1884. N°. 112.
Zaterdag 20 September.
71ste jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5'ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regeL
GOES, 19 September 1884.
Men schrijft van hier aan de Midd. Ct.
«Volgens een der bepalingen der wet op de schutterijen,
zijn de manschappen, na behoorlijk geoefend d. i. af-
geëxerceerd te zijn, tot niets anders verplicht dan tot
deelneming aan parades enz.
Daar nu hier de schutterij niet is in het bezit van
eene schietbaan en de gewone exercitie-plaats «de Stoof-
weide" als bouwterrein wordt gebruikt, bestond de
14 iaagsche militaire oefening der schutters in het fla-
neeren door de stad.
Naar men ons mededeelt, hebben enkele schutters
zich op bovenbedoelde wetsbepaling beroepen; na be
hoorlijk aan de vooroefeningen te hebben deelgenomen,
wenschen zij van de militaire promenades te worden
vrijgesteld".
Wij weten niet zeker welke bepaling der wet op
de schutterijen hier bedoeld wordt, doch wij vermoe
den, dat er sprake is van de artikelen 42 en 43.
Is deze veronderstelling juist, dan gelooven wij niet,
dat er termen zijn om «den wensch van enkele
schutters" in te willigen
In artikel 42 toch wordt wel gesproken van vrij
stelling van «schutter^ die de noodige bekwaamheid
bezit of heeft verkregen", doch zonder twijfel wordt
daarmede bedoeld bekwaamheid in de verdere oefe
ningen, (dus alle oefeningen, behalve het schijfschieten)
»die zullen plaats hebben zooveel zulks voor de ge
wone dienst onontbeerlijk is te achten". Onder die
onontbeerlijke gewone diensten zal toch voor eene com
pagnie schutterij zeker wel behooren de compagnie
school (om van het tirailleeren niet te spreken) de
exercitien, waaraan men eerst deelneemt, wanneer
men »afgeëxerceerd" is, d. w. z. genoegzaam in de
recrutenschool geoefend om aan de compagnie-school
deeltenemen.
Het feit, dat een schutter afgeëxerceerd is, is o. i.
dus geenszins een motief om hem in verband met
art. 42 der wet van 11 April 1827 van de oefenin
gen, behalve het schijfschieten, vrijtestellen. Bovendien
zij hier nog opgemerkt, dat het «flaneeren" door de
stad niet later dan jl. Zaterdag aangenaam is af
gewisseld met eene exercitie op eene weide van den
commandant der schutterij zelf.
Da afdeeling «Goes" van het Nederlandsch Too-
neelverbond heeft het noodig geacht met het oog op
het naderend winter-seizoen de directie der sociëteit
V. O. V. alhier te verzoeken, zoo mogelijk te willen
medewerken tot de verbetering van het decoratief,
behoorende aan het tooneel van die sociëteit.
Het volslagen gemis van een salon o. a. doet zich bij
de opvoering der hedendaagsche tooneelstukken te zeer
gevoelen, dan dat in die leemte niet dringend voor
ziening wordt vereischt.
Bedoelde afdeeling stelt zich voor in samenwerking
met de sociëteit V. O. V., desnoods gesteund door
particuliere giften, de benoodigde som voor de nood
zakelijkste verbeteringen te zullen kunnen bijeenbren
gen. Het is te hopen dat de directie der sociëteit
vrijheid zal vinden op de begrooting voor 1885 een
som voor dat doel uittetrekken en dat die post door
de leden zal worden goedgekeurd. De behoefte aan
beter decoratief is in den laatsten tijd al te zeer
gebleken dan dat niet ieder van de noodzakelijkheid
dezer verbetering overtuigd zal zijn.
De Volksvriend vestigt de aandacht op eenige
hoogst belangwekkende cijfers.
In 1883 werd door onze natie per hoofd opgebracht
aan accijns op: suiker fl,50, wijn f0,49, geslacht
f 0,72, zout f(),88, zeep f 0,43, azijn f 0,03, bier f 0,20,
gedistilleerd f 5,39.
