85. N°. 42.
Donderdag 9 April.
72ste jaargang.
Bij dil iiommer behoort een bijvoegsel.
Een bedreigde cultuur.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en "Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Botterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN D1TMAB, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrokking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel
In particuliere brieven uit Java, niet van belang
hebbenden afkomstig, wordt bitter geklaagd over den
toestand in Indië in 't algemeen en over dien der
suiker-industrie in het bijzonder. Terwijl men (zoo
luidt een der berichten) in Europa de suikerindustrie
tracht tegemoet te komen (er had wel mogen staan
is tegemoet gekomen), wordt voor die industrie in
Indië niets gedaan. Geen dag gaat voorbij of Chi-
neesche handelaren worden failliet verklaard, waarvan
natuurlijk binnen korter of langer tijd de Europeesche
groothandelaren, crediteuren in deze, den terugslag
zullen ondervinden. Die faillissementen staan in direct
verband met de suikerindustrie. Een groot deel der
fabrieken heeft nog geen zekerheid dit jaar te kunnen
doorwerken, dewijl zij nog over geen bedrijfkapitaal
kunnen beschikken en als gevolg daarvan komt er
geen geld onder de bevolking bij wijze van voorschotten,
die in dezen tijd van het jaar in den regel worden
gegeven. Daardoor kan de bevolking of de inlandsche
kleinhandelaar in lijnwaden de schuld aan de Chi-
neesche tusschenhandelaren niet betalen, en vandaar
dan weder de faillissementen. Afzet van lijnwaden
onder de bevolking heeft wegens geldgebrek weinig of
niet plaats, zoodat de markt bovendien gedrukt is.
Deze en dergelijk# berichten, die in de Indische
bladen bevestigd worden, kwamen hier te lande aan,
toevallig juist op het oogenblik dat in de Tweede
Kamer het hoofdstuk Koloniën in de laatste week van
Maart aan de orde was en aldaar tegen de ge
woonte om bij dat hoofdstuk koloniale onderwerpen
van ingrijpend belang te behandelen, omdat dit in den
regel bij de begrooting voor N.-Indië plaatsheeft
de toestand der suikerindustrie op Java ernstig ter
sprake kwam, doch naar het voorkomt, met weinig
gunstig of afdoend resultaat.
Men weet wat geschied is, en wat aanleiding gaf
tot dit gelegenheidsdebat. De suikercrisis op Java was
een geconstateerd feit.
De oorzaak is dat de productie van suiker over de
geheele wereld sneller is toegenomen dan de consumtie,
en deze toename was grootendeels het gevolg van de
bescherming der beetwortelindustrie in verschillende
staten van Europa, zoodat de prijzen tot op de helft
daalden. Het bedrag dat door de groote ontwikkeling
van de Java-suikerindustrie onder de bevolking, een
deel der Europeesche daaronder begrepen, komt, wordt
geschat op circa 40 millioen gulden. En toen nu,
misschien ook wel doordien in de zeer goede jaren
te veel hooi op de vork werd genomen door het op
richten van nieuwe fabrieken, de crisis uitbrak, is
hier te lande, met eene belangstelling die men zich
nog uit de meetings te Amsterdam en uit de hulp
ddar en ook van elders verstrekt genoegzaam her
inneren zal, in het gebrek aan kapitaal voorzien.
Maar, gelijk ook blijkt uit bovenaangehaald parti
culier schrijven, het groote struikelblok is gelegen in
de bedrijfskosten waarnaar zich de productieprijs regelt.
Over 't algemeen is de kostende prijs van een picol
suiker 8 a 9 en die prijs wordt tegenwoordig niet
gedekt door de opbrengst. Nu zegt Brederoo wel «het
kan verkeeren" en deskundigen gelooven ook dat de
gedrukte toestand wel eenmaal weder zal plaats maken
voor eene betere verhouding tusschen Aosfprijs en markt-
prijsmaar dat neemt niet weg dat op dit oogenblik
de crisis niet is opgelost en, als gevolg daarvan, de
malaise niet enkel in de suikerindustrie maar in vele
ander, aanverwante takken van handel en bedrijf
steeds voorduurt.
