1884. N°. 132.
Donderdag 6 November.
71sle jaargang.
Na den strijd.
-<S>CÏ?GS*Cïs6S*-
GOM
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwaitaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich; voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
De in de vorige week gehouden algemeens verkie
zingen hebben, zooals wij reeds opmerkten, in den
stand der partijen weinig verandering gebracht. En
desniettemin hebben zij tot zeer belangrijke resultaten
gevoerd.
Bij deze verkiezingen was het er op gezet de libe
ralen ten onder te brengen. En daar bestond ook kans
op. Bij de verkiezingen van 1881 waren de stemmen,
op de kerkelijke candidaten uitgebracht, belangrijk
toegenomen en in 1883 was dit cijfer nog vermeerderd.
De liberalen waren ook wel wat vooruitgegaan, doch
zij verloren blijkbaar terrein.
Dat het clericaal verbond zich ditmaal voorstelde
door een forschen aanloop de liberalen te kunnen
verslaan, kunnen wij begrijpen. Men heeft van cleri-
cale zijde dan ook het alleruiterste beproefd. Beloften,
bedreigingen, laster niets is gespaard. In geheime
vergaderingen weiden de orders vastgesteld en door
het geheele land door honderden agenten ter kennis
van volgzame lieden gebracht. Allerlei booze stukjes
werden er uitgehaald. En ten slotte speculeerde men
met alle kracht op de verdeeldheid der liberalen bij
de stembus.
De uitslag heeft evenwel alle verwachtingen der
clericalen vernietigd. De liberalen hebben roet de
grootste koelbloedigheid hunne gelederen aaneenge
sloten en in het gezicht van den vijand hun leger
scharen gezuiverd voor de oproerige elementen.
Dit stoutmoedig stuk is met den besten uitslag be
kroond, zonder den vijand eenig voordeel te bezorgen.
Tak, Wichers, Van Heeckeren, Bergsma, Rombach,
zij allen moesten vallen, en de vijand heeft er geen
profijt van kunnen trekken. Dit is een feit van belang.
Hoogstens kunnen in de nieuwe Kamer nog zitting
nemen Van der Kaay, Lieftinck, Barna, De Meijier,
De Bruijn Kops en Van Houten, als overblijfselen van
de kappeyniaansche fractie. Hare weerstrevende kracht
is evenwel gebroken. Daarenboven is van mannen als
Van der Kaay, Lieftinck en Buma voor de eenheid
der partij niets te vreezen, De Meijier komt in her
stemming evenals De Bruijn Kops, terwijl zij evenals
Van Houten bpgrijpen zullen dat zij onherroepelijk
zullen vallen bij eene volgende gelegenheid, wanneer
zij de eensgezindheid zouden willen verstoren.
Dat de heer Van Houten herkozen is, kan niet
zooveel kwaad. Hij is in de eerste plaats herkozen
op eene weinig vleiende manier, door slechts een deel
der liberalen en met behulp der clericalen, zooals
onwederlegbaar uit de cijfers blijkt. De heer Van
Houten zal bet ditmaal wel laten om, gelijk een vo-
rigen keer, triomfantelijk zich er op te beroepen dat
de kiezers zijne «politiek" hebben goedgekeurd.
In de tweede plaats zou de heer Van Houten, bui
ten de Kamer gesloten, allicht meer kwaad doen dan
thans. Hij zou als het slachtoffer zijner radicale in
zichten ongetwijfeld het middelpunt geworden zijn,
waarom zich alle ontevreden burgers zouden scharen.
Dit gevaar is men ontweken, en van de stembus heeft
de heer Van Houten een gevoelig lesje gehad.
Al had de verkiezing voor de liberale partij alleen
deze resultaten opgeleverd, wij zouden niet te klagen
hebben.
Maar er is meer. Overal heeft zich het verschijnsel
vertoond dat de liberalen meer stemmen bekwamen
dan ten vorigen jare. Op zich zelf reeds een bemoedi
gend teeken, staat daarneven dat bijna overal op de
clericalen minder stemmen werden uitgebracht.
Zelfs in districten, waar de liberalen niet de minste
hoop konden voeden, zooals in dit district, in Breda
enz., hebben zij met de meeste toewijding zich op
gemaakt.
