1884. N°. 142.
Zaterdag 29 November.
71sle jaargang.
GOGSCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandao, Woensdao en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
GOES, 28 November 1884.
Te Middelburg zal een stoommeelfabriek wor
den opgericht. Grond, ter oppervlakte van plm. 32
Aren, is daarvoor van het gemeentebestuur in erf
pacht aangevraagd en wel een deel van het voor
handel en industrie gereserveerde terrein, gelegen aan
het kanaal door Walcheren nabij het station van den
spoorweg en met dit laatste door rails te verbinden.
Een der ondernemers, de heer jhr. M. J. De Marees
van Swinderen alhier, heeft het verzoek om afstand
van den grond ingediend.
In de heden gehouden zitting van den gemeenteraad
is door den Voorzitter mededeeling van het adres
gedaan.
In eene vergadering van kiezers te Gorinchem,
waarin de heer Keuchenius een afscheidswoord richtte
tot zijne kiezers, sprak hij ook over zijn opvolger.
Het Wag. Weekbl. deelt daaromtrent mede
«Hij wees eerstens op een open brief in '66 door
den heer Schimraelpenninck aan den heer Keuchenius
gericht, waarin hij dezen den banierdrager eener
revolutionaire fractie noemde, en waarover de heer
Groen baron S. zeer heeit terechtgewezen..
«In de tweede plaats wees de spreker op de on-
noodige aanvaarding der betrekking van administra
teur van 't Kroondomein, waarvoor de heer S. zijn
zetel in de Kamer prijsgaf.
«Ten derde stond de heer K. stil bij den open brief
door den heer S. bij de voornoemde gelegenheid aan
aan zijne vroegere kiezers te Hilversum gericht, en
waarin hij, weder onnoodig, vertelde de conservatieve
koloniale politiek voor te staan.
Ten slotte deelde de heer K. mede, dat de heer S.,
door zijn invloed in de hofkringen, de grootste oorzaak
was geweest, dat de heer Otto Van Rees door
diens vriend Van de Putte dan drager bij uitnemendheid
der liberale politiek genoemd Gouverneur-Generaal
van Indië werd.
Na deze inlichtingen liet het grootste deel der aan
wezigen den heer Schimmelpenninck los.
Het W. IV. zegt dat het er veel van heeft of de
heer Keachenius thans aan den heer Schimmelpenninck
betaald wilde zetten wat deze toen heeft onderwonden
te doen. Hij duidt het den heer K. vooral kwalijk dat
hij zulke dingen achter den rug van den heer S. zegt.
Voor dezen blik achter de sehermen zijn wij hit
W. W. erkentelijk. ArnhCt.)
Bij wetsontwerp is aan de Tweede Kamer de
bekrachtiging gevraagd van den onderhandschen verkoop
door den Staat van een stuk grond te Bergen-op-Zoom,
aan die gemeente voor den bouw eener hoogere bur
gerschool met gymnastiekgebouw en concierge-woning,
welke gebouwen kosteloos aan het Rijk zullen worden
afgestaan ten behoeve van het middelbaar onderwijs.
De koopprijs bedraagt ƒ8580.
Het bericht in de meeste bladen omtrent den
uitslag der overweging, in de afdeelingen der Tweede
Kamer, van de vraag, of de Regeering zal worden
uitgenoodigd om credietwetten voor de Staatsbegroo-
ting in te dienen, is onjuist.
De waarheid is deze.
De groote meerderheid was van oordeel, dat het
niet wel doenlijk zou wezen om vóór 1 Januari be
hoorlijk met den Begrootingsarbeid, in al zijn schrif
telijke en mondelinge phasen, gereed te komen. Slechts
een kleine minderheid (zijn wij wel ingelicht; één
afdeeling) meende, dat met inspanning van krachten
en bij het betrachten van zelfbeperking, althans een
groot gedeelte nog tijdig zou kunnen afgedaan worden.
De conclusie was, dat vanwege de Kamer geen
directe uitnoodiging tot het Kabinet zal worden ge
richt om credietwetten in te dienen; maar dat men,
het gevoelen der afdeelingen aan de Regeering mede-
deelende, haar het initiatief wil laten om, mocht zij
dit noodig en gewenscht achten, jn den geest der
groote meerderheid van de Kamer te handelen.
