1884. N°. 9. Zaterdag 19 Januari. 71ste jaargang. ZONDAGSWETTEN. GOESCHË De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75. Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct. In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren. COURANT. De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend. Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets. Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel. Onder het aartsvaderlijk bewind van Koning Willem I is de Zondagsrust in wettelijke bescherming genomen. Die wet paste volkomen in het stelsel van dien tijd, toen de banden tusschen de Hervormde kerk en den Staat nog zeer nauw waren en de staatsalmacht zich inderdaad vrij wat sterker deed gevoelen dan heden ten dage. Men was er trouwens toen aan gewend, dat de Hooge Regeering alle vraagstukken regelde, alle moeielijkheden oploste. Dat de thans bestaande kerkelijke partijen dien tijd zouden terugwenschen is niet wel aan te nemen. On partijdig geoordeeld zullen zij moeten erkennen dat de vrijzinnige beginselen ook voor hen ruimte voor beweging hebben gemaakt. Men herinnere zich toch welk een toestand het vóór eene groote halve eeuw in ons land was. Geen volks vertegenwoordiginggeen vrijheid van drukpers, van vereeniging, van vergadering. Geen vrijheid om bij zondere lagere of hooge scholen op te richten. De kerk vastgekluisterd aan den Staat en daardoor ver oordeeld tot een dof voortkwijnen. Dat alles is veranderd door de zegepraal der vrij zinnige beginselen. Men zou zelfs kunnen zeggen dat de liberalen, evenals Tromp, hun tegenstanders van kruit en lood voorzien hebben. Doch wij willen daar over niet uitweiden. Het stelsel van Koning Willem I was het ideaal van den behoudsman: de Koning richtte alles in den Staat naar zijne inzichten en beschikte feitelijk ook over de meeningen zijner onderdanen Men herinnert zich hoe men in dit stelsel de afgescheidenen van de Hervormde staatskerk door dragonders liet vervolgen. Nu, uit dien tijd, uit 1827, bestaat nóg eene wet op het rusten op den Zondag. Zooals altijd bij zulke wetten wordt er gestreefd naar een vormdienst, die aangenaam is in de oogen der overheerschende tij. Het behoeft geen betoog dat de wet op de Zondags rust in het belang van de kerk is gemaakt. Niemand zou het toen in het hoofd gekregen hebben te zeggen laat ons in het belang van den werkman de rust van den Zondag verzekeren bij de wet. Dat is iets van lateren tijd. Men had het toen nog niet zóó ver in de physiologische en oeconomische wetenschap gebracht als thans. Zeer bepaald had de wet van Koning Willem I ten doel de ingezetenen te nopen den Zondag als rustdag te ontzien. Op zichzelf is dat doel zeker loffelijk. Maar de Zondagswet van 1827 is te zeer een kind van haren tijd. Er wordt met de persoonlijke vrijheid al zeer weinig rekening gehouden. Het gaat niet aan dat het strafbaar zou zijn buiten iets aftewerken op Zondag, wanneer de omstandigheden dat eischen; dat men be boet kan worden omdat men op Zondag heeft verkocht in een winkel »met open deuren". En toch is dat mogelijk niet alleen, volgens de Zondagswet, maar zij schrijft het voor. Nu is in den loop der tijden die wet wel in onbruik geraakt, maar in de laatste maanden is zij weder op gerakeld. De burgemeester van Amersfoort, de heer Mackay, en de heer De Savornin Lohman te Assen hebben, de een door eene verordening, de ander door vervolging, de kracht der bestaande Zondagswet willen laten gevoelen. Te dezer zake heeft de gemeenteraad van Amersfoort zich met een verzoekschrift tot den Koning gewend. Van den anderen kant wordt er op de Regeering druk uitgeoefend door de vereenigingen tot bevordering van Zondagsrust en