1883. N°. 117.
Donderdag 4 October.
Kunst, Wetenschap en Letteren.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
UOESUIK
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
De ingeschrevenen voor de BRANDWEER worden
herinnerd aan de
IOTI3TG
op Donderdag den 4en en aan de
ZITTEN» DER COMMISSIE
voor de beoordeeling van reclames op Donderdag den
11 October a. s beiden des middags te 12 uren.
Goes, den 3 October 1883.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
BI m II LJIM M III IMIHH 11II IIIMI^——II
GOES3 October 1883.
Het Dagblad schrijft
«De vraag is geopperd, maar wij vonden haar tot
heden niet beantwoord hoe het onwettig besluit,
waarbij leden van den gemeenteraad te Goes zijn
toegelaten zonder de door de gemeentewet bevolen
eeden te hebben afgelegd, zou kunnen worden aange
tast en eventueel te niet gedaan?
De Arnhemsche Ct. wijst daartoe thans den weg
aan. Gedeputeerde Staten zouden hun goedkeuring
kunnen onthouden aan de besluiten van den Raad zóo
als hij thans zitting houdt, op grond dat daartoe heb
ben medegewerkt personen, die niet op wettelijke
wijze als leden van den Raad zijn toegelaten. Dan
zou van zelf een beslissing moeten volgen."
Naar aanleiding van dat bericht merken wij in de
eerste plaats aan het Dagblad op, dat van een besluit
van den Gemeenteraad bij het afleggen van den eed
of de belofte geen sprake is en dus ook van geen
onwettig besluit.
En aan de Arnhemsche wenschen wij te vragen:
hoe het moet met de reeds'genomen en door Gedepu
teerde Staten goedgekeurde besluiten van den Raad?
»Op last der Regeering wordt thans door den
Waterstaat een ernstig onderzoek ingesteld naar de
mogelijkheid eener verlaging van het waterprofll der
Maas in Limburg, door welke verlaging men de veel
vuldige overstroomingen der laatste jaren hoopt te
keer te gaan", zoo schrijft het Dagblad in zijn no.
van gisteren, terwijl het blad heden als eene aardig
heid opmerkt: «men leest heden in een blad, dat iets
door natuurlijke gevolgen is veroorzaakt"'t Komt ons
voor, dat iets zeer wel veroorzaakt kan zijn door de
gevolgen van iets wat vroeger is gebeurd, maar hoe
men «de veelvuldige overstroomingen der laatste jaren"
kan te keer gaan is ons minder duidelijk.
In het met-officieel gedeelte der Staatscourant"
leest men
Bij een onderzoek naar de oorzaken van de sterke
verbreiding der pokken in de gemeente Oud-Beierland
is het volgende gebleken:
In die gemeente bestaat veel tegenzin tegen de koe-
pok-inenting.
Dit blijkt zoowel uit het jaarlijksch cijfer der ver
richte vaccination, dat, in reden tot het aantal inwo
ners, lager is dan in het geheele Rijk, als uit het
geringe aantal revaccinatiën.
Daaruit laat zich echter niet alleen en niet in de
eerste plaats de belangrijke uitbreiding van pokken te
Oud-BeierJand verklaren. De hoofdoorzaak daarvan
schijnt gezocht te moeten worden in de zorgelooze
wijze, waarop de koepok-inenting aldaar jaren lang
werd verricht en de vaccinatie-bewijzen afgegeven.
In die gemeente verzekert men algemeen dat een
geneeskundige, die aldaar langen tijd de praktijk uit
oefende, totdat hij in 't vorige jaar naar eene andere
gemeente verhuisde, meestal dadelijk na de inenting
het bewijs gaf, zonder zich van den uitslag te verge
wissen, ja zelfs somtijds een bewijs gaf, zonder de
vaccinatie verricht te hebben.
