1885. N°. 96.
Zaterdag 15 Augustus.
72ste jaargang.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
GOESGHG
De uitgave dezer Courant geschiedt Maanda.8, Woensdao en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
GOES, 11 Augustus 1885.
De pogingen onzer Roomsch-katholieke stadge-
nooten om een eigen begraafplaats te verkrijgen
en waarvan wij in ons voorlaatste nommer melding
maakten zijn voorloopig in zoover geslaagd, dat
bereids een stuk grond is aangekocht. Het ligt rechts
van den weg, die van «de Struikelblok" af naar den
Poel leidt.
Als vervolg op het bericht, dat wij in ons
nommer van 30 Juli plaatsten, omtrent den moord
te Deli op onzen vroegeren stadgenoot, dhr. Danckaerts
gepleegd, ontleenen wij aan de Deli-Courant, dd. 24
Juni, het volgende:
sin langen tijd heeft er in Deli niet zoo eene al-
gemeene voldoening geheerscht als toen het Zondag
bekend werd, dat de beide moordenaars van den heer
Danckaerts, door den heer Udo De Haes van Belawan
Estate waren gevangen genomen. Na den moord schij
nen zij niet dadelijk Gloegor verlaten te hebben, maar
zich daar zoo lang te hebben schuil gehouden tot zij
het geraden achtten de Belawan-rivier over te steken,
om te ontkomen aan de nasporingen van den heer
Netscher, die wetende dat zij nog in den omtrek wa
ren, met zijn Javanen op 't pad was om hen te zoeken.
De heer De Haes, in kennis gesteld met het bezoek
dat zij zijn Estate brachten, was dadelijk met zijne
Javanen bij de hand om hen waardiglijk te ontvangen
en aan een achttal Javanen gelukte het ook spoedig,
hen in de rivier gevangen te nemen. De premie ad
600 is aan deze lieden uitbetaald geworden. Zater
dagnacht werden zij hier in de gevangenis afgeleverd.
Benoemd tot lid van den Dijkraad in hetcala-
miteuze waterschap Ellewoudsdijk en den calamiteuzen
polder Borsele de heer J. Steketee Az., gezworen van
het waterschap Baarland c. a. zulks in plaats van
den heer A. Vaar overleden.
De voordracht voor gezworen van het waterschap
Baarland c. a. bestaat uit Cornells Meeuwse, Johannes
Mol Sz. en P. Mol Jz.
Wolfertsdijk. De door de gekozen raadsleden, de
heereu C. Jacob en C. Philipse, ingezonden geloofs
brieven werden gisteren onderzocht; tot toelating dier
heeren werd door den raad besloten.
Goedkeuring verleende de raad aan de rekening van
het burgerlijk of algemeen armbestuur over 1884 met
een goed slot van 1087,86 de ontvangsten bedragen
ƒ3614,42 en de uitgaven ƒ2526,56 en aan de be
grooting van gemeld armbestuur, beloopende in ontvang
en uitgaaf ƒ3399,65, met een post van onvoorziene
uitgaven ad f 556 65.
De gemeente-rekening over het jaar 1884 werd
voorloopig vastgesteld in ontvang op 14561,81%,
in uitgaaf op 15052,94%, alzoo met een nadeelig
slot van ƒ491,13
De instructie voor den gemeente-geneesheer en het
reglement voor het burgerlijk armbestuur werden ge
wijzigd en de vacature, ontstaan door het bedanken
van den heer J. Nooteboom, als wethouder, werd ver
vuld door de benoeming van den heer M. De Kater,
die staande de vergadering verklaarde de benoeming
aan te nemen.
Ellewoudsdijk. Bij de stemming voor één lid van
den gemeenteraad, noodig geworden door het als zoo
danig bedanken van den heer A. Vroegop, waren 26
stembriefjes ingeleverd.
Bij de opening bleek, dat 16 stemmen waren uit
gebracht op den burgemeester, den heer E. A. Van
der Bent, 6 op den heer M. Mol, 3 op den heer J.
Rottier, terwijl één briefje in blanco was. Eerstge
noemde is mitsdien gekozen.
De heuglijke tijding, dat de heer Arie Smit
opnieuw tot burgemeester van Vlissingen is benoemd,
werd daar met het uitsteken der vlaggen van de openbare
en eenige particuliere gebouwen, alsmede met het
spelen van het carillon op den St. Jacobstoren begroet.