Nu gaat het zeker niet aan om op het voetspoor
van verschillende Indische adressen of rechtstreeksche
bescherming óf tegemoetkoming te vragen, omdat dit
de deur zou openen voor verschillende andere takken
van industrie, die door tijdsomstandigheden in eene
belemmerde positie verkeeren, om ook hunnerzijds om
rechtstreeksche hulp bij de Regeering aantekloppen,
al ware ook de omvang en de beteekenis van derge
lijke nijverheidstakken op verre na niet van dat belang
voor de nijverheid en de bevolking als de kolossale
suikerindustrie op Javamaar wat wél gevraagd
mag worden en aanspraak op inwilliging heeft,
is: dat die belangrijke industrie gelijkelijk met elke
andere ontheven worde van belemmeringen en hinder
palen die de fiscus haar opiegt, gegrond op tijdperken
van grooten bloei en tastbare ontwikkeling.
En dan komen om nu alléén bij de suikerindustrie
stil te staan, waaromtrent ook tegenstanders van al
te groote tegemoetkoming het eens zijn, dat het op
den weg der Regeering ligt om indirecte hulp te ver-
leenen in de eerste plaats in aanmerking de uit
voerrechten, die gelijk alle uitvoerrechten drukken op
de productie. Die rechten bedragen voor de suiker
alléén pl. m. 1,000000 of 2 pet. 'sjaars van het
in de fabrieken met toebehooren vastgelegd kapitaal.
Tan tweede komt daaibij in aanmerking de cijns
op den vrijen aanplant ad 25 per bouw of/500000.
Uitvoerrecht en cijns beloopen alzoo te zamen circa
1 millioen.
Het is die ontheffing van fiscale lasten, waarop door
verschillende sprekers in de Kamer werd aangedrongen
en welke alleen door den heer Keuchenius ontraden
werd, als zijnde deze van oordeel, dat de tusschenkomst
der Regeering in deze zaak ongemotiveerd zou zijn,
niettegenstaande hij den grooten nood «ontegenzegge
lijk" noemde.
Zóo ver ging zelfs de Minister van Koloniën niet;
en dat deze uitspraak van den afgevaardigde zeker
niet gemotiveerd was, kan o. a. blijken uit de mo
tieven, die voor dergelijke ontheffing werden bijge
bracht. Zij komen koctelijk hierop neder.
De heer Cremer, een der ijverigste medehelpers aan
de oplossing der kapitaalsguaestie, meende dat eene
opoffering zij het ook tijdelijk van eenige di
recte voordeelen uit de suiker- en andere cultures in
Indië, in het belang zelfs van den fiscus, ernstig geraden
is, en dat, zoo dit tijdig geschiedde, er kans was dat
die industrie zich weder krachtig zou opheffen en de
voordeelen, die zij allerwege afwerpt, natuurlijk ook der
schatkist ten bate zouden komen. De heer Van der
Hoeven, niet gezind en terecht om aan de
overdreven eischen in het tijdperk der paniek op Java,
in de adressen gesteld, toe te geven, gaf intusschen den
heer Cremer gaarne toe, dat het hijr eene zaak geldt van
groot belang en dat men, als het eenigszins mogelijk
was, aan den gedrukten toestand moest tegemoet komen,
mits de heeren industriëelen hun verlangen en hunne
verzoeken voordroegen in gematigden vorm, zooals door
den heer Cremer geschied was. De heer Van Gennep
achtte zelfs het debat over de vraag, of eene productie
van 5 a 6 millioen picols suiker op Java een volks
belang aldaar was ja dan neen, ten eenenmale on
vruchtbaar. Vooreen» regeering, voor eene p:actischa
vertegenwoordiging kon z. i. de vraag slechts deze
zijnof de particuliere landbouwindustrie op Java
bestand zal zijn tegen hij zeide niet de tegenwoor
dige prijzen, want die risico moest de industrie zelve
loopen maar tegen die prijzen, plus de lasten die er
van regeeringswege op gelegd worden, in verband met
den gespannen toestand van het Europeesche kapitaal,
dat ten aanzien van Indië zoo veel lichter wordt af
geschrikt.
Nu kan met recht betwijfeld worden, of die vraag
toestemmend mag worden beantwoordveeleer is het
te vreezen, dat de vrije industrie, geroepen om Java
te ontwikkelen, wat aan het dwangstelsel niet gelukt
is, gevaar loopt om geheel of gedeeltelijk te niet te
gaan. En daarom vroeg hij, of het in die omstandig
heden zaak is eene belasting te blijven heffen, die
elders, wanneer men rekening te houden heeft met
de concurrentie der wereldmarkt, onder geene omstan
digheden geheven wordt.
