1884 N°. 58.
Donderdag 15 Mei.
71ste jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nomraers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
GOES, 14 Mei 1884.
Zooals onze lezers zich herinneren zullen, heeft
dr. Büchler, leeraar aan de R. H. B. S. te Zwolle,
eenigen tijd geleden openlijk in de courant beleden,
dat hij tot geen kerkgenootschap behoorde en wel naar
aanleiding van het feit, dat hij was aangemaand tot
het betalen eener kerkelijke belasting, hoewel hij zijne
attestatie nimmer bij het kerkbestuur te Zwolle had
ingeleverd. Over dit schrijven zijn hem door verschil
lende autoriteiten, die boven hem geplaatst waren, ook
namens den Minister Heemskerk, aanmerkingen ge
maakt, en dr. Büchler, zich daardoor verkort achtende
in zijne giondwettige rechten, heeft zich daarop tot
de Tweede Kamer gewend.
Wij hebben het altijd betreurd, dat dr Büchler de
quaestie van ziji.e geloofsbeginselen in de courant heeft
behandeld Wij zijn overtuigd, dat hij wist hoe de
kerkelijke partijen nimmer nalaten uit dergelijke ge
beurtenissen munt te slaan voor hunne bestrijding van
het openbaar onderwijs en alleen dit was, dunkt ons,
reden genoeg voor iemand, die het goed meent met
dat onderwijs, om zonder aanleiding zijne godsdienstige
beginselen niet openbaar te maken.
Maar vraagt men of dr. Büchler daarmede een straf
baar feit beging, of hij daarvoor eene officiëele beris
ping verdiende van degenen, die boven hem gesteld
zijn, dan antwoorden wij volmondig »neen", want wer
kelijk is dr. B. door die berisping verkort in zijn grond
wettig recht.
Toch besliste de Tweede Kamer gisteren in tegen
gestelden zin en hieruit blijkt alweder, hoe moeielijk
het zelfs velen liberalen nog valt om kerk en staat
te scheiden; om te begrijpen, dat de staat zelfs bij
zijne ambtenaien over hunne kerkelijke begrippen en
de verkondiging daarvan niet heeft te oordeelen, zoo
lang zij hun ambt naar behooren bekleeden.
Nog zeer kort geleden handhaafde de liberale partij
in de Tweede Kamer in de zaak Poppink zoo krachtig
haar neutraliteitsbeginsel ten opzichte van het onder
wijs. Doch de neutraliteit, voortspruitende uit het
gevoel van gewetensvrijheid en gegrond op den eerbied
ook voor de meening van andersdenkenden, schijnt
haar vreemd.
Op het punt van het geloof buiten de school is
menigeen, die het toch overigens zoo nauw niet neemt
met den godsdienst, nog bang rond daarvoor uit te
komen en het is duidelijk, dat slechts de geloofsquaestie
hier den doorslag heeft gegeven. Had dr. Büchler in
de courant vermeld, dat hij een zeer geloovig persoon
was en dat hij volkomen instemde met de leerstellingen
van eenig kerkgenootschap, dan voorzeker zou hij niet
zijn lastig gevallen door den heer Heemskerk en nimmer
zou de Kamer over een dergelijk schrijven hare af
keuring uitspreken. Doch nu in plaats van het geloof
het zoogenaamde ongeloof wordt verkondigd, nu moet
er openlijk een afkeurend votum worden uitgesproken.
Wij zullen dus in het vervolg het opmerkelijk schouw
spel kunnen zien, dat in het vrije Nederland, vooral
vermaard om zijn yeioo/svrijheid, rijksambtenaren, ja
zelfs leden van de Kamer, op zendingsfeesten ongestraft
het woord voeren, of wel juist daarom worden ge
prezen of aanbevolen, doch dat op hetzelfdeoogenblik
een ander ambtenaar, omdat hij tot geen kerk behoort,
het stilzwijgen wordt opgelegd.
Hoe ernstig de zaak ook zij, zij herinnert onwille
keurig aan de anecdote van den kleermaker, die zijn
zoon vrijliet in de keuze van een beroep, maar tevens
dreigde hem de beenen te zullen stukslaan, indien hij
i ts anders koos dan het kleermakersvak.
De Economist, de werking der drankwet bespre
kende, merkt op dat, na eene daling in 188182, er
nu weder stijging is in de opbrengst van het gedistel-
leerd, zoodat de opbrengst van 1885 weder die van
1881 zal overtreffen.
