1885. N°. 11.
Zaterdag 24 Januari.
72sle jaargang.
Verkiezing van een lid van
den Gemeenteraad
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Landbouw en Veeteelt.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiün is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Den 9 Januari jl. is bij aanplakking ter openbare
kennis gebracht dat van het stembureau voor de
zijn ontvangen de processen-verbaal van inlevering en
opening der stembriefjes, welke stukken ter secretarie
voor een ieder ter inzage zijn nedergeiegd, terwijl al-
schriften daarvan aangeplakt zijn.
Uit het proces-verbaal van opening blijkt, dat van
de 955 geldig uitgebrachte stemmen op zich vereenigd
hebben de heeien
11. Ue JONGE Jz129
L. M Van CaMPEN117
en dat de overige stemmen verdeeld waren, zoodat
gekozen is de heer
91. JOXGïl Jz.
Goes, den 21 Januari 18S5.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
j. g. de wrrr hamer
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 23 Januari 1885.
Borsele. Verleden Woensdag werd alhier door den
dijkraad voor de waterkeering van het calamiteuse wa
terschap EllewoudsdijkBorsele eene vergadering ge
houden, die door 20 leden werd bijgewoond, na vooraf
de gewone jaarlijksche inspectie te hebben verricht.
In de eerste plaats nam de vergadering kennis van
de verleende goedkeuring op de omschrijving van oever-
werken vóór dijkpaal 60 van Ellewoudsdijk, behoudens
eene wenschelijk geachte wijziging.
Daarna ging de vergadering over tot de behandeling
van de voorgedragen omschrijvingen der nieuwe werken
aan de waterkeering voor het dienstjaar 1885/6.
De dijkraad besloot de raming voor Ellewoudsdijk
vasttestellen op 18284,89 en die voor Borsele op
f 8985,59, te zamen ten bedrage van 27270,48.
Op de loopende begrooting werd een post gebracht
voor de kosten van schatting der bénoodigde eigen
dommen voor den inlaagdijk te Ellewoudsdijk.
Ten slotte werd o. a. mededeeling gedaan van de
ingekomen verslagen van schatting der schotbare gron
den in bet waterschap Ellewoudsdijk en den polder
Borsele ten behoeve van het nieuwe dijkgeschot, aan
de waterkeering optebrengen. Uit die stukken bleek
dat de onzuivere opbrengst van Elbwnndsdijk, verdeeld
in 8 grondsoorten, is bepaald op 55596,01 Vz en die
van Borsele, waar de verschillende perceelen in 6 be
lastbare soorten zijn gesplitst, op een bedrag van
66929,45.
Hoedekenskerke. De gewone winter-visscherij ie
thans door de ingevallen vorst afgeloopen. Er kwam
nogal visch, maar de stormen en de zeehonden be
dierven veel aan de voordeelen, die de arbeiders anders
hadden kunnen behalen.
Wat na den brand te Ierseke hier algemeene zorg
verwekt is de toestand van onze brandspuit. Dinsdag
na Pinksteren werd zij, als gewoonlijk, in het werk
gesteld, maar onvoldoende bevonden en daarom naar
Middelburg gezonden ter reparatie. Reeds sedert ge-
ruimen tijd kwam zij vandaar terug, maar tot nogtoe
is er niets gedaan om het publiek zekerheid te geven,
dat men op hare diensten vertrouwen kan. Het aan
schaffen van een aantal blikken brandemmers doet
zelfs de vraag rijzen, of de zaak in orde is. Eene zuig
en perspomp moet van voldoende slangen voorzien zijn
om alle huizen te bereiken, en als zij dit niet vermag
behoort zij door een aanjager te worden gesteund.
Als er zooveel geld in de gemeentekas is als 't schijnt,
kan dat er ook nog wel af.
Bij kon. besluit zijn tot voorzitter en burgerlijke
leden en hunne plaatsvervangers in den militieraad voor
Zeeland voor de lichting der nationale militie van
1885 benoemdtot voori, W. A. graaf van Lynden, lid
der Prov. Statentöt zijn plaatsverv. mr. D A. Berdenis
Van Berlekom, lid der Prov. Staten; tot lid W. J.
Sprenger, weth. van Middelburg; tot zijn plaatsverv.
mr. A. P. Snouck Hurgronje, lid van den gemeenteraad
van Middelburg.
