1884. N°. 59.
Zaterdag IT Mei.
71ste jaargang.
Personeele Belasting,
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan bet Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
OPENBARE VERGADERING
van den
Raad der gemeente Goes,
op MAANDAG den '19 MEI 1884,
des namiddags te 2 uren.
Goes, den 16 Mei 1884.
De Secretaris,
HARTMAN.
Punten van behandeling:
Na installatie der toegelaten nieuwe leden
I. Notulen.
II. Mededeelingen.
III. Ingekomen stukken.
IV. Verhooging borgtocht van den gemeente ont
vanger.
V. Belooning en instructie van den Concierge der
Hoogere Burgerschool.
VI. Uitgifte van grond aan de Stoofweide.
VII. Rekening en begrooting der gezondheidscom
missie.
VIII. Benoeming van een Wethouder.
IX. Idem van een Ambtenaar van den Burgerlijken
Stand.
Het 4e kwartaalskobier no. 6 der
voor deze gemeente, over het dienstjaar 1883—84, is
op heden ter invordering gesteld in handen van den
ontvanger dier belasting binnen deze gemeente.
Goes, den 16 Mei 1884.
De Burgemeester van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
GOES, 16 Mei 1884.
Bij de verkiezing van een lid der Tweede Kamer
in het hoofdkiesdistrict Dokkum zijn uitgebracht 2028
geldige stemmen. Gekozen is de heer mr. W. J. van
Weideren baron Rengers (liberaal) met 1174 stemmer,.
De heer Oppedijk (anti revolutionair) had 852 stemmen.
Aangezien bij de verkiezing voor een lid der
He Kamer in het hoofdkiesdistrict Almeloo de anti
revolutionaire candidaat is uitgevallen en er eene her
stemming moet plaatshebbeo tusschen ror. A. Van Laer
(1.) en tnr. E. J. J. Van Sonsbeeck (k.), heeft de commissie
van advies van het centraal comité der anti-revolution-
naire kiesvereenigingen, bestaande uit dr. A. Kuyper, mr.
B. J. L. Baron De Geer van Jutphaas en jhr. mr. A. F.
De Savornin Lohman, volgens De Standaard, in een
brief aan de beide bovengenoemde candidaten de vol
gende vragen ter beantwoording gezonden
lo. in hoeverre de artt 11 en 12 van het anti
revolutionaire program op hunne instemming kunnen
rekenen
2o. of de noodzakelijkheid van onverwijlde Grond
wetsherziening door hen erkend wordt; en
3o. of ook naar hun oordeel herstel van even
wicht tusschen 's Rijks inkomsten en 's Rijks uitgaven
dient gezocht, niet in den weg van verhoogde belasting
heffing, maar in dien van bezuiniging op de uitgaven.
Door mr. Van Laer is hierop geantwoord
Almelo, 13 Mei 1884.
Mijne Heeren
In antwoord op uw geacht schrijven, dd. 12 dezer,
heb ik de eer U te berichten, dat de verlangde ver
klaringen niet door mij kunnen worden verstrekt, daar
ik ze in het algemeen hoogst nadeelig acht voor de
zelfstandigheid van den volksvertegenwoordiger. Bo
vendien verwijs ik U naar de bekendheid mijner staat
kundige gevoelens in het Hoofdkiesdistrict Almelo,
welke de anti-revolutionaire kiezers voldoende in staat
zal stellen bij de aanstaande herstemming zelfstandig,
naar eigen overtuiging hunne stem uit te brengen.
Mochten zij echter volgens uwe meening daarbij uwe
hulp en voorlichting behoeven, dan acht ik het meer
overeenkomstig de regelen der kieschheid, zoo de ver
langde informaties, voor zooverre deze geene vragen
zijn naar den bekenden weg, door U, buiten de in her
stemming zijnde candidaten om, worden ingewonnen.
Met achting teeken ik mij
A. Van Laer.
En door mr. Van Sonsbeeck
Zwolle, 14 Mei 1884.
