1885. N°. 108.
Zaterdag 12 September.
72sle jaargang.
-<SF>Cfc«S=>C*sCS*-
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nummers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich' voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regeL
GOES, 11 September 1885.
De cursus ter beoefening van het administratief
recht, die door den secretaris onzer gemeente gehouden
wordt, verheugt zich in den laatsten tijd niet in die
belangstelling, welke hij verdient. Het bezoek is gering,
hetgeen te betreuren is, daar de bespreking van de
wetten en voorschriften op administratief-rechterlijk
gebied niet anders dan nuttig kan zijn voor de hoofden,
leden en ambtenaren der gemeentebesturen.
Nu weder een nieuwe periode ingetreden is, vestigen
wij gaarne, zooals ons verzocht wordt, op den cursus
de aandacht van hen die het aangaat, met mededee-
ling, dat a. s. Dinsdag te één uur de eerste bijeen
komst van het nieuwe tijdvak plaatsheeft.
De Staats-Courant bevat de koninklijk goedge
keurde statuten der naaml. vennootschap «Oestermaat
schappij Kattendijke," te Wemeldinge. Het aandeelen
kapitaal dezer maatschappij bedraagt 22,400, verdeeld
in 64 aandeelen van 350, Directeur is de heer J. Oele
Hzn., Voorzitter de heer A. C. De Blinde, Secretaris-
penningmeester E. Lindenbergh, Commissarissen de
heeren A. Van Oosten, J. Allaart. J. H. Allaart, C,
De Wilde en M. Adriaanse.
Naar de Midd. Ct. verneemt zal eerstdaags
concessie worden aangevraagd voor een telephoon
tusschen Goes, 's-Heer Arendskerke, Heinkenszand
en 's-Heerenhoek.
Ter waarschuwing deelt de Amst. Ct. het vol
gende medeDoor eene firma te Amsterdam werd
onlangs aan het s-Gravenhaagsch Advertentieblad
ingezonden en daarin geplaatst eene advertentie, waarbij
de fijnste qualiteit Sundwall Vuren Maatsdeelen tegen
verschillende prijzen per voet werden aangeboden.
Dientengevolge is de Amsterdamsche confrater gedag
vaard geworden bij het kantongerecht te 's-Hage en
dezer dagen bij verstek veroordeeld tot een boete van
éen gulden en in de kosten van het proces, en wel
voor het als bewezen aangenomen feit «daarstellende
de overtreding van het noemen in eene aankondiging
betrekkelijk koopwaren, die bij de maat verkocht
worden, van eene andere maat dan eene van die, welke
in art. 3 der wet betreffende de maten, gewichten en
weegwerktuigen vermeld worden".
Een ontnuchterenden en gansch niet stichtelijken
indruk maakt eene eenvoudige berekening, die ons
heden onder de oogen komt betreffende het werk, dat
men, wegens het groot aantal werkeloozen in den
vorigen winter te Amsterdam «gemaakt" heeft. Men
meende daar de oplossing van het moeielijke vraag
stuk: «Hoe noodzaken wij de aan brood geholpen
werklieden om zoo spoedig mogelijk weer voor zich
zeiven te zorgen gevonden te hebben door een zéér
laag dagloon te stellen. Men heeft het bijeengebrachte
geld dus zoo zuinig mogelijk besteed; men mocht dus
verwachten al was het verrichte werk niet dringend
noodzakelijk op zich zelf beschouwd, waar voor zijn
geld gekregen te hebben. En wat is de uitkomst?
Er is een hoeveelheid van 54565 M'. zand verwerkt.
Daarvoor is betaald aan arbeidsloon 168,904,50.
Dit is 3 ruim per kubieken meter. In gewone om
standigheden wordt voor 't verwerken van éen kubieken
meter zand betaald 30 a 60 cents! Derhalve, de werk
lieden die men aan brood hielp, die men bijstond in
hun nood, van wie men verwachten mocht, dat zij
dankbaar en met opgewektheid de taak zouden ver
richten die hun opgedragen werd,werkten
vijfmaal langzamer, deden vijfmaal minder, dan een
gewoon werkman in gewone tijden doet! Waarlijk,
de lust om te helpen, als er nood is, kan door zulke
feiten niet verhoogd worden en de waarde van kunst-
matigen arbeid, dien wij zoo gaarne nog eenigszins
in bescherming namen, daalt thans bij ons ook tot
beneden nul. RottNbl.)
