1884. N°. 14.
Donderdag 31 Januari.
71ste jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd on feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
GOES, 30 Januari 1884.
Wij deelden in ons vorig no. het regeerings-
ontwerp tot wijziging der schoolwet mede. Alleen uit
een financiëel oogpunt beschouwd zou het, wanneer
het tot wet werd verheven, geen merkbaren invloed
op de begrooting onzer gemeente hebben. In de be
grooting van ontvangsten en uitgaven voor 1884 zijn
de kosten voor het lager onderwijs geraamd op
19,127.67% waarvan 30%, die volgens de thans
vigeerende wet uit 's rijks schatkist daarin wordt te
gemoet gekomen, beloopt 5738.30. Voor jaarwedden
van het onderwijzend personeel, waarin voor het ont
werp alleen, maar dan ad 40%, tegemoetkoming wordt
verstrekt, is uitgetrokken 14400, zoodat die tege
moetkoming dan zou bedragen ƒ5760. Als men
bedenkt, dat de jaarwedden vaste posten zijn, die
bepaald worden uitgegeven, terwijl de overige artikelen
van onderwijs zelden of nooit totaal worden uitgeput,
dan kan men aannemen dat het ontwerp voordeelig
voor onze gemeente zal zijn.
De zakelijke inhoud van bovengenoemd ontwerp,
waarvan in ons vorig no. slechts kortelijk werd melding
gemaakt, komt hierop neer. De Regeering acht voor
ziening in den zwaren druk dier wet op het Rijk
en de gemeenten dringend noodig. Het ontwerp wil
partiëele wijziging met behoud van het beginsel der
neutrale school. Het beperkt de eischen van artt. 24
en 88 wijzigt art. 45 verbetert sommige artikelen
en verduidelijkt enkele bepalingen. De eischen van
art. 24 worden verminderd, gepaard met een verlen
ging van den termijn in art. 88 tot 1890. Omtrent
het aantal onderwijzers is voorgesteld 1 op de 45
kinderen en 1 onderwijzer op de 50 boven de 140.
Het Rijkssubsidie wordt voorgesteld op 40 pCt. van
de door de gemeente bezoldigde onderwijzersvoor
zoover die bezoldigingen niet bij wijze van subsidie
door het Rijk worden gedragen. De gemeenten ont
vangen een voorschot, kwartaalsgewijze uit te betalen,
van H der uitgaven, voor dit doel op de gemeente-
begrooting gebracht. Later wordt, als de uitgaven
definitief zijn vastgesteld, bijgepast wat te min mocht
zijn betaald, terwijl wat de gemeente te veel mocht
hebben ontvangen, op de uitkeering van 't volgend
jaar wordt verrekend. De hulp aan onbillijk bezwaarde
gemeenten wordt gehandhaafd en zal na wijziging van
artikel 45 toenemen. Sudsidie wordt alle n verleend
ingeval van schoolgeldheffing door de gemeenten.
In dat geval behoeven de bestekken voor en de
gunning van bouw- en verbouw van scholen en on
derwijzerswoningen 's Ministers goedkeuring. Het bezit
van een andere akte is niet noodig voor verkrijging
eener akte in het teekenen. Voor handwerkonder-
wijzeressen wordt een akte van bekwaamheid ingesteld.
De wijziging van art. 45 zal voor 't eerst in 1885
worden toegepast.
Z. M, heeft benoemd tot voorzitter van het be
stuur der waterkeering van den calamiteusen Vliete-
polder A. Van Leeuwen Sr.tot voorzitter van het
bestuur der waterkeering van het calamiteuse water
schap Stavenisse L. J. Dorsttot voorzitter van het
bestuur der waterkeering van het calamiteuse water
schap Oud en Jong Breskens J. G. Gerritsen.
Bij kon. besluit zijn voor Zeeland benoemd in
den militieraad voor de lichting der nationale militie
van 1884: tot voorz. jhr. mr. J. J. Pompe Van Meer-
dervoort, lid der Prov. Staten, tot zijn plaatsv. W.
A. graaf Van Lijnden, lid der Prov. Staten, tot lid
W. J. Sprenger, wetli. van Middelburg, tot zijn plaatsv.
mr. A. P. Snouck Hurgronje, lid van den gemeenteraad
van Middelburg.