De schitterende zegepraal, door de liberalen in Fries
land behaald, geeft daarbij van hunne kracht een hoog
denkbeeld. En in Sneek én in Dokkum had de uit
zuivering der liberale partij verdeeldheid gebrachtde
tegenpartij rekende dus vast erop te zullen zegevieren.
»Onze Oppedijk" viel echter voor de zesde maal en
nu staat hij niet meer op!
In Dokkura hebben de liberalen een voortreffelijk
blijk van vastberadenheid gegeven. Want men had
tegen over de twee aftredende liberalen, Rengers en
Bergsma, twee anderen, Attema en Kielstra, gesteld.
De liberalon hebben daar eene werkzaamheid ont
wikkeld, die verbazend mag heeten, en de anti-liberalen
moeten toch eenig ontzag hebben voor zooveel liefde
tot de vrijheidze mogen voortaan een toontje lager
zingen, wanneer ze der menigte in den waan brengen,
dat liberalen beginselloos zijnzonder beginsel ont
wikkelt men niet zooveel geestkracht. De heer Van
Weideren Rengers bedankte eerst Zondag voor de
candidatuur, en toch was het bericht hiervan zoo goed
en zoo algemeen dienzelfden dag ter kennis gebracht
aan het adres der afzonderlijke kiezers, dat er maar
enkele stemmen op dien heer werden uitgebracht er»
de beide candidaten der kiesvereenigingen, de heeren
Attema en Kielstra, met ruim 300 stemmen meer dan
hunne tegenstanders werden gekozen.
Aan speculatie op de verdeeldheid der liberalen had
het niet ontbroken. Terwijl 25 October elk kiezer in
het district Dokkum wist dat de heer Rengers had
bedankt, meldde het Haagsche Dagblad nog 28 Octo
ber, dat dit een verkiezingsleugen was. En in Leeuwar
den verspreidde men op het laatste oogenblik het
valsche bericht, dat de heer Rengers zich candidaat
stelde tegenover den heer Lieftinck.
Al die pogingen om verdeeldheid te brengen in de
liberale gelederen zijn afgestuit op hunne vastberaden
houding. Eere aan de vrije Friezen
Maar ook in andere districten is reden tot roemen.
In Den Haag hebben de liberalen eene daar nog
niet geziene geestkracht ontwikkeld. Het is nog niet
zoovele jaren geleden, dat een liberaal in de hofstad
geen 100 stemmen kon halen. Thans kregen de twee
liberalen er 765 en 826, is graaf Schimmelpenninck
slechts met een paar dozijn stemmen boven de meer
derheid gekozen en komt de heer Wintgens in her
stemming met den liberaal
In Amsterdam hebben de liberalen reuzenkrachten
ontwikkeld, met een slag een man van zooveel invloed
als Tak in Amsterdam doen vallen en de liberalen
met groote meerderheid doen zegevieren.
Kortom, zedelijk hebben de liberalen op 28 October
eene groote overwinning te boekstaven.
Feitelijk, numeriek ziet het er anders uit. Wij
verloren in Tiel een zetel, door den uitmuntenden
Dijckmeester bezet. Dit is een harde slag, vooral om
dat zijne plaats zal worden ingenomen door baron Van
Pallandt, een uiterst dweepziek man. Het is dezelfde,
meenen wij, die zijn geld er voor over heeft om or
thodoxe geneesheeren aantekweeken. Daaraan kan men
den man kennen.
Hoe hard de slag ook zij, bij nader inzien is het
verlies van Tiel niet eene groote nederlaag voor ons.
In de eerste plaats zegevierde v. Pallandt, die in het
district Tidl alom familieleden heeft wonendoor
plaatselijke invloeden. Zijn naam alleen deed de ge
meenten Waardenburg, Haaften, Meerijnen, Opijnen
en Geldermalsen in het district Tiel voor de liberalen
verloren gaan.
In de tweede plaats lette men op de cijfers. De
heer Beelaerts werd herkozen met 42 stemmen minder
dan verleden jaar, en de liberale candidaat kreeg
172 stemmen meer dan toen. Wanneer men nu weet
dat er ditmaal 130 stemmen meer zijn uitgebracht,
dan blijkt dat de liberaal niet alleen al de meer uit
gebrachte stemmen bekwam, maar ook nog 42 die
vroeger op den clericaal waren uitgebracht.