Ontkende nu de Minister het groote belang der
zaak Integendeelhij zeide er diep van doordrongen
te zijn, maar en hierop komt der lange Rede
kurzer Sinn eigenlijk neder ik ben nog niet op
de hoogtede verhouding tusschen de productiekosten
en den verkoopprijs in de naaste toekomst is eene
hoogst moeielijke vraag, die door verschillende omstan
digheden beheerscht wordtik moet dat alles nog
nader onderzoekentheorie baat hier nietde prak
tijk zal uitspraak moeten doeneerder kan ik niet
overgaan tot afschaffing der uitvoerrechten.
Dit antwoord van den Minister kon weinig bevre
digend geacht worden.
Ik moet zeggen veel heeft de industrie er niet aan,
zeide de heer Cremerreeds bij de behandeling der
Indische begrooting had de Minister ook gezegd dat
over de afschaffing van het uitvoerrecht een onderzoek
moest worden ingesteld, welnu, wij zijn thans nog even
ver; en toch betrof het hier niet een particulier, maar
een staatsbelang.
Overal elders, voegde de heer Van Gennep eraan
toe, handelt men en geeft de fiscus uitstel van be
taling of tijdelijke ontheffing. Hier onderzoekt men
nu reeds vier maanden en doet niets
Wellicht was de heer Cremer reeds eenigermate in
afwachting van het niets toezeggend, in algemeene
phrasen gehuld antwoord van den Minister, toen hij,
lang vóór dat de Minister nog gesproken had, de waar
schuwing liet hooren «Vragen wij te groote krachts
inspanning van den zieke, dan loopen wij het gevaar
dat het lijk ons weldra toch niets meer zal geven".
Het is voorzeker niet te hopen dat deze voorspel
ling verwezenlijkt zal worden, Wanneer de suiker
industrie op Java zou moeten te niet gaan, omdat de
fiscale lasten, die er nu onder de bestaande omstan
digheden zóo zwaar op drukken, de voortzetting dier
zoo hoogst gewichtige productie niet meer toelieten
en de fabrieken zouden moeten gesloten worden, dan
zou de ramp voor Indië en de inlandsche bevolking
zoomede voor de Nederlandsche handel- en scheep-
vaartbelangen met aanverwante bedrijven niet te over
zien zijn.
Wij weten het, dat de bekende plannen van dezen
Minister medebrengen de belastingen in Indië te ver-
hoogen of nieuwe te scheppen, ook om daaruit den
aanleg van spoorwegen te bekostigen. Maar wanneer
dan van hem eene afschaffing der uitvoerrechten op
de suiker of eene vermindering van den cijns al niet
mag worden verwacht, zou dan niet eene tijdelijke
schorsing kunnen in aanmerking komen Dan kreeg de
Minister vooreerst tijd om zijn onderzoek voorttezetten,
en dan kreeg de industrie eene aanvankelijke tege
moetkoming, die haar in staat zou stellen der crisis
het hoofd te bieden en verder al datgeen aantewenden
wat tot technische verbeteringen in de wijze van pro
ductie kan leiden, teneinde het ideaal van den Minister
voor de toekomst meer nabij te komen, namelijk den
kostprijs meer in verhouding te brengen tot den ge-
daalden marktprijs. Zoo doende zou men kunnen blij
ven doorwerken en de talrijke bevolking, bij de suiker
industrie werkzaam, in het genot laten van haar
arbeidsloon, zonder hetwelk ook zij aan wisse verar
ming en gebrek aan levensonderhoud blootstaat.
Als het verhoeden van den ondergang der kapitalen
in de suikerindustrie gelegd en van de ondernemingen
daarop gebaseerdals het voorkomen van de ellende
van een groot deel der bevolking geen staatsbelang
meer zou zijn, dat eenige, zij 't dan tijdelijke, opoffe
ring waard is, dan is het moeielijk uittemaken wat
dan wél staatsbelang is, maarniet moeielijknategaan
welke de gevolgen van dergelijke economische politiek
voor Java en Nederland zullen zijn.
GOBS, 8 April 1885.