Het denkbeeld om ontginning en beplanting van
onze heidevelden te ondernemen, als middel tot werk
verschaffing en om tevens een blijvende vermeerdering
van welvaart in het land te brengen, wordt door het
Amsterdamsche volksblad De Echo behandeld. Het
acht de zaak, uit het oogpunt van werkverschaffing,
van zooveel actueel belang, dat het er bij vernieuwing
de ernstige aandacht voor inroept en een poging aan
wendt om een plan voor de uitvoering aan de hand
te geven. Nu de «Maatschappij t./b. van Nijverheid"
en de «Vereeniging voor Fabrieks- en Handwerksnij-
verheid" de zaak reeds in overweging hebben genomen
nu prof. Quack bij zijn redevoering in »'t Nut", op
11 Aug. jl., een krachtig opwekkend woord heeft
gesproken om die instelling aan te sporen tot daden
in het belang van het volken als o. a. de «Maat
schappij voor den Werkenden Stand" en de «Maat
schappij van Weldadigheid" haar medewerking wilden
verleenen,dan zou de Echo meenen, dat ook hier
van gezegd zou kunnen wordenwhere there is a
will, there is a way.
Wat de uitvoering betreft, stelt het blad het vol
gende voorop:
«Ruim 700,000 Hectaren grond, dat is de opper
vlakte van de provinciën Noord-Holland, Zuid-Holland
en Utrecht te zamen, zijn in Nederland woest. Vuor
het grootste gedeelte behooren die gronden tot de
zoogenaamde meenten en markten, d. w. z. dat zij
gemeenschappelijk eigendom zijn van de bewoners, die
meestal met hand en tand zich verzetten tegen ver
deeling of verkoop van het gemeenschappelijk bezit
en sterk hechten aan hun oud recht van plaggenste-
ken, houtsprokkelen en schapenweiden op de gemeene
heiden en weiden.
«Het is een eerste vereischte dus, dat de zoolang
hangende wet, die verdeeling van markgronden ver
gemakkelijkt, worde aangenomen en afgekondigd.
«In afwachting kan echter door bevoegden reeds
worden uitgezien naar heidevelden, die door schenking,
bruikleen, erfpacht of aankoop zouden kunnen worden
verkregen. Welk soort gronden bij voorkeur moeten
worden gekozen, met het oog op aan- en afvoerwegen,
bemesting en beplanting, dat alles behoort tot het
gebied der zaakkundigen en doet ter zake weinig af.
Uitgaande echter van de overweging, dat de velden
in de nabijheid van groote steden grooter waarde
bezitten dan meer verwijderde, zou het o. i. aanbeve
ling verdienen, uit een practisch oogpunt, daarop te
letten.
«Aangenomen dat de gronden aangewezende
noodige overeenkomsten met de eigenaars gesloten
zijn, dan kan tot aankoop of aanvaarding worden
overgegaan.
«Alvorens dit echter wordt bewerkstelligd, dient
een zeer uitgebreid kapitaal en een wettelijk erkend
bestuur te zijn gevonden en geconstitueerd".
Behalve dat de werknood zich ernstig genoeg doet
gevoelen om deswege zeer spoedig, nog vóór den
aanstaanden winter, aan de uitvoering de hand te
slaan, acht de Echo overigens het tegenwoordig oogen-
blik bijzonder gunstig, omdat de geldmarkt, ten gevolge
van de malaise en het daarmee samenhangend wan
trouwen in handels- en industriëele ondernemingen,
ruim voorzien is en daarom tegen ongekend lagen
rente-standaard geld is te bekomen, mits muurvast
onderpand kan worden aangeboden. Het blad zou nu
een semi-philantropische vennootschap willen doen
oprichten, die onder tijdelijke rente-garantie van den
Staat haar taak zou aanvaarden.