De Z.zeesche N.bode schrijft dd. 21 Jan. Naar
wij vernemen hebben de 7ierikzeesche- en Middel-
burgsche booten den dienst op Rotterdam gestaakt,
wegens ijsgang in Holland. De directie der Zeeuwsche
Spoorbootmaatschappij Bcbijnt dit ook te hebben ver
nomen, althans reeds morgen wordt het zoogenoemde
ijsgang-tarief (dubbel) ingevoerd, hoewel er op de
Zeeuwsche stroomen nog geen stukje ijs te zien is.
Leve bet isolement
De Haagsche correspondent van de Zutf. Ct.
schrijft omtrent de door de Regeering aangekondigde
herziening van de kiestabel: «De clericalen toonen zich
niet schielijk tevreden, en zullen zich misschien nog
zeer onvoldaan verklaren, omdat de Regeering niet
niet tevens eene voorafgaande censusverlaging heeft
toegezegd, maar algescheiden van de vraag, of het
Ministerie bij eenige meerdere pressie ook daartoe nog
niet te bewegen zal zijn, zoo valt het toch in het oog,
dat de concessie, welke nu is gedaan, reeds van groot;
beteekenis is. De clericalen gevoelen, dat de meerderheid,
welke zij thans bezitten, nog te gering is om vooral
op schoolwetgebied krasse eischen te stellen vooral
daar bij gewichtige stemmingen op de conservatieven
nog niet vast te rekenen valt en het is dus blijkbaar
hun streven, om eerst zoo spoedig mogelijk eene
grootere meerderheid te krijgen, en in eene herziening
van de kiestabel zien zij daartoe een geschikt middel.
Nu ben ik voor mij wel overtuigd, dat hun dit niet
mee zal vallen, omdat reeds de tegenwoordige districts-
verdeeling, ofschoon onder eene liberale Regeering aan
genomen, meer in hun voordeel dan hun nadeel is, en
bijv. eene indeeling in kleinere districten hun aantal afge
vaardigden zou verminderen, in plaats van vermeerderen.
Maar de hoofdorganen van de rechterzijde denken er
anders over en zien in nieuwe verknipping, vooral als
zij met censusverlaging gepaard gaat, voor hunne par
tijbelangen alle heil.
«Men mag dan ook gerust aannemen, dat het Mi
nisterie, nu het op dit punt toegeeft, voorloopig van
andere clericale eischen niet veel last zal hebben.
Zelfs op het gebied van de alles beheerschende school-
quaestie zullen zij voorloopig wel niet verder gaan
dan Heemskerk wil, teneinde later des te beter hun
slag te slaan. Het voorloopig verslag op Hoofdstuk V
(Binnenlandsche Zaken) is dan ook uiterst, kalm. Wel
wordt er zoo terloops gezegd, dat er verscheiden leden
waren, die er ernstig aan dachten eenige kweekscholen
af te schaffen en de normaallessen voor de helft op
te ruimen, maar men krijgt volstrekt niet den indruk,
dat het ernstig is gemeend, en de meerderheid zal
zich nog wel eens tweemaal bedenken, vóór zij op dit
oogenblik met dergelijke voorstellen, waarbij Heems
kerk zich niet zou kunnen neerleggen, voor den dag
komt."
De heer II. A. Van Beuningen te Utrecht is door
de directie van de Engelsche «Londen-Chatham-Pover
Spoorwegmaatschappij" in Londen aangesteld als haren
gedelegeerde, om de belangen dier Maatschappij op het
vaste land te behartigen.
Deze aanstelling staat in verband met de zich voort
durend uitbreidende en in belangrijkheid steeds toe
nemende betrekkingen dier Maatschappij met de spoor
wegen van het vaste land van Europa en is als zoo
danig niet van gewicht ontbloot De keuze is op den
heer Van Beuningen gevallen, wegens de veelzijdige
ervaring, door hem in belangrijke spoorwegbetrekkin
gen opgedaan, en is vooral daarom ook voor ons land
van beteekenis, omdat hierdoor de zekerheid wordt
verkregen, dat de belangen van Neerlands landbouw,
nijverheid en handel niet zullen worden uit het oog
verloren, bij de combinatiën, die de London Chatham-
Dover-spoorwegmpij. zal in het leven trachten te roepen,
om het vervoer van personen en goederen, van paarden
en vee van het vaste land van Europa, naar Engeland
en omgekeerd, meer en meer over hare lijnen te brengen.
