1884. N°. 136.
Zaterdag 15 November.
71ste jaargang.
Na den slag.
GOME
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandau, Woensoau eu Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking' hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
In een vorige beschouwing hebben wij als ons ge
voelen uitgesproken, dat voor de liberale partij niet
veel te verwachten was van de herstemmingen, en
de uitkomst heeft helaas onze verwachting maar al
te zeer bevestigd. Wij hebben den slag verloren, wij
hebben de nederlaag geleden, de meerderheid der li
beralen in de Tweede Kamer heeft plaats gemaakt
voor eene anti-liberale meerderheid. Dit zijn de nuchtere
feiten, welke door geene beschouwingen zijn te ver
nietigen. Het komt ons voor, dat het geraden is deze
feiten met kalmte onder de oogen te zien.
Er zijn thaus gekozen 42 liberalen en 42 clericalen
al zou men mannen als Corver Hooft en Wintgens
ook zeer zeker onrecht doen door hen te beschouwen
als clericalen, de ervaring leerde dat deze behouds-
mannen trouw de clericale partijen steunen dus
42 clericalen en 42 liberalen.
Keuchenius is zoowel te Gorinchem als te Middel
burg gekozenVan Berckel zoowel te Almeloo als te
Delft. Men krijgt dus naar alle waarschijnlijkheid te
Gorinchem en te Delft eene nieuwe vrije stemming,
welke tot gevolg zal hebben, dat de clericale meer
derheid twee stemmen zal bedragen. Er is toch zeker
wel niemand die droomt, dat te Gorinchem of te Delft
óf te Almeloo een liberaal de meerderheid haalt?
Uit de dubbele keuzen der heeren Keuchenius en
Van Berckel volgt echter, dat in den eersten tijd in
de Tweede Kamer der Staten-Generaal de partijen
juist tegen elkander zullen opwegen en dat dus, met
behulp der conservatieven, nog zeer goed een liberale
voorzitter en eene liberale centrale afdeeling kunnen
gekozen worden.
Wij zeggen niet dat wij dit wenschenwij geven
het slechts aan als een bewijs voor den zonderlingen
toestand waarin wij thans verkeeren. Naar de uitspraak
der kiezers hebben thans toch feitelijk de clericalen
eene meerderheid van twee stemmen; zij hebben die
langs wettigen weg bekomen; wij hebben die meer
derheid dus te eerbiedigen.
Eene andere vraag is: zal de anti-liberale partij
gebruik maken van hare meerderheid, en welk gebruik
zal zij er van maken?
Het antwoord op deze twee vragen heeft de aan
voerder der anti-revolutionaire partij, dr. Kuyper,
reeds eene maand geleden gegeven. Den 15den October
vergaderden te Amsterdam de «deputaten" der anti
revolutionaire kiesvereenigingen, de anti-revolutionaire
kamerleden en het centraal-comité, om de verkiezingen
voor te bereiden.
Op die vergadering heeft dr. Kuyper o. a. woordelijk
dit gezegd
«Met beving zeg ik het: we komen met politieke
machten bijeen. Het kan zijn, dat de tegenwoordige
meerderheid minderheid wordt. Wat zal dan de Koning
doen? Want Die stelt de ministers aan, niet de Kamer.
Wat zal dan de anti-revolutionaire partij doen? Op
die vraag ziet men naar den man van 66, naar
Heemskerk, dien wij nooit zouden mogen aanvaarden,
indien hij meende: tg ij hebt mij noodig."
«Het zou dan toch kunnen gebeuren, dat we ons,
hetzij per motie, hetzij per adres tot den Koning zou
den moeten wenden, doch God zal ons de mannen wij
zen. En bekomt iemand dan het koninklijk mandaat, hij
beschouwe het ontvangen te hebben als uit Gods hand."
Ons dunkt, die woorden zijn duidelijk. De meerder
heid is minderheid geworden, en men heeft het te
veel op haren en snaren gezet om thans het woord
des aanvoerders te schande te maken.
De Goesche afgevaardigde Lohman, die genoemde
vergadering bijwoonde, zal zich het voor gezegd te houden
hebben. Een koninklijk mandaat vals uit Gods hand."
