1883. N". 121.
Zaterdag 13 October.
Financiëele Politiek.
Staten-Generaal.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Landbouw en Veeteelt.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Sinds 6 jaar staat Nederland, in financiëelen zin, op
eigen beenen. De zoogenaamde «bijdragen van Indië"
hebben in 1877 tot een bedrag van 2,300,000 voor
de laatste maal 's lands kas gestijfd. Als men over
den financiëelen toestand van ons land spreekt, moet
men deze omstandigheid niet uit het oog verliezen.
Men zal dan de zaken niet zóo donker inzien als stond
een staatsbankroet voor de deur.
Er is op den dienst van den staat een tekort, voor
zeker. Maar niet daarover moet men zich verwonderen,
maar veeleer over het feit datondanks het weg
vallen der, trouwens onrechtmatige, Indische potjes,
op dit oogenblik niet een veel grooter tekort bestaat.
Het is dan ook merkwaardig hoe in de laatste jaren
de gewone middelen des rijks zijn geklommen. In
1877 zooals wij opmerkten het laatste jaar van de
Indische bijdrage was het cijfer van 's rijks gewone
ontvangsten 99,723,821 in 1878 100,848,941
in 1879 103,503,169, in 1880 107,619,263, in
1881 111,179,716. in 1882 111,242,855. Men
zieter is voortdurende rijzing geweestin den tijd
van 5 jaren de belangrijke som van 11% millioen
gulden.
Dat er desniettemin een tekort is ontstaan is het
natuurlijk gevolg van de ontzaglijke uitgaven, door den
Staat in de laatste jaren gedaan. Toch zou bij eene
betere en billijker regeling van ons belastingstelsel dit
tekort er niet z.jn. Ja, zelfs het bestaande gebrekkige
stelsel zou wellicht in de behoeften kunnen voorzien.
Wanneer men de uitkomsten der laatste twintig
jaren overziet, dan treft het hoe de opbrengst van de
indirecte belastingen en de accijnzen naar evenredigheid
veel meer is gestegen dan die van de directe, ook al
laat men buiten berekening de in dien tijd verhoogde
successierechten.
Het personeel b. v. is in de laatste twintig jaren
gestegen van 7 millioen tot 8% millioen, de grond
belasting steeg in al dien tijd slechts zes ton. Die
stijging wijst op eene gebrekkige regeling of ontdui
king en staat niet in verhouding tot den toenemen-
den bloei des lands. Ieder weet dan ook, dat b. v.
bij het personeel in den regel wordt betaald naar eene
denkbeeldige huurwaarde, steeds lager dan de werke
lijke, dat op groote schaal onjuiste opgaven worden
gedaan die niet behoorlijk worden nagegaan, dat er
veel te lichtvaardig oninbare posten worden aange
nomen enz.
Van hoeveel beteekenis eene herziening der grond
belasting zou wezen behoeft geen betoog, nu reeds
sedert geruimen tijd de herziening der belastbare waar
den aan de orde is. Men zou evenwel de vrijstelling
van de grondbelasting voor nieuwgebouwde panden
gerustelijk kunnen laten vervallen. Bij de ontzaglijke
uitbreiding, die de meeste steden in ons vaderland
ondergaan, zou bet vervallen dezer vrijstelling een aan
merkelijk verschil ten bate der schatkist wezen. Deze
vrijstelling, die in het leven was geroepen om den bouw-
lust aantemoedigen, heeft een ander uiterste in het
leven geroepen: bouwspeculatie. Menige rij van die
smakelooze, in elkander geflanste huizen in de uitbou-
wingen onzer groote steden hebben wij te danken aan
die wettelijke bevoordeeling. Zij is het lokaas dat
door zoogenaamde architecten, die met behulp van
hypotheek eenige huizen uit den grond hebben getoo-
verd, aan de huisjesmelkers met in den regel goed
gevolg wordt aangeboden.
Moet de staatsloterij op onze begrooting van inkom
sten gehandhaafd worden, dan zou men toch wel haar
veel rijker baten voor de schatkist kunnen laten af
werpen dan ruim 4 ton.
