1883. N°. 151.
Zaterdag 22 December.
70ste jaargang.
I
MARKTDAG
■VEKKIEZinSTG-,
JNieuwjaars-bedeeling.
op Dinsdag Januari 1884,
Staten-Generaal.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
s^-a-
gome
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
courant.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Wegens het KERSTFEEST zal de
alhier in de laatste week van dit jaar gehouden
worden op
Maandag den 24 December.
Goes, den 1 December 1883.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Bij de
voor een lid van den gemeenteraad, ter vervanging van
den heer J. Van Zandbergen Bnwalda, waren er van
de 243 geldig uitgebrachte stemmen, I3fi vereenigd op
den heer dr. A. 1SEBREE MOENS, die alzoo gekozen is.
Afschrift der processen-verbaal van inlevering en
opening der stembrieijes zijn op heden ter gewone
plaatse aangeplakt en ter Secretarie der gemeente voor
een ieder ter inzage nedergelegd, alwaar zij kunnen
geraadpleegd worden op elaen werkdag tusschen des
voormiddags 9 en des namiddags 2 uren.
Goes, 21 December 1883.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
De Nieuwjaars-Commissie, daartoe in staat gesteld
door de bijdragen der ingezetenen, zal op
in de weezen- en armenschool eene uitdeeling doen
van eetwaren en brandstoffen aan de armen dezer
gemeente.
Burgemeester en Wethouders noodigen mitsdien de
meergegoeden uit, op den Nieuwjaarsdag geene giften
of aalmoezen aan hunne huizen uitte reiken, daar dit
eene minder goede armeuverzorging is, en waarschu
wen de armen voor het bedelen op dien dag, dewijl
daartegen door de politie met de meeste gestrengheid
zal worden gewaakt.
Goes, den 21 December 1883.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 21 December 1883.
Aan de verkiezing voor een lid van den gemeente
raad alhier werd gisteren door 249 kiezers deelgeno
men. Bij de opening op heden bleek, dat in blanco
waren 6 briefjes, zoodat er 243 geldige stemmen
zijn uitgebracht. Volstrekte meerderheid 122.
Hiervan verkregen: dr. A. Isebree Moens 136 en
H. De Wilde 101 stemmen, zoodat gekozen is dr.
A. ISEBREE MOENS.
De heeren F. Sturm, L. S. Knitel, L, A. Knitel,
A. Van der Burgt, S. De Meulemeester en P. Koetse
verkregen ieder éen stem.
Wat te verwachten was is gebeurd. Ofschoon
de anti-revolutionaire kiesvereeniging, «tot zuivering
van den politieleen toestand", geen candidaat had ge
steld, heeft men even vóór de verkiezing nog eene
overrompeling beproefd op de blijkbaar weder te ge
ruste liberalen, die er bijna de dupe van zouden ge
worden zijn.
Te laat althans om er nog iets tegen te kunnen
doen had die apolitieke zuivering" plaats door bij een
gedeelte der kiezers een strooibiljet te bezorgen ter
aanbeveling van den heer De Wilde. Curieus, althans
zeer gezocht, mag het motief daarvoor heeten. Niet
het belang der gemeente, maar eene soort weerwraak
omdat de heer Den Boer niet in eenige commissiën
was herkozen, moest ertoe leiden den heer De Wilde
te kiezenInderdaad, een alleszins edel beginsel
Ondersteld al, dat de raadsleden, die den heer Den
Boer niet gestemd hebben, verkeerd deden, mag dit
dan een reden zijn voor de kiezers om aan een per
soon het belang der gemeente ten offer te brengen 7
Bovendien de verkiezing van den heer De Wilde zou
toch immers den heer Den Boer niet terugbrengen
in de commissiën, waarvan hij deel uitmaakte
Maar deden die raadsleden verkeerd Hoe konden
zij iemand stemmen, die zijne verkiezing als onwettig
moest beschouwen en die zelf aan de hoogere auto
riteiten verzocht had de besluiten van den Raaddus
ook. zijn eigen verkiezing, nietig te verklaren Is
het niet eene beleediging voor den heer Den Boer te
meenen, dat hij, zoo hier van een beginsel sprake is,
met dat beginsel transigeeren zou uit zucht om in
die commissiën te blijven?
