1884. N°. 18.
Zaterdag 9 Februari.
71slc jaargang.
Bij dit nominee behoort een bijvoegsel.
Het tooneelverbond en de tooneelschool.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich; voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoepers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ots.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel
Onder dit opschrift verscheen in De Amsterdammer,
Dagblad voor Nederland, van 26 en 27 October van
het vorige jaar een artikel van den ijverigen directeur
der tooneelschool, den heer S. J. Bouberg Wilson, en
waar wij met een enkel woord de aandacht op dit
verbond en die school willen vestigen, kiezen wij dat
opschrift ook tot titel van ons artikel.
Bij zoovelen en vooral bij ons, die, niettegenstaande
de snelle middelen van vervoer, toch nog zoo ver van
de grootste plaatsen in or.s land zijn verwijderd, zijn
èn het verbond èn de tooneelschool volslagen onbekend.
Het mag daarom gepast heeten deze op het gebied
der kunst zoo nuttige instellingen in wijder kring
bekend te maken, opdat zij ook meer zouden worden
gewaardeerd en gesteund.
Het tooneelverbond stelt zich ten doel «de verbete
ring van ons tooneel". Hieruit valt dus reeds dadelijk
afteleiden, dat het tooneel heden ten dage bij ons te
lande niet is wat het kon en moest zijn. Wij grlooven
trouwens niet dat iemand, die gevoel en liefde bezit
voor de tooneelkunst, met den toestand van ons tooneel
tevreden zal zijn. Zoowel op het gebied der kunst als
op dat der zedelijkheid stond het tot vóór enkele jaren
maar matig aangeschreven.
Om in dien toestand verbetering te brengen werd
in Nederland het tooneelverbond opgericht, dat wel
iswaar in Amsterdam zijn hoofdzetel heeft, maar tegen
woordig toch in het gansche vaderland, ja zelfs in
België, zijne afdeelingen en leden telt.
Vraagt men wat in die enkele jaren van zijn bestaan
het Nederlandsch tooneelverbond heeft uitgewerkt, dan
wijzen wij er in de eerste plaats op, hoe het een
krachtigen stoot heeft gegeven tot het in het leven
roepen van de koninklijke vereeniging «Het Nederlandsch
Tooneel", die, zich uitsluitend op practisch terrein
bewegende, de beste tooneelkrachten uit ons land ver-
eenigt, teneinde een corps van kunstenaars te vormen,
dat de beste stukken naar hunne beste krachten ten
tooneele voert.
Doch het aantaal kunstenaars en kunstenaressen op
het gebied van het tooneel was helaas vóór enkele
jaren gering. Wellicht waren zij er wel, doch ze
kwamen niet uithunne krachten bleven sluimeren
of werden in verkeerde richting ontwikkeld, door de
slechte keuze van stukken en door gebrek aan degelijke
kennis, beschaving en ontwikkeling der acteurs.
De stelling, dat de kunstenaar geboren en niet
gemaakt wordt, is onbetwistbaar waar, doch zonder
goede en degelijke leidiDg komen toch slechts weinig
genieën tot volkomen ontwikkeling en hoeveel te minder
kon dit het geval zijn, waar het genie wel werd
geleid, maar helaas verkeerd.
Dit begreep het tooneelverbond terecht en zijn
hoofddoel was dan ook de stichting eener tooneelschool.
Een school voor tooneelisten. Het klonk vreemd
in Nederland. Voor muziek-, teeken- en schilderkunst
bestonden reeds sedert jaren inrichtingen tot opleiding,
maar voor het tooneel Toch is er wellicht geen
kunst, die meer tot ontwikkeling en tot beschaving
van het volk bijbrengt dan juist de tooneelkunst.
Zij valt spoediger binnen het begrip van ieder individu
dan muziek of schilderkunst, omdat zij de eenige kunst
is, die door twee zintuigen, gezicht en gehoor, wordt
waargenomen, welke elkander bij die waarneming helpen.
Doch niet alleen omdat zij meer binnen de bevatting
van ieder mensch valt, is de tooneelkunst van zoo hooge
waarde, maar ook, en misschien wel in de eerste plaats,
omdat zij de menschelijke hartstochten, vooroordeelen
en verkeerdheden aanschouwelijk voorstelt en daardoor
medewerkt om den mensch te verbeteren en te be-
sch aven.