De St. Ct. bevat de door den Koning bewil
ligde statuten der naamlooze vennootschap «Oester
cultuur te Kolijnsplaat", te Kolijnsplaat, welke ven
nootschap uitsluitend ten doel heeft de teelt van en
den handel in schelpdieren Kapitaal ƒ240.000, ver
deeld in aandeelen van ƒ1000, die allen geplaatst
zijn. Tot directeur is benoemd de heer J. H. Overman,
en tot commissarissen de heeren J. H. Bybau en J.
J. Van Weel,
Naar wij vernemen is door den onbezoldigden
Rijksveldwachter P. Kribbe procesverbaal opgemaakt
tegen C. N. Vermeulen te Biezelinge, wegens hoon en
laster tegen hem beambte in een ingezonden stuk in
dit blad van 31 Maart jl.
Bij Kon. besluit is ontheffing verleend van de
verplichting tot inwoning aan den ontvanger van 's-Heer
Abtskerke, A. E. Janssen, mits hij te Goes gevestigd
blijve.
Door den heer dr. E. Brandts te Kruininge is
tegen 1 Mei a. s. ontslag gevraagd als gemeente
geneesheer. (M. Ct.)
Bij Kon. besluit is, met ingang van 1 Mei a. s,,
aan A. Smit, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend
als burgemeester van Vlissingen.
Men meldt ons dat een aanzienlijk getal bewijzen
van instemming ontvangen is door de heeren die, volgens
eene onlangs in ons blad opgenomen circulaire, wen-
schen opterichten eene «Vereeniging tot bestrijding der
knoeierijen in den Boterhandel".
De constituëerende vergadering zal op 9 April a. s.
te Amsterdam worden gehouden. Zij, die zich nog willen
aansluiten, hebben daartoe gelegenheid door hun naam
op te geven aan den heer J. Rinkes Borger te Leiden.
Men schrijft ons uit 's-Gravenpolder
Met blijdschap werd alhier de herbenoeming van
onzen burgemeester vernomen; jammer dat hij door
zijne toevallige afwezigheid daarvan de duidelijkste
blijken niet kon ontvangen. Eene afwezigheid van ruim
drie weken beteekent nog al wat voor onze gemeente,
(klein Londen) gelukkig is er thans niet veel gewich
tigs voorgevallen. Er is in dien tijd volstrekt niet
hard gereden, van jachtovertredingen heeft men ook
niet vernomen en wat meer zegtniemand is dronken
geweest't is hier dus wel een model-gemeente.
Er begint anders nu weer eenig werk aan den
winkel te komen, althans indien het gerucht waarheid
bevat, dat eenige ingezetenen zich tot Z. M. den Koning
zouden hebben gewend om, overeenkomstig art. 153
der gemeentewetart. 50 der politie-verordening
(hardrijden) te vernietigen; daarover zal heel wat te
doen zijn. Verwondering heeft het hier gewekt dat
dr. Snoep wegens het hardrijden werd vrijgesproken
men zegt dat het js, omdat het proces-verbaal was
opgemaakt tegen den dokter in plaats van tpgen zijn
knecht.
Wolfertsdyk. Ondanks het gure wed-r had voor
het aanstaande seizoen Zaterdagmiddag de eerste of-
ficiëele schieting plaats van de alhier bestaande hand
boogschutterij «Het doel naar hooger", waarbij door
den heer M De Kater de hoofdvogel werd geschoten.
Na afloop der schieting werd vergadering gehouden,
waarin respectievelijk tot Hoofdman en Secretaris van
het gilde, met bijna algemeene stemmen, werden her
kozen de heeren J. Van de Voorde en A. Van de
Linde, en o. m. besloten om op 2 Mei a. s. een concours
te geven naar den lossen vogel.
Tevens werd besloten tot het aankoopen van insignes
voor de werkende leden dezer vereeniging, bestaande
in een zilveren schild, waarop de naam der sociëteit
voorkomt, omkranst door eene roode kokarde.
Kamperland. In den loop dezer maand vertrekken
uit deze gemeente weder 2 gezinnen, uit 15 personen
bestaande, naar N.-Amerika. Gedurende de jongste 10
jaar verhuisden 24 gezinnen de zoo even genoemde
twee meegerekend tellende 121 zielen, naar de nieu
we wereld. Enkelen zijn intusschen teruggekeerd.
Het onderzoek nopens de geschiktheid van de Thoorn-
polderkuip voor het planten van oesters is gunstig
afgeloopen. Weldra zal tot het Polderbestuur het ver
zoek tot vergunning in dit opzicht gericht worden.