Door een te Vlissingen gevestigden Engelschen
koopman worden daar vele jonge mosselen (mossel
zaad) van Faversham aangevoerd, die in schuiten naar
Bruinisse en Philippine overgeladen worden, om daar
op de banken te worden geplaatst. De koopman heeft
5 kotters voor dat transport en bezit groote strekken
mo8selgrond aan de Engelsche kust, die hem hoege
naamd niets kosten. (D.)
In de Woensdagmiddag gehouden vergadering
van de Kamer van koophandel en fabrieken te Middel
burg werd door de commissie voor de maand Juli, de
heeren De Kanter, Alberts en Den Bouwmeester, rap
port uitgebracht omtrent het adres der heeren J. H.
Van Loon en Zn. te Harlingen, ter zake de belangen
van den houthandel, aan de Tweede Kamer ingediend.
Eerst wordt door de maand-commissie opgemerkt,
dat adressanten de nadeelen van den ongehinderden
en onbelasten invoer van buitenlandsch bewerkt hout
schromelijk overdrijven en dat van het daardoor broode
loos worden van duizenden in den lande noch hier,
noch elders sprake kan zijn.
Hierna gaat de commissie na het al of niet wen-
schelijke en doelmatige van het verzoek der adressanten,
nl. dat het der Regeering moge behagen, op het be
werkt hout eene billijke belasting te leggen, hoog ge
noeg om de concurrentie niet buiten te sluiten.
Ofschoon erkennende dat de steeds toenemende in
voer van bewerkt hout een nadeeligen invloed uitoefent
op de houtzagerijen, meent de commissie dat dit alleen
weg te nemen zou zijn door een zoo hoog inkomend
recht, dat het met eene verbodsbepaling gelijk staat
en een minder hoog recht de houtzagerij niet baten
en den houthandel ontzaglijk belemmeren zou.
Wat betreft de door adressanten aangevoerde mo
tieven, als zoude een inkomend recht gewenscht zijn
in het belang der handelsvloot enz., meent de com
missie dat die allen grond missen en staaft dit door
eenige beschouwingen en cijfers, om ten slotte der
Kamer voortestellen, het adres der heeren Van Loon
volstrekt niet te steunen.
Overeenkomstig dit voorstel wordt besloten. (A.)
Bij.het te 's-Gravenhage gehouden examen voor
candidaat-notaris is gisteren o. a. geslaagd, voor het
tweede gedeelte, de heer L. J. Van der Moer, geb. van
Kolijnsplaat.
Het antwoord van den heer Rengers op de hem
gestelde vraag betreffende zijne meening omtrent eene
eventueele wijziging van art. 194 der Grondwet luidt,
dat hij «het billijk vindt, dat met behoud der hoofd
strekking van art. 194 de woorden gewijzigd worden,
zoodat er meer vrijheid overblijft voor den gewonen
wetgever. In elk geval wenscht hij eene bepaling in
de Grondwet, dat geene gelden van staats- of gemeente
wege mogen besteed worden voor het bijzonder ker
kelijk dogmatisch onderwijs."
-De anti-revolutionaire kiesvereen:ging «Neder
land— Oranje" te Dokkum heeft den heer jhr. mr.
M. A. De Savornin Lohman te 's-Kage tot candidaat
gesteld voor de Tweede Kamer.
In de Woensdag voortgezette zitting der 100ste
Algemeene Vergadering van de Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen was aan de orde de herziening der
wet. Op voorstel van den Voorzitter werden geen
algemeene beraadslagingen gehouden. Het hoofdpunt
van het debat lag in artikel 1 van het wetsontwerp
met het amendement Amsterdam c. s.
Het concept art. 1 zegt nl. «Het doel der Maat
schappij isnaar de beginselen van den christelijken
godsdienst algemeen volksgeluk te bevorderen. Te
dien einde tracht zij mede te werken tot verbetering
van den verstandelijken, zedelijken en maatschappelijken
toestand des volks, bepaaldelijk door invloed te oef-nen
op de opvoeding en het onderwijs, de veredeling van
volksbegrippen en de verheffing zoowel van het arbei
dersvermogen als van den levensstandaard der werk
lieden".
Daarop is door de dep. Amsterdam, Groningen en
Velp een amendement voorgesteld om dit art. een
voudig te doen luiden«Het doel der Maatschappij
is algemeen volksgeluk te verspreiden". Dit amende
ment wordt verworpen met 536 tegen 386 stemmen.