En boven en buiten dit alles blijft dan nog het
kapitaal in portefeuille te belasten over. Men noeme
haar coupon-, kapitaal-, effecten-, inkomstenbelasting,
het is om 'teven, als slechts aan de onbillijkheid een
einde kome, dat het inkomen van den eenen aard
vrij, dat van anderen aard belast zij.
Thorbecke en Blussé hadden indertijd zeer goed
voorzien wat nu gebeurt, dat we nl. staan voor een
tijdelijk tekort. Daarom was hun voorstel om eene
rijksinkomstenbelasting te heffen zoo doeltreffend en
begingen de liberalen zulk eene groote fout door dat
voorstel niet met algemeene stemmen aan te nemen.
Evenwel, men behoeft thans niet zulk een gedruisch
te maken alsof ons land in den afgrond van onafge
broken tekorten ware verzonken. Het heeft soms den
schijn alsof er vaderlanders zijn, die dat zoulen wen-
schen. De Standaard b. v. heeft zich met eene soort
wellust er in vermeid dezer dagen te doen uitkomen,
dat er nu dan toch een einde aan die stijging der
rijksmiddelen was gekomen. Het heeft den schijn of
dit blad zich er bijzonder aan geërgerd heeft, dat jaar
op jaar de draagkracht der natie sterker bleek dan
men wel dacht. Eindelijk, zegt het blad met een zucht,
eindelijk is het tot staan gekomen 1
Ja, dat is zoodit jaar zal de opbrengst der mid
delen des rijks zeer waarschijnlijk beneden de raming
blijven, en zeer waarschijnlijk hebben wij dus dit jaar
en een volgend jaar een gevoelig tekort. Dit heeft
evenwel bijzondere oorzaken, waarvan de voornaamste
zeker zijn de kwijning van den handel en de gevoelige
slagen aan den landbouw toegebracht. Het is zeer
wel mogelijk, dat in 1884 de opbrengst der rijks
middelen verre de raming overtreft.
Evenmin dus als men zich al te bezorgd behoeft te
maken over het te tekort, behoeft de Regeering hare
toevlucht te nemen tot het voorstellen van schadelijke
belastingen, tot welke soort ongetwijfeld de invoer
rechten behooren. Dat het Ministerie-Heemskerk daar
toe niettemin overgaat, is wel een bewijs hoe dit
kabinet wel degelijk de reactie veitegenwoordigt.
De Regeering stelt voor de invoerrechten op graan
en hout weder intevoeren, het invoerrecht op de thee
te verhoogen en den accijns op het gedistilleerd te
verzwaren. Daarnevens wordt een greep gedaan in
het stelsel van de directe belastingen, een greep die
de verbazing over het financieel beleid dezer regeering
ten toppunt voert.
Men mag de financiëele plannen van het kabinet-
Heemskerk met recht omwentelingsplannen noemen.
Aan de eene zijde een breken met het stelsel van
vrijen handel, aan de andere zijde het totaal in de
war brengen van de geldmiddelen der gemeenten.
Dat de Regeeiing voorstelt 20 buitengewone opcen
ten op het personeel te heffen is nog te begrijpen,
maar het is totaal onmogelijk zich voortestellen hoe
zij er toe kon komen eene buitengewone heffing van
12 opcenten op het successierecht voortestellen en
om 7s van het personeel aan de gemeenten te ontnemen.
Vooral omdat het eene tijdelijke voorziening geldt
zijn die voorstellen zoo vreemd. De familie's, die toe
vallig in 1884 veel sterfgevallen hebben te betreuren,
zullen eene extra premie aan de schatkist hebben te
betalen. En om voor 1884 in het tekort der schat
kist te voorzien, zal men de huishouding der gemeen
ten en al de begrootingen voor 1884 even totaal
onderstboven werpen. De Regeering wil twee millioen
personeel aan de gemeenten ontnemen. Zij moeten
dan maar zien door opcenten op de ongebouwde en
gebouwde eigendommen in het ontbrekende te voor
zien. Er zijn een aantal gemeenten, die dat ongetwij
feld niet kunnen en die dus tot andere heffingen de
toevlucht zouden moeten nemen.
