1884 N°. 140.
Dinsdag 25 November.
71ste jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
C01IR4W.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Den Haag, 22 Nov. De Kamer is om." Zoo luidt
sedert 11 November het klokgebrom en zoo roffelt in
het clericale kamp in al de gelederen de «groote trom",
en daarom moeten wij het wel voor zeker aannemen.
Is dan ook 44 niet meer dan 42? Heeft de natie niet
met beslistheid uitspraak gedaan en het «liberalisme"
tegelijk met de «liberalisten" van uit Neêrlands beem-
dem weggevaagd? Heeft de geestelijkheid niet het
bewijs geleverd hoe zij de hoofden en harten van het
getrouwe volk, hetzij de Gideon's-bende of het Pause
lijke hulpleger, weet te beheersehen en te bezielen, om
toch het lieve Vaderland en de gezegende constitutio-
neele instellingen en de ware vrijheid en de confessio-
neele school, de evenredigheid in de financiën en wat
niet al meer te redden en te beschermen tegen den
overmoed van het pays légal
Vraag niet wat liet einde van het spel zal zijnlet
niet op den na 11 November reeds dadelijk ingetreden
toestand van spanning, verwijten en onderlinge kastij
ding sluit het oog voor het christelijk oordeel van De
Standaard over Heemskerkga stilzwijgend voorbij het
gekijf, met verbeten woede tot grondslag, tusschen Tijd
en Standaard, tusschen deze en het Wagen. Weekblad,
tusschen Tijd en Dagbltusschen Standaard en idem
bemerk toch niets van wat in Almeloo en Gorkum
zoo al bedisteld werdt, en hoe ook daar de trouwe
bondgenooten onderling veel verkroppen en bekuipen
en de kiezers inderdaad slechts als stemvee opdrijven
neen, denk dat alles geheel weg, want zij het dan in
Godes naam met slechts éene stem meerderheid, zege
vierend kan toch uitgebazuind worden: sde Kamer
is om
Maar toch zouden wij het verbonden leger met zijne
vernagelde of nog bruikbare kanonnen ernstig aanraden
niet al te optimistisch, en zeer zeker niet al te over
moedig te zijn en den bevelhebbers wel willen toeroe
pen: overweegt de geuite twijfeling van den president
der Eerste Kamer, of door den uitslag der verkiezingen
de politieke atmosfeer wel «gezuiverd" is; en of
schoon door u bejegend met hilariteit of interruptie,
denk niet te licht over de beteekenis en da nawerking
van het eerlijke woord van een oud, maar niet ver
ouderd, eerlijk en ondervindingrijk man, van den nestor
der Tweede Kamer, die naast zijne ernstige waarschu
wing tegen de inmenging der kerkelijke partijen op
staatkundig gebied, als zijne diepe overtuiging uitsprak
«dat de groote meerderheid van het Nederlandsche
volk, mocht daarvoor ooit vrees bestaan, nimmer zal
dulden dat de hiërarchie, van welke der groote afdee-
lingen van de christelijke kerk dan ook, ooit het hoog
gezag van den burgerstaat overscbaduwe".
En wij zouden er ook nog willen bijvoegen de
vraagwelke zedelijke overwinning hebt gij behaald
welke was de moreele atmosfeer, waarin gij u sedert
de ontbinding en tijdens de verkiezingen hebt bewo
gen en welke lasteringen zijn niet door u, wetende
dat het laster was, en dus met voorbedachten rade,
verspreid om tot zelfs het karakter der leden of
voorstanders van do liberale partij bij de kiezers ver
dacht en gehaat te maken
Maar wat nood? het stichtelijk werk is bekroond
met éene stem meerderheid (althans wanneer Almeloo
niet som" gaat) is de Kamer som".
En zoo is dan de Tweede Kamer bereids gecon
stitueerd. Op de niets zeggende Troonrede conci
pieerden hare afdeelingen een niets zeggend antwoord,
waarover wellicht bij de behandeling op Maandag eene
woordenwisseling kan ontstaan, vermits het in zoo
ver geen bloote weerklank op de Troonrede is, omdat
met name herinnerd wordt aan de in September ge
dane toezegging of aankondiging tot het indienen van
voorstellen tot Grondwetsherziening, over welker tij
digheid en al of niet noodzakelijkheid de nu vereende
groepen het geheel oneens zijn.