Overigens droegen alle verdere discussiën een zuiver
huishoudelijk karakter. Alleen het amendement Am
sterdam om artikel 4 (De maatschappij in haar geheel
beschikt over de haar ten dienste staande geldmid
delen voor: lo. het in standhouden van een kweek
school voor bewaarschoolhouderessen enz. enz.) te
laten vervallen, werd door de wetscommissie en het
hoofdbestuur krachtig bestreden, wijl men het nood
zakelijk achtte dat de voornaamste werkzaamheden
in de wet werden omschreven, als belijdenis van be
ginselen en als leiddraad voor het hoofdbestuur. Daar
tegen vreesde men dat opsomming van enkele werk
zaamheden zou worden opgevat als een uitsluiting
van andere, zelfs van die waartoe besloten is.
Het amendement werd daarop met 546 tegen 355
stemmen verworpen.
Bij art. 20 werd, op voorstel van het departement
Duurswolde, bij acclamatie besloten, de algemeene
vergadering te houden op Woensdag na Pinksteren.
De wetscommissie had voorgesteld dit te doen den
Woensdag na Paschen.
Bij art. 43, over het hoofdbestuur, werd met 504
tegen 402 stemmen verworpen een amendement van
het departement-Amsterdam, om te bepalen dat van
de 12 leden van dat bestuur er minstens 9 in
plaats van 6, zooals de wetscommissie aangaf in
de hoofdstad zouden moeten wonen. Er werd, op voor
stel van hetzelfde departement, bij acclamatie bepaald
dat de voorzitter en de algemeene secretaris hun domi
cilie in Amsterdam moeten hebben.
Verworpen werd nog, bij zitten en opstaan, een
amendement-Amsterdam om de artikelen 67 tot 74,
betreffende eene tienjarige wetsherziening, te doen ver
vallen.
Verder werd besloten dat er in 1886 geen alge
meene vergadering zal gehouden worden, maar dat
de eerstvolgende zal plaats hebben op Woensdag na
Pinksteren in 1887. Na het behandelen der artikelen
werd er gelegenheid gegeven tot algemeene beschou
wingen. Rotterdam drong aan op meerdere oplossing
dèr sociaal-economische vraagstukken, door het doen
herleven van den Volksalmanak met het jaarboekje ver-
eenigd of afzonderlijk. Ook achtte dat dep het wen-
schelijk om meer te doen voor het bewaarschoolonder-
richt. Het hoofdbestuur aanvaardde dankbaar deze wen
ken. Het plan was den Almanak te behouden. Daarop
werd de geheele herziene wet bij acclamatie aange
nomen, het gevolg daarvan is dat ook het geheele
hoofdbestuur zoodra mogelijk aftreedt. De aftredenden
zijn herkiesbaar.
Vervolgens werd behandeld (als urgent verklaard)
een amendement-Alkmaar c. s. op art. 4, om daarbij
in te lasschen «het verleenen van eervolle onderschei
dingen aan hen, die om zelfverloochening, edelmoedig
heid of welbeproefde trouw zulks waardig w orden ge
keurd."
Rotterdam sloot zich bij dat voorstel aan, ook Wol-
vega verdedigde het, wijl het afkeuring verdient de
sedert honderd jaren verleende onderscheidingen op te
heffen. De financiëele commissie en het hoofdbestuur
waren er tegen. Door de herziene wet was de gelegen-
geopend om verdiensten op andere wijze te beloonen.
Rotterdam en Rijswijk verdedigden het voorstel om
de waarde, die het volk hecht aan de Nutsmedaille
en omdat het beter is dat het hoofdbestuur de eere
blijken geeft en niet de departementen, die allicht
daarmede kwistiger zouden zijn. Het voorstel werd
echter bij zitten en opstaan verworpen.
Daarna wordt behandeld het voorstel van het hoofd
bestuur om ƒ1000 te bestemmen voor reis- en ver
blijfkosten voor sprekers, die buiten hun woonplaats
voordrachten houden. De financiëele commissie advi
seert tot verwerping, het toestaan van zelfs de geringste
som afradende als doelloos. Het hoofdbestuur verdedigt
het voorstel als een proefneming en een middel van
propoganda en als een gevolg van de verleden jaar
aanvaarde opdracht om een voorstel te doen. Eenige
wijzigingen der details worden door Utrecht en Goes
voorgesteld en door het hoofdbestuur overgenomen.
