1884. N°. 44.
Donderdag 10 April.
71ste jaargang.
GOËSGHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, i,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe epgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct».
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
OPENBARE VERGADERING
van den
Raad der gemeente Goes,
op DONDERDAG den 10 APRIL 1884,
des namiddags te 2% uren.
Goes, 8 April 1884.
De Secretaris,
HARTMAN.
Punten van behandeling:
I. Notulen.
II. Mededeelingen.
III. Benoeming van een stembureau voor de aan
staande verkiezing van twee leden van den ge
meenteraad.
IV. Rekening van de administratie der Leenbank
over 1883.
V. Derde suppletoire kohier van den IloofJelijken
Omslag voor 1883.
VI. Voljaarskohier van idem voor 1884.
VII. Idem van de belasting op de honden voor 1884.
VIII. Verordening op de huizen van ontucht en de
publieke vrouwen.
IX. intrekking van vigeerende verordeningen, tegen
wier overtreding straf is bedreigd.
GOES, 9 April 1884.
Gelijk uit het raadsverslag in ons vor.g no. bleek,
is dan de Goesche eedsquaestie besli-.t en eindigde
zij daarmede, dat de beide raadsleden, bukkende voor
overmacht, maar niet prijsgevende eigen overtuiging,
hun ontslag namen.
Wij zullen daarover niet napleiten. Tot zekere hoogte
is er in dat besluit eene fermheid en eene consequentie,
die slechts te eerbiedigen vallen.
Maar het behoeft geen betoog, dat wij onze gemeente
met dezen afloop geen geluk kunnen wenschen. Het
heengaan van twee verdienstelijke raadsleden, waar
onder een wethouder, beiden kort geleden met groote
meerderheid herkozen, kan niet anders dan een groot
verlies worden geacht. In welsprekende woorden bracht
de voorzitter van onzen Raad hun hulde voor alles
wat zij voor de gemeente gedaan hadden en de adem-
looze stilte, welke in die oogenblikken onder het talrijk
ter Raadszitting aanwezige publiek heerschte, gevolgd
door hartelijke bewijzen van instemming, gaven blijk,
dat het gevoelvolle woord van den voorzitter grooten
indruk maakte, een indruk, die blijkbaar ook bij de
overige raadsleden bestond.
Dat ook wij er ten volle mee instemmen, zullen wij
wel niet behoeven te verzekeren. De beide heeren waren
besliste voorstanders van alles, wat de ontwikke
ling van den geest en de welvaart der gemeente be
vorderen kan. Mogen de ledig geworden zetels op eene,
den vroegeren bezitters waardige, wijze vervuld worden 1
Ongetwijfeld zal deze geschiedenis een krachtige
prikkel zijn om aan den onhoudbaren toestand op het
gebied der burgerlijke eeden althans een einde te
maken. Immers onhoudbaar mag het heeten, dat zij,
die door hunne medeburgers geroepen worden om
eikaars gemeenschappelijke belangen te behartigen, aan
die roeping slechts gevolg kunnen geven door het
uitspreken van een formulier, in strijd met hunne
overtuiging, en zonderling is het, dat, terwijl de wet
zegt dat ieder zweren moet naar den aard zijner gods
dienstige gezindheid en er dus iets sacramenteels in
den eed is gelegd, diezelfde eed wordt opgedrongen
aan hen, die, buiten elk kerkgenootschap staande, door
den eed uittespreken slechts alle denkbeeld van iets
sacramenteels eraan ontnemen kunnen. Al zijn wij de
meening toegedaan, dat de eed alleen een vorm is,
waarin men belooft te doen wat men op zich gaat
nemen en dat men van dit standpunt uitgaande, dezen
vorm van belofte kan volgendie meening kunnen
zij niet koesteren, die aan den eed zekere dogmatische
of kerkelijke waarde toekennen. In hun oog moet de
eed van den niet-kerkelijke slechts heiligschennis zijn
en toch wordt juist van de zijde der kerkelijken op
het plegen dier heiligschennis aangedrongen!