V.D
Eiland Tolen. De bevolking van dit eiland bedroeg
op 1 Januari 1884 14305 inwoners. In 1884 zijn er
geboren 513 en overleden 370. In de verschillende
gemeenten hebben zich gevestigd 537 en zijn vertrok
ken 718 personen. De bevolking onderging dus in 1884
een vermindering van 38 en bedroeg op 1 Januari
1885 14267. Slechts 2 gemeenten, Tolen en Oud-
Vosmeer, gingen in bevolking vooruit, respectievelijk
met 58 en 7.
Het te heff. n hedrag der belasting in 1885 op
de ongebouwde eigendommen bedraagt voor de provin
cie Zuid-Holland f922.492,09; voor Noord-Brabant
f 6'92.380,73; voor Gelderland f 616 568,68: voor
Noord-Holland f610.600,72; voor Zeeland f474.680,14;
voor Utrecht f 309.320,71voor Friesland f714,951.83;
voorOverijsel f292.343,98; voor Groningen f486.786,12;
voor Drente f96.878,76; voor Limburg f305.699,06
voor het geheele Rijk f5.521.702,82.
Overplaatsing van officieren hier te lande bij het
leger in Nedorl.-Indië wordt, tot nader order, niet
meer verleend.
Blijkens 's heeren Schleyer's Weltspracheblatt
(Volapükablad) bedroeg op 1 Januari jl. het aantal
onderw, zers in de nieuwe wereldtaal (Volapiik) 112.
Door den Minister van waterstaat, handel en
nijverheid is bepaald, dat de dienst der rijtuigen met
coupé-lits en der slaapwagens tusschen Parijs en Amster
dam kan worden hervai.
De Minister van oorlog heelt bepaald dat bij
het 3e regiment infanterie na ultimo April 1885 van
de lichting 1884 niet meer dan 550 miliciens, het
militiekader daaronder begrepen, onder de wapenen
zullen worden gehouden.
De miliciens, voor het blijvend gedeelte aangowezen,
zullen op 15 September 1885 in het genot van onbe
paald verlof worden gesteld.
Men schrijft ons uit Amsterdam
Het aantal van hen, die zich hij de commissie voor
tijdelijke werkverschaffing aanmelden, neemt nog
steeds toe en bedraagt nu reeds duizenden, waar
van er een paar duizend zijn geplaatst. Wekelijks
wordt aan deze kolonie een tienduizend gulden uit
betaald. Het is een aardig gezicht de terreinen te be
zoeken, waar een broederlijke geest heerscht tusschen
al die ambachten en gelooven, waar slechts het spreek
woord wordt gehuldigdgelijke monniken, gelijke
kappen. De conversatieloods is een groote bijenkorf
gelijk, waar het bromt en gonst en krioelt, maar
alles in vrede en vriendschap toegaat. Dat er al het
mogelijke gedaan wordt om dén goeden geest te be
waren en ontevredenheid te weren, blijkt o. a. uit
het feit dat ook voor ververschingen gezorgd is, die
fabelachtig goedkoop gesteld zijn, b. v. een koin koffie
voor een cent, enz.
Voorloopig worden er nog slechts «parken" gemaakt,
een arbeid, waarvan het groote publiek eerst metter
tijd iets zal bespeuren.
Reeds is het seizoen een goed eind op streek en
tegen het voorjaar is er weer werk genoeg in 't ver
schiet, ook van gemeentewege.
In onzen gemeenteraad wordt tegenwoordig drnk
«gewerkt". Laat ik u eerst eens vertellen dat dit
vroede college weder nieuw bloed in de aderen heeft
gekregen en wel door de benoeming van een jeugdig,
liberaal Israëliet, mr. D. Josephus Jitta, president
van het Nederlandsch gymnastiekverbond.
Het jonge Amsterdam koestel t groote verwachtingen
van hem en eenige gymnastiek-vereenigingen brachten
den nieuwbenoemde eene ovatie, bestaande in een ge
zellige bijeenkomst, waar de heer Jitta in turn-kos-
tuum verscheen en hem als huldeblijk een wit marmeren
beeld, een athleet voorstellende, werd aangeboden.
Gaan wij nu zeiven een oogenblik naar den gemeen
teraad om even te luisteren wat daar zooal behandeld
werd. Voor heden vestig ik daartoe uwe aandacht op
de »munt"-quaestie. Dit gebouw, aan het Sophia-plein
gelegen, is een der meest typische gebouwen der stad.