Men hoopt nog dezen zomer met het leggen aen aanvang
te maken.
Een gerucht wil, dat ook te Geersdijk een oester
put zal gebouwd worden. Mocht dit het geval blijken
te zijn, dan gaat de werkman op N.-Beveland een zomer
van drukte tegemoet.
Op het door eenige ingezetenen te Vlissingen
onlangs aan Gedeputeerde Staten van Zeeland ingediend
verzoekschrift, om het besluit van den Raad hunner
gemeente dd. 4 Februari jl., strekkende tot intrekking
van alle vroeger toegestane kor tingen op de te heffen
schoolgelden, ter vernietiging aan den Koning voor te
dragen, is hun vanwege Gedeputeerde Staten kennis
gegeven, dat hun adres ter kennis is gebracht van den
Minister van binnenlandsche zaken, doch dat, noch
door Gedeputeerde Staten, noch door den Minister in
dat adres voldoende redenen zijn gevonden, om te be
vorderen dat de Koninklijke goedkeuring aan het
Raadbeslnit onthouden zou worden.
Z. M. heeft het beroep van den gemeenteraad
van Meliskerke tegen het besluit van Gedeputeerde
Staten, waarbij goedkeuring aan de gemeentebegrooting
voor 1885 onthouden werd, ongegrond verklaard.
Volgens de Af. Ct. heeft de heer mr. C. J. Pické
bedankt als voorzitter der Maatschappij tot bevordering
van landbouw en veeteelt in Zeeland.
Z. M. de Koning en H. M. de Koningin zijn
gisteren onder het lossen van de gebruikelijke 101
kanonschoten te 2.50 uren aan het Paleis op den Dam
te Amsterdam aangekomen. Onmiddellijk daarna ver
schenen HH. AIM. op het balkon. Duizenden stonden
op het plein geschaard en begroetten den Koning en
de Koningin met luide jubelkreten.
Te 6 uren was er een diner in de Mozeszaal, van
25 couverts. Tot de genoodigden behoorden de Com
missaris des Konings in Noord-Holland, de Commandant
van de Marinewerf, Burgemeester en Wethouders van
Amsterdam, de dames Hartsen en Insinger en de leden
der Hofhouding.
Zooals men weet zijn bij kredietwetten voor 4
maanden de middelen toegestaan om in den loopenden
dienst te voorzien. Die termijn expireert 1 Mei. Daar
nu de definitieve vaststelling van hoofdstuk V nog
wacht op de goedkeuring van de Eerste Kamer, heeft
de Min. van binn. zaken zoo meldt men aan de
Midd. Ct. geen enkel der voorgedragen kweeke-
lingen der rijks normaallessen voor beurzen van 300
daarvan in het bezit gesteld.
Zooals men weet, begint de cursus der rijks N. L.
op 1 April en de Min. heeft dus slechts gedurende
een maand over deze beurzen te beschikken. Wordt
toch hoofdstuk V verworpen, dan zou na 1 Mei de
uitbetaling der beurzen niet meer mogen geschieden.
't Is om die reden, dat de minister de toewijzing
der beurzen heeft aangehouden tot na de beslissing
van het hoogerhuis.
Door een enkelen suiker fabrikant wordt te Zeven
bergen en omstreken ook iand voor de teelt van beet
wortelen gehuurd tegen de prijzen van circa 95 a
ƒ115 per gemet. In geen jaren is er door de fabrieken
land voor dit doeleinde gehuurd geworden.
Dezer dagen is gemeld, dat, in eene vergadering
van de afdeeling Haarlem en Omstreken der «Neder
landsche Maatschappij tot bevordering der Genees
kunst", door eenige leden mededeeling was gedaan
van verscheidene gevallen van vergiftiging, onder
welke twee met doodelijken afloop, die in den laat-
sten tijd voorgekomen waren door het gebruik van
Haarlemmer olie. De Redactie van het Maandblad
der Vereeniging tegen de kwakzalverij heeft den secre
taris van de afdeeling om ee dge nadere mededeelingen
ovsr de voorgekomen vergiftigingen verzocht. Het
haar toegezonden antwoord van dr. Van Linden v. d.
Heuvel! luidt in hoofdzaak als volgt:
«In de vorige maand practiseerde ik in een gezin,
waar plotseling 3 kinderen tegelijk door eene herige