't Komt ons voor, dat de heer Ben Boer verstan
dig genoeg is om de consequentie zijner daad te dra
gen. Maar 't komt ons tevens voor, dat den 4 heeren
een alleszins dwaas advies is gegeven om de eeds-
quaestie te behandelen zooals heeft plaatsgehad, en
dat de heer Den Boer het aan zijn vrienden of geestver
wanten heeft te danken wanneer zijne daad voor hem
minder aangename gevolgen heeft.
De liberale raadsleden hebben, blijkens de velerlei
herkiezingen in de onmiddellijk voorafgaande jaren,
nimmer de gelegenheid aangegrepen, om in commis
siën zitting hebbende anti-revolutionairen uit hunne
betrekkingen te «verbannen".
Wij raden den schrijver van het strooibiljet aan, de
geschiedenis van de jaren 18711873 eens nategaan
om te zien of het geweten der anti-revolutionairen
op dat punt wel zoo zuiver is als dat der liberalen
Men meldt ons, dat de heer L. J. W. Overtveld,
geagreëerd klerk ten postkantore te Goes, is benoemd
tot adsistent aan het post- en telegraafkantoor te
Zieriksee.
De heer P. C. F. Frowein zal alhier op Maandag
7 Januari a. s. eene voordracht houden over «het
Humanisme."
Er zal gelegenheid tot debat zijn. De spreker wenscht
de opbrengst beschikbaar te stellen voor de «Vereeniging
tot Weezen verpleging voor Zuid- en Noord-Beveland."
Middelburg. Hedenavond heeft in het Concert
gebouw alhier eene bijeenkomst van belangstellenden
plaats, teneinde over de wenschelijkheid en de uit
voerbaarheid te spreken van het aanleggen van tele-
phonen te dezer stede.
De heer P. D. Koning, leeraar bij het Middelbaar
onderwijs alhier, zal als inleider optreden.
Wij vernemen uit goede bron, dat de heer P. A.
Janssen, oud-kapitein alhier, in de voornaamste plaat
sen van Zeeland ook te Goes eene lezing zal
houden, ten onderwerp hebbende: «een bezoek aan de
cellulaire gevangenis le Rotterdam, humoristische
opril naar eene dramatische hoogte."
Men schrijft ons uit Amsterdam:
De donkere dagen vóór Kerstmis werpen een som
bere tint over onze stad. De grijze winterlucht laat
bijna geen zonnestraaltje door, en het is alsof een zekere
matheid zich van ons heeft meester gemaakt. Vooral
na de drukke St.-Nicolaasweek is eene zekere malaise
merkbaar Toen waren de winkels opgepropt, in de
straten verdrong men elkaar, maar nu zijn de winkels
leeg en de stroom van wandelaars over dag zoowel
als 's avonds is aanmerkelijk gedund. Toch is het hier
eigenlijk nooit stil, vooral niet in den winter. Wij
Amsterdammers voeren des zomers eigenlijk bijzonder
weinig uit, maar de wintercampanje, dat is ons element.
Letterkundige en wetenschappelijke lezingen, tentoon
stellingen, kunstveilingen zijn aan de orde van den dag,
en dan die groote factor in onze kunstontwikkeling:
het tooneelDe schouwburg opent wijd zijne deuren
voor het kunstlievende publiek; we hebben: het Ne-
derlandsch tooneel in den stadsschouwburg, de llol-
landsche en de Duitsche operetten in Frascati en den
Parkschouwburg, de Hollandsche voorstellingen in het
Grand Théatre in de Amstelstraat en in de Plantage;
voeg daarbij het ballet in het Paleis voor Volksvlijt,
de Fransche en twee Duitsche opera's, en men behoeft
wel niet met zijn avond verlegen te zijn.