Uit deze cijfers concludeert het blad, dat, zoo het
volk het slavenjuk van den sterkedrank uit eigen
beweging mocht willen afwerpen, het niet als heden
zou te klagen hebben, dat de vruchten van zijn arbeid
werden en worden geroofddat hier te lande geen
andere slavernij bestaat dan die van den sterkedrank
dat, als het volk kon besluiten zich van dat slavenjuk
te bevrijden, het van zelf zou ondervinden wie de
vruchten van zijn arbeid tot dusver heeft geroofd en
dat geen Grondwetsherziening behoeft afgewacht te
worden en geen algemeen stemrecht gevraagd, om
zichzelf te redden uit de »zee van jammeren, die onze
natie dreigt te verzwelgen".
Benoemd tot stationschef te Kruininge de heer
Van Pulfelen, stationschef te Krabbendijke.
Te Bergen-op-Zoom bevinden zich reeds vier
groote oesterputten tusschen de haven en de voormalge
waterschans, welke met hunne vele gebouwen, sluizen,
enz. een geheel ander aanzien hebben gegeven aan het
terrein, dat in vroeger dagen uitsluitend aan god Mars
was gewijd.
Thans heerscht er weder eene ongewone drukte,
doordien de duizenden pannen, welke in den voorzomer
in zee gebracht werden, nu per schuit naar de oester
putten worden teruggevoerd, om aldaar ontdaan te
worden van de millioenen oestertjes, die ter grootte van
een kwartje er op gegroeid zijn.
Het afsteken van deze kleine oestertjes geschiedt
door een groot aantal vrouwen en meisjes, die er een
flink daggeld mede verdienen.
De aanslag is dit jaar, dank zij den warmen zomer,
rijk te noemen en de oesterhandelaars koesteren goede
verwachtingen omtrent de zaken die zij zullen doen.
Ook hier wordt de oester-cultuur meer en meer een
bron van welvaart voor velen. (N. II. Ct.)
Voor rekening van eenige landbouwers wordt
aan het nieuwe veer onder de gemeente Nieuwerkerk
eene weegbrug geplaatst, waarop de suikerbieten zullen
gewogen worden, die men aan dit veer en op het in
de nabijheid liggende Stevensluis voor de fabrieken
moet Iaden.
Of het, met het oog op de tegenwoordige omstan
digheden, wat de suikerfabricatie betreft, raadzaam is
tot zulke groote uitgaven over te gaan, wordt door
velen betwijfeld.
Bij den gisteren te Vlissingen gehouden lruishou-
delijken schietwedstrijd behaalde de luitenant der schut
terij Fransen Van de Putte een vierden prijs.
Het Vaderl. deelt mede, dat de toestand van
den oud-Minister Modderman zeer gunstig is. Hij ge
voelt zich volmaakt wel, doch mag zich niet te veel
bewegen.
Z. M. heeft benoemd tot voorzitter van de Tweede
Kamer voor de tegenwoordige zitting mr. E. J. J. B.
Cremers.
De Minister van binnenlandsche zaken heeft aan
's Konings Commissarissen in de provinciën de volgende
aanschrijving gericht
Bij Zijner Majesteits besluit van 29 Juli 1884, Stbl.
No. 186, is bepaald, dat de wet van 27 April 1884,
Stbl. No. 96, op 1 October e. k. in werking treedt.
Ten einde nakoming van het bepaalde in de artt. 2
en 3 dier wet te bevorderen, acht ik het noodig, dat
de burgemeesters de ingezetenen hunner gemeente op
de gebruikelijke wijze bekend maken met hunne ver
plichting om bij den burgemeester aangifte te doen, wan
neer zij een of meer krankzinnigen verplegen, over welke
het staatstoezicht, volgens art. 2 alinea 1 der aange
haalde wet, zich uitstrekt, met verwijzing naar de straf,
volgens art. 38 op overtreding van dit voorschrift ge
steld, alsmede met de verplichting bij art. 36 opgelegd
aan hen, die een krankzinnige in eene buitenlandsche
inrichting voor krankzinnigen doen opnemen.