Maar eilacie, de Regeering wacht zelve ook op
zien komenzij zit tusschen die 44 en 42, of straks
misschien 43 en 43, wonderlijk in de klem. Dat is
ten overvloede duidelijk gebleken bij het korte adres
debat in de Eerste Kamer.
Men weet dat de heer Heemskerk bij uitnemendheid
de kunst verstaat al sprekende niets te zeggen, en al
antwoordende niets op te lossenmaar inderdaad, van
zijn standpunt, dat wil zeggen van het standpunt om
tusschen de partijen heen te zeilen en dan eens rechts
dan weder links te laveeren, kon hij geen ander ant
woord geven dan wat hij gaf. Elk ander Ministerie
toch, zich bewust van eigen politieke waardigheid,
doordrongen van het besef dat het ten minste meerdere
stabiliteit, meer houvast, meer steun noodig heeft dan
misschien éene stem rechts of links zou inzien dat
het met lamheid geslagen was; dat het uit een poli
tiek oogpunt tot werkeloosheid gedoemd zou zijn en
dus ten 's lands nutte niets meer kan uitrichten, wilde
het niet worden de smadelijke speelbal van overmoedige
eischen, om te eindigen met een «smadelijken val"
gelijk de heer V. d Putte het voorspelde als het
niet kleur bekende. In dat opzicht echter rekende die
afgevaardigde buiten den heer Heemskerk om en het
ou te verwonderen zijn als hij er niet reeds een
voorgevoel van had bij het doen zijner vragen. Heems
kerk ziet zeer goed de benarde positie van het Kabinet
in. Daargelaten de reeds rondgaande lijstjes van een
clericaal Ministerie (de drie conservatieven in den lande,
die volgens het Dagblad op dit oogenblik den poli
tieleen toestand beheerschen, worden daarbij geheel
over het hoofd gezien als van nul en geener waarde),
beseft hij volkomen dat hij nog veel zwakker staat
dan tot dusver, omdat hij nu meer nog dan toen te
rekenen heeft met clericale voorwaarden. Maar daar
om ook is kleur hekennen, is elke rondborstige ver
klaring voor hem verboden waar. En daarom antwoordt
hijEr is immers tot heden nog van geene vijandig
heid te mijwaarts gebleken. Over wat de naaste toe
komst kan geven, laat ik mij liever niet uit; met
andere woorden: die dan leeft die dan zorgt, geen
ellende vóór den tijd.
Welnu, er zit dan ook voor ons niets anders op
dan wachten, afwachten wat de dag van morgen ons
brengen zal. Maar dit kan veilig voorspeld worden
dat stilstand, politieke apathi", stremming en belem
mering van eeno gezonde ontwikkeling van ons Staats
leven, ook op economisch gebied, het onafwijsbaar
gevolg zal zijn van den tegenwoordigen toestand.
GOES, 24 November 1884.
Nu de meerderheid in de Kamer van de linker-
naar de rechterzijde is verplaatst, is liet van nog meer
belang dan vroeger nategaan, wat de voornaamste le
den der clericale partij zooal nuttig en noodig achten.
Wij willen daarom met een enkel woord de aandacht
vestigen op eene brochure van dr. Schaepman, waarin
hij zijne denkbeelden ontwikkelt over het vraagstuk
der grondwetsherziening, en o. a. ten opzichte van
het onderwijs wil, dat de grondwet het recht der
bijzondere school onbewimpeld erkent en tevens de
inmenging der staatsmacht, daar waar zij niet vol
strekt noodig is, volstrekt onmogelijk maakt. De
schrijver zou daarom wenschen, dat het onderwijs ge
heel vrij was en dat uit de openbare kas alleen die
scholen geheel of gedeeltelijk werden bekostigd, die
of geheel voor het onderwijs van minvermogenden
dienen, of voor minvermogenden toegankelijk zijn. Bij
de laatste zou het bedrag der door de openbare kas
te dragen kosten dan worden geregeld in verhouding
tot het getal minvermogende kinderen, die de school
bezoeken. Voorts zouden vereenigingen, die liet stichten,
onderhouden en bestieren van scholen ten doel hebben,
optreden als rechtspersoon zonder erkenning door den
Koning of de wet en van belasting vrijgesteld blijven.