Met de onderneming «de Parkschouwburg" gaat het
niet voor den wind. Zooals bekend is zijn de aan-
deelen in korten tijd 40 a 50 pet. gedaaldde om
standigheid moet hiertoe hebben bijgedragen, dat een
aandeelhouder op éen oogenblik voor honderd vijftig
duizend gulden aandeelen op de beurs bracht. Tegen
zulk een schok was de zaak niet bestand. Daarbij
kwam de totaal mislukte voorstelling van «de Reis
om de Wereld in 80 dagen", door een middelmatig
Fransch gezelschap, hetwelk bepaald in de meening
verkeerde, dat wij hier niets gewoon waren. Het pu
bliek liep weg, welk voorbeeld gelukkig spoedig door
het Fransche gezelschap werd gevolgd. Thans worden
er operetten gegeven door artisten uit Weenen, die
uitmuntend voldoen en de zaak wel weer wat zullen
ophalen. Er is echter nog al zoo iets noodig om de
kosten goed te maken. Electrisch- en gaslicht, ver
warming door buizen onder den grond, de bediening
van de daarvoor benoodigde machines, vorderen eiken
avond reeds honderde guldens, ongerekend de kosten
voor personeel. Gaat de gordijn op, dan komen de
kosten voor de troep, die ook nog al zoo iets bedragen.
De schouwburg kan circa 2400 personen bevatten,
maar bij eene goede recette zijn in den regel niet meer
dan de helft der plaatsen genomen. Slechts bij flinke
exploitatie en veel afwisseling zal de zaak kunnen ren-
deeren.
Bijna hadden we nog een schouwburg in dergelijken
trant gekregen, nog meer beantwoordende aan de
eischen van onzen tijd. Tegenover den park-schouw
burg stond nl. tot voor kort geleden de «schouwburg-
loge", een houten tent, waarin nu en dan door ver
schillende gezelschappen tooneelvoorstellingen werden
gegeven. De eigenaar was van plan dat gebouw door
een steenen te vervangen, van alle denkbare geriefe
lijkheden voorzien.
Door een kunstig aangebracht mechaniek zou zelfs
een overdekt circus kunnen worden uitgeschoven. De
teekeningen lagen reeds in den kunsthandel van de
firma Buffa ter bezichtiging. Plotseling echter kreeg
de eigenaar van gemeentewege last zijn houten tent
te doen afbreken, ingevolge eene verordening, na den
brand van het Weener-theater in het leven geroepen.
Dit vei bitterde den ondernemer, vooral omdat aan den
heer Oscar Carré vergund werd nog dit seizoen in
zijn eveneens houten circus te spelen. Waarom, zoo
rees de vraag, met twee maten gemeten En uit een
soort van dépit liet de eigenaar van de schouwburg-
loge zijn steenen schouwburgplan varen, 't Is jammei-,
we hadden anders iets goeds gekregen.
'tls opmerkelijk dat de genoemde gemeente-veror
dening alleen op publieke vermakelijkheden ziet. Of
er dan overigens houten gebouwen worden geduld?
Zeer zeker. De Amstelkerk b. v. is een planken ge
bouw. Het heet wel een «noodkerk", maar in den loop
van 50 jaar of langer had men toch wel in den «nood"
kunnen voorzien en de houten hulpkerk door een stee
nen tempel vervangen. Ook vindt men hier verplaats
bare (houten) schoollokalen. In beide wordt gestookt
en licht gebrand, maar blijkbaar ziet men om het
goede doel alle gevaren over 't hoofd. Overigens wordt
er aan scholen hier heel wat geld te koste gelegd,
in- en uitwendig, zoo zelfs, dat een onzer raadsleden
tegen den kostbaren schoolbouw protesteerde.
Op het stuk van bouwen staat het hier anders niet
stil. Er verrijzen nog steeds huizen, straten, wijken
zelfs als uit den grond, niettegenstaande er tal van wo
ningen leeg staan. Vooral na de tentoonstelling is
er heel wat ruimte gekomen, ook tengevolge van re
actie. Er is ongetwijfeld dezen zomer een aardig
duitje verdiend, maar niet minder verloren Velen
hadden zich gouden bergen voorgesteld, maar zagen
zich bitter teleurgesteld. De drukte en het verkeer
concentreerden zich binnen de perken der tentoonstel
ling, maar de winkels in de stad leden er onder
Hotels zijn er verrezen als paddestoelen, maar ook
weder verdwenen als sneeuw voor de zon. Ieder maakt
thans zijne economieën. De een heeft dezen zomer
wat veel logé's gehad, de ander is wat dikwijls naar
de tentoonstelling geweest of heeft wat veel inkoopen
gedaan, zoodat men 't dezen winter maar eens zui
nigjes aan zal doen om weer «in 't gelijk te breien".