Hooggeleerde Heerl
In antwoord op de mij doorU bij uw geëerde let
teren van 12 dezer, namens de Commissie van Advies
van het Centraal Comité der Anti-Revolutionaire Kies
vereenigingen gestelde vragen, waaromtrent U mijne
opinie wenscht te kennen, moge het volgende dienen
Ik erken, dat bij het bestaande kiesstelselsel een
groot aantal kiezers niet tot zijn recht komt en dat
dientengevolge de Staten-Generaal niet gezegd mogen
worden de volle uitdrukking te zijn van het Neder
landsche volk.
Door eene billijke verlaging van den census en in
voering van het stelsel van enkele kiesdistricten, waar
zulks mogelijk is, zoude beter met alle partijen reke
ning worden gehouden.
Voorts onderschrijf ik geheel art. 12 van het Anti-
Revolutionair Program.
Vooral, met het oog op de onderwijsquaestie, komt
mij Grondwetsherziening gewenscht voor, doch «zonder
herziening van art. 194 liefst geen herziening hoege
naamd."
Evenals ieder goed huisvader, behoort ook de Staat
de tering naar de nering te zetten en dient er naar
gestreefd te worden het verbroken evenwicht in de
iinanciën te herstellen, zonder verzwaring van bestaan-
de- en oplegging van nieuwe lasten.
Het voorstel der heeren Mackay c. s. tot wijziging
der Schoolwet, waarmede ik instem, schijnt mij toe
te zijn, ook uit een financieel oogpunt, een eerste
schrede op den goeden weg.
Vertrouwende hiermede de mij gestelde vragen te
hebben beantwoord en aan uw verzoek voldaan.
Heb ik de eer met Hoogachting te zijn
Uw Hoog Gel. Dw. Dr.
E. J. J. Van Sonsbeeck.
Na kennisneming van deze antwoorden was de Com
missie van Advies van meening, dat laatstgenoemd
schrijven ontegenzeggelijk voorkeur opleverde van uit
het standpunt der antirevolutionaire beginselen.
Dat is aan Nederland en Oranje te Almeloo me
degedeeld, zoodat waarschijnlijk de kiesvereeniging der
antirevolutionairen de candidatuur van den heer Van
Sonsbeeck zal steunen.
De Standaard acht dit ook aanbevelenswaardig en
de uitslag wordt nu met zekere spanning tegemoet
gezien.
Almeloo toch is sinds jaren door behoudsmannen ver
tegenwoordigd Niet omdat het district zoo behoudend
is, want in Enschede, Hengeloo en Almeloo leeft een
opgewekte vrijzinnige geest. Maar eenvoudig omdat
bij zekere kiestabelverknipping Oldenzaal hij het dis
trict Almeloo is gevoegd.
Daardoor is de katholieke partij aan de stembus
van Almeloo ongeveer zoo sterk als de liberale, terwijl
de anti-revolutionairen er weinig beteekenen.
Deze omstandigheden moet men wèl in het oog
houden bij den verkiezingsstrijd, die thans te Almeloo
plaats vindt.
Zooals bekend is heeft bij de stemming de liberaal,
mr. Van Laer, de meeste stemmen, 953, bekomen;
de katholieke candidaat, mr. Van Sonsbeeck, 913, en
de heer Van Alphen, anti-revolutionair, 170.
Terloops zij hier opgemerkt hoe onbeduidend het
cijfer der anti-revolutionairen daar is. Toch heeft dit
handjevol waarschijnlijk te Almeloo bij de herstemming
den uitslag in handen.
De Standaard h-'eft dan ook op trotschen toon ver
klaard, dat de Roomschen te vlug waren geweest en heeft
hun nog even een Seitenhieb gegeven, door te zeggen
dat zij anders toch zulke leidzame luidjes zijn. De
anti-revolutionairen hadden volstrekt geen lust om hard
to loopen voor Van Sonsbeeck, zoo zeide de Standaard,
en mochten de Roomschen het naderhand wreken als
hun man er niet door komt door het wegblijven der
christelijk-nationalen, welnu dan is dat juist zooals
de fiere partij het wil! Gelijk nu echter blijkt was
men achter de hand al aan het marchandeeren. Even
als te Zevenbergen en te Delft heeft het anti-revoluti
onaire kies-comité de candidaten vragen gesteld en de
antwoorden zijn ingekomen.