Tevens verzoek ik UHEG., de burgemeesters in uwe
provincie uit te noodigen, van de bij hen ingekomen
aangiften overeenkomstig het laatste lid van art. 3 der
aangehaalde wet, behalve aan den officier van justitie,
kennis te geven aan den Inspecteur voor het staats
toezicht op krankzinnigen, aan het adres van den in
specteur dr. H. Van Cappelle te 's-Gravenhage.
Aan de burgemeesters zij verder aanbevolen, onver
minderd het toezicht door de inspecteurs uitgeoefend,
het oog te houden of te doen houden op de wijze,
waarop die krankzinnigen worden verzorgd. Telkens
wanneer van verwaarloozing of mishandeling, of zelfs
van onachtzame of ondoeltreffende verzorging mocht
blijken, gelieven de burgemeesters daarvan aan de in
specteurs schriftelijk kennis te geven.
Naar wij vernemen, is de rekening van den
Varna-tocht opgemaakt, en zal de commissie, aan wel
ker hoofd de hoogleeraar Buys Ballot staat, waarschijn
lijk in staat zijn ongeveer ƒ13,000, of ruim twee
vijfden van het door den Staat verstrekte voorschot,
terug te geven. (.4.)
Thans heeft ook «Reuter" de bevrijding van de
18 overgebleven gevangenen van de «Nisero" bericht
Zij zijn in welstand te Penang aangekomen en de Radjah
van Tenom, zegt het telegram, heeft zijn 100,000 ru
pees ontvangen.
Oost-Indie. Benoemdtot lid in den Raad van just,
te Soerabaija, de griff. bij den landraad te Ponorogo
(Madioen) mr. H. D. L, Bouricius.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren sprak de heer Wijhenga
dan nieuwbenoemden voorzitter Cremers toe en zin
speelde op de grondwetsherziening, die in de verte
genwoordiging groote verandering kan brengen. Hij
hoopte echter, dat het Nederlandsche volk eene ver
tegenwoordiging zou kiezen, die met het oog op het
algemeen volkskarakter in vooruitstrevende richting
het staatsverband zou herzien. Wijzende op België
constateerde hij, dat ons volk slechts kan leven of
welvaren onder milde en vrijgevige wetten.
De heer Cremers aanvaardde nu het voorzitterschap
en wees op den belangrijken arbeid die de Kamer
wacht, vooral de grondwetsherziening. Hij constateerde
dat het volk verlangend uitziet naar de vruchten van
den parlementairen arbeid. Zullen alle eischen niet
ten volle kunnen bevredigd worden, zoo is het toch
te hopen, dat de billijke wenschen niet zullen worden
teleurgesteld.
Ingekomen is o. a. de overeenkomst met Duitsch-
land betreffende den letterkundigen eigendom. Heden
om 2 uur aanbieding staatsbegrooting.
STATISTIEK
Comité tot wering van Schoolverzuim to Goes,
over Augustus 1884.
Op de School A waren gedurende deze maand
152 kinderen. Onder dezen waren:
107 kinderen, die geen enkelen schooltijd verzuimden,
40 van 110 verzuimen, en
5 meer dan 10 verzuimen hadden.
Het gemiddeld verzuim was 4 percent op het
geheele aantal scholieren en schooltijden, tegen 5'/io
percent over dezelfde maand in 1883.
Op de School B waren 254 kinderen, waaronder
222 zonder eenig verzuim,
30 die van 110 verzuimen hadden, en
2 met meer dan 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was l4/i. percent, tegen
1 '/zo percent over dezelfde maand in 1883.
Op de School C waren 178 kinderen, waaronder
131 zonder verzuim,
33 met 110 verzuimen,
14 met meer dan 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was 7 percent, tegen 9
percent over dezelfde maand in 1883.
Op de School D waren 55 kinderen, waaronder
41 zonder eenig verzuim,
8 met 110 verzuimen,
6 boven de 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was 7*/io percent, tegen
16'/i. percent over dezelfde maand in 1883.