Het getal drankwinkels is van 42,000 tot 30,000
gedaald, maar de steller acht het niet onwaarschijnlijk,
dat het getal in de naaste toekomst weder aanzienlijk
aangroeide, omdat, zoo de eigenaars van gecombineerde
bedrijven er de voorkeur aan geven drank te verkoopen,
'ij nog 20 jaar vergunning" zullen hebben.
Wat zal het baten, vraagt de Economist, of over
wintig jaar het aantal herbergen met vergunning tot
de helft verminderd is, wanneer het drankgebruik in
dien tijd misschien met 50 pet. is toegenomen?
Hij komt tot de conclusie: O ver het algemeen be
schouwd kan reeds nu veilig voorspeld worden, dat de
proef, met deze wet genomen, een schitterend en over
tuigend bewijs zal schenken voor de stelling«door
wetten schaft men geen zonden af."
Wegens uiterst geringe deelneming, (slechts 8
plaatsen waren genomen) zullen er bij gelegenheid van
het Middelburgsche muziekfeest geen extra-treinen van
Middelburg naar Goes rijden.
In de zomerdienstregeling op de Staatsspoor
wegen, die met 20 Mei a. s. in werking treedt, is,
wat betreft de lijn VlissingenRozendaal, bijna geen
wijziging gebracht Alleen de trein, die nu nog 's mid
dags om 2.10 uit Vlissingen vertrekt, zal met den
aanvang der nieuwe dienstregeling te 2.7 afrijden.
Dit verschil van 3 minuten blijft gelden voor al de
volgende stations aan deze lijn.
Krabbeudijke. Bij het bestuur dezer gemeente is
eene afwijzende beschikking van den dirtcteur-generaal
der Maatschappij tot exploitatie van staatsspoorwegen
ingekomen op het verzoek om den eersten avend trein
van Rozendaal naar Vlissingen aan alle stations te
laten stoppen of een nieuwen gewonen trein te laten
loopen, die 's avonds ongeveer te 9 uren te Vlissingen
kon aankomen.
De directeur-generaal geeft in die beschikking te
kennen, dat wijziging der bestaande dienstregeling niet
kan plaatshebben en dat van uitbreiding van het
aantal treinen voorshands geen sprake kan zijn.
Men vleit zich hier echter dat, wanneer de daartoe
door ons bestuur aangezochte besturen van andere
gemeenten adressen van adhaesie te dier zake inzenden,
nog op deze beschikking zal worden teruggekomen.
Kolijnsplaat. In de vergadering der ingelanden van
den polder Oud-Noord-Beveland, Maandag 11. alhier
gehouden, werd door het bestuur mededeeling gedaan
bericht ontvangen te hebben, dat een bevelschrift van
H.H. Gedeputeerde Staten te wachten is, waarin den
polder gelast wordt de zinkwerken volgens het plan
van den hoofd-ingenieur ten bedrage van meer dan eene
ton gouds uit te voeren. Door de vergadering werd
in deze besloten zich ter bekwamer tijd met een re
quest tot de hooge regeering te richten, teneinde zoo
mogelijk vrijstelling van die zinkwerken te erlangen
Zocals men weet, is reeds tweemaal het voorstel der
directie zinkweiken ten bedrage van 100000 aan
de westelijke kuip volgens het plan van den heer Lam-
breehtsen afgestemd.
Het jaanlijksch diner der ingelanden werd, op voor
stel van een dezer, zuinigheidshalve afgeschaft.
Voor de vacature, ontstaan door het bedanken van
den heer J. Rijks, sedert tal van jaren gezworene,
maar die door zijn hoogen leeftijd zich gedwongen
zag zijn ontslag te nemen, is bij stemming opgemaakt
het volgende drietal: lecandidaat de heer J. Tazelaar,
2e cand. de heer P Breure, 3e cand. de heer P.
Verhuist, allen van Kats, waaruit door Z. M. eene
keuze zal gedaan worden.
De Rijks-middelen brachten in April jl. op
8,855,708,38 tegen 9,081,837,59% in April
1883 De raming voor twaalf maanden bedraagt
104,945,950,en voor4 maanden 34,981,983,
De opbrengst over de eerste 4 maanden van 1883
was 32,503,344,68 en van 1884 f 31,716,923,93.