Het zou ons te ver voeren, wanneer wij hier nog
wilden mededeelen, hoe de tooneelschool is ingericht.
Eene bloote vermelding der vakken, waarin onderwijs
wordt gegeven, zij voldoende. Het programma om
vat; Nederlandsch, Fransch, Hoogduitsch, Engelsch,
mythologie, vaderlandsche en algemeene geschiedenis,
aardrijkskunde, rekenen, lezen en kunstmatig spreken,
teekenen, dansen, gymnastiek, schermen (voor de man
nelijke), kostuumnaaien (voor de vrouwelijke leerlingen),
terwijl voorts de vakken, uitsluitend voor den tooneel-
kunstenaar als zoodanig noodzakelijk, in de hoogere
klassen aan de zoogenaamde vakschool" in ruime
mate worden beoefend.
Deze tooneelschool nu, die reeds haren gunstigen
invloed heeft doen gevoelen, heeft verscheidene harer
leerlingen bij de grootere tooneelgezelschappen geplaatst
gezien. Het «Nederlandsch Tooneel" telt tot dusver
het grootst aantal der eervol ontslagen leerlingen van
die school onder zijne jongere artisten. Maar ook
andere directiën, meer of minder in den lande bekend,
zelfs ook in België, hebben hare jeugdige krachten
onder de voormalige élèves dier instelling gevonden.
Dat voor het instandhouden van eene dergelijke
inrichting groote geldelijke offers worden geëischt, be
hoeft niet nader te worden verklaard. Doch zelfs bij
het zuinigst beheer en niettegenstaande onze Koning
haar jaarlijks eene vorstelijke gift schenkt, lijdt de
tooneelschool aan een financiëel tekort, dat dreigt
chronisch te worden.
Het is om die reden, dat op de algemeene verga
dering, in 1883 te Leeuwarden gehouden, besloten werd
om te trachten meerdere afdeelingen in ons land te
stichten en het is ook om die reden, dat zich te dezer
stede onlangs, op den krachtigen aandrang van een
der bestuursleden van de Amsterdamsche afdeeling,
eene afdeeling van het Nederlandsch tooneelverbond
heeft gevormd.
Het bestuur dier afdeeling heeft dezer dagen bij een
aantal ingezetenen circulaires verspreid met verzoek
om toetreding, op de voorwaarden in de wet van "net
verbond vastgesteld, en in die circulaire is het doel
van het verbond nader omschreven.
Voorzeker zal bij ieder onwillekeurig de vraag rijzen,
of er voor de leden ook eenig kunstgenot door het
lidmaatschap is weggelegd Ons antwoord hierop is:
direct niet, indirect wel. Het hoofddoel is en blijft finan-
cieëlen steun te verzekeren aan het verbond tot instand
houding der tooneelschool. Derhalve vloeit een deel der
inkomsten van de afdeeling in de kas van het verbond.
Doch een ander deel blijft geheel ter vrije beschikking
van de afdeeling, en de leden hebben te beslissen over
de wijze, waarop het zal worden besteed. Zij kunnen
daarvoor dus trachten den een of anderen artist of
spreker in hunne woonplaats te laten optredenzij
kunnen wellicht b'j een genoegzaam aantal leden ge
heel of voor een gedeelte een garantiefonds stichten,
om eene eventueele voorstelling van een der afdeelingen
van »het Nederlandsch Tooneel" meer kans van slagen
te verzekeren dan tot hiertoe het geval was. Eindelijk
nog kunnen de afdeelingen zich aanmelden om de
jaarlij ksche algemeene vergadering van het verbond
in haar midden te doen plaatshebben en niet zelden
valt dan juist de keuze op eene jeugdige afdeeling.
Zoodoende vereenigt dan de plaats, waarin zij gevestigd
is, enkele dagen de voornaamste tooneel-artisten van
Noord- en Zuid-Nederland en een groot aantal lief
hebbers en vereerders van het tooneel, waaronder onze
grootste letterkundigen, in haar midden, terwijl aan de
algemeene vergadering gewoonlijk eene tooneel voorstel
ling of verschillende voordrachten worden verbonden.