Misschien is dit alles zeer hooge financiëele politiek
In de eerste plaats zou het ministerie-Heemskerk
kunnen speculeeren op de ontevreden fabrikanten, die
om bevoorrechting voor hun bedrijf vragen, ten koste
van het algemeen belang. Door de vlag van het pro
tectionisme te hijschen, denkt het ministerie waar
schijnlijk hun steun te verwerven. Maar dan gelieve
men te bedenken, dat het beschermen van meelfabri
kanten en houthandelaars niet voldoende is; dan moeten
alle takken van nijverheid bevoorrecht worden, ten
nadeele van de algemeene verbruikersdan moet langs
de grenzen het aantal slagboomen verhonderdvoudigd
worden, ja wij zien niet in waarom dan de gemeenten
niet het goede voorbeeld zouden volgen en de oude
accijnzen herstellen.
In de tweede plaats zou het ministerie-Heemskerk,
door de gemeenten tot hoogere belastingen te drijven,
in de hand werken van hen die onophoudelijk uit
roepen, dat de «weelderige" scholen ons naar het
bankroet van gemeente en staat leiden.
Maar al stond politieke berekening niet met deze
financiëele politiek in verband, om het beginsel alleen
reeds verdient zij ten hoogste afkeuring. De regeering
die leukweg, met een paar woorden ter toelichting,
zulk eene omwenteling in reactionairen zin in ons
financiewezen voorsteltmaakt zich eenvoudig on
mogelijk.
het initiatief van 5 kamerleden hebben wij het
dat het financieel evenwicht vermoedelijk
zin, althans voor 1884, zal bereikt worden.
Aan
te danken,
in anderen
GOES12 October 1888.
Omtrent de Internationale tentoonstelling van
oesters te Londen verneemt de heer Bottarmanne te
Bergen-op-Zoom nader dat tengevolge van de moeilijk
heid om eene juiste omschrijving der drie klassen, nl
Natives, Seconds en Commons te geven, de artikelen
2, 3 en 5 van de publicatie van 24 Sept. eenige wij
ziging hebben ondergaan.
Art. 2 luidt nu als volgtDe ter mededinging in
te zenden oesters moeten als eerste, tweede of derde
klasse aangegeven worden, en geen inzender mag de
zelfde soort oesters voor meer dan éene klasse aangeven.
Aan art. 3 is toegevoegd de bepaling, dat de in te
zenden oesters reeds vóór 1 Juli 1883 op de gronden
van den inzender moeten zijn neergelegd.
In art. 5 is ingelaschtdat ook de plaats, waar de
ingezonden oesters geboren zijn, moet opgegeven wor
den in den brief bedoeld in dit artikel.
Yoor de vacature in de Eerste Kamer, ontstaan
(joor het overlijden van mr. W. C. Borsius, worden
als candidaten genoemd de lieeren J. II. O. Heijse,
lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland, en mr. J.
Moolenburgh, notaris te Zierikzee.
Blijkens de in de St.-Ct. medegedeelde lijsten
van het aantal «vergunningen" in de verschillende
gemeenten des Rijks over 1882 was dat aantal pro-
vinciesgewijs voor Zeeland 1654.
Totaal voor het rijk 33,287 vergunningen.
Ingetrokken werden in onze provincie 7 vergunnin
gen, totaal 679.
Yoor het vergunningsrecht werd betaald in Zeeland
f33,597.75, totaal over het geheele rijk f889,305.91.
's Rijks middelen hebben in September opge
bracht 9.703.086,52%, tegen 9.782.676,35% in
September 1882. Een twaalfde der raming bedraagt
8.659.931,19.
Gedurende de eerste negen maanden des jaars was
de opbrengst 75.445.886,81. De raming over dit
tijdvak bedraagt 77.939.381,25.
Blijkens een bij het Departement van Koloniën
ontvangen telegram van den Gouv.-Gen. van Nederl.-
Indië is den 2den dezer de 1ste luitenant der infan
terie L. Thonus (gedetacheerd van het leger hier te
lande) in Atjeh gesneuveld, maar hebben onze troepen,
onder aanvoering van den kolonel-commandant Dem-
meni, succes behaald. (St.-Ct
De Provinciale Staten van Noord-Brabant heb
ben gekozen tot lid van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal den heer J. T. Smits Van Oijen, burge
meester van Eindhoven, met 35 van de 61 stemmen.