Bij kon. besluit is benoemd tot burgemeester
der gemeente Ouwerkerk B. G. Van der Have.
Bij Zr. Ms. besluit is met ingang van 16 Fe
bruari 1884 de luit. ter zee 1ste kl. jhr. J. C. F.
Westpalm Van Hoorn van Burghter zake van in
doch niet door den dienst ontstane lichaamsgebreken,
op pensioen gesteldonder toekenning van een jaar-
lijksch pensioen van f 897, benevens eene verhooging
van 675 'sjaars, voor werkelijk verblijf in militairen
dienst in 's rijks overzeesche bezittingen en koloniën
en tusschen de keerkringen.
De mailboot «Koningin Emma", van Amsterdam
naar Batavia, waaromtrent onrustbarende geruchten
liepen, is Maandag in den besten staat Kaap Roca ge
passeerd.
Wolfertsdijk. De raadsleden dezer gemeente Waren te
gen Maandagnamiddag éen uur bijeengeroepen, teneinde
eenige mededeelingen aan te hooren en te beraadslagen
overle het afsluiten van een schoolterrein2e het
wijzigen der instructie voor den gemeente-ontvanger.
Punt 1 was spoedig afgedaan. J. Thorenaar aan
wien het gemeentetimmerwerk is opgedragenhad
eene begrooting opgemaakt en zich bereid verklaard
om voor f 147,50 het terrein achter het nieuw ge
bouwde schoollokaal af te sluitenmet 4 tegen 2
stemmen werd besloten het werk voor genoemden prijs
aan Thorenaar te gunnen de tegenstemmende leden
achtten eene openbare aanbesteding meer wenschelijk.
Punt 2 liep ook vlug van stapeler werd ten minste
niet veel over gediscussiëerd, want ofschoon het wel
ter tafel gebracht werdkon het evenmin behandeld
worden als in de vorige vergadering, omdat de quaestie
over het al of niet aanschaffen eener brandkast, waarin
de gelden der gemeente bewaard zullen worden, nog
niet is opgelost.
De voorzitter had den Raad toegezegd te zullen in-
formeeren naar den prijs eener brandkast, maar had
deze informatie nog niet ingewonnenzoodat de be
handeling dezer instructie opnieuw uitgesteld werd.
Een voorstel van den heer Van Strien, om aan
J. Sandee, onbezoldigd rijks-veldwachter, eene gratifi
catie van 20 te geven, vond weinig bijval. Zij moest
dienen als eene vergoeding, voor aan de gemeente
verleende diensten. Van verschillende zijden werden
vragen tot den voorzitter gericht, welke diensten Sandee
had gepresteerd De voorzitter deelde er geen enkele
mede en als een onvermijdelijk gevolg van dit stil
zwijgen werd het voorstel verworpen.
Een requaest van eenige ingezetenen om de honden
belasting te verlagen vond meer genade in de oogen
der heeren. Zij besloten de belasting voor plezier-
honden van 5,op 2.50 te brengen.
Hoort men bijna in iedere gemeente klagen over
te kleine scholen, alhier is het tegendeel het geval,
want bij getrouw schoolbezoek is er nog voor ongeveer
40 kinderen plaats. In verband hiermede is er uit
den Raad eene commissie benoemd, aan welke de
taak is opgedragen een onderzoek intestellen of de
schoollokalen te groot of het getal schoolgaande kindereu
te klein is en rapport uittebrengen, op welke wijze in
een of ander verandering kan worden gebracht.
In 1884 bestaat voor twee jongelingen gelegen
heid om onder het genot eener subsidie van ƒ6000,
te worden opgeleid tot militair apotheker bij het Ned
Ind. leger. (Zie St. Ct. no. 25).
Uit Den Haag wordt aan het Handelsblad ge
meld dat de commissie tot herziening der grondwet
met hare taak gereed is en uiteen is gegaan. Het
ontwerp was Vrijdag jl. gereed, om met uitvoerige
memoriën van toelichting aan Z. M. den Koning te
worden verzonden. In die memoriën worden niet al
leen de meeningen van meerderheid en minderheid
uitvoerig medegedeeld, maar ze bevatten ook de nota's
van afzonderlijke leden.