- De Gemeenteraad van Delft had aan den Kroon -
prins het verzoek gericht om HD. medewerking te
verleenen aan de viering van den sterfdag van Prins
Willem I. Z. II. heeft hierop een uitvoerig antwoord
gegeven waarin Hij, zijne ingenomenheid met de zaak
betuigende, verklaart niet rechtstreeks te mogen mede
werken Het beschermheerschap der tentoonstelling
meent de Prins ook niet te kunnen aanvaarden en
Zijne gezondheid belet hem op den herinneringsdag
tegenwoordig te zijn.
De Minister Heemskerk, tot wien men zich vervol
gens wendde, heeft geantwoord, dat de titel van
beschermheer aan een vorstelijken rang doet denken
en hem dus niet voegde. Hij hoopte echter de plechtig
heid op 10 Juli bijtewonen.
Op de uitnoodiging aan prof. De Vries om de feest
rede te honden was bij den Raad nog geen antwoord
ontvangen.
De mailboot «Gelderland", op reis van Rotter
dam naar Ned.-Indië, is volgens eene dépêche van
Lloyds uit Suez, van 12 dezer, aldaar teruggekomen
met brand in de lading. De brand werd den 8 dezer
nabij Jeddah ontdekt. De lading in het groot ruim
is beschadigd. De passagiers en mails, tijdelijk overge
bracht op de j Bertha", zijn weder aan boord terug.
Voor de slachtoffers van Krakatau is hier te
lande 527,102,35 bijeengebracht. Door de Handel
maatschappij is daarvan reeds 524,900 naar Indië
overgemaakt.
Reuter's Agentschap seint uit Berlijn volgens
de Kreuzzeitung zou graaf Herbert von Bismarck be
noemd worden tot gezant te's-Hage.
De Belgische Regeering verzocht onlangs de onze,
de overeenkomst van 1868 aan te vullen meteen ver
klaring om de wederzijdsche toelating van geneeskun
digen in de grensgemeenten uit te breiden tot de veeart
sen. Dezerzijds is dat voorstel aangenomen, doch met
uitsluiting van hen, die in Nederland de bevoegdheid
verkregen volgens artt, 15 en 16 der wet van 1874
en van de z. g. maréchaux vétérinaires in België.
(D.)
Staten-Generaal.
TWF.EDE KAMER.
In de zitting van gisteren is met 33 tegen 25
st. verworpen de conclusie der commissie, waarbij af
gekeurd werd, dat de Regeering dr. Büchler berispt
heeft over zijn schrijven. Evenzoo werd verworpen de
tegen-conclusie van den heer Van der Kaaij, dat geen
termen bestaan om een oordeel uittespreken. Aldus
bepaalde de Kamer zich tot dankbetuiging aan den
Minister voor de gegeven inlichtingen. Op de inter-
pellatie-Donner over de zorg voor de godsdienstige
belangen der krankzinnigen te Medemblik verklaarde
de Minister Heemskerk, dat Roomschen en Protestan
ten, op advies van den directeur, aan de godsdienst
oefeningen in het gesticht zullen kunnen deelnemen.
De Ie. raars zullen aan hun geweten en de kerk reken
schap schuldig zijn van hetgeen zij verkondigen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Door het Provinciaal kerkbestuur van Zeeland
zijn nog tot de evangeliebediening toegelaten de heeren
N. Jolles en H. G. Van Endt, candidaten te Utrecht.
In diezelfde vergadering werden benoemd tot presi
dent ds. J. H. Geselschap te Vlissingen, en tot vice-
president ds. J. Visser te Schoondijke, als secundus
opgetreden van den heer H. J. Krol, die uit deze pro
vincie vertrok.
Ds. N. A. De Gaay Fortman te Vlissingen heeft
het beroep naar Amsterdam aangenomen.
Dhr. De Graaf, die te Nieuwdorp omstreeks een
jaar werkzaam was als hoofd der Christelijke school
zal deze functie gaan uitoefenen te 't Zandt.
Door dit vertrek, dat zijne voorname oorzaak vindt
in het voortdurend ontbreken van hulppersoneel, zullen
de leerlingen weldra van alle onderwijs zijn verstokin
tenzij tijdig in de vacature voorzien worde of toevlucht
genomen worde tot de openbare school aldaar.