De heer J. Bluyssen bekwam 23 stemmen.
Het «Dagblad" verneemt dat de Erfprins en de
Erfprinses vanBentheim Bentheim in de volgende maand
een bezoek zullen afleggen bij den Koning en de Koningin
op «Het Loo".
Zooals men weet, is de Prinses de oudste zuster
van H. M. Ter eere van den Prins zou alsd in op
Zr. Ms. domeinen een groote jachtpartij plaats hebben.
Men verneemt dat het Utrechtsche studenten
korps een banier doet vervaardigen, die, na eerst bij
de eerewacht te paard gediend te hebben, bij de uit
geleide aan IIH. MM., aan H. M. de Koningin als
aandenken zal worden aangeboden. Verder verneemt
men, dat a. s. Maandag alle openbare en bijzondere
scholen gesloten zullen zijn en dat netgens op de
werkplaatsen gearbeid zal worden, zoodat als 't ware
de a. s. 151e October te Utrecht als een feestdag
beschouwd zal worden.
Het Belgische Koningspaar zal Dinsdag 16 dezer
van Brussel rechtstreeks naar Amsterdam vertrekken,
waar HH. MM in het Paleis hun intrek nemen. Den
volgenden dag r. izen HH. MM naar het Loo en keeren
's avonds te Amsterdam terug. Donderdag 18 brengen
de Koning en de Koningin een bezoek aan de ten
toonstelling, Vrijdag 19 ontvangen zij te Amsterdam
een tegenbezoek van H1I. MM. onzen Koning en onze
Koningin en op Zaterdag 20 is het vertrek naar
Brussel bepaald.
Z. M. de Koning heeft den Minister van Marine
gemachtigd om aan de zeemiliciens der lichting van
dit jaar, naarmate zij voldoende geoefend zijn, onbe
paald verlof te verleenen.
Yoor de noodlijdenden in Indië was tot Woens
dag 317 575 ingekomen.
Aan de pl. commissie te Batavia is weder 45 000
overgemaakt, in het geheel dus 360 000
Heden zou de hoogste raad van de internationale
jury van de tentoonstelling te Amsterdam bijeenkomen,
ten einde de vele vergissingen en klachten over de
belooningen, door den hoogsten raad der jury toege
wezen, te onderzoeken.
Eergisteravond kwam ook op het meteorologisch
instituut te Utrecht het telegrahisch bericht, dat de
«Dymphna" te Vardoe is binnengeloopen. Den 2en
Augustus, den dag dus nadat de Varna-expeditie het
had verlaten, was het schip losgekomen, echter met
gebroken schroefas. Men ondervond nog groote belem -
mering van het ijs, tot den 13en September. Door
een hevigun wind afdrijvend, te midden van ijsschotsen,
werd den 21 en de mond van de Kara-zee bereikt. Den
25en geraakte het vaartuig, met stormweer, geheel uit
het ijs.
Met dit schip komen de daar aan boord aehterge -
laten instrumenten, het grootste gedeelte der resultaten
op zoölogisch gebied en particuliere goederen van de
leden der expeditie terug. Dit bericht werd dus, zoowel
met het oog op het behouden thuiskomen van de
Deensche kameraden als op het niet verloren gaan der
genoemde artikelen, met blijdschap ontvangen.
TWEEDE KAMER.
De discussie werd gisteren voortgezet over de
artikelen 7 en 8 der gestichtenwet.
De minister wijzigde ze zoodanig, dat de jongens
gevangenis te Ommen in plaats op den Kruisberg en
het jongensopvoedingsgesticht op den Kruisberg in
plaats te Ommen zal gevestigd worden.
Het amendement van den heer Yan Eek tot ver
plaatsing der bedelaarsgestichten naar HoornYeere
en Leeuwarden werd verworpen met 64 tegen 7
stemmen.
Het amendement tot verplaatsing van de gevangenis
te Leeuwarden naar Leiden verviel daarmede. Het
amendement om de gevangenis te Amersfoort voor
vrouwengevangenis te bestemmen in plaats van die
te Eindhoven werd verworpen.