Vrijdom van port is toegewezen voor de dienst
briefwisseling tusschen de officiëele deskundigen voor
de uitvoering der druifluis-conventie ter eene en de
Commissarissen des Konings en gemeentebesturen ter
andere zijde, terwijl, volgens de algemeene daaromtrent
bestaande bepalingen, ook voor de dienst-correspon-
den'ie met het Departement van Waterstaat, Handel
en Nijverheid geen briefport behoeft betaald te worden.
Het geneeskundig onderzoek van schutterplieh
tigen zal voortaan geschieden overeenkomstig de regelen,
vastgesteld bij de Koninklijke besluiten van 2 en 30
November jl.
Men meldt dat aan 's rijks munt de last is ge
geven, om nog voor de volgende bedragen nieuwe pas
munt te maken voor f200,000 aan dubbeltjes, voor
t 200,000 aan centen en voor f20 000 aan halve centen,
Tot gemeente-geneesheer te Schoonrewoerd is
benoemd de heer Van Selms te Ierseke, die de be
noeming heeft aangenomen. (N. v. d. D.)
Het bestuur der Maatschappij van weldadigheid
heeft zich bij circulaire tot de gemeentebesturen ge
richt om hunne medewerking te verzoeken voor de
collecte, die op voordracht van den Minister van bin-
nenlandsche zaken door Z M. vergund is. Zij zal door
het geheele land gehouden worden in de week van
17 tot 23 Februari a. s.
Het adres ten gunste van den verkoop van den
beker van Maximiliaan voorden prijs van ƒ120,000,
geteekend door ongeveer honderd leden der gemeente
Veere en opgezonden aan den gemeenteraad, zal, naar
de M. Ct. verneemt, aan Z. M. den Koning gezonden
worden, voorzien van de handteekeningen der leden
van den gemeenteraad, zelfs van twee vroegere tegen
standers.
De gemeenteraad heeft een zeer doorwrocht advies
ingewonnen van een der kundigste juristen in ons
vaderland, hetgeen gunstig luidt voor den verkoop.
Het stoomschip «Soerabaya," van Southampton
den 24 dezer vertrokken, is den 28 dezer te St. Nazaire
binnengeloopen, tot herstel van dekschade. Volgens
telegram van den gezagvoerder is een zware zee over
het geheele schip gelocpen, aanrichtende belangrijke
schade aan dekhet schip bleef dicht en de machine
jn goede orde.
De Londensche correspondent der N. R. Ct. heeft
van de eigenaars van het schip «Nisero" bericht ont
vangen dat hun vanwege den Minister van Koloniën
is toegezonden een afschrift van een telegram van den
Gouverneur der Straits Settlements, inhoudendeDe
rajah van Tenom heeft aan den Gouverneur medege
deeld, dat hij zorgt voor de gevangen genomen sche
pelingen.
De Kamer van Koophandel te 's-Hertogenbosch,
gehoord omtrent de door den Minister van justitie
gestelde vragen ten aanzien van den arbeid van kin
deren, heeft als haar gevoelen te kennen gegeven, dat
schifting van schadelijken en onschadelijken arbeid
ondoenlijk is. Eene dergelijke schifting maakt een
toezicht noodig, dat streng en ingrijpend in het dage-
lijksch leven een ieder ten laatste tegen de borst zal
stuiten. De wet zou bovendien alleen kunnen om
schrijven den actueelen toestand van nijverheid en
landbouw en zou bij elke belangrijke verandering
in de bestaande wijzen van werken en bij het ontstaan
van nieuwe takken van nijverheid of landbouw, bij
het invoeren van nieuwe werktuigen, wijziging en aan
vulling behoeven De Kamer hecht aan eene derge
lijke wet alleen waarde, wanneer er leerplicht aan ver
bonden is.
Werken de kinderen van 1216 jaar niet, dan
worden hun toestand en hunne toekomst nog verergerd,
wanneer zij inmiddels geen onderwijs ontvangen. Met
dit verplicht onderwijs wenscht de Kamer echter niet
verder te gaan dan tot lJjarigen leeftijd en dan nog
met uitzonderingen voor den arbeid in het landbouw
bedrijf. De Kamer acht een volstrekt verbod van wer
ken tot 14jarigen leeftijd wenschelijk, mits daaraan
leerplicht verbonden worde. Ten platten lande zou
de Kamer aan het hoofd der gemeente de vrijheid
willen toekennen dit verbod van het 12e jaar af tij
delijk op te heffen, wanneer bewijzen worden overge
legd, dat 1 et kind overigens geregeld onderwijs heeft
genoten.