Dagbl
De heeren Schaepman, Van Delden, Beelaerts
van Blokland, Van Blom en Rutgers van Rozenburg
zijn gekozen tot rapporteurs over de definitieve voor
dracht tot wijziging der Grondwet betreffende de Troon
opvolging tijdens het Regentschap.
Tot rapporteurs over de Indische begrooting zijn
benoemd de heeren Van Gennep, Van der Hoeven,
Roëll, Van Blom en W. Van Dedem, en over het
voorstel-Van Dedem, regelende de Indische- en Neder-
landsche financiën dezelfde heeren, doch in plaats van
den heer Van Dedem de heer Van der Loeff.
De begrooting van het domeinfonds voor 4885
is geraamd op ƒ410.000. De verkoop der domeinen
van de voormalige dotatie van wijlen Z. K. H. Prins
Frederik is begonnen, en zal, naarmate de pachten
ten einde loopen, geleidelijk worden voortgezet zonder
door gelijktijdig aanbod van te groote partijen de
prijzen te drukken.
De afdamming van «het Slaak" is tot stand gebracht,
en de dam nadert zijn voltooiing.
De thans te Bergen-op-Zoom en Delfzijl in uitvoering
zijnde slechtingen zijn de laatste ontmantelingswerken
van eenige beteekenis en zullen waarschijnlijk in 4885
voltooid worden. Hier en daar kunnen echter nog
kleine werken noodig zijn tot verbetering van den
aanleg der geslechte vestinggronden.
Gisteren is te 's-Hage overleden de heer jhr.
F. G. E. Merkes van Gendt, lid der Eerste Kamer
van de Staten-Generaal, tot wulke betrekking hij den
17den Juni 1879 door de Prov. Staten van Zuid-
Holland werd gekozen, nadat hij jaren lang het lid
maatschap van die Staten had bekleed.
De liberale richting toegedaan, behandelde de heer
Merkes in het hooge staatslichaam bij voorkeur mili
taire onderwerpen in overeenstemming met zijne vroe
gere loopbaan. In verschillende betrekkingen, die hij
bekleedde, was hij zeer gezien.
Geboren den lOden November 1831, had de over
ledene den leeftijd van slechts 53 jaren bereikt. Eene
zeer hevige aandoening der ademhatings-organen ont
rukte hem binnen weinige dagen aan zijne familie en
aan de maatschappij.
De koninkl. familie is Woensdagochtend uit
de residentie naar het Loo vertrokken.
Aan de Regeering zijn, ter plaatsing in 's Rijks
Ethnograpisch Museum te Leiden, geschonken door de
Britsch-Indische commissie der Amsterdamsche tentoon
stelling een aantal modellen van landbouwwerktuigen
uit het Noordwesten van Britsch-InJië, geëxposeerd
geweest in de desbetreffende afdeeling der genoemde
tentoonstelling.
De heeren Burger, Epkema, De Loos en Post"
humus, directeuren van hoogere burgerscholen, zijn
door den heer dr. A. T. Van Aken uitgenoodigd tot
het organiseeren, ten behoeve der tentoonstelling te
Antwerpen, eener collectieve verzameling hulpmiddelen
bij het onderwijs aan onze hoogere burgerscholen in
gebruik. Zij hebben die opdracht aanvaard, en achten
het wenschelijk o. a. in te zenden:
4o. Instrumenten voor natuur- en scheikunde en
cosmographie, die weinig bekend zijn en door doelma
tigheid of oorspronkelijkheid uitmunten.
2o. Hulpmiddelen op het gebied van natuurlijke
historie, die niet in den handel voorkomen.
Collectiën van planten, dieren of mineralen, door
leerlingen bij elkaar gebracht, zouden ook hier op
hare plaats zijn.
3o. Eigen gemaakte kaarten of andere hulpmiddelen
voor het onderwijs in de geschiedenis en aardrijkskunde
4o. Hulpmiddelen bij het onderwijs in de wiskunde
en in het rechlijnig teekenen, die niet in den handel
voorkomen.
5o. Pleistermodellen, belangrijke collectiën van tee
kenvoorbeelden enz. voor het handteekenen.
6o. Alle boeken en atlassen, die door de leerlingen
worden gebruikt.