Het geamendeerd voorstel wordt daarop aangenomen
met 598 tegen 298 stemmen.
Drie voorstellen tot ondersteuning van de departe
menten bij de oprichting en instandhouding van scholen
voor handenarbeid worden gezamenlijk behandeld
Amersfoort wil 1000 beschikbaar stellen voor 1885
1886 Oosterbeek elk jaar ƒ1000, en Arnhem ƒ300
gedurende twee jaren. De financiëele commissie onder
steunt het voorstel-Arnhem, dat alleen de bevordering
beoogt van handenarbeid, door ondersteuning van het
tijdschrift van de Vereeniging ter bevordering van
arbeid-onderwijs. De voorstellen van Amersfoort en
Oosterbeek werden bij zitten en opstaan verworpen
dat van Arnhem werd mede verworpen, met 452
tegen 425 st.
Na wederzijdsche plichtplegingen wordt de verga
dering gesloten.
Eenigen tijd geleden werd er verzekerd, dat veel
omvattende wijzigingen in de Gemeentewet bij de re
geering in bewerking waren, en dat het daartoe strek
kende wetsontwerp reeds den Raad van State bereikt
had. Naar wij uit goede bron vernemen, bepaalt zich
alles tot de aanvulling van één enkel artikel van ge
zegde wet, te weten art. 49. Bij dat art. is het geval
voorzien, dat de leden van een Gemeenteraad niet ten
vereischten getale (de grootste helft van het wettelijk
ledental) ter vergadering opkomen. Na tot tweemaal
herhaalde oproeping voor eene nieuwe vergadering
kunnen de aan de orde gestelde zaken alsdan worden
afgedaan door «de tegenwoordige leden", onverschillig
hoe weinig in getal dezen ook mogen wezen. Zooals
bekend is, heeft zich echter laatstelijk in een of twee
gemeenten het geval voorgedaan, dat uit verzet tegen
den Burgemeester de raadsleden allen het werk staakten.
Ook op de herhaalde oproepingen bleven allen weg. Er
was dus geen enkel «tegenwoordig lid." Geen besluit
hoegenaamd kon er genomen worden, en de bepalingen
van art. 49, die diergelijke stremming in het beheer
der gemeentezaken moeten voorkomen, bleken alzoo in
de practijk onvolledig. In die leemte wil men thans
voorzien. Naar ons gezegd wordt, door in het uiterste
den Burgemeester bevoegd te verklaren om loco den
Raad te handelen. Nli. Ct.)
In de algemeene vergadering der Christelijke
werkliedenvereeniging «Patrimonium" werden door den
heer Kater eenige beschouwingen gegeven over het
kiesrecht. Algemeen stemrecht acht hij gevaarlijk voor
de rust van het landhij wenscht het stemrecht toe
gekend te zien aan alle geboren Nederlanders, hoofden
van gezinnen, die minstens 23 jaren tellen, geen oneer
baar bedrijf uitoefenen, geen rechterlijk vonnis ten
hunnen laste hebben en in algemeenen zin kunnen lezen
en schrijven. Tegen eiken census werd door hem streng
te velde getrokken. Zelfs de laagste census, 20, duldt
niet dat de vierde stand burgerschapsrechten verkrijgt
derhalve ook het ontwerp-Lohman werd door hem ver
oordeeld. Over het regeeringsvoorstel, om de huurwaarde
tot maatstaf te nemen, liet deze spreker zich niet uit.
«Patrimonium" telde het vorig jaar 30 afdeelingen
met 4000 leden; thans zijn daar 14 afdeelingen bij
gekomen en telt het Bond 4834 leden.
De opbrengst van 's Rijks middelen over de
maand Juli jl. bedraagt 7,733,305,41%, tegen
f 9,974,634,96% in Juli '84.
In de eerste zeven maanden van 1885 werd ont
vangen 57,254,706 68, tegen 57,537,398,97
gedurende dezelfde maanden van het vorig jaar.
De Minister van Staat, Minister van Binnen].
Zaken, brengt ter kennis van belanghebbenden, dat
de examens ter verkrijging van akten van bekwaam
heid voor het middelbaar onderwijs en van de akten
van bekwaamheid voor het lager onderwijs in hand-
teekenen en landbouwkunde, dit jaar in de maanden
November en December, voor zooveel het teekenen
betreft ook in de maand Oct., zullen worden afgenomen.