Zondagsheiliging. Reeds heeft de Minister van justitie aan het bestuur van eerstge noemde vereeniging hare meening verzocht over eene wijziging van de Zondagswet. Het advies is ons onbekend. Maar als wij afgaan op hetgeen door genoemde vereeniging is geopenbaard in vergaderingen, dan zal het wel in dien geest geluid hebben dat de Zondagswet vooral het beperken van arbeid op Zondag moet bedoelen, en vooral voor de ambtenaren. Zoover dit met de eischen van den publieken dienst is overeen te brengen, zal zulk eene wijziging zeker toejuiching verdienen. Er kan echter geen sprake wezen van een stilstand van het maatschappelijk leven op den eersten dag der week, al zullen sommigen daarop aandringen. Noch spoordienst, noch posterij, noch telegraaf, om van een aantal andere particuliere bedrijven niet te gewagen, kan geheel stilstaan. Wij voor ons zouden dan ook in deze zaak de gulden vrijheid zooveel mo gelijk willen gehandhaafd zien. Geen dwang om Zon dag te vieren, geen dwang om het natelaten. Het best ware wellicht aan de hoofden der gemeenten overtelaten op welke wijze de algemeene beginselen eener wet op den Zondagarbeid waren toetepassen. De bepalingen der wet van 1827 evenwel zijn to taal onhoudbaar. De kerkelijke partijen mogen zich op haar niet beroepen, omdat zij tot een gelukkig verlaten systeem behoort. Toen de Staatskerk nog stond onder de voogdijschap des Konings, was het misschien zeer regelmatig dat het verkoopen met onen winkels of het uitstallen op Zondag met straf werd bedreigdzulk een inbreuk op de persoonlijke vrijheid mag niet worden geduld in onzen tijd. Er zou uit een theologisch en maatschappelijk oog punt over het ontstaan, het recht van bestaan en het gevolg van het svieren van den Zondag" heel wat te zeggen zijn. Op dit gebied begeven wij ons even wel bij voorkeur niet. 't Was ons thans alleen te doen om in het licht te stellen, dat onze tegenwoordige toestand eischt dat de bestaande Zondagswet worde ingetrokken, al juichen wij elke poging toe, die ertoe leiden kan om binnen de perken der maatschap pelijke belangen zooveel mogelijk ieder individu een dag van rust te verzekeren, na zesdaagschen arbeid. GOES18 Januari 1881. Wij herinneren belangstellenden, dat aanstaanden Dinsdag den 22 Januari, des middags te een nur, ten raadhuize de eerste bijeenkomst zal gehouden worden ter bespreking van wetten, voorschriften enz., die voor de gemeentebesturen van belang te achten zijn. Vooral om het doel, durven wij op eene talrijke opkomst hopen. Niet alleen voor de hoofden en ambtenaren der gemeentebesturen, maar ook, en misschien niet het minst, voor de leden der gemeenteraden biedt de bespreking eene welkome gelegenheid aan tot vermeer dering hunner kennis voor de uitoefening der betrek king, die hun door het openbaar gezag of door het vertrouwen hunner medeburgers is opgedragen. Zooals bekend is, zijn geene kosten aan de zaak verbonden. Te 's-Gravenhage is overleden de heer mr. H. M. Van Andel, advocaat bij den Hoogen Raad der Nederlanden. Indertijd vergezelde hij als secretaris den heer mr. L. Metman naar West-Indie, toen deze als 's Konings commissaris belast werd met de voor bereiding van de invoering der nieuwe wetgeving in die kolonie. Van Andel volbracht het werk, dat door den commissaris ten gevolge van diens overlijden niet kon worden voltooid. Geboren te Brielle den 12 Juni 1833, had hij den ouderdom van ruim 50 jaren bereikt Hij stond als een kundig rechtsgeleerde bekend en mocht in hooge mate de achting en vriendschap verwerven van allen, die het voorrecht hadden hem te kennen. De Haagsche Courant verneemt van zeer be trouwbare zijde, dat door den ministerraad de heer O. Van Rees, voorzitter der Tweede Kamer, aan den Koning is voorgedragen tot gouverneur-generaal van Nederlandsch Indie en dat die voordracht slechts op 's Konings onderteekening wacht ter openbaarmaking in de Staatscourant, hetgeen eiken dag kan worden tegemoet gezien. De Minister van Koloniën a. i. brengt ter kennis van belanghebbenden, dat bij het korps genietroepen de gelegenheid bestaat voor tien jongelingen van zestien tot achttien jaar om te worden opgeleid tot korporaal en sergeant bij de Indische genietroepen. Men zie de voorwaarden St.