In het midden der 17e eeuw werd de Regulierstoren
gebouwd en aan den voet daarvan een wachthuis
opgetrokken. Het een met het ander vormde een
harmonisch geheel, en de vele lots-wisselingen van
het voormalig wachthuis, waar zelfs een korte poos
nood-munt werd geslagen, waren niet in staat het
uit de rij onzer openbare gebouwen te doen verdwij
nen. Nu echter scheen het zijnen ondergang nabij.
Sinds geriiimen tijd tot logement en koffiehuis ver
huurd, heeft de gemeente ten vorigen jare de pacht
opgezegd, zonder dat men eigenlijk wist met welk
doel. Een oogenblik dacht men het gebouw te slechten
en alleen den toren te behouden, welk plan men
echter spoedig liet varen. Aangezien aan het gebouw
het recht van «vergunning" verbonden is, achtten
eenige raadsleden het best, het huis maar weer te
verhuren als logement en café, alias herberg en
koffiehuis.
Wel had het oudheidkundig genootschap een bod
voor de benedenverdieping, maar de zeldzame gelegen
heid der «vergunning", meenden de bedoelde heeren,
moest men niet ongebruikt laten voorbij gaan en er
een drankwinkel van maken, hetgeen echter heftige
tegenkanting ontmoette, als zijnde in strijd met den
geest der drankwet, welke is het aantal vergunningen
in te krimpen.
De tijden zijn wel veranderd. Vroeger richtte de
gemeente zelve logementen en koffiehuizen op zoo had
men de oude- en de nieuwe stadsherberg, en nog
fungeert de gemeente als tapster door de verhuring
van het tolhuis aan den overkant van het IJ. Er is
immers niets onoirbaars in? Het was zoo'n gezellig
zitje, in dat koffiehuis «de Munt" onder een kop
geurige Mokka op een zomerschen achtermiddag, of
wel bij een glaasje morgendrank iets vroeger, terwijl
als 't ware geheel Amsterdam daar voorbij trok. De
vroedschap heeft echter anders besloten, en we zullen
voortaan onze morgendrank en koffie maar elders
moeten gaan drinken. De Munt zal voor 35000
in den stijl worden opgebouwd en verhuurd voor
p.m. 3000, mits niet aan een koffiehuishouder of
restaurateur.
Bij de Ned. Herv. kerk waren zooals wij
reeds meldden op 1 Jan. 269 plaatsen vacant, of
17 minder dan op 1 Jan. 1884. Thans zijn nog slechts
8 candidaten beroepbaar en wel de heerenJ. C.
Ruys te AmsterdamJ. P. W. Gobius du Sart te
UtrechtJ. M. G. Hoog te VoorschotenH. Van den
Bijtel te WezepB. Wissink te ZeistC. Loeff te
Leeuwarden; W. Van der Beke Callenfels te Vlissingen
en W. J. Scherphuis te Appingedam.
Den lsten Februari zal de heer C. L. Van den
Broek, cand. te Heilo, zijne intrede doen en door den
heer C. Laan, predikant te Goes, bevestigd worden.
(Stand.)
Aan het kiescollege der Ned. Herv. gemeente
te Middelburg is medegedeeld, dat op het den 14den
Januari jl. gemaakte viertal de heer P. J. W. Klaar
hamer, predikant te Hilversum, ten onrechte geplaatst
werd, daar deze nog geen drie jaren predikant is,
alhoewel hij door eene vergissing op het grostal voor
komt. Den 28sten Januari e. k., wanneer het viertal
voor de vacature van den heer Koeh zal gcforrneeid
worden, zal tevens het vroeger gemaakte viertal voor
de vacature van den heer Abresch met é:n predikant
aangevuld worden, terwijl de beroeping in de laatst-
gemelde vacature 14 dagen wordt uitgesteld. (.V. (.t.)
Eene belangrijke wijziging in het synodaal regle
ment op de kerkeraden der Ned. Herv. gemeenten is
dezer dagen aan die kerketaden medegedeeld. Tot
dusver bleven bij predikantsvacatures de leden van den
kerkeraad aan, hoe lang, die vacature ook mocht duren.