Onzes inziens schijnt, na studie der cijfers van de
verkiezing, de gevolgtrekking niet gewaagd, dat Gelder
land ofschoon Tiel een zeer dubieus district zal
blijven mettertijd door de liberalen zal herwonnen
worden.
Wij geven evenwel toe dat, uit een numeriek oog
punt, het zwaartepunt ditmaal ligt in de herstem
mingen. Staat het nu 37 liberalen tegen 36 clericalen
die gekozen zijn, de mogelijkheid bestaat dat de her
stemmingen de liberalen in de minderheid zullen
brengen.
GOES, 5 November 1884.
Van betrouwbare zijde wordt ons gemeld, dat
het bericht omtrent de benoeming van den heer Gut
teling tot gemeente-geneesheer te Wolfertsdijk onjuist
is. Er is nog geene benoeming geschied, en wij be
grijpen niet, hoe onze gewone, steeds zoo accurate,
correspondent eene dergelijke vergissing heeft kunnen
begaan.
Het deelnemen aan de verkiezing was niet één
der laatste daden van den overleden hoogleeraar J.
A Fruin, het was zijn laatste bewuste handeling.
Toen hij van het stembureau was teruggekeerd,
overviel hem eene bezwijming, waaruit hij niet weder
is ontwaakt.
Wat dit offer, door Fruin aan zijn plicht als staats
burger gebracht, nog merkwaardiger maakt, is, dat
de heer RoëlI, de candidaat der richting door den
overledene met zooveel overtuiging voorgestaan, ge
kozen werd met meerderheid van één stem.
Het was de stem van Fruin, die hem het mandaat
en aan zijne richting de overwinning schonk.
ArnhCt.)
Hansweerd. Gedurende de maand October jl. werden
aan dit Rijkstelegraafkantoor behandeld 912 telegram
men als: verzonden 534, ontvangen 378.
Borsele. Verleden Maandag werd alhier van wege
het bestuur der Werkmansvereeniging aan de algemeene
vergadering der leden rekening en verantwoording
gedaan van het gehouden beheer over het afgeloopen
dienstjaar 1883/4. Daaruit bleek dat de ontvangsten
bedroegen 2105.13% en de uitgaven ƒ2115 06,
zoodat een saldo overbleef van 190.07%. Hier
onder was echter begrepen ƒ47.92 voor het reserve
fonds en 32.98% wegens te veel gestorte contributie
van eenige leden weshalve het goed slot bedroeg
ƒ109.17, waarvan 98.20% werd bestemd voor resti
tutie of 0 03 per hectoliter kolen over 3273.5 hectoliters,
welke aan de tegenwoordige leden waren bezorgd voor
3139.5 h.l. terwijl de overige 134 h.l. zich in 't pakhuis
bevinden. Daar de prijs voorloopig was bepaald op
0.62 per h.l. kon daarvan, door de gunstige uitkomst,
ƒ0.03 per h.l. worden afgetrokken, zoodat de leden
hun voorraad vrij in de schuur hebben voor ƒ0.59
per h.l.
Na behandeling en goedkeuring der rekening werden
de aftredende bestuursleden bij acclamatie hei kozen.
De Vereeniging telt thans 131 leden.
De aanbesteding van het rijswerk op de Noordnol
is reeds goedgekeurd. Het werk, bestaande in de ver
nieuwing van 3127 Mz. rijsbeslag, moet binnen drie
maanden gereed zijn.
De ontscheping van het gestrande vaartuig «Liberté"
is Maandag afgeloopen. Een sleepboot bracht het schip,
waarin het krijgsmateriëel was geborgen, in de vaart
naar Antwerpen.
In de Vragen des Tijds van November geeft
mr. J. D. Veegens zijn meening te kennen over den
financiëelen toestand. Zijn slotsom is, dat het tekort,
op den gewonen dienst door de Regeering geraamd,
nog meer kan inkrimpen wanneer de Kamer «met
ijzeren consequentie" de ramingen tot liet laagst mo
gelijke bepaalt. Verdere bezuiniging door vereenvou
diging van bestuur kan alleen de Regeering aanbrengen,
maar is «een taak die, behalve grondige kennis van
zaken, een hooge mate van moed en energie vereischt."