Hoe echter de uitslag zij, de verkiezing te Almeloo
blijft voor ons eene zedelijke overwinning. De liberalen
hebben glansrijk getoond, dat zij de machtigste der
3 partijen zijn. Dit klemt te meer, daar in het district
Almeloo de liberalen bijna uitsluitend onder de meest
beschaafde en bezittende klassen worden gevonden.
De vele groote fabrikanten in dat district zijn allen
ijverige liberalen ook op handelsgebied. Zij willen
van geen begunstiging of bescherming weten, hoewel
onder den rook van het district de Duitsche nijver
heid met alle kracht door de regeering wordt begun
stigd. Dit is door deze verkiezing nogmaals aan het
licht gekomen en dit beteekent ook iets, als een
ministerie-Heemskerk aan het roer is.
De stemmenkracht in de Tweede Kamer verandert
er niet door, al wordt de heer Van Sonsbeeck verkozen.
De heer Insinger stemde toch in den regel met de
kerkelijke partijen mede.
Zedelijk heeft Almeloo dus zijn goeden naam eer
vol gehandhaafd; maar ook Dokkum heeft schitterend
de overwinning behaald.
In Dokkum toch hebben de anti-revolutionairen het
geprobeerd met mr. Huber, met professor Gratama
en ten slotte thans met hun meest populairen candidaat,
den heer Oppedijk. En steeds dslen de cijfers. Haalde
de heer Huber 1050, de heer Gratama 900 stemmen,
deze week kreeg de heer Oppedijk er slechts 850 De
cijfers, die de liberalen behaalden, stegen daarentegen,
zoodat 11. Dinsdag de candidaat der liberalen, de heer
v. Weideren Rengers, met eene meerderheid van 350
stemmen boven den heer Oppedijk werd gekozen.
De verkiezingen, in de districten Dokkum en Almeloo
gehouden, zijn voor de liberalen ongetwijfeld zeer be
moedigende gegevens en zij mogen, naar het ons voor
komt, in den veelszins treurigen politieken toestand
als lichtpunten beschouwd worden.
Door den majoor-commandant der dd. schutterij
alhier is aan den gemeenteraad het volgende request
ingediend
Geeft met verschuldigden eerbied te kennen de on-
dergeteekende, majoor-commandant der d.d. schutterij
te Goes, dat hij zich bij request dd. 8 Juli 4883 tot
uwe vergadering heeft gewend, verzoekende ten behoeve
der dd. schutterij alhier eene schietbaan te willen op
richten, daarbij uiteenzettende de motieven die hem
daartoe leidden
dat bij besluit uwer vergadering dd. 20 Augustus
4883 daarop afwijzend is beschikt, op grond dat de
inrichting van schietbanen ten laste van het Rijk zou
worden gebracht, volgens een destijds ingediend wets
ontwerp op de schutterijen
dat echter later die wet is ingetrokken, en er zich
tot heden geen verbetering in den bestaanden toestand
laat voorzien
dat hij zich daarom andermaal tot uwe vergade
ring wendt met het verzoek, om voor zoover de
gemeente niet geheel de kosten tot oprichting eener
schietbaan kan dragen, door uwe vergadering krachtige
pogingen in het werk mogen worden gesteld om van
wege het Rijk, zoo noodig met subsidie der gemeente,
een schietbaan te verkrijgen.
Hoedekenskerke. Eenige jaren geleden wierp een
veldarbeider, midden in 't drukste van den tijd, zijn
gereedschap in de sloot en ging naar huis, zoo hij
zeide, om eenige dagen te gaan rentenierenwie wilde,
mocht het achtergelatene in bezit nemen.
Eerst heette het, dat hij niet goed bij 't hoofd was,
later was hij te lui om te werken.
Intusschen schafte hij zich een bootje aan. Hij
peurde paling in de Schelde, korde mossels, ving met
een eigen gebreid net garnalen, kocht en verkocht
visch, hier en in de omliggende dorpen, dreef een
tamelijk gelukkigen ruilhandel met binnenkomende vaar
tuigen, zeer tot verbazing van het publiek, dat maar
niet kon begrijpen, hoe 't kwam, dat hij nog niet
verdronken was, want hij had het varen niet van
jongsaf geleerd.
