet reeds rapport uitgebracht. Het ligt in
het plan der Regeering, door wijziging van de derde
alinea duidelijk te doen uitkomen, dat er van overheids
wege slechts openbaar lager onderwijs behoeft te worden
gegeven, waar en voor zoover daaraan behoefte blijkt
te bestaan.
Reeds vroeger zeiden wij, dat het den clericalen
niet te doen was om eene eenvoudige wijziging van
art. 194, maar om vernietiging der openbare school.
En wat zegt nu de Standaardl
»Een plan als nu op het Torentje in de maak
schijnt, om alleen de derde alinea te wijzigen, zou
thans volstrekt ongenoegzaam zijn.
Naar thans de zaken staan, ware dit niet dan
een schijnvertooning; denkelijk van geen andere uit
werking, dan dat gver heel het land, neem het
ruim en zeg vijftig leejge schooltjes werden opgeruimd.
Met dezen leegen dop nu laten we ons heusch
niet afschepen.
We streden om het door van het ei."
Wij cursiveeren!
Commentaar is overbodig.
Zooals uit achterstaande advertentie blijkt, zal
de stoomboot Valk III van Vlissingen naar Amster
dam voortaan ook Goes aandoen. De aankomst alhier
is bepaald op Woensdag en het vertrek op Donder
dag a. s.
-Bij kon. besluit is benoemd tot ontvanger der
dir. hel., invoerr. en ace. te Oude Pekela jhr. P. C.
van der Does, thans te Hulst c. a.
Ierseke. Sedert eenige weken is hier sprake geweest
van het vormen eener vereeniging, die zich het bouwen
van eene betere vergaderzaal voor oestercultuur-vereeni-
gingen en tot het houden der oesterbeurs zou ten
doel stellen. In eene meeting is Vrijdagnamiddag die
vereeniging geconstitueerd en zijn tot bestuurders ge
kozen de heeren P. Sandee Jr., president; P. Sandee Sr.,
vice-presidentC. A. E. Sauer, secretarisC. Linden-
berg en A. De Broekert, commissarissende drie
eersten te Ierseke, de beide laatsten te Wemeldinge.
Allen hebben bereidwillig hunne betrekking aange
nomen. Van de 27 toegetreden leden wonen te Ierseke
15, te Wemeldinge 5, te Kruininge 3, te Vlissingen,
Nieuwerkerk a/d. IJsel, Goes en Waarde ieder 1. De
gelegenheid tot toetreding is ook voor anderen open
gesteld. In dezelfde vergadering is besloten tot het
verbouwen van de herberg van den heer J. Harthoorn,
alwaar de oesterbeurs gehouden wordt, en wel in dier
voege, dat lo. de benedenzaal zoodanig zal vergroot
worden, dat zij ruim en gemakkelijk 250 personen
zal kunnen bevatten en dat 2o. eene verdieping zal
worden aangebracht met eene zaal voor 200 personen
en plaats tot het aanbrengen van logeerkamers en
kamers tot ruime gelegenheid voor het houden van
vergaderingen. Het plan voor deze verbouwing, dat
bereids door den heer Le Clercq, architect te Krui
ninge, was opgemaakt, werd goedgekeurd en het werk
ondershands aangenomen door de heeren L. Laban en
M. De Regt te Ierseke.
Verder is in dezelfde meeting voorloopig besloten
tot het oprichten eener vereeniging, ten doel hebbende
de bevordering en uitbreiding der oestercultuur.
Het zal wel niet behoeven gezegd te worden, dat
bedoelde verbouwing eene groote verbetering zal tot
stand brengen, daar er tot heden hier geene enkele
geschikte gelegenheid tot het vergaderen van een groot
aantal personen bestaat. Tevens heeft de thans ge
stichte vereeniging bewezen niet van praten te houden
maar van handelen.
Middelburg, 't Is nog verre van rustig in onze
stadhet geringste geeft aanleiding tot standjes.