Als overgangsbepalingen zouden worden vastgesteld
dat binnen den tijd van drie jaren langs eene traps
gewijze vermindering de bijdragen, zoo vaste als tij
delijke, uit de rijkskas in de kosten van het lager
onderwijs verstrekt, ophouden, na welken termijn tevens
het staatstoezicht zal eindigen
dat binnen tien jaren de kosten der scholen voor
1. o. niet langer worden gedragen door de gemeenten
(behalve die voor minvermogenden) en dat na dien
tijd de plaatselijke schooleommissiën worden opgeheven
dat bij de afkondiging der wet do examens voor
hulp- en hoofdonderwijzers worden afgeschaft en de
normaalscholen en normaallessen, van overheidswege
ingesteld, ophouden te bestaan; en
dat de wachtgelden, pensioenen enz., uit die bepa
ling voortvloeiende, door de wet worden geregel!.
Volgens de meening van dr. S. zal dus in de toe
komst de school geheel aan de zorgen van den Staat
worden onttrokken en uitsluitend zijn overgelaten aan
den wil der ouders. Nog daargelaten, dat op die wijze
meer dan ooit het sectarisch-onderwijs in de hand
zal worden gewerkt en daarmede de sectehaat met
verjongde kracht bij het jonge Nederland zal worden
aangekweekt, mag met recht de vraag gesteld worden
of dr. S. zoo uitsluitend een Kamergeleerde is en
zoo weinig practisch inzicht heeft in den werkelijken
toestand, die vooral op het platteland ten opzichte
van het onderwijs bestaat, dat hij in gemoede de
overtuiging is toegedaan, dat de volksontwikkeling,
waarnaar toch ieder weldenkende moet streven, op
die wijze zal worden bevorderd
Wanneer wij toch nagaan, hoe thans, nil de Staat
tot de ouders zegt: «ziehier de scholen en de onder
wijzers, zendt uwe kinderen daarheen en wij zullen ze
onderwijzen", zoo tal van ouders op verschillende tijden
hunne kinderen terughouden om ze eenigen arbeid te
doen verrichten, waarvan de opbrengst niet dringend
in het huishouden wordt gevorderd dan behoeft het
geen betoog, dat het schoolbezoek in niet geringe, mate
zal achteruitgaan, wanneer die ouders zelf moeten
zorgdragen voor schoolbouw, leermiddelen, onderwij
zend personeel enz.
Wat voorts te denken van het gehalte der onder
wijzers, wanneer alle examens en alle toezicht zullen
opgehouden hebben te bestaan? Wij zullen dan weder
tot den ouden tijd tenigkeeren, waarin een ieder zich
kon opwerpen als «onderwijzer van de jeugd", en toch
zijn dit beginselen van een man, die behoort tot de
partij, die «de ware vooruitgang" wil.
Het is inderdaad onbegrijpelijk, hoe in het brein
van een zoo kundig man een dergelijk ontwerp zich
heeft kunnen ontwikkelenen toch verdient het in
hooge mate onze aandacht, omdat het niet mag be
schouwd worden als eene hallucinatie, in het hoofd
van den eerste den beste opgekomen, maar omdat
het de beginselen geldt van een man, wiens naam
reeds genoemd wordt, wanneer er sprake is van een
ministerie uit de rechterzijde.
Wij kunnen het dan ook niet anders beschouwen
dan als een zeker middel om, evenals in België onlangs
is geschied, het onderwijs der geestelijkheid in handen
te spelen.
Moge het der liberale partij gegeven zijn tegen
dergelijken overmoed te waken
De Koning ontving Vrijdagavond de commissie
uit de Eerste Kamer, belast met de aanbieding van
het adres van antwoord op de Troonrede. Z. M. gaf
daarop het volgend wederantwoordMijne Heeren
Het is mij aangenaam de betuiging te ontvangen van
de belangstelling van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal in 's lands zaken, en ik verzoek u, Mijne
Heeren, aan de Kamer Mijnen dank over te brengen
voor haar adres van antwoord.
Ook de Indische Begrooting voor 1885 is thans
weer ingediend. Deze is echter eenigszins gewijzigd.