Men verlieze daarbij niet uit het oog, dat wij in
dezen te doen hebben met een burgerlijke betrekking,
die men vrijwillig op zich neemt. Reeds de daad der
aanneming is eene belofte tot plichtsvervulling, welke
geene sacramenteele handeling behoeft om voor den
betrokkene verbindend te zijn, en bij den twijfel, dien
de wet overlaat, hadde, naar onze meening, eene mi-
nisteriëele aanschrijving in tegenovergestelden geest,
althans voor burgerlijke betrekkingen, meer recht van
bestaan dan die, welke nu door den minister Heemskerk
is gegeven.
Hoe dit zij, die panschrijving heeft de verdienste,
dat er nu geen twijfel meer bestaat of men is genood
zaakt bij het aanvaarden van het lidmaatschap van
den Raad een eed afteleggen, zoo men niet tot de
Doopsgezinde gemeente behoort.
Toch is het onmogelijk voltehouden iemand een
formulier te laten uitspreken, dat hij in strijd acht
met zijne innerlijke godsdienstige overtuiging. Het kan
dan ook niet lang meer duren, of juist uit de krasse
aanschrijving van den heer Heemskerk zal de gewenschte
vrijheid geboren worden en ook de niet tot een kerk
genootschap behoorenden zullen hun grondwettig recht
terug erlangen.
De heer J. H Loewer, landmeter bij het kadaster
alhier wordt, naar wij vernemen, met Augustus naar
Zieriksee overgeplaatst.
Bij kon. besluit is op zijn verzoek eervol ontslag
verleend aan E. Thienpondt, als dijkgr. van den
Glarapolder, en zijn benoemdtot dijkgraaf van
den Fredericapolder J. F. Van Rompu tot dijkgr. van
den Nieuw-Westenrijkpolder C. Van Haelsttot voorz.
van het bestuur der waterkeering van den calamiteusen
Annapolder P. Van Weel Joh.z.
Hansweerd. Gedurende de afgeloopen maand werden
hier ingeklaard 470 zeil- en 69 stoomschepen, uitge
klaard 384 zeil- en 56 stoomschepen.
Met ingang van 1 Mei wordt de commies le
klasse bij 's Rijks-belastingen H. Petri van Bruinisse
naar Kiuininge verplaatst.
De verkiezing van een lid der Tweede Kamer
in het lioofdkiesdistrict Nijmegen, ter vervanging van
wijlen jhr. mr. C. J. C. II Van Nispen van Sevenaar,
is bepaald op Dinsdag 29 April 1884; de heistem
ming, indien noodig, op Dinsdag 13 Mei a. s.
HH. MM. de Koning en de Koningin gaan op
20 Mei naar Brussel, om diie dagen aldaar te ver
toeven. Feesten zullen er tijdens hun verblijf in Belgie
niet plaatshebben. N li. Ct.)
Het reces van de Tweede Kamer zal, naar men
aan het Vad. medi deelt, tot 5 Mei, hoogstens tot 12
Mei duren.
Gisteren vierde H. K H Prinses Sophia der
Nederlanden, Groothertogin van Saksen Weimar en
zuster des Konings, haar 60sten geboortedag.
De Minister van financiën herinnert belangheb
benden dat de gelegenheid, om de bij Koninklijk besluit
van 15 October 1883 buiten omloop gestelde koperen
centen en halve centen aan de kantoren der betaalmeesters
in te wisselen, op 30 April a. s. wordt gesloten.
Men schrijft uit Berlijn aan het liott. Nbl.
Van goed ingelichte zijde vernemen wij, dat het
indertijd uitgevaardigd verbod van invoer vanHollandsch
vee in Duitschland weldra zal worden opgeheven, daar
de gevallen van veeziekte in Nederland dagelijks ver
minderen.
Naar wij vernemen, heeft de Minister van Water
staat bepaald, dat voortaan geen vergelijkende examens
voor benoeming tot opzichter van d n Rijks-waterstaat
zullen worden gehouden, maar de vacaturen zullen
worden aangevuld uit de buitengewone opzichters bij
de rijkswerken. (Fad.)
De Min. van Binn. Zaken heeft het deukbeeld
ontworpen, een gedeelte der lokalen van de kazerne
Prinsenhof, te Delft, bij gelegenheid van den 300n
jaardag van den dood van Prins Willem I, te meubelen
en in te richten in de gedaante, welke zij hadden in
den tijd toen zij door den Vader des Vaderlands werden
bewoond, en ze dan voortaan als een historisch gedenk-
teeken van Rijkswege te onderhouden en toegankelijk
te stellen.