Reeds sedert jaren bestaat onder de jongelui van het
gymnasium het gebruik om de nieuwaangekomenen
te ontgroenen, en wordt daarvoor eene zaal in den
schouwburg afgehuurd, waar onder een glas wijn de
avond wordt gesleten. Ging dat andere jaren onge
merkt voorbij. Zaterdagavond vond de lieve Middel-
burgsche straatjeugd aanleiding de gymnasiasten naar
naar den schouwburg te begeleiden. Een kleine scher
mutseling viel hierbij nog wel voor, doch dank het
flink optreden van eenige volwassenen, werd dit vuurtje
reeds bij zijn geboorte gesmoord. De nacht van Zaterdag
op Zondag kon echter weer niet voorbij gaan zonder
baldadigheid. Thans was het den heer Van Trigt,
bewaarder der hypotheken, bij wien men om ongeveer
half twaalf een der spiegelruiten verbrijzelde. De
schade is door verzekering gedekt.
Vlissingen. Eene talrijke schare nieuwsgierigen
verdrong zich Zondagnamiddag op den Zeeboulevard
en op den Nieuwendijk. Het lijk van een Belgischen
zeeloods, die jl. Maandag te Bremerhaven overleden
is, werd per Bremerboot hier verwacht om Dinsdag
met bijzondere plechtigheid begraven te worden. De
boot Het echter op zich wachten. Onmiddelijk na aan
komst wordt het lijk, dat met het oog op de om
standigheden in een looden kist is gelegd, voorloopig
in een gebouwtje op de Zeehondenwerf, dat door toe
passelijke versieringen in een soort kapel is herschapen,
geplaatst om Dinsdag op het kerkhof bijgezet te
worden.
Aan de begrafenis zal door het geheele Belg. loods-
personeel deelgenomen worden naar wij vernemen is
ook het Holl. loodspersoneel uitgenoodigd.
Zaterdagavond werd in het Café Swalp door den
heer Janssen van Middelburg eene voordracht gehouden
over «Algemeen Stemrecht", die kosteloos toeganke
lijk eD dan ook vrij druk bezocht was.
Aan het slot gaf de heer Janssen gelegenheid tot
debat, van welke gelegenheid echter door geen der
aanwezigen gebruik werd gemaakt. Verder noodigde
spreker hen, die belangstelden in het stichten eener
afdeeling «Algemeen Stemrecht", uit huninstemming
aan hem kenbaar te maken. Aan deze uitnoodiging
gaven eenige der aanwezigen gevolg.
Nu Ged. Staten weigerden het besluit van den
gemeenteraad van Stavenisse in zake vermindering
der onder wij zerstractementen goed te keuren, zal de
Raad zich tot den Koning wenden.
Naar aanleiding dezer quaestie zegt het Dagblad
«Het komt ons voor, dat de gemeenteraden, die
van den nood der onderwijzers gebruik willen maken
om de reeds aangestelde te beknibbelen, inderdaad
misbruik van macht tegenover verkregen rechten plegen".
Mocht deze meening ook die van den Min. van Binn.
Zaken zijn, dan kon de beslissing des Konings die
van den gemeenteraad van Stavenisse wel eens ver
nietigen.
De opbrengst van 's Rijks middelen over de maand
Augustus 11. was f8,397,101.78, tegen f8,414.417
over dezelfde maand van 1884.
Over de acht eerste maanden van 1885 werd ont
vangen f 65,651,808.46, tegen f65,951,816,10 gedu
rende dezelfde maanden van 1884.
De besturen van de vereeniging «Algemeen
Stemrecht" te Leeuwarden en van de Provinciale
Friesche werklieden-vereeniging aldaar hebben besloten,
met het oog op de tijdsomstandigheden, den voorge
nomen optocht ter gelegenheid der ontworpen volks
demonstratie te 's-Hage niet te doen doorgaan.
De heer mr. A. J. H. Van Baar, lid van de
Tweede Kamer, is opnieuw ernstig ziek en verkeert
zelfs in bodenkelijken toestand.