Het plan, waarnaar gewerkt zou moeten worden,
geeft de Echo in groote trekken aldus aan
«Nemen wij aan, dat mannen van talent en naam
zich aan het hoofd stellen der beweging, statuten op
stellen, een vennootschap vormen, de Koninklijke be
williging, de hulp der Regeering en der Vertegen
woordiging erlangen en een nationale inschrijving
openstellen voor kapitaal van twee en een half millioen
gulden, rentende 3% pCt.gedurende de eerste 15
jaren onder borgstelling van den Staat en nemen
wij tevens aan dat zij in alles slagen. Dat zij voorts
voor 't Nut zou dit weinig inhebben in alle steden
en voorname dorpen agentschappen vestigden, en
mannen van practijk en ervaring in den arm namen
om goed en goedkoop heidegrond aan te koopen. De
organisatie zou dan een stap verder kunnen gaan en
inschrijvingsbureaux openen, de voorwaarden der werk
verschaffing publiceeren, met directiën van spoorwegeD
in overleg treden om gratis vervoer voor de uit alle
oorden des lands te verwachten werklieden zonder werk
te erlangen, enz. enz.
Omtrent de rentabiliteit der onderneming berekent
het blad, dat uitgegeven zou moeten worden
voor aankoop van grond (4000 H.) 400,000
kosten van inrichting 390,000
salarissen en werkloonen gedurende
een jaar752,200
cultuur-onkosten217,000
1,759,200
Van het kapitaal a 2,400,000 zal dus volgens
deze cijfergroepeering aan het einde van het eerste
jaar een som van ca. ƒ640,000 over zijn. Dit bedrag,
vermeerderd met de veronderstelde baten, nl.
huishuur 3000 huisjes a 25 c. p. w. 19,500
Winstpercenten der coöperatieve wiDkels.
7 pet. over 700,000 52,500
waarvan 2(4 pet. als salaris
aan de winkelhouders 17,500 35,000
64,500
en verminderd met 3% pet. rente voor het eerste
jaar over 2,400,000, bedragende 84,000, laat
een som van ca. 620,000 over, waarmede door
belegging op soliede wijze een rente, om niet te hoog
te taxeeren, van 4 pet. moet worden gekweekt.
De huizen, loodsen, werktuigen enz., met f390,000
betaald, komen een nieuwe exploitatie-onderneming
uitstekend te stade en zijn aan ruw materiaal, bere
kend zonder arbeidsloon, toch minstens 50 pet. van
den kostprijs waard, derhalve f195000. Een half jaar
rente a 4 pet., over het kassaldo a f 700,000, geeft
f14,000, zoodat het tweede boekjaar aanvangt met
den navolgenden staat van zaken
Passiva.
Kapitaal f 2,400,000
f 2,400,000
Activa.
4000 Heet. bosch f 1,576,000
50 kampen, te gelde
gemaakt of te ma
ken voor195,000
Kontanten op rente 634,000
f 2,400,000
De beschikbare f829,000, vermeerderd met de ge
kweekte interesten, zijn voldoende om jaarlijks onge
stoord de beloofde rente van 3% pet. uit te betalen
en tevens de salarissen van dat gedeelte van het per
soneel, dat wellicht zal behooren te worden aangehouden,
te bekostigen.
Bij den aanvang van het 15de jaar eindigt de
Staatsgarantie en vangen de grootere voordeelen van
de aandeelhouders aan. Het bosch is dan geschikt
voor den eersten kap. Wij steunen alweer op de door
den heer Hartog aangegeven cijferswanneer wij
neerschrijven, dat het resultaat van die eerste afkap
ping, bij lage houtprijzen, op f200 netto per hectare
mag worden aangenomen.
4000 heet. ontgonnen grond stellende op 3000 heet.
bosch, doordien op wegen, paden, open vakken, mis
lukking enz. moet worden gerekend, en a f200 per
heet. opbrengst calculeerende, kan in het 15e jaar
den aandeelhouders derhalve een bate van f600,000,
of 20 pet., ten goede komen, Daarna is het resultaat
zeker, nl. circa f 40 per heet., of 5 pet. per jaar en
per aandeel.
Naar men ons meldt, hebben Gedep. Staten
hunne goedkeuring onthouden aan het bekende besluit
van den gemeenteraad van Stavenisse, om nl. het
tractement van de in functie zijnde onderwijzers met
1 Jan. 1886 met 100 te verminderen. (JL Cf.)
Naar de JV. R. Ct. verneemt, is Z. M. de KoniDg
voornemens de zitting der Kamers in persoon te openen.