Gebruik maken van hare meerderheid moet de
clericale partij en zal zij.
Welk gebruik Ook dat weten wij. Dr. Kuyper
heeft het op de bovenbedoelde vergadering niet alleen
duidelijk gezegd «grondwetsherziening door eene an
dere Kamer" maar in het anti-revolutionair hoofd
orgaan De Standaard is het, met de grootste vrij
moedigheid, om geen ander woord te gebruiken, gezegd
eerst de kiestabel, dan de kieswet veranderen de
andere Kamer komt dan van zelf.
Dit plan is gevaarlijk genoegde Roomsche bond-
genooten hebben door censusverlaging weinig te winnen,
doch door verknipping van de kiestabel zeer veel. En
nu reeds is aan de Roomsche partij voorgespiegeld zulk
eene indeeling der districten, dat zij in de Tweede
Kamer 30 vertegenwoordigers zal tellen.
Tegenover dit gevaar staat alleen de Eerste Kamer.
Door deze zal noodwendig het streven der clericalen
worden verijdeld. Conflicten en ontbindingen zijn dus
te wachten, doch ten slotte, dit staat vast, zal ook
de invloed van ons Hoogerhuis onmachtig blijken om
het plan der clericalen te verijdelen.
Er is slechts ééne macht, welke daartoe in staat
is, en dat is de openbare meening. Zij moet en zal
rich uitspreken tegen de plannen der clericalen, en de
liberale partij moet als één man opstaan.
Dat dit volstrekt geen ijdele wensch is, blijkt uit
de jongste verkiezingen. Wij hebben de nederlaag ge
leden, maar eene roemvolle. Tegenover al den logen
en den laster, tegenover de massa's kieswerktuigen
tegen de liberalen aangewend, hebben zij voet voor
voet het terrein betwist en zelfs één zetel heroverd.
Het is duidelijk dat Noord-IIulland, Friesland, Gro
ningen, ondanks ons gebrekkig kiesstelsel, door -de
clericalen niet kunnen veroverd worden. En hoe is er
gestreden in GelderlandZutfen heeft, ondanks Van
Heeckeren aan de partijeenheid moest opgeofferd wor
den, den liberaal herkozen, Arnhem een zetel ver
overd Zooals wij reeds onlangs opmerktenGelder
land gaat voor het clericalisine verloren
Er. dat alles, terwijl wij de organisatie van onze
tegenstanders niet bezitten, terwijl wij over hunne
machtige drijfkracht en menigte invloedrijke agenten
niet kunnen beschikken. Moeten de liberalen allicht
thans da oppositie partij worden, het zal aanbeveling
verdienen dit alles te overdenken en de liberale partij
eene organisatie te geven, zooals wij die van onze Bel
gische "buren kunnen leeren.
Terwijl de liberale partij krachtig, eensgezind, fier
haar vaandel omhoog hield, heeft de tegenpartij door
een monsterverbond zich van de meerderheid moeten
meester maken. Men heeft moeten veinzen, knoeien,
comedie-spelen om overal de candidaten van het mon
sterverbond erdoor te halen. Zulk eene karakterloos
heid straft ten slotte zich zelve.
Eindelijk brengen de liberalen frissche krachten in
het Parlementin de heeren Attema, Cremer, Goe-
koop, Kielstra, De Ranitz en Rooseboom versterken
zij hunne gelederen met een zestal even bekwame als
practische mannen.
Stel tegenover hen de twee nieuwe leden, die door
het verbond in de Tweede Kamer worden gebracht
een baron Van Aylva van Pallandt, die zich tot heden
onledig hield met het geldelijk steunen van «chris
telijke" hofjes en vooral beijverde voor het aaukwee-
ken van «christelijk-nationale" geneesheeren, artsen
te bevorderen. (Men weet dat met dat sublieme doel
het zoogenaamde «Lukasfonds" is gesticht
Oftewel baron Schimmelpenninck Van der Oye
die als parade-officier dienst doet in den rang van
luitenant-kolonel bij het Hof.
Ons dunkt, er kan hier zelfs van vergelijken geen
sprake zijn.
Al deze redenen behooren ons te bemoedigen. Er
is volstrekt geen reden om te wanhopen aan de ont
wikkeling van 's lands bestier in vrijzinnigen geest.