Zij, die zich aan deze examens wenschen te onder
werpen, moeten zich vóór 10 Sept. e. k. bij het Dep.
van Binnenl. Zaken aanmelden. (Zie verder Staatsct.
van heden.)
Het centraal bestuur van het prov. Gron. Werkl.
Verbond heeft aan de Tweede Kamer een adres ver
zonden, waarbij het verzoekt, dat ook werkmanskin
deren met goeden aanleg zullen kunnen geplaatst worden
op de inrichtingen voor het middelbaar en hooger
onderwijs, en wel met dien verstande, dat niet alleen
het onderwijs gratis worde verleend, maar dat ook
kleeding, voeding en hetgeen er mee in verband staat,
aan hem, Mie blijk geeft van bekwaamheid, door den
Staat worde bekostigd.
Professor Palmieri, de beroemde waarnemer van
den Vesuvius, heeft den uitslag zijner onderzoekingen
het licht doen zien, die hij met behulp van een door
hem geconstrueerden electrometer gedaan heeft omtrent
de electriciteit in de lucht. Hij stelt het volgende vast:
lo Bij helderen hemel is de electriciteit der lucht steeds
positief, wanneer binnen een bepaalde grens, die tot
70 Km. kan gaan, noch regen, noch hagel, noch sneeuw
valt. 2o. In tegenstelling met wat gewoonlijk aangeno
men wordt, hebben de wolken geen positieve electriciteit,
zoolang zij niet op het punt zijn van zich in regen,
sneeuw of hagel op te lossen. 3o. Overal, waar regen
valt, komen ook sterke sporen van positieve electriciteit
voor; deze is omringd door eene zone negatieve elec
triciteit, waarop dan weer eene zone positieve electriciteit
volgt. Palmieri komt door zijne waarnemingen tot het
besluit, dat elke wolk, die zich in regen uitstort, eene
voortdurende bron van electriciteit is, en dat deze,
als zij niet door de vochtigheid of door de omgevende
lucht kan ontwijken, zich in den vorm van eene vonk
of als een bliksemstraal naar de aarde toe, of in de
nabijzijnde wolken ontlaadt.
hip ii h 'I li 'ffli'l' |'I ""iT* TH" Tl* 'ld ivpwhii tfh—
De alg. Synode der Ned. Ilerv. kerk heeft
Woensdag bij herstemming afgestemd het voorstel der
leden, die uitbreiding van het reglement op het hulp
pensioenfonds wenschten.
De conclusie van het rapport der commissie voor
de voorstellen ter reorganisatie der Ned. Ilerv. Kerk
is na ernstige en breede beraadslagingen (de zaak in
handen te geven eener bijzondere commissie) bij eind
stemming afgestemd.
De Synode zelve zal nu de voorstellen ter reorga
nisatie in behandeling nemen.
In behandeling wordt gebracht het vroeger inge
diende en in druk aan de leden uitgereikte «rapport
van de commissie over de voorstellen tot wijziging
van het reglement op het examen (ter toelating tot
de evangeliebediening in de Ned. Herv. Kerk) ten
behoeve van de kweekelingen der Vrije Universiteit".
De conclusie van de commissie is aangenomen na
uitvoerige discussie, en dus bepaald, dat de bepalingen
van het reglement op het examen, wat den eisch der
universitaire opleiding betreft, onveranderd worden ge
laten.
Z. M. heeft J. J. Van Laar, te Middelburg, voor
het tijdvak van 1 Sept. 1885 tot en met 31 Aug.
1886, benoemd tot leeraar aan de Rijks II. B. school
aldaar.
Woensdag den 12 Augustus werd te 's-Herto-
genbosch een eigenaardig en zeldzaam feest gevierd.
De rijkskweekschool tot opleiding van onderwijzers en
met haar de directeur dr. F. B. Trosée vierden hun
vijf-en-twintigjarig jubilé. 's Morgens te tien uren had
in het prachtige gebouw der liedertafel de réunie van
oud-kweekelingen plaats, die ten getale van omstreeks
honderdtwintig ter Hertogstad waren opgekomen. Bij
de ontvangst der gasten werd het woord gevoerd door
den heer Lips van Maastricht. In een rede, tintelend
van heiligen eeibied en aandoenlijke liefde voor den
oud-leermeester, sprak hij het gevoel van allen uit,