De Delftsche Gemeenteraad heeft nu besloten, bedoelde
lokalen kosteloos aan het Rijk in gebruik te geven.
De commissie tot ondersteuning der nagelaten
betrekkingen van de in den nacht van 5 op 6 Maart
1883 verongelukte visschers van Paesens en Moddergat
heeft rekening en verantwoording gedaan van haar
geldelijk beheer. Hieruit blijkt, dat de ontvangsten
bedroegen 141048, waaronder aan giften 137048
en aan rente van belegde gelden 3536. Aan 61
weduwen en 140 weezen werd uitgekeerd een som van
ƒ11999; de kosten van herstel der zeevisscherij, be
staande in het afbrengen en optuigen van schepen
bedragen ƒ8329, de drukloonen, enz. 249, zoodat
de rekening sluit met een batig saldo van ƒ120469.
Hiervan is rentegevend belegd pl m. f 113000 en was
op 1 Januari jl. in kas bij de commissie ƒ6225 en
bij het plaatselijk comité te Nes 1245.
Den heer C. Reijers, predikant te Nieuw-Helvoet,
is door de leden van de Debating-Society te Helle-
voetsluis, waarvan hij de ijverige voorzitter is, een
keurig geschenk vereerd, bestaande in een fraaie
collectie boekwerken.
Blijkens een Reuter-telegram uit Londen is Maan
dag in het Britsche Lagerhuis vanwege de Regeering het
volgende medegedeeldDe bemanning van het schip
«Nicero" is nog niet uit de gevange»schap bevrijd,
doordien de rajah van Tenom thans hoogere eischen
heeft gesteld, waaraan de Nederl. Indische Regeering
niet wil vuldoen. Het Britsche gouvernemement is nu
met de Nedcrlandsche Regeering in onderhandeling
over verdere stappen. v
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
De jaarlijksche vergadering der Ned. Herv. Pre-
dikanten-vereeniging zal gehouden worden op Woens
dag 30 April en Donderdag 1 Mei a. s. te Utrecht.
Gisteravond had in het koffiehuis «De Prins van
Oranje" alhier de jaarlijksche bekroning voor getrouw
schoolbezoek vanwege het comité tot wering van school
verzuim plaats. Om half zes traden de leeilingen van
de scholen B en D, geleid door hunne onderwijzers,
de zaal, waar zich bereids eenige genoodigden en de
leden van het comité bevonden, binnen. De voorzitter,
de heer Z. D. Van der Bilt la Motthe, heette de aan
wezigen welkom en zeide, dat het comité het zich tot
een eer rekende, waar het thans voor de 15e maal
haar bekroningsfeest viert, erop te kunnen wijzen, dat
het schoolverzuim in het afgeloopen jaar weder minder
was dan in 1882 Het was vooral op school B (hoofd
de heer Van Schelven), dat het verzuim tot een mini
mum was gekrompen, aangezien niet minder dan 92 pet.
der leerlingen voor bekroning in aanmerking kwamen
en spr. bracht gaarne hulde aan het onderwijzend
personeel, dat de kinderen zoo aan de school wist te
binden, maar niet minder aan de kinderen en hunne
ouders, omdat zij toonden, dat bij de eersten lust
bestaat om te leerin en bij de laatsten de overtuiging
is gevestigd, dat zonder goed volgehouden onderwijs
in de tegi-nwi ordige maatschappij moeielijk meer een
goed bestaan is te verwerven.