-Ct. no. 14. Attesten van geneeskundigen, bij verzoekschriften overgelegd, moeten op gezegeld papier geschreven zijn. De Regeering heeft dit herinnerdomdat het veelal wordt verzuimd. De toestand van den oud-minister van water- terstaat, handel en nijverheid, jhr. Klerck, die aan ingewandsziekte lijdende is, heeft sedert Woensdag een zorgwekkenden keer genomen. In het Staatsblad no. 4 is afgekondigd het Kon. besluit van den 5n Januari 1884, tot regeling van de vergoeding voor reis- en verblijfkosten. Voor de notariëele praktijk werden onlangs twee belangrijke beslissingen genomen. Bij vonnis der rechtbanken te Utrecht van 8 Oct. 1883 en van die te 's-Gravenhage van den 9n dier- zelfde maand werd beslist, dat geen registratierecht wegens verkoop van erfrecht, maar alleen het evenredig recht, bepaald bij de wet van 11 Juli 1882 (Stbl. do. 92), mag geheven worden op akten van boedelscheiding, waarbij al de goederen des boedels tegen uitkeering in geld worden toebedeeld aan een der deelgenooten of aan meer dan een der deelgenooten te zamen. De fiscus heeft zich bij die beslissingen neergelegd. De le luitenant der mariniers J. C. Van Hoek wordt van 1 April tot 31 Mei e. k. gedetacheerd bij den geweerwinkel te Delft. Op de bij den Gemeenteraad van Rotterdam ingekomen aanbeveling voor de benoeming van een directeur van het Museum voor Land- en Volkenkunde aldaar zijn geplaatst de hh.A. W. Werumeus Buning en R. P. A. Van Rees, oud-zeeofficieren. Naar de N. li. Ct. verneemt is tot directeur van Nederlandsch Mettray benoemd de heer J. P. Adelink, directeur der normaalschool te Edam. Borsele. Na een arbeid van twee maanden is de Inlaagkade gemaakt in den Borselepolder. Gedurende den meesten tijd was daaraan ruim een honderdtal manschappen bezig. De tijd van oplevering was bij het bestek bepaald op twee maanden, zoodat de aan nemer eer van zijn werk heeft, vooral ook tegenover de bewoners van den polder, die zich thans beveiligd mogen achten tegen overstrooming bij doorbraak op het bedreigde punt. De kade reikt 4.50 M. -|- A.P. of 2.55 M. boven gewoon hoogwaterpeil. Kolijnsplaat. Woensdagavond trad alhier in de ver gadering van het departement Noord-Beveland der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen de heer W. J. Van Gorkom van Goes op, die eene causerie over Transvaal hield. In het vorige jaar als spreker alhier over dezelfde zaak opgetreden, liet de heer Van Gorkom datgene, waar hij vroeger het volle licht op had laten schijnen, ter zijde en schonk nu, vóór de pauze, zijn volle aandacht aan de staatkundige verdeeling van Transvaal, de verschillende godsdiensten, daar beleden, het zendingswerk en de rechtsspraak; na de pauze, behalve aan het onderwijs en de onderwijzers en eenige eigenaardige bijzonderheden, als b. v. hoe Jan Verdoorn voor een paar stevels (laarzen) bezitter werd eener plaats van 600 morgen uitstekend land in het district Waterberg (nu ter waarde van 3000 pond sterling), aan zijn bezoek als secretaris van een Transvaalsch gezantschap aan Secoecoeni, vorst der Kaffers, en aan de politieke verwikkelingen van dezen Kafïerkoning met de republiek, die den val en de annexatie van