Ook zonder inkrimping van den werkkring van den
Staat, zooals de behoeften van den nieuweren tijd dien
hebben afgebakend, acht de heer V. het mogelijk door
vereenvoudiging in het Staatsbestuur, en matiging der
kosten voor opmbare werken en defensie, de gewone
uitgaven weder op het peil der gewone middelen te
brengen, zoodat enkel voor vermeerdering van schuld
a|j^)we inkomsten noodig waren.
plaats van belastingverhooging moet dus vooral
naar belastinghervorming gestreefd worden, en in dat
opzicht geeft de schrijver de voorkeur aan een belasting
op de effecten of 't roerend vermogen, boven die op
de inkomsten in het algemeen.
Maandag heeft aan den polder Nieuwe Neuzen
opnieuw eene afschuiving van den oever plaats gevon
den bij den Brakman, aansluitende aan vroegere af
schuivingen in dit en het vorige jaar. Volgens gissing
beslaat de oppervlakte van de alsnu wederom wegge
zonken schorren in de Wester-Schelde eene lengte van
170 a 180 en breedte van 60 a 70 M. De waterlijn
is aldaar nu nog circa 200 M. van den zeedijk ver
wijderd.
Omtrent Pieter's arrestatie te Athene vernam het
N. v. d. D. de volgende bijzonderheden: Zoodra be
ltend was, dat Pieters zijn land verlaten had, heeft de
Hollandsehe politie overal in Europa zijn portret ver
spreid, en na voortdurend onderzoek kwam men ten
laatste, uit de brieven aan zijne eclitgenoote geadres
seerd, tot de overtuiging, dat hij zich waarschijnlijk te
Athene moest bevinden Van dit vermoeden werd ken
nis gegeven aan den heer v. Lennep, consul-generaal
der Nederlanden te Piraeus, die er de politie van ver
wittigde onder overlegging van Pieter's photographie.
Al zeer spoedig vernam de politie, dat bedoelde per
soon eenigen tijd onder den naam van Johannes Meyer
in het «Hotel d'Athene" verblijf had gehouden en nu
aan de Plaka woonde, doch nog geregeld in het hotel
kwam dineeren. Tegen 12 uren 's middags verzocht men
den heer Van Lennep mede te gaan en gelukte het
dezen den beruchten oplichter te arresteeren, juist op
bet oogenblik dat hij het hotel verliet. Bij hem werd
slechts 600 a 700 frank gevonden, doch bij de daarop
gevolgde huiszoeking heeft men ook ontdekt aan welk
bankiershuis een Hollandsch hij de gestolen gelden
toevertrouwd had. Ongelukkig schijnt er geen uitleve-
ringstvactaat te bestaan, en zal hij, naar men zegt,
eerstdaags volgens de wet buiten de peripherie der
Atheensche politie gebracht worden, om dan te kunnen
gaan waar hij wil.
De St. Ct. bevat de statuten der Vereeniging
voor Gereformeerd lager onderwijs te Ierseke.
Z. M. heeft rechtspersoonlijkheid verleend aan
de Vereeniging tot bevordering van Christelijke opvoe
ding van jeugdige kinderen te Sluis en de Vereeniging
tot bevordering der belangen van opvoeding en onder
wijs te Biervliet.
De heer C. J. M. Jongkindt Coninck, directeur
der Rijkslandbouwschool, is thans geheel hersteld. Op
1 Nov. heeft hij het bestuur der school weder van
den heer Andreae overgenomen.
Maandag hebben de leerlingen der inrichting beide
heeren een serenade gebracht.
De optocht met muziek, vaandels en fakkellicht,
welke door verschillende straten naar de Rijksland-
bouwsehool leidde, liep goed van stapel. Aldaar aan
gekomen heette de leerling Boreel den heer Jongkindt
Coninck in welgekozen bewoordingen welkom. Laatst
genoemde, blijkbaar aangedaan door zooveel toewijding,
wees op de gunstige stemming tusschen leerlingen en
directie. Een album met de handteekeningen der 160
leerlingen werd hem aangeboden. Daarna bewoog zich
de stoet, vergezeld van eene tallooze menigte, naar
den heer Andreae, alwaar ook door den heer Boreel
eene welgemeende toespraak werd gehouden, welke
minzaam door den afgetreden waarnemend directeur
werd beantwoord. Een en ander ontlokte vele luide
toejuichingen.