Dit zal de uitkomst leeren.
Uitslag herstemmingen Tweede Kamer.
Alkmaar. Gekozen mr. J. L. DE BRUIJN KOPS (I.)
met 1917 stemmen. De heer W. Bos (k.) verkreeg
1099 stemmen.
Middelburg. Gekozen mr. L. W. C. KEUCHENIUS
(a.) met 1340 stemmen. De heer mr. D. Van Eek (I.)
verkreeg 1164 stemmen.
GOES, 14 November 1884.
Wij zijn Woensdag blijkbaar een oogenblik
verdwaald geraakt in het groot aantal baronnen
Schimmelpenninck, die van anti-revolutionaire zijde
voor lid van de Tweede Kamer werden aanbevolen.
Wij vermeldden namelijk, dat te Utrecht was gekozen
A. baron Schimmelpenninck Van der Oye, dit moest
zijn J. E. N. baron Schimmelpenninck van der Oye.
Wij vestigen gaarne de aandacht onzer lezers
op de eerste lezing, die a. s. Zondag vanwege de
werklieden-vereeniging «Eigen Hulp" alhier zal ge
houden worden. Zoowel voor de vereeniging als voor
den spreker, den heer Stigter, hopen wij op eene
talrijke opkomst.
Bij Koninklijk besluit is benoemd tot voorzitter
van de Eerste Kamer, gedurende de buitengew.ne ver
gadering der Staten-Generaal, die zal aanvangen op 17
November 1884, jhr. mr. F. J. J. Van Eysinga, be
noemd lid dier Kamer.
Te Leiden is tot arts bevorderd de heer W. M.
Geill, candidaat-arts; toegelaten voor het 1 ste gedeelte
de heer C. Flohil, candidaat-arts.
Z. M. heeft luit.-gen. P. G. J. Van der Schrieck,
van den staf der inf., en den kapt. II. Seret, van den
staf der art., beiden op 28 October jl. gekozen tot lid
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, op non-
ac.iviteit gesteld, te rekenen van den dag. waarop zij
het lidmaatschap der genoemde Kamer zullen hebben
aanvaard.
Volgens de bestaande verordeningen hebben in
leggers bij de Rijks-postspaarbank het recht, om op
de formulieren van aanvragen om terugbetaling of
quitantièn een ander te machtigen zoowel tot het on
derteekenen dier aanvragen als tot de inning, der terug
gevorderde gelden. Ook het verstrekken eener door-
loopende volmacht, tot dat einde, is geoorloofd.
Het opmaken van laatstbedoeld stuk eischt intus-
schen eenige moeite en kan tot kosten aanleiding geven.
Daarom heeft de directeur dier instelling, teneinde
het publiek te gerieven, formulieren voor een door-
loopende volmacht doen drukken, waarvan hij bereid
is aan belanghebbenden een of meer exemplaren te
verstrekken.
Aangezien alle akten en stukken, nood'g voor den
inleg van gelden in- en de terugbetaling daarvan door
de Rijks-postspaarbank, volgens het Koninklijk besluit
van 19 Januari 1882, no. 17, vrij zijn van zegel en
van het recht van registratie, terwijl de directeur laatst
bedoelde formulieren kosteloos uitreikt, zoo kan door
den maatregel, die bierbij ter algemeene kennis wordt
gebracht, het publiek in hooge mate worden gebaat.
De Minister van binnenl. zaken heeft aan Ge
deputeerde Staten der provinciën de volgende aan
schrijving gericht
Volgens art. 45 der wet tot regeling van het lager
onderwijs, laatstelijk gewijzigd bij die van 11 Juli 1884,
wordt door het Rijk 30 ten honderd vergoed van de
kosten var. het hurhalingsonderwijs.
De vraag is gedaan, of onder deze kosten ook be
grepen zijn die van vuur, licht, schoolboeken, leer
middelen, schoolbehoeften enz., welke uitgaven, voor
het lager onderwijs gedaan, niet voor de rijksbijdragen
in aanmerking komen. Het antwoord daarop luidt
ontkennend. Uit de geschiedenis der wijzigingswet van
11 Juli 1884 blijkt, dat het doel van den wetgever
met die wijziging is geweest, al die uitgaven voor de
bijdrage van 30 percent uit te sluiten, die voor eene
ernstige controle van de zijde van Gedeputeerde Staten
en van den Minister, met de uitvoering der wet belast,
volkomen onvatbaar zijn.