Transvaal ten gevolge hadden. Was in de vorige lezing de president Burgers herdacht, nu werden mannen als Merinski, het hoofd der zen- dingsmission bij de Kaffers, Pretorius, een der drie mannen, Paul Kroger (Oom Pauw, de tegenwoordige president) en Jorissen, wiens zaak reeds zoo vele pen nen in beweging bracht, niet vergeten, evenmin als de heeren P. Huet en Lion Cachet, thans beiden hier te lande weer werkzaam, doch vroeger lange jaren in Transvaal. Duidelijk kwam het uit, vooral bij sprekers bezoek aan Sécoecoeni, waarbij drie Engelschen als passieve? getuigen waren, hoe verraderlijk de Brit met de Boers gehandeld had en in troebel water vischte om zijn doel, de vereeniging van het tot nogtoe vrije Trans vaal met de overige Engelsche Zuid-Afrikaansehe staten, te bereiken. Met den innigen wensch voor de ont wikkeling, den bloei en den voorspoed der vrije re publiek eindigde de spreker zijne boeiende improvisatie. De onverdeelde aandacht van de goed opgekomen leden, het applaus en de waardeerende woorden van den voorzitter, den heer J. H. Bybau, mogen den spreker de overtuiging geven, dat, al is 't ook, zooals hij zelf betuigde, voor de 74ste maal dat hij over Transvaal in 't publiek spreekt, hij een dankbaar gehoor gehad heeft, en men gaarne hem in 't volgende winterseisoen alhier weder den catheder zal zien beklimmen. Het verhoudingsgetal tusschen de belastbare op brengst en de grondbelasting van de ongebouwde eigendommen bedraagt voor Zeeland over 1884: 0.1999,27976 tegen 0.1999,28306 in 1883, zoodat de grondbelasting over het loopende jaar voor groote mas sa's iets lager zal zijn. (Af. Ct.) Middelburg. Het dagelijksch bestuur dezer gemeente heeft een gedrukte circulaire tot de leden van den Raad gericht, waarin het op het weinig aannemelijke wijst van de concessie-voorwaarden van den aanleg en de exploitatie eener duinwaterleiding alhier. Met deugdelijke cijfers wordt in het stuk getracht aan te toonen, dat de aanneming van de bedoelde voorwaarden, wat den aanleg betreft opeen halfmil- lioen zou komen te staan, terwijl de exploitatie de gemeente gedurende de eerste vijf jaren niet minder dan ƒ117,500 kosten zou. Terecht merken burg. en weth. op, dat huns inziens overwegende bezwaren bestaan om de gemeentekas met zulk een last te bezwaren. Het heeft Z. K. II. den Prins van Oranje behaagd de opdracht te aanvaarden van »een vijftal gedichten", samengesteld door den heer Steph. J. Bakker Pzn., secretaris der maatschappij tot droogmaking der Leg- meerplassen. »IIet aanteekenboek voor den landbouwer enz." door den heer Bakker samengesteld en waarvan wij vroeger melding maakten isnaar wij vernemendoor den auteur opgedragen aan Z. E. den Minister van W., H. en N., die deze opdracht goedgunstig heeft aangenomen. Beide werkjes zijn uitgegeven bij de firma Nijgh en Van Ditmar te Rotterdam. »In de buitengewone vergadering der afdeeling Delft en omstreken van de Maatschappij tot bevorde ring der geneeskunst, gehouden 11 Januari 1884, ver klaarden de elf aanwezige leden, onder wie ook dokter Kaiser, eenparig besliste voorstanders der vaccinatie te zijn, zoodat de denkbeelden van dr. Kaiser over vaccinatie door den heer Fabius in de Tweede Kamer op onjuiste wijze zijn weergegeven." Bovenstaande motie wordt overeenkomstig het ver langen der vergadering in onderscheiden nieuwsbladen openbaar gemaakt. Intusschen schrijft de heer Fabius in De Standaard »Het door de Delftsche doctoren Hulshoff en Sehel- tema onderteekend manifest, geplaatst in uw blad van heden, kan u niet meer dan mij hebben verbaasd. Ik haast mij u te berichten, dat ik tegen den inhoud en de bedoeling der motie protesteer. Het wordt echter thans nu de zoo