Naar men verneemt, zal, ingevolge machtiging
van Z. M. den Koning, de geboortedag van H. K. H.
mevrouw de Prinses van Saksen Altenburg, weleer
douairière van Z. K. H. Prins Hendrik der Nederlanden,
voortaan hier te lande niet meer op officiëele wijze
worden gevierd.
De heer J. P. Portielje, commissaris-secretaris
van de Vereeniging Nederlandsch Mettray, geeft naar
aanleiding van het ook door ons overgenomen bericht
van De Verzekerinqsbode de volgende verklaring:
«De inzender heeft de verzekeringsquaestie der
verbrande bouwhoeve van Ned. Mettray in een ver
keerd daglicht geplaatst, door te verzwijgen, dat het
gebouw niet in herbouw was verzekerd.
«Hst gebouw was voor f20,000 verzekerdna den
brand is de schade door twee deskundigen, daartoe
door beide partijen benoemd, opgenomen en is deze,
gelijk natuurlijk was, vergoed. De bestemming, aan
de assurantie-penningen te geven, is een zaak, geheel
aan de beslissing der Vereeniging Ned. Mettray over
gelaten. Zij heeft gemeend, een nieuwe boerderij van
kleinere afmetingen te moeten bouwen, maar zij had
met gelijk recht kunnen besluiten om iets anders te
bouwen of in 't geheel niets te bouweD.
«De minder vleiende opmerkingen des inzenders,
die schijnt te meenen, dat men het van de assurantie
maatschappijen ontvangene tot het geheele bedrag en
voor een herstelling in denzelfden vorm moest besteden,
zijn volstrekt ongegrond. Het bedrag der schadever
goeding regelt zich naar de schademaar de vraag,
wat met de vergoedingssom zal worden gedaan, staat
daar geheel en al buiten".
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Ds. A- Gelderman, pred. te Den Burg (Texel),
heeft voor het beroep naar Baarland bedankt.
Door het Prov. kerkbestuur in Zeeland is toe
gelaten als candidaat tot den heiligen dienst de heer
C. Louis F. Van Schelven, candidaat te Utrecht.
De Synode der Chr. Ger. kerk heeft in de zit
ting van Woensdag verder gehandeld over de ver-
eenigbaarheid van kerkelijke ambten met het lidmaat
schap der Tweede Kamer enz. Aangenomen werd het
volgende voorstelDe Synode, na alles gehoord te
hebben, is van oordeel, dat, met het oog op den in
houd van art. 12 en 14 D. K., het niet op haren
weg ligt om een oordeel uit te spreken over kerkelijke
personen en predikanten of docenten, die lid zijn van
den Gemeenteraad, Staten Prov. en Generaal of zich
daarvoor candidaat laten stellen en meent dat dit,
met betrekking tot de predikanten, aan Klassen en
wat aangaat de docenten en zendingsdirector aan de
curatoren en zendingscommissie moet worden over
gelaten.
Een voorstel om maatregelen te nemen inzake het
mrgnetisme werd niet ontvankelijk verklaard.
Kapalle. De collecte voor de scholen met den bijbel
heeft te Kapelle, Biezelinge en Eversdijk gezamenlijk
opgebracht 117,97(4.
Die collecte bracht te Tolen en Schakeloo aan
de huizen 58,31 op en te Poortvliet met N. Strijen
in de Herv. kerk 14,70.
Door Z. M. is pensioen verleend ten bedrage
van 152 aan J. A. Veeneadaal, onderwijzer aan de
openbare lagere school te Kruininge.
Te Zieriksee is in eene vergadering der vereeni
ging «Ambachtsschool" de begrooting voor het volgend
jaar vastgesteld in ontvang en uitgaaf op 700.
De voorzitter deelde mede, dat het aantal leden
steeds verminderde en thans 40 bedraagt, terwijl het
getal leerlingen was toegenomen, zijnde thans 7.
Op voorstel van het bestuur werd besloten den
cursus voor het bewerken van hout drie jaar in plaats
van twee jaar te doen duren, terwijl het schooljaar
werd vastgesteld van 1 April tot uit. Maart.
De onderwijzer aan de school, J. Vermunt, die
slechts voor één jaar was benoemd, doch over wiens
bekwaamheden het bestuur zeer tevreden was, werd
definitief aangesteld. ZZ. N.bode.)