Onder de kosten van het herhalingsonderwijs, die
voor 30 pet. in aanmerking komen, kunnen alzoo niet
gerangschikt worden de kosten van het instandhouden
van lokalen en die vermeld onder letter f tot en met t
van art. 44 van meergenoemde wet.
Met ingang van 15 dezer wordt te Stavenisse
een Rijkstelegraafkantoor met beperkten dagdienst,
ingericht met telephoondienst, voor het algemeen
verkeer geopend.
De diensturen zijn geregeld als volgtop werkdagen
van 9 uren voor- tot een uur namiddags en van 5 tot
7 uren namiddags; op Zon-en feestdagen van 9 tot 10
uren voor-en van 12 tot 1 uur namiddags.
Op het verkeer van dit kantoor met alle overige
telegraafkantoren in Nederland is het uniform tarief
van f 0.4 5 per telegram, vermeerderd met fO.Ol per
woord, van toepassing.
De commissie voor het tot stand brengen van
eene Nederlandsch Zuid-Afrikaansche spoorweg-maat
schappij heeft aan de inschrijvers bericht, dat de deel
nemingen slechts eene som van 2,228,7 00 bedragen
en daarom niet kunnen worden aangenomen.
;~-$3$s35rteie25eï£ jku»
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Woensdag avond zijn door het kiescollege der
Ned. Herv. Gemeente alhier herbenoemd tot diakenen
de heeren M. D. Dekker en H. J. Koskes en tot
ouderlingen de heeren J. Steketee (sinds overleden)
en P. C. Van Melle.
Bij de heden alhier gehouden verkiezing voor
ledi-n van de commissie van toezicht op het beheer
der kerkelijke goederen zijn herkozen dr. G. T. Cal-
lenfels en de heer W. J. Van de Weert en is gekozen
de heer L. Meijler, terwijl eene herstemming moet
plaats hebben tusschen de heeren J. P. Boshoff en J.
Brouwer.
De bevestiging en de intrede van den heer Frater,
pred. bij de Eng, gemeente te Middelburg, is thans
definitief bepaald op Zondag 23 dezer. (M. Ct.)
Beroepen te "Waarde, de heer M. A. Rouwcn-
horst, cand. te Harderwijk.
Bedankt voor Kattendijke en Langerak, d jor
ds. II. Brijel, te Deutichem.
STATIST IK K
Comité tot wering van Schoolverzuim to Goes,
over October 1884.
Op de School A waren gedurende deze maand
149 kinderen. Onder dezen waren:
115 kinderen, die geen enkelen schooltijd verzuimden,
31 van 110 verzuimen, en
In» meer dan 10 verzuimen hadden.
Het gemiddeld verzuim was l'/io percent op het
geheele aantal scholieren en schooltijden, tegen ®/io
percent over dezelfde maand in 1883.
Op de School D waren 248 kinderen, waaronder
216 zonder eenig verzuim,
27 die van 110 verzuimen hadden, en
5 met meer dan 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was l'/i. percent, tegen
2 percent over dezelfde maand in 1883.
Op de School C waren 203 kinderen, waaronder
146 zonder verzuim,
41 met 110 verzuimen,
16 met meer dan 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was 6 percent, tegen 7
percent over dezelfde maand in 1883.
Op de School D waren 63 kinderen, waaronder
41 zonder eenig verzuim,
10 met 110 verzuimen,
12 boven de 10 vex'zuimen.
liet gemiddeld verzuim was 14 percent, tegen
13 percent over dezelfde maand in 1883.