Vooral in 't modevak moet de bezuinigingspolitiek
zeer merkbaar zijn.
De heeren Dirks en Van der Sleyden hebben
vijf amendementen voorgesteld op het Hoofdstuk Wa
terstaat", tot vermindering van de artt. 24, 25, 26,
28 en 30 resp. met 25,000, 100,000, 10,000, 25,000
en 40,000 gld. Erkennende, dat in den tegenwoordigen
toestand van 's Rijks financiën beperking van uitgaven,
waar eenigszins mogelijk, plicht is, meenen de voor
stellers echter dat de heer Oorver Hooft ten aanzien
der rivierwerken te ver gaat en zijn h. i. bovenge
noemde sommen de grens voor de besparing.
In de zitting der Tweede Kamer van Woensdag
bracht de commissie voor de Verzoekschriften, bij monde
van den heer Reekers, o. a. verslag uit op een adres
van de vereeniging: «Landbouw en veeteelt" te Wol-
fertsdijkhoudende verzoek tot wijziging van het
koninklijk besluit van 25 Augustus 1880 Staatsbl
no. 164), en waarin sterk werd geklaagd over de
werking der vogelenwet en de nadeelen, die deze wet
aan den landbouw toebrengt. De commissie stelde
voor het adres neder te leggen ter inzage voor de
leden. De heer Pompe Van Meerdervoort stelde voor
het adres te verzenden aan den Min. van Just, om
inlichtingen.
Na eenige discussie werd de conclusie van de com
missie aangenomen met 37 tegen 35 stemmen, waar
door de conclusie van den heer Pompe verviel.
De Commissiën van Rapporteurs, zoowel over
de Regeerings-voorstellen tot voorloopige versterking
van 's Rijks middelen en wijziging der artt. 240,
242 en 247 der gemeentewet, als over dat van den
heer Van Delden c. s., zijn van oordeel, dat de
openbare beraadslaging genoegzaam is voorbereid.
Uit het antwoord, door de heeren Van Delden
c. s op het voorloopig verslag over hun wetsontwerp
rondgezonden, blijkt, dat zij de beginselen van dat
ontwerp handhaven, met name de onderscheiding tus
schen inkomsten uit vermogen en uit arbeid, de vrij
stelling van inkomsten uit patentplichtige beroepen en
de belastingplichtigheid van dat uit grondbezit, de
verschillende percentage van heffing van de twee rubrie
ken, de eigen aangifte. De vrijstelling is verlaagd
tot 700, onder bepaling dat bij gemengde inkomsten
die som het eerst moet worden afgetrokken van de
inkomsten uit arbeid. Bij de aangifte wordt de keus
gelaten om óf het bedrag van vermogen en inkomsten
op te geven, öf de belastingsom uit beiden hoofde,
die men meent schuldig te zijn. Ter verzekering van
voldoende aangiften wordt de geldboete van 25 tot
10000 gulden bedreigd, behalve tegen hen, die niet
of niet tijdig aangifte hebben gedaan, ook tegen hen,
die, tot toelichting opgeroepen, niet zijn verschenen,
en tegen hen, die weigeren de van hen gevorderde
verklaring van juiste aangifte met hun handteekening
te bekrachtigen. De valsche verklaring eindelijk wordt
bedreigd met de straf, gesteld op het afleggen van
een valscben eed.
De vier collecteurs der Ssaatsloterij te Amster
dam hebben een adres aan de Tweede Kamer gericht,
waarin zij opkomen tegen de volgens hen geheel on
juiste voorstelling, door den heer Van Kerkwijk in de
zitting van Maandag gegeven omtrent den werkting
der collecteurs.