Aangezien dr. G. Van Hennekeler om gezond
heidsredenen bedankt heeft als lid en voorzitter der
commissie voor de eindexamens in deze provincie, is
in zijne plaats benoemd tot voorzitter dr. A. W. Van
Camp1 n, directeur der H. B. S. alhier, en tot lid de
heer B. W. Mondt, leeraar aan de H B. S. te Zieriksee.
Op de aanbeveling voor leeraar in de Nederl.
taal en letterkunde aan het Progymnasium te Gouda
komt als no. 1 voor de heer M. J. Van Dugteren te
Middelburg.
Pe algemeene vergadering van de gewestelijke
vereeniging Zeeland van het Nederl. onderw. genoot
schap zal gehouden worden te Middelburg op Dinsdag
3 Juni.
De bijeenkomst zal voornamelijk trachten een einde
te maken aan den onhoudbaren toestand, waarin het
bestuur dier vereeniging zich bevindt. (M. Ct.)
Kunst, Wetenschap en Letteren.
Door de hoogeschool te Leuven is dr. Schaepman,
lid der lie Kamer, benoemd tot doctor honoris causa
in de wijsbegeerte en letteren.
Dinsdag heeft aan het Dep. van Buitenl. Zaken
de onderteekening plaatsgehad eener overeenkomst
tusschen Nederland en Duitschland ter wederzijdsche
bescherming van den letterkundigen en kunst-eigendom.
De directuur der H. B. S., te Arnhem, dr. H.
Van d- Stadt, meldt aan de Arnh. Ct: Aan den leer
ling der Hoogere Burgerschool alhier II. A. Rouffaer
is het gelukt gedurende het onweder van Maandag
avond een paar bliksemstralen te photographeeren.
Met eene gewone camera obscura (landschapsobjectief
van Dallmeijer) gewapend, heeft hij zich op het dak
van het door zijne moeder bewoonde huis in de Park
straat begeven, en slaagde hij er in op twee broomgela-
tineplaten zeer duidelijke lichtbeelden van den blik
sem te verkrijgen.
Op het best gelukte dier beide negatieven ziet men
een met vele zijtakken voorzienen bliksemstraal, terwijl
ook de omringende wolken zich duidelijk hebben afge-
teekend.
Rechtszaken.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Door de rechtbank zijn Dinsdag veroordeeld:
J. S., 18 j., boerenknecht te Wolfertsdijk, wegens
diefstal, tot 15 dagen cel; D. Van L., 27 j.,
particulier te Krabbendijke, wegens beleediging met
woorden, tot 3 dagen cel; J. Van D., bakkersknecht
te Krabbendijke, wegens diefstal, tot een maand cel
L. Z., 19 j arbeider te Krabbendijke, wegens mis
handeling, tot 15 boete; J. S., 17 j.,schippers
knecht te Ierseke, wegens verwonding tot 3 maanden
cel en 4 boeten ieder van ƒ8; en J. S., 19 j.,
schippersknecht te Ierseke, wegens verwonding tot 3
maanden cel en 8 boete.
De rechtbank te Middelburg veroordeelde J. R.,
beklaagde in zake de omkooping van een kiezer te
Veere, tot 2 boete, subsidiair een dag gevangenisstraf,
met verwerping van den eisch van het O. M. omtrent
het verlies van burgerschapsrechten.
De heer J. A. R. K., oud-burgemeester en oud
ambtenaar van den burgerlijken stand te Havelte, heeft
cassasie aangeteekend van het arrest van gerechtshof
te Leeuwarden, waarbij hij, wegens het plegen van
valschheid in eene trouwakte, is veroordeeld tot 183
dagen celstraf en een boete van ƒ50.
M. K., landbouwer te Scherpenisse, door het
Gerechtshof te 's-Hage wegens valschheid in onder-
handsch geschrift veroordeeld tot 5 jaren tuchthuis
straf en 3 geldboeten elk van ƒ50, en wiens verzoek
om gratie door Z. M. den Koning werd afgewezen, is
naar het huis van arrest te Zieriksee overgebracht.
Overzicht van den stand der koersen.