Het verzuim op de openbare scholen te zamen van
1 Januari af tot uit. Oct. 1884 bedroeg 4 percent,
tegen 4 percent over 't zelfde tijdvak in 1883.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
Gisteravond gaf de zangvereeniging «Excelsior",
directeur de heer P. De Jonge Jz., haar eerste concert
in dezen winter. Voor afwisseling was behoorlijk zorg
gedragen en vooral de gemengde koren en de drie
stemmige liederen voor vrouwenstemmen voldeden uit
stekend en getuigden van goede oefening. De mannen
koren bezaten minder vastheid en kenmerkten zich
daarom meermalen door minder zuiveren toon, hoe
wel erkend moet worden, dat in het laatste nommer
van het programma bleek, dat ook onder de manne
lijke leden zich niet onverdienstelijke krachten bevinden.
Ons verslag, dat met het oog op onze plaatsruimte
heden kort moet zijn, zou aan onvolledigheid lijden,
wanneer wij niet afzonderlijk gewag maakten van de
hoogst verdienstelijke alt-solo uit den «Engelenzang",
die wij gaarne hadden hooren herhalen.
In de pauze bood de heer S. R. Elzinga eene zeer
gelukkig geslaagde photographie van de leden van
«Excelsior" aan, die bij monde van den president der
vereeniging, den heer J. H. J. Bartelse, dankbaar werd
aanvaard.
Naar wij vernemen zal HU. Scriwaneck, artiste
des théatres du Palais Royal et des Variétés te Parijs,
hier ter stede in den loop dezer maand eene enkele
voorstelling geven van «Les petits-fils de Richelieu".
Buitenlaadseh Overzicht.
In de Belgische Kamer van Vertegenwoordigers
heeft de heer Frère-Orban zijn voornemen te kennen
gegeven, Dinsdag a. s. de Regeering over de algemeene
politiek te interpelleeren, en de heer Bouvier zal eene
interpellatie indienen over de uitvoering der schoolwet.
De Minister Beernaeit heeft medegedeeld, dat de be
grooting gewijzigd is, en de uitgaven zoo verlaagd zijn,
dat een overschot verkregen wordt van 200,000 fr.
De kamer heeft den oud-Minister van Justitie, de
Lantsheece, tot voorzitter gekozen, en de zitting is
daarna tot Dinsdag verdaagd.
Een telegram van Havas meldt uit Rome, dat de
nuntius aan het Hof mgr. Rotelli, nog niet komt. De
paus schijnt te willen afwachten, welken loop de zaken
nemen na de heropening der Kamers. Het telegram
voegt er aan toe, dat Z. II. voor eene vijandige demon
stratie tegen den nuntius beducht is.
En toch heette het herstel der diplomatieke betrek
kingen met het Vaticaan een nationale wensch 1
De Fransche afgevaarrdigde Guichard is even voor
de zitting der Kamer plotseling overleden. Hij was
het oudste en een der ijverigste en werkzaamste
leden en hij had nog eene uitgewerkte rede over het
in behandeling zijr de ontwerp op de wijnen mede
gebracht om haar in die zitting uit te spreken. Toen
de vergadering eenige oogenblikken later werd geopend,
wijdde de voorzitter, de heer Brisson, een kort woord
aan den overledene en sloot daarna de zitting.
Men rekent er te Parijs op, dat Ferry bij de be
handeling der Tonkin-credieten het nieuwe verdrag
tusschen Frankrijk en China zal overleggen. De rap
porteur Leroy zal in zijn rapport eene vreedzame
oplossing der quaestie. welke Franck-Chauveau zou
afgeraden hebben, aanprijzen.
Salisbury zal zich in het Engclsche Hoogerhuis
niet verzetten tegen de tweede lezing van de kieswet,
maar bij de behandeling der artikelen een amende
ment indienen, waardoor die wet wordt tegengehou
den totdat een wet op de verdeeling der kiesdistric
ten zal zijn ingediend.
Terwijl men in Engeland vast blijft gelooven, dat
Gordon nog meester is van Khartoem, wordt van
een andere zijde even sterk beweerd, dat de stad ge
vallen en Gordon do gevangene van den Mahdi is.
De te Alexandria verschijnende «Poshore Egyptienue"
deelt zelfs een omstandig verhaal mede van de
wijze waarop zich de zaak zou hebben toegedragen.
Schaarschte van levensmiddelen en van munitie, be
nevens toenemende ontevredenheid dwongen Gordon
Khartoem te verlatenhij scheepte zich met de
Europeanen en het hem trouw gebleven gedeelte in