Het totaal der inlagen in de Rijks-postspaarbank
bedroeg op 31 Oct. jl ƒ4 245 023.01.
H. K. H. PrinseB Hendrik heeft het Instituut
voor doofstommen te Groningen een belangrijke geldsom
doen toekomen.
Reuter seinde, onder dagteekening van den 2den
dezer, uit New-York
«Nadere bijzonderheden omtrent het verbranden van
het stoomschip «Maasdam" uit Rotterdam leeren, dat
eenige booten lek waren en gevaar liepen van te zinken,
terwijl de zee zeer hoog was.
«De mannen en vrouwen van de «Maasdam" moesten
aan touwen, en de kinderen in korven aan boord van
de «Rhein" worden geheschen. Alle geredden waren
uitgeput toen zij de «Rhein" bereikt hadden"
Volgens een ander bericht is de bemanning 11. Zaterdag
a/b. van de «Schiedam" van New-York naar Nederland
vertrokken.
Aangezien de choleia te Marseille als geweken
kan worden beschouwd, zullen de stoomschepen van
de «Rotterdamsche Lloyd", te beginnen met de «Zuid-
Holland", 8 November e. k. van hier vertrekkende,
genoemde haven, als vroeger, op de uitreis weder
aandoen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Drietal te Dordrechtdd. G. H. Van Kasteel
te Kollum, F. H. Herfkens te Reenen en D. Rijnders
te Middelburg.
Benoemd tot onderwijzer te Noordwelle de heer
J. P. Hollestelle, thans te Nieuwe Tonge. (M. Ct.)
.yfr-gfr m ——ml——
Landbouw en Veeteelt.
De «Magnum bonum", eene nieuwe aardappel
soort, door sommige boeren dit jaar geteeld, schijnt
thans goede resultaten te leveren. Althans de land
bouwer J. Glas te Tripscompagnie bekwam van ruim
2% II. A. land 1080 H. L. aardappelen van bedoelde
soort, die hij tegen 1,15 per H. L. naar Engeland
uitvoerde.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
Zaterdag 15 dezer zal te Amsterdam een ver
gadering plaats hebben tot stichting van het «Neder-
landsche Schrijversbond. De commissie van voorberei
ding bestaat uit de heeren H. J. Schimmel, II. De
Veer, Taco II. De Beer, prof. dr. Jan Ten Brink, G.
Keller, M. H. Van Lee, dr. Max Rooses, J. H. Róssing,
F. Smit Kleine, mr. W. G. F. A. Van Sorgen en prof.
J. A. Alberdingk Thijm.
Tal van uitnoodigingen om lid te worden zijn aan
beoefenaars of begunstigers van Nederlandsche letteren
gezonden.
In het jongste nommer van het Maandblad
tegen de vervalxching van levensmiddelen komen o. a.
artikelen voor over de vervalsching van dagelij ksch
brood, van cognac, van bier, van chocolade, van peper,
van wijn en melk.
De redactie raadt voorzichtigheid aan bij het gebruik
van spijzen in bussen. Behalve bij doperwten, werd
bij verschillende groenten enz. sporen van tin aange
troffen. Het vooitdurend gebruik van groenten uit
bussen kan gevaarlijk zijn. IJzeren bussen verdienen
de voorkeur.
Stot-Tai heeft een sprookje voor jonge kinderen
uitgegeven «Koning Kwik", dat bij de wed. Uytten-
broek te Venloo verscheen (met een plaat).
Te Dresden zal in deze week een jonge violist
optreden, die een wonderkind genoemd mag worden.
Deze violist heet Emil Barach en heeft, niettegenstaande
hij eerst 13 jaar oud is, te Weenen reeds een naam
van talentvol vioolspeler verworven, die ook zijn eigene
compositiën meermalen laat hooren. Het conservatorium
te Weenen verleende den jongen kunstenaar de gouden
medaille voor vioolspel en hij verdiende deze onder
scheiding met de voordracht van Paganini's eerste
concert. Deze «Duitsche Dengremont", zooals men hem
heeft genoemd, componeerde zijn eerste lied op zijn
achtste jaar.