Zooals blijkt vloeit er dus bij genoegzame deel
neming wel degelijk kunstgenot uit het lidmaatschap
der afdeeling voort en wij eindigen dan ook gaarne
met een woord van opwekking om tot de jeugdige
afdeeling «Goes" van het tooneelverbond toeletreden
en de pogingen van het bestuur dier afdeeling krachtig
te steunen.
GOES, 8 Februari 1884.
Wij vestigen de aandacht onzer lezers op de
achterstaande annonce van de voorstellingen, te geven
door den heer Sakarinie Kinsbergen op Zaterdag, Zon
dag en Maandag a. s.
Den heer H. De Wilde alhier is de redactie van
De Oranjevaan aangeboden. De heer De Wilde is
echter nog niet besloten of hij de betrekking zal
aanvaarden.
Wij ontvangen een bericht, dat ook reeds in
andere bladen voorkomt, betreffende eene in j de nabij
heid der Kattendijksche sluis van den polder »de Breede
watering bewesten Ierseke" plaatsgehad hebbende oever-
afschuiving.
Omtrent den juisten omvang van het ongeval is
echter nog niets met zekerheid te zeggen, doch het
schijnt niet van ernstigen aard te zijn en het zal in
ieder geval aan de in werking treding van het stoom
gemaal geen beletsel in den weg leggen.
De verkiezing van een lid van den gemeente
raad te Kortgene zal plaatshebben op Donderdag
6 Maart a. s.
Borsele. Woensdag werd alhier eene vergadering ge
houden van Ingelanden van den Nieuwen West-Kraaiert-
polder (Borselsch ambacht), waarin ter vervulling der
vacature, ontstaan door het overlijden van dhr. C.
Op 't Hof, tot dijkgraaf benoemd werd dhr. M. De
Regt, wonende te Borsele.
Kolijusplaat. Wie in eenigen tijd niet in deze ge
meente geweest is en de kade bezoekt, zal verbaasd
staan over de groote hoeveelheid nieuwe dakpannen,
netjes langs dien kadijk gestapeld, maar nog vreemder
zal hij opzien, zoo hij verneemt, dat ze er alle nog
niet zijn en er in 't geheel 200.000 moeten komen.
Aan zijne aandacht zal 't dan evenmin ontsnappen,
dat men een houten keetje heeft opgeslagen en dat
achter eene rietmat eenige personen met mesjes bezig
zijn pannen, die klaarblijkelijk lang in 't water ge
legen hebben, schoon te maken. Die pannen moeten
dienst doen bij de Oestercultuur op de banken alhier.
Daartoe moeten ze tweemaal gekalkt worden, wat
zeker heel wat bedrijvigheid zal geven, en daarna op
de banken worden gelegd.
Achter een rieten mat steekt men pannen met
aanslag, van Ierseke naar hier gevoerd, af, d. w. z.
kleine oesters, sommige haast microscopisch, welke
zich op die pannen bevinden, worden met een mesje
er afgenomen. Dit gaat gemakkelijk door de kalk-
laag, welke op de pannen is, zonder deze zou men
ze niet ongeschonden er kunnen afnemen en daardoor
licht het diertje dooden. Zoo moeten 80.000 pannen
met aanslag hier behandeld worden, wat in een tijd
van groote schaarschte van werk voor de arbeiders
klasse, zoo talrijk in deze gemeente, een groote uit
komst mag genoemd worden.
Dit begin der kunstmatige Oestercultuur laat reeds
vermoeden, hoeveel handen ruimschoots werk zuilen
hebben bij slaging van de onderneming der heeren
Poelman c. s.
Vlissingen. Met de aanlegplaats van den Londen,
Chatham en Dover Railway te Queenboro' ten dienste
der mailbooten van de Maatschappij v Zeeland" is en
blijft het tobben.