Intusschen ging hij rustig zijn gang en vertelde
dezer dagen, dat hij zijn oude boot verkocht had en
een hoogaars had besteld, die bij Zieriksee zou worden
gebouwd. Bijna niemand geloofde het. «Waar zou hij
het geld vandaan halenwat zou hij er mêe doen,
want er is geen visch meer op de Schelde?"
Dinsdagmorgen echter kwam onze visscher met zijn
hoogaars, de driekleur in top, onze haven binnen. Dat
moest men eerst gaan zien, om het te kunnen gelooven
Hij zou een knecht noodig hebben, om zulk een vaar
tuig te regeeren. «Goed", dacht er éen, maar zei niets,
«als de kosten er maar uitkomen". Ook bleef niet
onopgemerkt, dat er geen zegen op de onderneming
kon rusten, omdat de schuit op Zondag van Zieriksee
was afgehaald.
Onze visscher heeft, nu het plan van tijd tot tijd
naar Antwerpen te varen, daar zeevisch optekoopen
en ze van hieruit weer in alle richtingen te verspreiden
garnalen te vangen en aftezetten aan opkoopers op En
geland en voorts te verdienen, wat er te verdienen valt.
Is hij gek is hij lui is hij dom? Neen, hij
wijst den weg, dien de arbeider hier te volgen heeft.
De arbeider is, voor een kleinigheid voor consent,
onafhankelijk boer op een onuitputtelijk veld, dat
niet gebraakt behoeft te worden, maar sedert jaren
'reeds braak ligt. Waarom kan men hier geen ansjovis
vangen als in Bergen-op Zoom? Waarom geen haring
als in de Zuiderzee? Waarom geen scliaradijn enz. enz.
't Is te hopen, dat prof. Hoek dezen zomer meer
wetenschappelijk licht over den vischvoorraad in de
Wester Schelde verspreiden mag; dan wordt misschien
onze gemeente nog eens een welvarend dorp. Op de
Oostwaarts liggende gemeten behoeft geen pacht te
worden betaald; braken is er evenmin als zaaien
noodigmen behoeft alleen te ploegen, te eggen, te
oogsten.
Kruininge. In de gisteren gehouden vergadering van
ingelanden van het Waterschap Kruininge is het dijk-
geschot voor 4884/5 vastgesteld op ƒ40 per hectare.
Eene voordracht werd opgemaakt ter voorziening
in de periodieke aftreding van den gezworene P. Kole
Mz., bestaande uit de heeren P. Kole Mz. J. Blok Ez.
en C Der Weduwen.
Biervliet. Mej. M. Rijnberg en dhr. C. Poucke,
kweekelingen aan de openbare school no. 4 in deze
gemeente, zijn medio Mei als surnumerair bij de Staats
spoorwegen in functie gesteld.
Zij vertrokken naar hunne respectievelijk aangewezen
standplaatsenstations Rotterdam en Wouw.
Middelburg, Heden overleed alhier dr. G. Van
1 llennekeler, directeur der Rijks H. B. S.
j Met hem sterft weder een »self made man", die
groote verdiensten bezat.
De Nederlandsche Bank maakte in 't afgeloopen
jaar een winst van ƒ3,454.459.90; daarvan gaat af
ƒ800.000 voor rechten ad. 5 pCt. over het kapitaal,
voorts 444,267 60 volgens de statuten en blijft dus
ƒ2,213.192 30 ter verdeeling over. Daarbij komt de
onverdeelde winst van het vorige jaar ad ƒ2,270,06,
maakt 2,215 562.36, waarover de algemeene verga
dering te beschikken heeft.
Naar de M. Ct. verneemt is door den gemeen
teraad van Veere, met 5 tegen 2 stemmen, besloten
den beker van Maximiliaan aan het rijksmuseum in
bruikleen af te staan voor een jaarlijksche contributie
van ƒ2000.
Honderd en tien vereenigingen zullen met haar
banieren deelnemen aan den grooten optocht te Brussel
ter eere van H.H. M.M. den Koning en de Koningin
bij hunne komst aldaar. Op het balcon van het stad
huis zijn de plaatsen aangewezen rechts zullen plaats
nemen H.H. M.M., hun gevolg, de Ministers, de Gouver
neur, B. en W. en de gemeenteraad van Brussel; links
de dames, nl. de echtgenooten van de Ministers, van
de leden van het Dag. bestuur van Brussel en van
de leden van den Raad.