Voor aanbouw van een zeestoomschip voor de Gouverne
mentsmarine, eenige kleine gewestelijke vaartuigen en
een nieuw schroefstoomschip 4e kl. is 881000 uit
getrokken; voor uitgaven in verband met het over
nemen van belastingen ter oostkust van Sumatra en
een overeenkomst met den Sultan en de Rijksgrooten
van Siak over eenige belastingen in eigenlijk Siak
over en hun rechten op de onderhoorigheden 115375
voor reorganisatie van het bestuur in Madoera ƒ84000,
en voor bevloeiingswerken I5000ümeer. Daarentegen
zijn ook de middelen ƒ761479 hooger geraamd.
Het tekort, dat in September ƒ1257101 bedroeg,
is nu begroot op ƒ1459228.
Onder de bij de Tweede kamer ingediende wets
ontwerpen behooren
een tot regeling van de Staatsloterij
twee tot verhonging en uitbreiding van het in art.
1, no. 1, der wet van 13 Mei 1859 bedoelde recht
van overgang en van het zegelrecht op effecten.
Naar men verneemt zullen de afdeelingen der
Tweede Kamer de vraag overwegen, of de Regeering
zal worden uitgenoodigd crediet-wetten voor de Staats-
begrooting in te dienen.
Van de verschillende ingediende wetsontwerpen zal
het eerst dat tot wijziging van art. 198 der Grondwet
worden onderzocht.
De anti-revolutionaire Kamerleden hebben zich
opnieuw tot eene politieke club vereenigd op de basis
van het bekende program. Alle door het Centraal
Comité bij eerste stemming aanbevolen leden zijn tot
deze club toegetreden. Het bureau van deze club be
staat uit den heer baron Van Wassenaer van Catwijck
als president, en de heeren jhr. De Savornin Lohman
en Van der Hoop als secretarissen.
{Stand.)
De heer De Bruyn Kops heeft het mandaat als
Uil der Tweede Kamer voor Alkmaar aangenomen.
Door de algenoeene kiesvereenigir.g te Enschede
is tot candidaat voor de Tweede Kamer gekozen de
heer mr. A. Van Laer.
De katholieke vereeniging «Recht voor Allen" te
Oldenzaal stelde den heer J. Van Alpen, die ook de
candidaat der anti-revolutionairen is.
De centrale kiesvereeniging «Nederland en
Oranje" iu het hoofdkiesdislrict Gorinchem heeft in
eene vergadering, welke ook door den heer Keuchenius
werd bijgewoond, prof. De Geer van Jutfaas als candidaat
voor de Tweede Kamer geproclameerd. Enkelen, die
den heer Schimmelpenninck v. d. Oye candidaat wilden
stellen, werden door den heer Keuchenius omgepraat.
Krniniiigc. Tengevolge van het heerschen der cholera
te Parijs en het voorkomen van een paar gevallen in
België, is da burgemeester dezer gemeente door den
heer inspecteur van het geneeskundig staatstoezicht
uitgenoodigd de ziekenbarak te Hansweerd te laten
opslaan, teneinde daarin te kunnen opnemen personen,
zich bevindende aan boord van schepen uit België
komende en lijdende of vet dacht van te lijden aan
cholera. Die barak is nu opgeslagen in de nabijheid
der rivier, afgezonderd van de gebouwen, op een terrein,
daartoe welwillend afgestaan door den heer C. Der
Weduwen, wethouder alhierde noodige liggings
stukken, desinfectiemiddelen enz. zijn in gereedheid
gebracht en de ambtenaren der rijksbelastingen te
Hansweerd door den heer inspecteur der belastingen
gelast van elk door hen ontdekt verdacht geval on
middellijk aan den burgemeester kennis te geven
Hoogst wcnschelijk is het dat geen gebruik van de
99
barak zal moeten gemaakt worden, dat de voorzorgs
maatregelen mogen blijken nutteloos te zijn geweest
en- alzoo de gevreesde ziekte niet naar hier over
gebracht wordt.
Bij het onlangs gehouden examen van telegraaf
ambtenaren in den postdienst is o. a. geslaagd de
heer M. J. Loster, directeur te Hansweerd.
De navolgende commiezen 3e klasse worden met
ingang van I December nog verplaatstI. Hoogkamer,
van Hulst naar Tolen; M. J. v. d. Abeele, van Philip
pine naar Hansweerd, F. J. Hufkens, van Overslag
naar Walsoorden.
De Commissie voor het examen van apothekers
bediende te Middelburg heeft o. a. de akte van bevoegd
heid uitgereikt aan mejuffr. C. J. Lette, geboren te
Nieuwerkerk.