Veranderingen of verbeteringen worden niet aange
bracht en dit is ontegenzeggelijk zeer nadeelig voor
de Zeeland", want de mailbooten kunnen nu van
dien tijd af, slechts 80 ton lading per reis medenemen,
anders loopen zij gevaar bij meerdere lading een
gedeelte weer mede terug te krijgen, of aldaar niets
te kunnen inschepen voor retourvracht. Neemt men
nu nog in aanmerking, dat er verscheidene malen
maar 60 ton lading medegenomen mag worden en
Zaterdagavond alhier en Zondagavond in Engeland
alleen visch ingescheept wordt (Zondags wordt te
Queenboro' niet gewerkt), dan kan men nagaan dat
het alles behalve voordeelig is, vooral in een tijd
zooals tegenwoordig, waarin het personenvervoer toch
aanmerkelijk minder is dan in den zomer.
Het is dan ook van het grootste belang voor de aan
deelhouders van de Stoomvaartmaatschappij «Zeeland",
dat aan zoo'n onhoudbaren toestand spoedig een einde
kome, want anders zullen zij ontgetwijfeld de dupe
worden van de nalatigheid der overzeesche betrekkingen.
Nu de gemeenteraad van Middelburg den prijs
van het gas, voor verwarming bestemd, heeft ver
laagd, circuleert aldaar een adres, waarbij winkeliers
enz., die het gas voor hun broodwinning noodig hebben,
verzoeken om met de gas-verwarmden op éen lijn te
worden gesteld.
Da Vliss. CL verneemt, dat door hooger bestuur
alsnog pogingen in het werk gesteld worden om den
heer A. Smit op zijn gevraagd eervol ontslag als bur
gemeester van Vlissingen te doen terugkomen.
De kiesvereeniging «Algemeen belang" te Rot
terdam heeft gisteren tot candidaat voor de Tweede
Kamer geproclameerd den heer M. L. van Deventer,
oud-consul generaal te Rio-Janeiro. Waar de heer
Wolfson voor de candidatuur bedankte om de een
stemmigheid bij de verkiezing onder de iiberalen te
bevorderen, is het te betreuren, dat «Algemeen belang"
niet heeft kunnen besluiten den heer Verniers van
der Loeff tot haren candidaat te verkiezen, zooals de
liberale kiesvereeniging «Burgerplicht".
Naar aanleiding van art. 40 der gemeentewet
werd door drie leden van den gemeenteraad te Vlis
singen in eene vergadering voorgesteld om, met in
trekking van het besluit op 11 Januari II. aan de
Hooge Regeering te verzoeken, met het volgende jaar
de belasting op het gemaal met '/3 deel van het thans
geheven wordende te bestendigen, alsmede de plaatse
lijke belasting op het gedistilleerd te verdubbelen.
Dat voorstel werd Woensdag in den Raad behandeld
en aangenomen.
Den lOen Juli a. s. zal het 300 jaar geleden
zijn, dat de groote Willem de Zwijger door Balthazar
Gerardts werd vermoord, liet. plan bestaat, om op dien
dag te 's-Gravenhage eene tentoonstelling te organi-
seeren van voorwerpen betreffende den Prins. Men zal
trachten daartoe de Teekenacademie gedurende eene
maand te bezigen, wanneer B. en W. hiervoor ver
gunning wil geven.
HH. MM. de Koning en de Koningin worden
volgens een Reuter-depftche reeds in de aanstaande
maand (Maart) te Brussel verwacht.
H. M. de Koningin heeft 50 geschonken voor
de Kinderbewaarplaats te Dordrecht.
HH MM. de Koning en de Koning zijn, volgens
de berichten uit Luxemburg, voornemens om eerst in
de maand October van dit jaar het Groothertogdom
te bezoeken. Men schijnt ook te mogen verwachten,
zegt een der bladen, dat de Koning Groothertog in
persoon de zitting der Luxemburgsche Kamer zal
openen.
De le luit. Douner, voor 5 jaren gedetacheerd
geweest bij het O.-I. leger, is weder hier te lande
ingedeeld, bij het 2e reg. inf.
De Minister van Koloniën a. i. maakt voorloopig
bekend, dat in den loop van dit jaar twee jongelieden
in opleiding zullen worden genomen voor den dienst
bij het boschwezen in Nederlandsch-Indië, op de voor
waarden, vermeld in de Nederl. St.-Ct. van 29 Juni
1881, no. 151.
In de maand Juli a. s zal nader worden bekend
gemaakt, wanneer gegadigden zich kunnen aanmelden
voor het vergelijkend examen, in die St.-Ct. omschreven.