Be artikelen 7 en 8 van het regeerings-ontwerp
werden dus, behoudens de verandering van Ommen en
den Kruisberg, onveranderd aangenomen. De gestich
tenwet is daarna in haar geheel aangenomen met 70
tegen 1 stem, tegen de heer Yan Eek. Maandag an
dere ontwerpen.
Het ontwerp tot bekrachtiging van kredieten ge
opend boven de Indische begrootingen voor 1881,
ten bedrage van ruim 5 millioen, is daarna met 34
tegen 28 stemmen verworpen.
Dinsdag is de behandeling van het «Adderrapport"
aan de orde.
Ds. J. Post alhier komt voor op het zestal voor
de vacature te Wageningen.
Sint-Aniialand. Alhier is met eenparige stemmen
tot predikant heroepen ds. P. Segboer te Hoogvliet.
De heer J. H. J. Bartelse, onderwijzer aan school
B alhier, ontving gisteravond bericht van zijne be
noeming tot len onderwijzer aan de openb. lagere
schooi te Urk, op eene jaarwedde van 1000.
Rillaud-Bath. In de gemeenteraadsvergadering van
Woensdag werd besloten voor de school een onder
wijzeres inplaats van een onderwijzer opteroepen en
het traktement voor haar met 50 te verhoogen en
alzoo op ƒ650 te brengen.
De commissie, belast met het examineeren van
hen, die een akte van bekwaamheid wenschen te ver
krijgen tot het geven van middelbaar onderwijs in
het hand- en rechtlijnig teekenen en boetseeren of de
akte van bekwaamheid in het handteekenen, bedoeld
in het Kon. besluit van 3 Aug. 1879 (Stbl.no 148)
voor het jaar 1883 zal zitting houden te Amsterdam.
De aardappeloogst is in de provincie Groningen
zoo overvloedig als men zich in jaren niet herinnert.
De opbrengst is zoo gunstigdat een stuk grond
waarop verleden jaar 15 HL. werden gewonnen, thans
100 HL. oplevert; alzoo een meer dan 6-voudige
opbrengst. Deze getallen zijn geene uitzonderingen maar
gaan overal door. De prijzen zijn dientengevolge laag.
Puike jammen kunnen niet meer dan 1,80 tot ƒ2
de HL Engelsche niet meer dan 1 opbrengen. De
Engelsche aardappel wordt thans als varkensvoeder
gebruikt. Vele aardappelboeren staan hun deugdzame
waar niet voor zulke lagen markten af en leggen ze
op hoopen, om er in het voorjaar of op een gunstig
ooj^nblikniede^^
De voorstelling van «Het Nederlandsch Tooneel" op
Woensdag jl. deed ons in de eerste plaats kennis
maken met het oorspronkelijk tooneelspel van den
heer Jan C. De Vos, getiteld «Suzanne". Zij, die meen
den, dat onze hedendaagsche schrijvers geen goed
tooneelstuk meer konden schrijven, zullen, na een op
voering van «Suzanne" te hebben bijgewoond, hopen
wij, voorgoed van die dwaling genezen zijn. Het stuk
te ontleden zou onze ruimte niet gedoogen en het zou
ook slechts een flauwe schets kunnen zijn van wat
het stuk werkelijk is. Men moet het ten tooneele
hebben zien voeren, zooals wij het Woensdagavond
zagen vertolken, om te begrijpen wat er in zit. Wij
gelooven dan ook gerust te mogen beweren, dat de
heer De Vos met dit tooneelstuk zijn naam als tooneel-
schrijver heeft gevestigd en de krans, hem na afloop
door den heer Z. D. Van der Bilt la Mottlie namens
de rederijkerskamer «Aurora" alhier overhandigd, was
voorzeker een welverdiende hulde zoowel aan den
tooneelschrijver als aan den acteur, want ook het spel
van den heer De Vos, evenals dat van mej. De Groot
en van mevr. BurlageVerwoert, liet niets te wen
schen over.
Ook het blijspel «Kleine handen", een stuk van den
echten Franschen stempel, voldeed uitstekend en bracht