Alvorens tut de eigenlijke bekroning overtegaan,
moest spr. nog eene mededeeling doen. Het was het
comité bij herhaling gebleken, dat de gelden, welke
het comité op naam der bekroonde kinderen in de
spaarbank bracht, voor verreweg het grootste gedeelte
binnen den kortst mogelijken tijd door de ouders dier
kinderen weder daaruit werden genomen. Dit ligt
geenszins in de bedoeling van het comité. Die gelden
toch worden dun kinderen niet alleen verstrekt als
eene belooning, doch zij moeten tevens dienen om hen
te leeren sparen en om als het ware een basis te
vormen, waarop verder kan worden voortgespaard. Dit
doel r.u wordt bij slechts weinigen bereikt. Vooral in
de laatste jaren was het bovenbedoelde misbruik sterk
toegenomen en daarom had het comité in een zijner
laatste vergaderingen besloten, te beginnen met het
bekroningsfeest in 1885, die gelden niet meer ten name
van de kinderen, maar ten name van het comité op
de spaarbank te doen inschrijven. Telken jare zal het
comité het nieuwe bedrag daarbij voegen en zoodoende
zal het in staat zijn den kinderen bij het verlaten der
school een bediag te overhandigen, dat hen in staat
zal stellen, wanneer zij op een ambacht gaan, daar
voor eenige bcnoodigdheden aanteschaffen. Het geld
blijft ook op die wijze aan de kinderen, doch door het
bedrag te stellen ten name van het comité zal de ge
legenheid worden benomen om dadelijk na ontvangst
over degelden te beschikken; die beschikking krijgen
de kinderen (of hunne ouders) eerst bij het verlaten der
school. (Ditzelfde werd later ook aan de kinderen
van school C meegedeeld
Hierop werd tot de bekroning overgegaan, die af
en toe door de kinderen met enkele zangstukjes werd
afgewisseld.
Het totaal aantal bekroonde kinderen op de scholen
B, C, D en de Bijzondere school bedraagt 396. Hier
van behooren tot school B 194 kinderen, waarvan 164
zonder éen enkel verzuimtot school C (hoofd de heer
Ittmann) 102 kinderen of 60 pet.; tot school D (hoofd
de heer V. d. Berge) 21 kinderen of 43 pet., en tot
de Bijzondere school (hoofd de heer Poolmeijer) 79
kinderen of 71 pet.
De kinderen van school B en van de Bijzondere
school ontvingen alleen een boekgeschenk, terwijl de
kinderen van school C, welke geen enkelen schooltijd
hadden verzuimd, eene inschrijving van ƒ1 in de
spaarbank ontvingen en die van school D eene inschrij
ving van 1,50.
Aan 17 leerlingen der scholea B, C en D, die deze
inrichtingen verlaten, werd het getuigschrift wegens
getrouw schoolbezoek uitgereikt en het verdient ver
melding, dat zich daarbij éen meisje bevond, dat
gedurende zeven achtereenvolgende jaren geen enkele
maal had verzuimd. Voorts werd nog namens regenten
van het weeshuis aan zeven weeskinderen een geschenk
uitgereikt, wegens vlijt en goed gedrag op de school.
Wij hebben kortheidshalve bij deze opgaven de
verschillende scholen tegelijk behandeld Evenwelmoeten
wij nog afzonderlijk vermelden, dat de leerlingen van
school C en van de Bijzondere school te zeven uren in
de zaal verschenen, te meer omdat toen nog eene
bijzondere plechtigheid plaatshad.
De voorzitter van het comité richtte namelijk een
hartelijk woord tot den heer Poolmeijer, die om redenen,
welke daar ter plaatste niet behoefden gereleveerd
te worden, eerlang zijne betrekking als hoofd der
Bijzondere School zal nederleggen. De spreker bracht
hem den dank van het comité voor de krachtige
hulp, die hij gedurende zijn dertienjarig verblijf alhier
had verleend, niet alleen om het schoolbezoek te
bevorderen maar ook om zijne leerlingen te doen deelen
in het gepast ger.otdat den kinieren vanwege
het comité wordt geschonken bij zijne feesten. Hij
beval, het comité verder aan in de vriendschap van den
heer Poolmeijer, die hier ter stede zal gevestigd blijven.
De heer Poolmeijer bracht zijn welgemeenden dank
voor de woorden tot hem gericht en zeide, dat hij
de vriendschap, welke hij steeds van h> t comité heeft
mogen ondervinden, steeds op hoogen prijs heeft ge
steld Het doel van het comité, bevordering van getrouw
schoolbezoek, zal in hem een warm voorstander blijven
vinden en- waar hij niet langer als hoofd eener school
aan htt comité zijne hulp kan verhenen, daar zal het
hem toch altijd een aangename plicht blijven het
comité bij zijne bemoeiingen, zoowel op geestelijk als
op stoffelijk gebied, te blijven steunen. Beide sprekers
werden luide toegejuicht.