Landbouw en Veeteelt.
Kapelle. Maandagavond jl. hield de landbouwver-
eeniging «Vooruitgang is ons streven" alhier eene
vergadering, waarin 17 leden tegenwoordig waren.
Nadat door den voorzitter, den heer A. Nijssen, de
vergadering geopend was en de waarnemende secretaris
de notulen had voorgelezen en deze waren goedgekeurd,
deed de penningmeester, dhr. M. Van der Hage, reke
ning van zijn gehouden administratie over 1883, waaruit
bleek dat de inkomsten hadden bedragen 54,54, de
uitgaven 36,65, alzoo een goed slot van 17,89.
Alsnu was aan de orde het kiezen van twee bestuurs
leden met meerderheid van stemmen werden de beide
aftredende leden, de heeren M. De Jager en J. De
Jager, herkozen. Daarna deelde de voorzitter mede,
dat naar aanleiding der verzoekschriften tot het ver
krijgen van een goederenloods hem door bevoegde
personen was meegedeeld, dat naar alle waarschijnlijk
heid, mocht het al niet spoedig zijn, dan toch later
aan deze voor ons zoo dringende behoefte zou worden
voldaan.
Werd bij de oprichting der vereeniging in de sta
tuten bepaald, dat alleen zaken zouden mogen behan
deld worden, die met landbouw en veeteelt in betrek
king staan, later is dat voorschrift in dier voege
gewijzigd, dat een ieder vrij is in de keuze van zijn
onderwerp. Daarom hadden in de vorige vergadering
twee leden de taak op zich genomen om dezen avond
een lezing te houden.
Door een dezer sprekers werd behandeld een bijdrage
tot de kennis van den onderwijzersstand in vroegeren
tijd, vergeleken met dien in onze dagen naar aanleiding
van eene schoolgebeurtenis in 't begin dezer eeuw. In
geestige taal wist de spreker zijn hoorders te boeien,
zoodat hij aan het slot luide werd toegejuicht en
de voorzitter hem dank zeide voor zijn geestige
voordracht, tevens den wensch uitende dat spreker nog
meermalen een voordracht zou willen houden.
Daarna trad als spreker op de heer J. De Jonge,
die als onderwerp zijner rede had gekozenhet alge
meen belang of het bijzonder belang.
Zeer breedvoerig werd door spreker aangetoond, hoe
vaak het bijzonder belang het algemeen belang in den
weg staat; hoe velen zich als voorstanders van het
algemeen belang voordoen tot zoolang hun bijzonder
belang er onder zou gaan lijden, en hoe zoowel het
staatsbestuur als de kleinste vergadering aan deze
kwaal leed. Ten slotte wekte hij zijne hoorders op,
om door samenwerking zooveel mogehjk met de beste
bedoelingen, zij het dan ook ten koste van een of
andere opoffering, het algemeen belang te bevorderen.
Ook deze spreker werd luide toegejuicht en mocht bij
monde van den voorzitter den dank verwerven der
vergadering, die ook hem gaarne meer zal willen zien
optreden.
Nadat de werkzaamheden voor de volgende bijeen-
I komst waren vastgesteld, werd de vergadering gesloten
Aan den Min. van Binnenl. zaken is een adres
gericht door de afgevaardigden van de verschillende
groote landbouwmaatschappijen in Nederland, meeren-
deels leden der hoofdbesturen.
Nadat reeds vroeger van verschillende zijden de
regeering gewezen is op de wenschelijkheid van het
nemen van krachtiger maatregelen tot beteugeling der
besmettelijke longziekte heeft, zooals men weet, nu
onlangs de Friesche Maatschappij van landbouw aan
den Koning het ernstig verzoek gericht, dat het Z. M.
behagen moge, zoodanige maatregelen te doen beramen,
«dat die ziekte in Nederland zoo spoedig mogelijk met
«wortel en tak worde en blijve uitgeroeid."