7o. De programma's van den loopenden cursus,
modellen van maandrapporten, catalogussen van school
bibliotheken, enz.
8o. Een overzicht over den toestand van ons middel
baar onderwijs, meer bepaaldelijk wat de hoogere
burgerscholen betreft.
Hoedekenskerke. Gedurende bijna geheel de maand
November hebben een betrekkelijk groot aantal jon
gens, die eigenlijk op school thuis behoorden, hun leer
tijd op straat doorgebracht, misschien op eene voor hen
aangename, maar zooals hun later blijken zal, minder
nuttige wijze. Van dat schoolverzuim zijn zij zeiven
de schuld niet. Zij moeten zoolang in den landbouw
blijven werken, als er voor hen nog iets te verdienen
valt, en als dan de maand, die toch aan schoolgeld
moet worden betaald, eenmaal is ingetreden, vinden
de ouders 't voordeeliger, maar tot de volgende maand
te wachten. Zij begrijpen niet, dat die verloren tijd
later wel kan worden maar niet altijd wordt ingehaald.
Van dat inhalen komt in den regel niet veel, zooals
ook nu weer blijkt, daar de herhalingsschool slechts
door éen leerling wordt bezocht.
'tls gemakkelijk voor een gemeentebestuur, den hoof-
delijken omslag optedrijven, verordeningen op school
geld als anderszins te maken, maar de opgebrachte
lasten verstandig te besteden is nog iets anders. Er
is tegenwoordig geen gebrek, ook niet in de eerste
toekomst, aan lichamelijke, maar des te meer aan ver
standelijke krachten.
Kolijusploat. Woensdagavond werd alhier door het
departement Noord-Beveland der Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen de feestvergadering gehouden ter
herdenking van het honderdjarig bestaan der Maat
schappij. Een talrijke opkomst, ondanks het minder
gunstige weder, bewees de sympathie der leden.
De zaal was smaakvol door eenige jonge dochters
dezer gemeente m.t groen en biuemen versierd, en
het portret van den stichter der groote Maatschappij
prijkte met een schoonen krans.
De voorzitter opende met een gepast en krachtig
woord de vergadering, en nadat de zangvereeniging
«Noord-Beveland", onder directie van den heer A. T. C.
Swenne, haar «Feestlied" had ten gehoore gebracht,
trad de heer Zaalberg van Zieriksee als redenaar op.
Het eerste gedeelte zijner rede noemde hijafdrukken
van indrukken, en wel van die indrukken, welke
spreker in zoo ruime mate te Amsterdam bij de laatst
gehouden algemeene vergadering ontvangen had De
geschiedenis van de wording der Maatschappij, haar
doel, eerst bekrompen en eng, later al ruimer en
breeder, wat zij gew:ocht had en nog werkt op het
gebied van onderwijs en zedelijkheid passeerden de
revue, terwijl de spreker eindigde met wat de nieuwe
eeuw van de jubelarisse te hopen en te wachten heeft.
Na de pauze volgde eene keurige bijdrage van den
heer J. F. Van Grasstek, getiteld: «Bij de wieg van
het kind eens armen" van Jan Van Beers.
De geestige, hoewel hier en daar wat al te realis
tische marineschets van Werumeus Buning «Mottige
Janus", door den heer Zaalberg voorgedragen, bracht
vaak de lachspieren der bezoekers in beweging. In
recht genoegelijke, feestelijke stemming bracht men
nog eenige uren door, tot eindelijk de Vooiziiter de
vergadering sloot onder dankzegging aan de heeren
Zaalberg en Van Grasstek en het zanggezelschap dat
zich vaak had doen hooren.
Uit de mededeelingen van den Secretaris op dien
avond blijkt, dat dit departement in October 1842
is opgericht, dat de eerste vergadering den 31 Oct.
1842 werd gehouden en het aantal leden toen 30
bedroeg. Van deze heeren zijn nog 4 in leven, van
welke één, de heer J. Vink, in de zaal tegenwoordig
was.
In een niet druk bezochte bijeenkomst met ds»m*=
der leden van het departement "Vlissingen der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen, Dinsdag gehouden,
vervulde de heer dr. A. R. Soetbrood Piccardt uit Goos
de spreekbeurt, waarbij hij tevens het eeuwfeest der
Maatschappij herdacht.