Aan het slot van het feest nam de heer J. Donner
namens het bestuur der Bijzondere School nog het woord
om zijn dank uittespreken voor het feest, aan de kioderen
van die school bereid en beval hen ook verder aan het
comité aan. De voorzitter bedankte den heer Donner voor
zijne woorden en gaf hem de verzekering, dat het co-
mitésteeds de kindereu der B. S. op gelijken voet zal bl ij ven
behandelen als die der andere scholen. Het comité kent
geen onderscheid tusschen de inrichtingen voor lager on
derwijs in deze gemeente en het zal steeds voortgaan
om van zijne zijde aan allen, die zich dit waardig
maken, bekroningen le schenken en feesten te bereiden.
Onder de belangstellenden merkte men op, behalve
de reeds genoemden en verscheidene ouders, enkele
dames, de leden van het dagelijksch bestuur, den ar-
rondissements-schoolopziener en den voorzitter der
plaatselijke schoolcommissie.
Akte-examens in Zeeland. 7 en 8 April werden
15 candidaten geëxamineerd. 1 was niet opgekomen.
Afgewezen werden 6. Toegelaten 9, t. w.: A. Langejan
van Middelburg; J. Leijnse van Vlissingen; P. Louter,
M. A. De Man, J. L. Van Overbeeke, J. Postma en J.
Pouwer van Middelburg; A. Van de Putte van Oost
en West-Souburg en C. Van de Putte van Middelburg.
's-Heer Arendskerke. In de gemeenteraadszitting
van gisteren is tot onderwijzer aan de o. 1. school
te Ouddorp (hoofd de heer Pleune) benoemd de heer
A. Beerens, thans te Retranchement. Aan de school te
Nieuwdorp kon nog geen onderwijzer worden benoemd
aangezien zich voor beide vacatures slechts éen solli
citant had aangemeld.
De heer Moens, inspecteur van het lager onder
wijs in de 2e Inspectie, meldt in de N. li. Ct. dat
de vergadering, tegen den 19 April door hem te Mid
delburg saamgeroepen, zal worden gehouden in de
sociëteit «De Vergenoeging".
De onderwerpen, ter behandeling voorgesteld, zijn:
1. Het onderwijs in de Ned. taal
2. De toelatings- en overgangsexamens bij inrich
tingen van opleiding.
3. De voorbereiding voor het eigenlijke vakonder
wijs de zoogen. voorbereidende klassen der Rijks
normaallessen
4. De opleiding tot hoofdonderwijzer.
Door verschillende leeraren aan normaallessen zijn
nog de volgende onderwerpen aanbevolen
1. Omschrijving in het programma voor de hoofd
en onderwijzersakte van de eischen voor «onderwijs en
opvoedkunde".
2. De vormleer moet niet aan het einde van het
2de jaar worden afgebroken, maar minstens nog een
jaar worden voortgezet.
3. De vacantiën der normaallessen zijn te kort.
4. Het zangonderwijs in verband met dat onderwijs
aan de normaallessen.
Mocht zich nog iemand willen aanmelden, om over
't een of ander punt te spreken, het zal den heer Moens
aangenaam zijn.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
De tooneelvoorstelling, Maandagavond door het
gezelschap van den heer Lemmens in de sociëteit
V. O. "V. alhier gegeven, was slecht bezocht. Het spel
van het meerendeel der artisten had wel een trouwere
opkomst verdiendvoorzeker is de aanstaande voor
stelling, door het gezelschap van den heer Van Lier
te geven, oorzaak, dat het publiek niet talrijker was.
Het eerste stuk: «De Straatjongen van Parijs", heeft
zeker minder voldaan, dan liet nastukje «Het geluk
van rijk te zijn", dat in allen deele uitstekend werd
opgevoerd en dan ook luide werd toegejuicht. Mocht
de heer Lemmens niet afgeschrikt zijn om terug te
komen, dan hopen wij dat hij een gunstiger tijdstip
moge kiezen en wij vertrouwen, dat hij dan ook een
talrijker gehoor zal aantreffen.
Van den heer Pfliiging ontving de N. R. Ct.
bericht, dat in de tweede helft van deze maand de
heeren Anton Schott en Carl Hill bij eenige buiten
gewone opera-voorstellingen te Rotterdam hunne mede
werking zullen verleenen.
De Duitsche dichter F.mmanuel Geibel is overleden.