Dit verzoek, door de meeste provinciale en vele
gemeentebesturen, zoomede door Kamers van koop
handel, particulieren enz. ondersteund, is tevens in
overweging genomen bij de hoofdbesturen en commis-
siën van de verschillende provinciale landbouwmaat
schappijen, en heeft bij deze tot het besluit geleid,
om eenparig bij den Minister dat verzoek, met alle
middelen die hun ten dienste staan, te steunen en
hem wegens het overgroot belang dat de Nederlandsche
landbouw bij een volkomen uitroeiing der longziekte
heeft, met aandrang te verzoeken, daartoe alles wat
mogelijk is wel te willen aanwenden. Zij achtten het
zich ten duursten plicht dat te doen, overtuigd als
zij zijn, dat de thans reeds sinds meer dan 5 jaren
in het spoelingdistrict toegepaste beginselen en maat
regelen slechts zeer langzaam tot de afneming der
longziekte kunnen leiden; dat deze niet in staat zijn
Nederland van die ziekte te verlossen en, mocht dit
in weerwil hunner overtuiging ook kunnen geschieden,
die maatregelen in elk geval door hun langen duur
zeer kostbaar voor 's rijks schatkist en tevens hoogst
nadeelig voor den landbouw zijn en zullen blijven.
In het bedoelde adres wordt de noodzakelijkheid
van den maatregel nader aangetoond.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
Een gift van vijfhonderd gulden is bij den voor
zitter der Amsterdamsche afdeeling van het Nederl.
Tooneelverbond, den heer M. J. Waller, ingekomen.
De schenker, een Amsterdamscb ingezetene, heeft
bepaald, dat deze gelden moesten strekken tot stijving
der som, door bovengenoemde afdeeling bij te dragen
tot dekking van het tekort op de algemeene begroo
ting 1883/84.
Dezer dagen zijn volgens den Haagschen corres
pondent der Prov. Gron. Ct. de statuten vastgesteld
voor een «Nederlandsch letterbond", waaruit alle bij
dragende schrijvers op hun 70e jaar een pensioen
zullen trekkenterwijl bij eventueel overlijden vóór
dien leeftijd hun weduwen het gestorte kapitaal minus
den interest terugontvangen. Schimmel is de cijfer
kunstenaar daarvan geweest, en weldra zal ieder letter
kundige in ons land een uitnoodiging ontvangen om
tot dit bond toe te treden. Het eigenaardige van deze
vereeniging zal wezen, dat men telkens van het ho
norarium voor zijn letterkundige producten percenten
afzondert ten bate van het fonds, die later uitsluitend
den inbrenger ten goede komen.
Dezelfde berichtgever zegt, dat dr. Jan Ten Brink
bezig is met het vertalen van Sardou's «Oncle Sam",
door hem betiteld «Amerikaansche Heeren en Dames"
en vraagt of er niet een uitgever gevonden zal worden
om de uitgave van Ten Brinks «Letterkundigen" voort
te zetten, die door den dood van den heer Stemberg
gestaakt is. De biographieën van Hasebroek en Al-
berdingk Thijm liggen kant en klaar.
Rechtszaken.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Dinsdag zijn, tevens in de kosten, o. a. veroordeeld
J. Van H., 25 j., schoenmaker te Goes, wegens mis
handeling tot 8 dagen cel. M. A. De S., 56 j.,
arbeidster te Rilland, wegens mishandeling tot 8
boete. M. B57 j., veearts te Goes, wegens dief
stal tot ƒ15 boete. C. B., 25 j., polderwerker te
Rilland, wegens diefstal tot 5 boete.
De veelbesproken zaak van het Munsterkerkhof
te Utrecht werd Maandag voor de rechtbank aldaar
behandeld. Baron Van Ittersum presideerde; het
O. M. werd door mr. De Ranitz waargenomen. Op
de bank der beklaagden waren gezeten de studenten
der rechtsgeleerde faculteit te Utrecht, de heeren
J. E. Boddaert, J. A. P. L. Ram, W. Grenfell, J. K.
H. Turk, H. J. C. J. De Jong en A. J. Van Rijcke-
vorsel van Kessel.
Mr. G. II. Van Bolhuis stond als rechtsgeleerd
raadsman de beklaagden Boddaert, Turk, De Jong
en Van Rijckevorsel van Kessel, mr. D. J. II. Van
Eeden den bekl. jhr. Ram mr. E. II. Scheidius den
bekl. Grenfell bij.
Er waren 23 getuigen a charge en éen a décharge
gedagvaard; op éen na waren allen verschenen. Vier
deskundigen werden gehoord.