De onderwijzers, die deelgenomen hebben aan
den vroeger bestaanden cursus voor aanstaande hoofd
onderwijzers te 's-Bosch, hebben Zondag jl. aan dr.
Trosée, die thans 25 jaren bij het lager onderwijs is
werkzaam geweest, eene aquarel aangeboden, voor
stellende Geert Groote in zijne studeerkamer.
De administrateur van het kroondomein heeft
de aandacht van den Minister van binnenlandsche
zaken gevestigd op den bestaanden schoolnood in den
Biesbosch, met verzoek daarin te willen doen voorzien.
Volgens den administrateur zouden de kinderen van
's Konings pachters in die streek grootendeels van alle
onderwijs verstoken zijn.
Buitenlandsch Overzicht.
In Spanje is Dinsdag overleden José De Posada-
Herrera, hoofd van het jongste liberale ministerie in
dat land en een der uitstekendste staatslieden der
laatste tijden. Geboren in 1815, werd hij reeds op
jeugdigen leeftijd benoemd tot professor in de staat
huishoudkunde aan de universiteit te Oviedo. In 1840
werd hij verkozen tot afgevaardigde in de Cortes,
waar hij zich aansloot bij de gematigde partijge
durende de reactie en de revolutie trok hij zich terug,
doch werd in 1853 weder benoemd en bekleedde ge-
ruimen tijd de betrekking van vice-president der Cortes.
In 1858 werd Herrera Minister van Binnenlandsche
zaken, en speelde sedert eene gewichtige staatkundige
rol. Na de September-revolutie in 1868 werd hij ge
zant te Rome, keerde echter het volgende jaar in de
Cortes terug en werd in 1875 tot president van dit
lichaam verkozen. Den 14 Oct. 1883 trad hij op als
hoofd van een liberaal ministerie, dat zich tot taak
stelde de verschillende liberale fractiën tot eene groote
politieke partij te vereenigen. Reeds drie maanden
later, den 17n Jan. 1884, moest hij echter aftreden,
toen hij inzag dat zijne pogingen volkomen schipbreuk
hadden geleden.
Nu het conflict met Duitschland eene vredelievende
oplossing nabij is, valt daaromtrent weinig belangrijks
medetedeelen. Verschillende verhalen doen de rondte,
omtrent telegrammen, die tusschen de vorsten der
beide Rijken zouden zijn gewisseld en op beiden een
diepen indruk zouden hebben gemaakten omtrent
conferenties tusschen den Duitschen Keizer en zijn
zoon met den Rijkskanselier, waarbij de eerste twee
hun wil om van de bezetting van Yap aftezien zou
den hebben doorgezet en daarmede aan Bismarck een
gevoeligen slag hebben toegebracht.
Noch het een, noch het ander is zeer waarschijnlijk
en waar het eerste bericht dienen moet om een meer
romantisch tintje aan de ganache geschiedenis te geven,
daar getuigt het laatste wel van onbekendheid omtrent
de verhouding, die er tusschen den Duitschen Keizer
en zijn Kanselier bestaat.
Het eenige wat de gansclie quaestie wellicht heeft
uitgewerkt, is, dat de Spaansche Koning bij zijn volk
weder in sympathie heeft gewonnen en de monarchie
in dat land weder beter bevestigd is.
De nieuwe Fransclie Kamer van Afgevaardigden zal
uiterlijk den lOn November bijeenkomen in buiten
gewone zitting, welke geheel zal zijn gewijd aan het
onderzoek der geloofsbrieven indien althans midde
lerwijl niets bijzonders voorvalt. Van 15 tot 20 December
zullen Senaat en Kamer in Congres bijeenkomen, om
een President, als opvolger van Grévy, te verkiezen.
De Minister-president, de heer Brisson, heeft bij
gelegenheid van een feestmaal, met het oog op de ver
kiezingen georganiseerd, eene lange redevoering ge
houden, waarin hij beweerde dat de taak van de nieuwe
Kamer vóór alles zou bestaan in hervorming van het
belastingstelsel. Over de buitenlandsche politiek spre
kende, zeide de heer Brisson dat de Republiek streeft
naar vrede, gepaard met waardigheid. Hij drukte den
wensch uit, dat de koloniale expeditiën spoedig ge-