Te Kolijnsplaat is door de heeren mr. L. A.
Bybau, Van Grasstek, J. Vermeulen en L A. Vink
eene commissie gevormd tot het inzamelen van gel
den, om den kinderen met het Sint Nicolaasfeest
een prettigen dag te bezorgen, 't Is te hopen dat zij
in hun pogen mogen slagen 1 (M. Cf.)
Het Rott. Nieuwsblad schrijft het volgende
«De verzending van oesters naar het buitenland is
thans in vollen gang. Verschillende kweekers, die tot
nogtoe niet geneigd waren tot den in verhouding van
vroegere jaren zeer lagen prijs af te geven, zien zich
genoodzaakt hunne afwachtende houding te laten varen,
en trachten thans hun product van de hand te doen.
De prijzen gaan van daar dan ook steeds achteruit en
het laat zich aanzien dat ook de uitkomsten van dit
seizoen niet zullen beantwoorden aan de verwachting, die
men aanvankelijk meende er van te mogen koesteren."
Bevorderd tot kapitein bij het O.-I. leger dhr.
P. Hoogesteger, geboren te Nisse.
In den Volksraad der Zuidafrikaansclie republiek
is aan onzen landgenoot den heer Oekerse o. a. met
groote meerderheid concessie verleend voor het oprichten
eener leerlooierij, zadelmakerij, schoen- en laarzenma
kerij enz., kortom voor een fabriek ter bereiding van
leêr en vervaardiging van alles wat uit leêr kan worden
gemaakt.
Men schrijft ons uit Amsterdam
Er is nog een verschil tussclien slechte tijden en
dure tijden, zeide professor N. G. Pierson onlangs in
zijne voordracht in de Unie over «Voortbrenging en
Volkswelvaart". Slechte tijden zijn het, die we thans
belevenvele levensmiddelen zijn echter in prijs ver
minderd, zoodat van dure tijden geen sprake kan zijn.
Toch wordt er bitter geklaagd, en met reden. Vol
gens den hoogleeraar is dit toe te schrijven niet aan
overproductie, zooals velen beweren, maar aan produc
tie in eene verkeerde richting. Om dit te bewijzen
noemde spr. drie voorbeelden: lo. de enorme suiker
productie, 2o. de snelle ontwikkeling van het spoor
wezen en de scheepvaart, en 3o. de groote graanuit-
voer uit Amerika.
Welken invloed de suikerproductie op den handel
uitoefende, heeft zooeven de zaak der Ned. Indische
Handelsbank bewezen. Voornamelijk de beetwortel-
suiker-fabricage is de oorzaak van de enorme daling
in de suikerprijzen. In 1820 noemde Gijsbert Karei
Van Hogendorp de beetwortelsuiker een «ellendig sur
rogaat van Fransche revolutionaire vinding". De groote
staatsman heeft zeker niet kunnen vermoeden welk
eene verbazende vlucht dat «surrogaat" zou nemen,
en van welk een invloed het zou Wbzen op de wereld
markt
En nu de uitbreiding van het spoorwegnet. In
1875 besloeg dit over de geheele aarde eene lengte
van 300,000 kilometer. Sedert dien tijd is er de
helft bij gekomen. Rekent men nu 1 kilometer spoor
weg op ƒ140,000, dan verkrijgt men een cijfer van
21 milliard, een kapitaal dat veel te snel is besteed.
Het aantal stoomschepen vermeerderde in tien ja
ren met lOpercent, eu in de jongstverloopen 3 jaren
evenveel als in tien jaren te voren.
De verbazende graanuitvoer uit Amerika voerde
ook enorme sommen in eene bepaalde richting.
Men bad hier alzoo te doen, niet met overproductie
maar met productie in eene verkeerde lichting, daar
van de aangewende kapitalen veel meer en veel lan
ger geprofiteerd had kunnen worden.
Wij herhalen 's heeren Pierson's woorden, dat het
slechte tijden zijn die wij beleven. Catastrophes van
grooteren en kleineren aard hebben hier af en toe
plaats; het vei trouwen is dan ook belangrijk geschokt.