Het verzuim op de openbare scholen te zamen van
1 Januari af tot uit. Aug. 1884 bedroeg 39/i» percent,
tegen 37/„ percent over 't zelfde tijdvak in 1883.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Ter jaarvergadering te Amsterdam van afgevaar
digden van het Nederlandsch Bijbelgenootschap werd
besloten, dit jaar een nieuwe uitgave van het Nieuwe
Testament met aanhalingen aan den kant uittegeven,
nu de professoren Prins, Doedes en dr. Francken hun
medewerking hebben toegezegd. Het getal der afdee-
lingen bleef stationair; het ledental was iets vermin
derd. Uit het magazijn werden 54.359 exemplaren
afgeleverd; de ontvangsten bedroegen 73.514, de
uitgaven 62.238.
Door de Commissie van voordracht tot benoe
ming van een kerkelijk hoogleeraar aan de universiteit
te Groningen is het volgende drietal geformeerddr.
J. Reitsma te Iloogezand, dr. W. C. Van Maanen te
Zieriksee, E. C. Jungius te Leeuwarden.
Blijkens het jaarverslag der Christelijke Jonge-
lings-vereenigingen over 1883 zijn thans in ons land
gevestigd 464 vereenigingen met 8500 leden, en was
overal weder eenige vooruitgang in het ledental merk
baar. Slechts 8 vereenigingen bezaten een eigen ver
gaderlokaal.
Het Nederlandsche Jongelingsverbond telt nu 170
afdeelingenin Zeeland en Friesland bestaan nog klei
nere verbonden, terwijl vele vereenigingen geheel buiten
eenig verbond staan.
In October a. s. zal het 50 jaar geleden zijn dat
de Chr. Geref. kerk in Nederland werd gesticht. Het
plan bestaat om dien geboortedag der kerk in de ver
schillende gemeenten plechtig te herdenken.
De 16de lijst der 6e jaar-collecte voor de scholen
met den bijbel bevat een totaal bedrag van 67,710,09
van 400 locale comité's.
Sedert onze vorige opgave vonden we o. a. nog
vermeld de volgende opbrengstenvan A. v. V. te
Wemeldinge 2,50; te Bath (Herv. kerk) ƒ10,10;
's-IIeer Hendrikskinderen 10,05; van A. M. te
Kolijnsplaat 2,50; Wissekerke met Geersdijk 60,51
Biezelinge met Eversdijk 75,95; Kapelle 44,92
Nisse 20,14%.
De heer J. G. Van Santen, leeraar aan de H. B.
S. te Zieriksee, staat no. 2 op de aanbeveling voor
leeraar in de Engelsche taal- en letterkunde aan de H.
B. S. met 5jarigen cursus voor jongens te Amsterdam.
Te 's-Gravenpolder heeft men besloten kinderen,
die den leeftijd van 14 jaren bereikt hebben, niet langer
op de gemeenteschool toetelaten. Dit besluit is geno
men met het oog op die kinderen, welke hoogstens
van December tot Maart de school bezoeken en die
oorzaak zouden kunnen zijn dat men tot uitbreiding
der localite.it zou moeten overgaan.
SL-Annaland. Tot onderwijzer aan de openbare la
gere school alhier is door den Raai met algomoene
stemmen benoemd de heer L. Brouwer, thans te Hen
drik Ido Ambacht.
Het personeel aan deze school bestaat nu, buiten het
hoofd der school, uit nog 3 onderwijzers.
Als deskundigen bij het op 6 Oct. a. s. te houden
examen voor onderwijzer zijn benoemd de heerenDe
Jager, Cense, v. d. Leij, Lijsen, allen van Middelburg,
Bevelander Schoo van Groede, Barentsen van Schoon-
dijke, Slager van St.-Annaland en Moojen van Kloetinge.
N.-Bode.)
Aan de instelling voor onderwijs in de taal-,
land- en volkenkunde van Ned -Indië te Delft zijn tot
dusver ingeschreven 85 studenten.
Voor het afleggen van liet candidaats-, het 2e
natuurkundig en het theor. geneesk. examen aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht zijn als officiëele tijdvakken
aangewezen6 weken vóór en 4 weken na de zomer-
vacantie. Voor het doctoraal examen en de promotie
bestaat, buiten de vacantie, ten allen tijde gelegenheid.