Met het stoomschip «Prinses Marie" der maat
schappij «Zeeland" werd, na voleindigde reparatie en
het schoonmaken der machines, Zaterdag proef ge
stoomd naar de Wielingen en terug. Deze proefreis
werd met goed gevolg volbracht en de boot in dienst
gesteld, om Zondag (gisteren) weder voor het eerst
naar Queenboro' te vertrekken.
De mailboot «Willem, Prins Van Oranje", van
dezelfde Maatschappij, wordt nu tijdelijk uit de vaart
genomen en zal ook te Middelburg dokken.
Zaterdag was bet oude mannen- en vrouwen
en armweeshuis op de Heerengracht te Middelburg met
vlaggen en groen versierd, terwijl twee fraaie eerepoorten
waren opgericht, een voor den ingang en een voor
het gesticht. Gisteren was het n.l. een eeuw geleden,
dat het gesticht n°. 2, het oude mannen- en vrouwen
huis, werd ingewijd, welke plechtigheid heden werd
herdacht, tegelijk met het 25 jarig bestaan van het
armweeshuis, ofschoon de eigenlijke herinneringsdag
daarvan de 24e October had behooren te zijn.
Ook aan de Zeeuwsch-Bslgisehe grenzen worden
de nit België komende reizigers aan een geneeskundig
onderzoek onderworpen.
Te Sas van Gent, Hulst en Ter Neuzen zijn gelegen
heden ingericht tot opneming van door de cholera
besmette reizigers en maatregelen genomen tot ontsmet
ting van besmette of van besmetting verdachte
goederen.
Het geschil tusschen de Stoomvaart maatschappij
«Zeeland" en de «Londen Chattam Sc Dover Railway
Company" is bijgelegd; laatstgenoemde maatschappij
zal de verbrande pier te Queensboro onmiddellijk
laten herstellen.
Bij elkaar is er voor circa 40 millioen op de
leening voor de Nederlandscb Indische Landbouw-
maatschappij ingeschreven. Het bedrag der inschrij
vingen in Indië bedroeg 3 ton.
Bij de loting over den rooster van aftreding in
de Tweede Kamer is de liberale partij gelukkig ge
weest. In de beide districten, die thans half dooreen
liberaal en half door een anti-liberaal vertegenwoor
digd zijn, moet de anti-revolutionair het eerst aftreden
en heeft dus de liberale partij weer kans van winnen.
In Utrecht treedt de heer Schimmelpenninck van der
Oye in 4886 af, de heer Roell in 4888. In Zutten zal
de heer De Ranitz tot 1888 zitting hebben, de heer
Brantsen tot 1886. (R. N.)
Dat het politiek gescharrel van dr. Kuyper den
kiezers de keel niet uithangt, is waarlijk wonder.
Toen de heer Schimmelpenninck in Arnhem candi
daat was, werd op allerlei wijze betoogd hoe noodig
het was hem in de Tweede Kamer te brengen. Hij
werd niet gekozenmaar nu is er eene vacature in
Gorinchem, waar hij zonder tegenstand gekozen zou
worden.
Daartegen verzet zich Kuyper echter en een zijner
argumenten is, dat men Schimmelpenninck in petto
moet houden voor een twijfelachtig district.
En in hetzelfde betoog durft hij spreken van de
zelfstandigheid der kiesvereenigingen
De geheele zaak komt echter daarop neder, dat de
heer Schimmelpenninck geen blind volgeling van dr.
Kuyper is, en prof. De Geer van Jutphaas, die nu
te Gorinchem mo-t gekozen worden, altijd met hem
medegaat.
Thans is in beginsel vastgesteld, dat het «Museum
Prins Hendrik" voor Den Haag behouden en voor het
publiek geopend zal blijven. -
Men schrijft ons uit Amsterdam
De vreemdeling, die in den tegenwoordigen tijd
Amsterdam bezoekt, moet wel een eigenasrdigen in
druk van Nedetlands hoofdstad ontvangen. Waar
hij ook komt, ziet hij groote bedrijvigh it; op ver
schillende plaatsen zijn de stralen opgebroken, zoodat
hij, onwetend als hij met Amsterdamsche toestanden
I is, in zijn wandeling door een politieagent gestoord.