Handelshuizen gaan te gronde, patroons er van door;
bedienden loopen weg met min of meer belangrijke
sommen. De kassier van het huis Rafael is, zooals
ge weet, «gepakt", en wel te Havre, nadat hij de
onvoorzichtigheid of de brutaliteit gehad had een brief
naar huis te schrijven, die natuurlijk werd onderschept,
waarop zijne arrestatie volgde. Zeventien jaren had
de man zijn patroon gediend en genoot een onbeperkt
vertrouwen. De heer Rafael, die zeer rijk is, betaalt
alles men weet dat de ontrouwe dienaar een paar
ton meenam en wenschte de zaak niet eens ver
volgd te hebben, hetgeen echter bijna onmogelijk is,
wanneer zij reeds in handen van den officier van justitie
berust. Evenals altijd zeggen de menschen ook nu weer,
dat ze het wel hadden zi. n aankomen, en worden de
ondeugden van den kassier in het scherpste licht ge
plaatst. Hij was, zegt men, een modepop, een ver
kwister, hield er diverse maintenées op na en gooide
het geld met handen vol weg.
-wie zat uitmanen or dat alles waar is Het zou
er ook weinig toe doen; maar indien men dat alles
wist, waarom dan niet van te voren gewaarschuwd
Maar zoo gaat het. Geraakt iemand in 't ongeluk,
dan zeggen de vriendenware hij maar bij mij ge
komen, ik had hem wel geholpen (f). Gaat er een
met het geld van zijn patroon op den loop, dan heet
het: ik heb het wel zien aankomen!
Een commissionair in diamanten is eveneens in
Havre gearresteerd. Minder gelukkig was men met
het opsporen van den bediende van het huis Tjeenk,
die zich met een bedrag van vijftigduizend gulden
verwijderde.
Gelukkig zijn de menschen en de firma's, die zulke
verliezen kunnen lijden. Gelukkig dat de reputatie van
«het rijke Holland" nog geen parodie geworden is
dat heeft o. a. de leening der Indische landbouwmaat-
schappij getoond, die de N. I. Handelsbank moest
redden. In twee dagen werd de leening voor het be-
noodigde bedrag, d. i. negen millioen, volteekend. Het
gerucht liep dat Z. M. de Koning voor een zeer aan
zienlijk bedrag zou hebben ingeschreven. Ook de Holl.
spoorweg-maatschappij schreef voor een ton in, een
bewijs dat het haar wel naar den vleesehe gaat.
Ook moet zij eene nieuw op te richten directe
stoomvaart-lijn van Amsterdam op Londen krachtig
steunen. Geld zit er dus genoeg; jammer, dat niet
iedereen daarvan kan profiteeren, zoodat wij ook hier
productie hebben in zekeren zin in eene verkeerde
richting. Het groote sociale vraagstuk zal wel altijd
blijven eene meer gelijkmatige verdeeling van kapitaal
en arbeid, beide meer geëvenredigd aan de algemeene
draagkracht.
Het sociale terrein moet genivelleerd worden maar
hoe Zeker niet op de onbesuisde manier van een
Domela Nieuwenhuis, die met zijne rede over de wer
keloosheid wel vele nieuwsgierigen heeft gelokt, maar
de sociale quaestie geen stap nader tot de oplossing
heeft gebracht. Alweder klonken de holle phrasen als
«er wordt meer gedaan voor het dier dan voor den
mensch" want het eerste beschermt men een ar
gument, dat de wederlegging eigenlijk niet waard is.
Reeds heb ik uwe aandacht er op gevestigd dat
«geld maken" de leus van den dag is en het krediet,
die machtige hefboom van den handel, gaandeweg op
den achtergrond treedt. Het is waar, de verbruikers
profiteeren er van, want tal van zaken van dagelijksch
gebruik zijn goedkooper geworden. Wie dus steeds
kan zorgen voor «boter bij de visch", kan zijne be
zuinigingen maken.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
Gisteravond had ia de zaal der sociëteit V. O. V.
de soirée plaats, die door eenige dames en heeren werd
gegeven ten voordeele van het aanstaande St. Nicolaas
feest voor onvermogende kinderen. Reeds kort na den
aanvang kregen wij de onaangename gewaarwording
van eene onvoorzichtige belofte te hebben gedaan en
die gewaarwording werd er niet minder op, naarmate
het programma ten einde liep. Wij hebben ons name
lijk laten bepraten om alle kritiek bij ons verslag