Te Delft werd Woensdagavond per spoortrein
aangebracht het stoffelijk overschot van wijlen den
heer H. Van der Meer, pastoor te Vlissingen, geboren
te Delft. Da lijkkist was versierd met prachtige
kransen en werd gebracht naar de kerk van den H.
Hippolytus, waar het werd opgewacht door de geeste
lijkheid dier kerk.
Donderdagmorgen 10 uren had in gemelde kerk een
plechtig requiem plaats, en werd het lijk op de R. G.
begraafplaats ter aarde besteld.
Het Vaderland verneemt, dat het waarborgka
pitaal voor den spoorweg Rotterdam Munster dezer
dagen te gelde is gemaakt en de opbrengst van dien
verkoop in 's rijks schatkist is gestort.
Vermits het stoomschip «Burgemeester Den Tex",
dat, Atjeh zal aandoen, in plaats van 9 Febr. eerst
20 Febr. e. k. van Amsterdam zal vertrekken, zullen
de eerstvolgende rechtstreeksche verzendingen van brie
ven naar Atjeh eerst kunnen geschieden den 20 Febr.
e k., des morgens te 9 uren van Amsterdam, en op
1 Maart e. k. met den trein van 5,20 's avonds uit
Amsterdam naar Antwerpen (over Marseille).
Te Amsterdam is plotseling overleden de heer
D. De Clercq, die vijftien jaren secretaris der Ned.
Handel-Maatschappij was, aan welke instelling, waar
van zijn vader W. De Clercq een der eerste directeuren
was, hij veertig jaren werkte.
Het zal velen, die De Génestets poëzie liefhebben,
belang inboezemen te vernemen, dat de dood van De
Clercqs diep betreurde vrouw, die hij twintig jaren
geleden verloor, De Génestet het aandoenlijk schoon
gedicht «het Haantje van den Toren" deed schrijven.
(Hbl.)
Ook «Neerlands Gymnasiasten" hebben zich niet
onbetuigd gelaten met hun bijdrage tot eeniging van
de ramp van Krakatau. Zij hebben dit gedaan op
een wijze, die tevens den letterkundigen en artistieken
smaak van de bloem en de hoop onzer jongelingschap
vereert. Een quarto-boekdeel ligt voor ons, hetwelk
daarvan, in 22 bladzijden met pennevrucliten in proza
en poëzie, en vooral met allerliefste teekeningen, de
getuigenis draagt. Dat het goede werk van de gym
nasiasten steun verdiende, bewijzen de bijdragen, welke
van docenten en hoogleeraren werden ontvangen en die
hier en daar tusschen den verdienstelijken arbeid van
de jongelieden verspreid zijn. De zeer nette uitvoering
sterkt den «autografischen" druk van G. J. Thieme
te Arnhem tot eer. (D.)
Naar men aan de Haagsche Ct. mededeelt, is
op het bekende verzoek van M. 's Gravendijk te 's-IIage
om mededeeling van stukken, berustende aan het
Departement van Buitenlandsche Zaken, afwijzend
beschikt.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bij de Doopsgezinde gemeente zil op Zondag
10 Februari a. s., des voormiddags te 10.15 uren,
optreden ds. Johs. Dijserink, pred. te Vlissingen.
Bedankt: voor het beroep bij de Ned. Herv gem.
te Oud-Vomeer door ds. T. F. Westrik te Schiedam;
voor dat naar Den Hoorn op Tessel door ds. Ch. C.
J. W. Wierts van Coehoorn te Horsenvoor dat naar
Werkhoven (cl. Wijk) door ds. J. G. Van Schelven Az.,
te Meeteren.
Op 1 Januari II. waren er 283 predikantsvaca
turen in de Ned. Herv. Kerk.
Het Amerikaansch bijbelgenootschap had het
vorig jaar 500 colporteurs aan het werk. Zij bezoch
ten 650,940 huisgezinnen en verspreidden 349,010
exemplaren van den bijbel, van welke 71,425 exem
plaren gegeven werden aan hen, die niet in staat wa
ren om er een te koopen.
De voordracht voor de betrekking van hoofd der
o. 1. school te Geersdijk (gemeente Wissekerke) be
staat uit de heeren J. M. Boode van Amersfoort, die