Thans is besloten die bepaling aldus te lezen:
«In gemeenten van niet meer dan één predikant
blijft tijdens de vacature het personeel der kerkeraads-
leden onveranderd, tenzij de vacature twee jaren ge
duurd hebbe."
Uit bet jaarboekje voor de Christ. Geref. kerk
in ons land over 1884 blijkt, dat het aantal Christ.
Geref. gemeenten nu reeds bedraagt 371 met 295
predikanten, terwij! er nog 86 vacatures zijn. Er zijn
22 gemeenten die meer dan lOi'O leden tellen en 53
gemeenten met minder dan 100 leden. Het aantal
Christelijke scholen bedraagt 76, waarvan 34 een
jaarlijksche subsidie ontvangen van de Vereeniging
voor Gereformeerd schoolonderwijs. Hulpvereenigingen
88, Ger. Zondagschoolvereeniging «Jachin" Hulpver
eenigingen 37. Het aantal Chr. Jong dingsvereenigingen,
die onder toezicht staan van de kerkeraden der Chr.
Ger. gemeente of in betrekking staan tot de gemeente,
bedraagt 198. en dat der Chr Jongedochtersvereeni-
gingen 99. Er zijn 338 Zondagscholen, die bestuuiik
worden door leden of onder toezicht staan van o?
kerkeraden der Chr Ger. gemeenten, waarvan er weder
69 in betrekking staan tot de Zondagschoolvereeniging
«Jachin". Aan de Theol. school te Kampen zijn thans
verbonden 7 docenten en 1 leeraar, en zij telt daaren
boven 40 theologische en 39 literarische studenten.
De examens ter verkrijging van akten van be
kwaamheid voor huis-en schoolonderwijs in de nuttige
en in de fraaie handwerken voor meisjes, voor het
jaar 1885 zullen aanvangen op 2 Maart e. k., terwijl
de commissiën, met het afnemen dezer examens be
last, zitting zullen houden te Breda, 's-Gravenhage
en Leeuwarden.
In het laatste nommer van liet Volksblad wijst
mr. A. Kerdijk op een heugelijk feit. Op 29 Dhc. werd
er eene vergadering gehoud-n der «Vereeniging van
Roomsch-Katholieke hoofdonderwijzers in het bisdom
van Haarlem". Aan de orde was de vraag: «Is het af
schaffen van de onderwijzers-exam'ns in het belang
van het bijzonder onderwijs?" De inleider beantwoordde
die vraag ontkennend, en de vergadering verklaarde
zich met hem eenstemmig. Wel meende een der leden,
dat men bij afschaffing der examens gemakkelijker
over hulppersoneil beschikken zou, doch de vraag bf
dit lid wel eens met personeel te doen had gehad,
dat hij liever buiten de school dan er in mocht wen-
schen, deed hem van dit vermeende voordeel afzien".
Een ander, «lie 12 jaar in Belgie was werkzaam ge
weest, zon niet gaa-ne zqn stem geven tot afschaf
fing der staatsexamens".
Mr. A. Kerdijk ziet hier bevestigd wat hij steeds
had geloofd «dat de bijzondere onderwijzers der kerke
lijk gekleurde scholen vrij wat b-ter inzicht hebben,
waar het geldt de ware belangen der aan hen toever
trouwde jeugd, dan de drijvers hunner richting op
staatkundig gebied".
Gistermiddag te half twee hield de heer W. G.
Van der Wal, luitenant-paardenarts 2e klasse, in gar
nizoen te Haarlem, in het slot «Ostende" alhier eene
openbare voordracht, in gevolge opdracht van Z. E.
den Minister van Oorlog en in verband iuet diens voor
nemen tot het beproeven van den aankoop van inland-
sche paarden voor het leger.
De spreker, die Dinsdag te Middelburg was opge
treden, adviseerde ons om het verslag uit de Mirfrf.
Ct van Woensdag jl. overtenemen, aargezien hij toch
overal het zelfde behandelde; wij laten daarom hier
onder bedoeld verslag volgen
«De spreker die den thans in toepassing gebrachten
maatregel den Minister heeft voorgeslagen en door de
Maatschappij tot bevordering van landbouw en veeteelt
in Zeeland tot spreken in verschillende afd. der Maat
schappij was uitgenoodigd, gaf als doel zijner lezing
aan een algemeen schema te geven, waardoor de fokkerij
van paarden dienstig te maken is voor levering er
van aan het leger,
i De fokker moet, volgens spreker, naar een bepaald