Den grooten Goeschen Oranje-klant Laurens Pieter
v. d. Spiegel, die onder de hachelijke omstandigheden
op bet einde der vorige eeuw 't vaderland nog zulke
gewichtige diensten heeft bewezen, danken we de
woorden: «Gelijk al het goede dat men hoopt, niet
altijd gebeurt, zoo komt ook niet al het kwaad dat
men vreest". In de tegenwoordige hachelijke dagen is
't goed dezen raad van den grooten Goesenaar in
herinnering te brengen, om de geagiteerde gemoederen
tot kalmte te stemmen Hoogst belangrijk zijn toch
weer de koersvariatiën. Enkele faillissementen hebben
de ietwat minder ongunstige stemming, waarvau we
de vorige week mochten gewagen, doen plaatemaken
voor nog schadelijker houding. Zenuwachtige en lichte
lijk prikkelbare gemoederen behoeven nu kalmeerende
drankjes, die we in den vorm der aangename herinne
ring trachten toetedienen.' Misplaatst is de hoop van
hen, die gelooven dat voor alle Amerikaansche Spoor
wegwaarden weldra de vroegere koersen zullen geno
teerd worden en overdreven is de vrees, die zoovelen
geleid heeft om op de tegenwoordige koersen goede
waar van de hand te doen. De lezers weten dat we
een afkeer hebben van speculatie; daarom hebben we
herhaaldelijk op de gevaren, daaraan verbonden, gewezen.
Nu we echter een benarden tijd beleven, zijn we even
wel gaarne bereid, voor zoover dit mogelijk is, meete-
deelen wat de toekomst baren zal. Ten opzichte van
de weer zoozeer gedaalde Central-Pacific Spoorweg-
aandeelen kunnen we dat niet beter doen, dan door weer
te geven wat de Berliner Börsenzeitung uit 't nog
niet gedrukte jaarverslag over '83 meedeelt De laatste
maanden van '83 zijn de netto-ontvangsten ongeveer
500 duizend dollars minder geweest. Ook de eerste
3 maanden van '84 waren bijzonder ongunstig. De
ontvangsten hebben door storingen in het verkeer
geleden, terwijl de uitgaven, wegens beschadiging van
den weg door den storm, zijn gestegen. Deze nadeelen
zullen in den loop van '84 te eerder geneutraliseerd
worden, daar in de droge districten van Californië
de oogsten door veel regen begunstigd worden
De tegenwoordige gedrukte stemming der aandeelen
moet echter minder aan deze tijdelijke invloeden, dan
aan de in het congres en in Californië dreigende maat
regelen worden toegeschreven, die de netto-ontvangst
zouden doen verminderen. (De vorige week wezen we
hierop reeds met vermelding van een geraamde divi
dend-vermindering.) Al gelooft men ook niet, dat deze
voorstellen aangenomen zullen worden, de agitatie blijft
toch niet zonder invloed op kapitalist en speculant.
Men moet niet voorbijzien, dat de amortisatie-fondsen
(aflossingsommen) tot zulke verhoudingen aangroeien
dat ze nu meer dan 7 miliioen dollars met eene in
terest-ophooping van 420 duizend dollars bedragen.
De in het geheel tot schulddelging gebruikte, aan de
regeering betaalde som bedroeg met inbegrip van de
afgeloste land-obligatiën in 1882 en '83 jaarlijks 2%
miliioen dollars. Hoe meer de Mij. van haar schuld
afdoet, des te minder blijft er voor dividend-uitkeering
over. Daarentegen stijgt de waarde van den eigendom
voortdurend, wat door vele kapitalisten en aandeel
houders, slechts lettende op de dividenden van het
oogenblik, uit 't oog wordt verloren. De weg zelf is
in een beteren toestand dan ooit te voren. Groote
sommen zijn voor reparation en verbeteringen besteed
en de directie heeft plan daarmede voorttegaan. Daarom
meenen de directeuren, dat het verstandig is in over
weging te nemen of het ten beste der aandeelhouders
niet raadzaam is het halfjaarlijksch dividend lager te
stellen dan 3 pet. gelijk tot nutoe werd uitgekeerd.
Wordt er echter tot zulk een reductie besloten, dan
zou zulk eene conservatieve handeling de waarde der
aandeelen eerder verhoogen dan verminderen. Hetzelfde
beleid is in de jaren 1878 en 1879 gevolgd, toen de
aandeelen nog bijna allen in handen der oorspronkelijke
ondernemers waren.
Den lezers is nu de stand van zaken bekend. Nemen
we eens aan, dat het dividend voorloopig op 6 pet.
werd bepaald, dan nog zou o. i. de kooper op den
huidigen koers veel kans hebben om geld te verdie-