Het zoogenaamde «Maison du Roi", tegenover het
stadhuis gelegen, is voor de overige invités gereserveerd.
Des avonds zal er concert zijn in het Park en zal die
wandelplaats geïllumineerd worden. Zooals men weet,
is het Park gelegen voor het paleis des Konings.
Ten behoeve van het te Amsterdam te vestigen
Conservatorium tot opleiding van toonkunstenaars heb
ben B. en W. aan den Gemeenteraad voorgesteld, aan
de afdeeling Amsterdam der «Maatschappij t. b. d.
Toonkunst" voor den tijd van drie jaren een subsidie
van ƒ1000 's jaars toe te kennen.
Naar de M. Ct. verneemt is dezer dagen aan mej.
M. C. Berdenis Van Berlekom te Middelburg door het
conservatorium der muziek te Keulen een diploma
uitgereikt voor piano en zang.
Aan P. Nuijens, gewezen postbode te St.-Maar-
tensdijk, is pensioen verleend van 198.
Tot groote schade van de eigenaars en der vee
fokkerij heerscht er in Groningen tegenwoordig eene
sterfte onder de kalveren. Er zijn boeren, die reeds
op deze wijze al hun jong vee hebben verloren, 't Be
hoort tot de uitzonderingen wanneer men stallen vindt,
waarop men deze verliezen niet betreurt. Het algemeen
gevoelen wint veld, dat het geheel in strijd is met de
natuur, cm het jonge dier direct na de geboorte van
de moeder te verwijderen en velen meenen hierin de
oorzaak te zien.
Zooals bekend is werd op 1 Maart 11. te Am
sterdam de eerste algemeene vergadering gehouden
van de Nederlandsche Pensioenvereeniging voor werk
lieden. De statuten, voor zoo ver zij nog niet waren
goedgekeurd, werden toen vastgesteld en een definitief
bestuur werd gekozen.
Met genoegen kunnen wij nu mededeelen dat de
voorbereidende werkzaamheden zoo ver gevorderd zijn,
dat alle hoop bestaat dit jaar tot uitvoering van het
hoogst nuttige doel der vereeniging te komen. Gezegde
vereeniging zal daartoe twee fondsen oprichten, nl.
een werkliedenfonds en en waarborgfonds. Bij het
werkliedenfonds zullen de werklieden zich kunnen ver
rekenen, hetzij voor een pensioen op den ouden dag,
hetzij voor eene uitkeering bij overlijden, terwijl het
waarborgfonds zal dienen om de aan te gane verbin
tenissen tegenover de verzekerden te waarborgen.
Naar wij vernemen, worden nu reeds, terwijl de
verzekering nog niet eens openstaat en bij de min
dere standen de zaak nog grootendeels onbekend is,
reeds zeer vele aanvragen om verzekeringen te slui
ten gedaan, zoodat de behoefte aau eene instelling
als de Nederlandsche Pensioenvereeniging noggrooter
blijk te zijn dan menigeen misschien vroeger ge
dacht heeft.
De eenige moeilijkheid, die nu nog wel zal bestaan,
is het bijeenbrengen van een voldoend waarborgfonds,
dat natuurlijk uit vrijwillige bijdragen moet worden
gevormd. De krachtige steun, die het hoofdbestuur
van de Maatschappij tot nut van het algemeen, zooals
wij reeds vroeger mededeelden, voorstelt aan de jeug
dige vereeniging te verleenen en de toezeggingen die
reeds tot heden zijn gedaan, zullen het bestuur on
getwijfeld in staat stellen om in 't najaar een zeker
aantal verzekeringen aan te nemenmaar zal de ver
eeniging inderdaad eene echt nationale zijn, die voor
den geheelen werkenden stand openstaat, dan zal de
steun van het meer welgestelde deel der Nederland
sche natie daarvoor onvermijdelijk zijn. Een beroep
daartoe zal eerlang op het Nederlandsche volk worden
gedaan en wij spreken de stellige verwachting uit
dat dit beroep niet te vergeefsch zal zijn, te meer daar
de steun onder andere wijzen ook op eene zoodanige
kan verleend worden, dat geldelijke offers waarschijn
lijk niet noodig zullen zijn. Zoolang nl. de verzekering