Tot dekking van het tekort van 1881 groot
f 12.346,862, is alleen beschikbaar het aandeel dat
het Rijk toekomt in de opbrengst der leening van 1883
(Atjeh-leening). Dat aandeel beliep f 15,052,455,
zoodat daarvan dan nog f 2,705,593 overblijft, het
welk nuin mindering van het bedrag der vlottende
schuld, op de middelen van 1883 wordt overgebracht
bij een door de Regeering ingediend wetsontwerp.
De leden van de Eerste Kamer zijn bijeengeroe
pen tegen Donderdag den 27 December e. k., des
namiddags te drie uren.
Blijkens het negende jaarverslag der Maatschappij
tot opvoeding van weezen in het huisgezin (bescherm
vrouwe H. M. de Koningin) is sedert de oprichting
het aantal harer weezen tot 183 geklommen.
Voor 53 werd door den Staat, voor 75 door voog
dijen, burgerlijke en kerkelijke armbesturen en voor 55
door voogden of particulieren de hulp der Maatschappij
ingeroepen.
Reeds een belangrijk aantal, 41, dezer weezen is,
om het zoo eens te noemen, tot gevestigden staat ge
komen. Zij kunnen voor het meerendee! gezegd worden
in hun eigen onderhoud te voorzien, al hebben nog niet
allen den leeftijd der meerde:jarigheid bereikt.
Het aantal leden en begunstigers is van 1782 tot
1956 geklommen.
Volgens de Soer. Courant is te Singapore, o. a.
in het bijzijn van Mme Poitevin, het huwelijk voltrok
ken tusschen mejuffrouw Mina Kruseman en den van
Soerabaya afkomstigen heer F. Hoffman.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden zitting werd de be
grooting voor waterstaat behandeld. De heeren Brant-
sen, Roëll en Tak klaagden over het hooge eindcijfer
ervan, tengevolge van bedriegelijke ramingen, schro
melijke uitbreiding van uitgaven voor rivierverbete
ringen en gemis aan vaste leiding bij het waterstaats
bestuur. Ofschoon amendeering hier moeilijk wordt,
wil men toch vooral op rivierverbetering bezuinigen,
en wil de heer Tak uitbreiding der buitenhaven te
Vlissingen niet toestaan zonder de plannen daarvoor
te kennen. De heer Buma wil meer aan het parti
culier initiatief overgelaten zien.
De Minister, de sprekers beantwoordende, verklaarde
in beginsel met de Kamer intestemmen omtrent eene
wenschelijke bezuiniging, mits deze niet eene schijn-
bezuiniging zij door te dikwijls schadelijk uitstel. Bij
beschouwing der uitgaven moet gelet worden op ver
anderde omstandigheden. De leiding der zaken heeft
met vaste hand plaats. De Minister verklaarde zich
tegen staats-organisatie van het zeevaartkundig on
derwijs.
Wilhelminadorp. Zondag en Dinsdag, beide malen
des voormiddags, zal alhier prof. Gunning uit Amster
dam optreden, die ook Woensdagavond te 5 uren hij
gelegenheid van den kerstboom het woord zal voeren.
Ierseke. De kerkvoogdij der Ned. Herv. gem. alhier
heeft deze week de volgende besluiten genomen
le. de zitplaatsen in de kerk niet meer tegen vaste
prijzen, maai- telkens voor een jaar aan den meestbie
dende te verhuren. De eerste verhuring zal plaats
hebben den laatsten Vrijdag in dit jaar;
2e. voor het gedeelte der kerk, dat de gemeente
voor ziekenhuis in huur heeft, eene hoogere huursom
te vragen
3e. niet meer toe te staan dat personen, die in
kennelijken staat van dronkenschap verkeeren, tijdelijk
zoogenaamd onder den toren, d i. hier in een onge
bruikt gedeelte der kerk, te stoppen en
4e. aan allen die de kerk dienen, des winters ge
durende de godsdienstoefening gratis eene warme voet-
stoof te verschaffen.
Door het 3e besluit zal de politie voor het geval
staan, dat zij, zoolang er niet in voorzien is, geen
lokaal zal hebben om dronkaards onschadelijk te
maken.