eenvoudige zaak dermate is be neveld noodig, meer in het breede al| de protesten te beantwoorden; ik hoop dit in een afzonderlijk ge schrift zoo spoedig mogelijk te doen. In afwachting daarvan moge ik thans met dit weinige volstaan tegenover een publiek, dat reeds door mr. Keuchenius zoo duidelijk en zaakrijk is ingelicht". Het uitvoerend comité voor de internationale landbouwtentoonstelling in 1884 te Amsterdam doet een beroep op de beurs van alle belangstellenden in het welslagen der tentoonstelling. De kosten zijn groot, de bijdragen tot dusverre gering. Er worden daarom inteekenbiljetten verspreid, waarop men kan inschrijven voor een eereprijs, een prijs of gouden, zilveren en bronzen medailles. De lijst van de namen der donateurs wordt vóór in den catalogus gedrukt. Donateur wordt men voor 25, waarvoor men een vrijkaart voor den geheelen duur der tentoonstelling met inbegrip der plechtige opening verkrijgt. De agenten van de suikerfabrieken te Zeven bergen hebben een aanvang gemaakt met het con tracteeren van het leveren van beetwortelen op de aanstaande campagne. Zij besteden daar in die streek 11 per 1000 kilo, en geven van 1 Februari a. s. af f 100 per hectare voorschot. Deze prijs is 1 lager dan verleden jaar. Door de oesterkweekers te Bergen-op-Zoom, te Kruininge en te Ierseke is de marktprijs der oesters gesteld op f 65 voor le soort. De visscherjj levert voldoende resultaten, hoewel over bet algemeen de oesters klein vau stuk zijn. Aan 's Rijks munt houdt men 'zich thans bez'g met den aanmaak van halve centen, die tot een belrag van f 20,000 zullen worden vervaardigd. In hun Eindverslag van een onderzoek betreffende het voorkomen van trichinen in uit Amerika aange voerd varkensvleesch, komen de heeren dr. Egeling en dr. Dupont, op grond der aan de rij ksveeartsenijschool genomen proeventot de conclusie dat het niet ge bleken is dat het gezouten en gerookte varkensvleesch, zooals het uit Amerika in den handel wordt gebracht, voor gebruikers hier te lande gevaar oplevert voor trichinenziekte." Zij merken daarbij evenwel op, dat wijziging in de behandeling van het vleesch in Amerika wijziging zou kunnen brengen in den toestand waarin de trichinen hier aankomen en derhalve ook in de grootte van het gevaar, hetwelk dat vleesch oplevert. Raadzaam zou het dus zijn, dat steeds op dat vleesch het oog gehouden werd. Bij den penningmeester van het hoofdcomité voor de ramp in Indië is f 368,488,18% bij de Ned. Handelmaatschappij 140,326,97% dus te zameu f 508,815,16 ontvangen. Van het Hauptzoll-kantoor te Emmerik is te Boskoop bericht ontvangen, dat boomen eu planten in Duitschland weder toegelaten worden. Men schrijft uit Brussel aan het Dagbl. Dezer dagen was reeds sprake van de diplomatieke tusschenkomst van Frankrijk en Italië in de quaestie der teruggave van het waarborgkapitaal voor de spoor weg-concessie RotterdamMunster. Les Nouvelles du Jour bevestigt thans dit bericht en het Journal de Bruxelles neemt 't over. Ik kan er bijvoegen, dat de Fransche belanghebbende in deze, nadat bij jl. Zaterdag in een bijzonder gehoor was ontvangen door den Minister Ferry, de formeele toezegging heeft gekregen: »dat ook het Fransche gezantschap zich voor de teruggave van het kapitaal zou interesseeren". Op de conferentie van spoorwegambtenaren, de zer dagen te Berlijn gehouden, is ook ter sprake ge bracht een voornemen der Great Eastern Railway", om een dagdienst tusschen Rotterdam en Harwich te openen. Indien er nachttreinen van Keulen en Zuid-Duitsch- land werden ingevoerd, zouden zoowel van Rotterd vu als van Harwich des morgens de booten vertrekken.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1884 | | pagina 1