De weesinrichting te Neerbosch ontving de vorige
week, behalve tal van andere giften, een som van
ƒ2000 voor den bouw van het nieuwe weeshuis, van
een vriend der inrichtingen, die bij gelegenheid van
het jaarfeest ƒ1000 beloofde, doch thans 2000 zond.
Het plan voor het nieuwe weeshuis, waarin weder
100 kinderen zullen kunnen worden opgenomen, is
reeds ontworpen. De gelden zijn echter daarvoor op
lange na nog niet bijeen.'
Landbouw en Veeteelt.
St.-Annaland. Begunstigd door het schoone weder
is men op den akker druk bezig met het rooien der
aardappelen, het «botten" van suikerbieten en het
delven van de meekrap. De stamboontjes zijn meest
allen aan den tol geplaatstenkele perceelen zijn reeds
in de schuren gebracht en gedorschen. De opbrengst
daarvan is bevredigend: de qualiteit laat echter te
wenschen over. Door de regens in 't laatst van de
vorige en 't begin van deze maand, hebben de boon
tjes nog al geleden en zijn daardoor gevlekt. Het
droge werkt er echter nu gunstig op in. Met het
mennen der suikerbieten is men begonnen. Omdat in
vorige jaren de wijze van aflevering door een groot
deel der landbouwers veel te wenschen overliet, is
het toezicht op de aflevering van de zijde der fabri
kanten zeer verscherpt. In eene circulaire aan de land
bouwers gezonden, is er op aangedrongen, om bij de
aflevering stiptelijk de bepalingen van het contract
na te leven, en hebben de fabrikanten besloten om
alle beetwortelen te weigeren, die niet volgens de be
palingen van het contract zijn behandeld en niet zoo
danig van aarde zijn gezuiverd, dat er bij de aflevering
hoogstens iOpct. tarra wordt bevonden. Mocht de tarra
bij de aflevering meer bedragen dan IOpct., dan zal
de landbouwer of de peen opnieuw moeten schoon
maken of moeten toestaan dat voor tarra boven 10
pet. het dubbele, door enkele fabrikanten het 3 dub
bele wordt gerekend. Ook met de verzending der ajuin
is men begonnen Het is jammer dat men er zoo
weinig voor besteedt.
De aardappelen stellen de goede verwachting, die
men er van koesterde, niet te leur. De opbrengst en de
qualiteit zijn zeer bevredigend. Ook van dit gewas zijn
de prijzen gedaald.
De meestoof is voldoende van meekrap voorzien om
met het droogmaken en verder bereiden, waarmede
reeds een begin is gemaakt, te kunnen voortgaan.
Buiteniandsch Overzicht.
België is in dezè dagen zeker wel het rijk, waarop
de belangstelling onzer lezers het meest gericht is en
wij willen daarom ook wat uitvoerig mededeeling doen
van de aanbieding van het adres der burgemeesters
en gemeenteraden aan den Koning der Belgen, in zake
de onderwijswet.
De burgemeesters van Brussel, Gent, Luik, Mons,
Arlon en Antwerpen werden Woensdag te half elf
door den Koning ten gehoore ontvangen, nadat eenige
oogenblikken te voren de Koning een onderhoud had
gehad met den heer Malou.
De heer Buis hield eene lange rede, waarin hij het
gewicht betoogde der petities van 820 gemeenten,
met eene bevolking van 2,800000 inwoners.
Koning Leopold antwoordde hierop het volgende:
«Ik ontvang uwe petitie als de uitdrukking van
den wensch van een groot aantal burgers, bekleed met
de waardigheid van gemeentelijke overheidspersonen.
Ik heb evenzeer een groot aantal petities in tegenover-
gestelden zin ontvangen. Met het oog op dergelijke
uiteenloopende meeningen moet ik mij voegen naar
den wil van het land, zooals die door de meerderheid
der beide Kamers is uitgedrukt. Gij zijt te welwillend
mijne wijsheid te prijzen, doch ik neem aan hetgeen
gij zegt over mijn nauwgezette plichtsbetrachting als
constitutioneel souverein. Ik zal steeds getrouw blijven
aan mijn eed, en voortgaan te trachten den rcgel-
matigen loop van den parlementairen regeeringsvorm