Dit gerucht verkrijgt een hoogen graad van waar
schijnlijkheid door het feit, dat het aantal opgekomen
koepokken op 304 van 306 door dien geneesheer,
gedurende de laatste jaren van zijn verblijf te Oud-
Beierland, afgegeven verklaringen van verrichte vac
cinatie, was ingevuld met het cijfer 3. Het is nau
welijks denkbaar, dat deze cijfers op waarneming
rusten. Zulk eene treffende overeenkomst in den uit
slag der vaccinatie bij een zoo groot aantal personen
is niet aantenemen.
Aan twee nog niet lang te Oud-Beierland gevestigde
artsen is gebleken
lo. dat tal van kinderen en volwassenen, vroeger
door bovenbedoelden geneeskundige ingeënt, geene lid-
teekenen van vaccinatie vertoonden
2o. dat bij die personen na revaecinatie zich nor
male koepokken ontwikkelden
3o. dat de door hen gevaccineerden of gerevacei-
neerden niet door pokken werden aangetast, al waren
zij onmiddellijk aan besmetting blootgesteld
4o. dat dit wel het geval was met hen, die alleen
door den bovenbedoelden geneesheer waren ingeënt,
Uit een en ander blijkt, dat de koepok-inenting te
Oud-Beierland langen tijd niet met de vereischte zorg
is geschied. Het gevolg hiervan is dat in die ge
meente veel meer gevaccineerden (zoo men er dien naam
aan geven mag) in reden tot de niet gevaccineerde
poklijders worden aangetast dan elders.
Onder de bekroonden ter tentoonstelling der
afdeeling Westland van de Hollandsche Maatschappij
van landbouw, te Naaldwijk, komt o. a. voor de beer
C. Lindenbergh te Wemeldinge, die den tweeden prijs
verwierf voor eene verzameling groote peren.
Op de volledige naamlijst van het hoofdbestuur
en de vertegenwoordigers der Internationale Landbouw
tentoonstelling, welke te Amsterdam van 2b Aug. tot
6 Sept. 1884 zal gehouden worden, komen o. a. voor
de heer H. J. E. Gerlach te Middelburg, en voor de
Maatsch. tot bev. van Landbouw en Veeteelt in Zee
land de heeren J. M. Kakebeeke te Goes, B. G. Van
der Have te Ouwerkerk (Duiveland) en E. Van den
Bosch te Goes.
Nader meldt men ons de volgende verplaatsingen
van commiezen bij 's-rijksbelastingen, de heeren:
C. Bierens, commies le kl. van Hansweerd naar Ter-
Neuzen H. J. Mesman, idem, van Ellewoudsdijk naar
Heinkenszand D. J. Fenijn, commies 3e kl., van Zand
berg naar RetranchementJ. De Bruijn Az., idem, van
Walsoorden naar Zandberg A. De Vlieger, idem, van
Ter Neuzen naar Walsoorden F. J. De Vroome, idem,
van Kauter naar Hansweerd C. F. Knudde, idem, van
Heinkenszand naar Kauter; J. Minderhoud, idem, van
St.-Jansteen naar Ellewoudsdijk; J. Voerman, commies
4e kl., van St.-Jansteen naar Vlissingen (haven); en A.
Bosselaar, idem. van Retranchement naar St.-Jansteen.
Allen tegen 1 November e. k.
Bij het instr. bataljon te Kampen heeft o. a
voldaan aan bet examen tot toelating op den cursus
voor officier, aan te vangen 1 October a. s., de sergeant
J. L. Van der Moer, van Kolijnsplaat. (Z. N.)
Het hoofdbestuur van den Anti-dienstvervanging-
bond heeft gekozen tot president den gep. luitenant-
generaal, oud-inspecteur der infanterie, N. Mac Leod,
tot vice-president den oud-vice-admiraal P. A. Van
Rees en tot penningmeester mr. H. Vreede.
De Minister van financiën raamt de opbrengst
der voorgestelde tijdelijke belastingen als volgtGra
nen enz. ƒ550,000; hout 265,000; thee 300,000;
gedistilleerd 1,150,000 20 buitengewone opcenten
op het personeel 1.768,000; 12 buitengewone op
centen op het recht van successie 900,000. Totaal
4,933,000. De terugkeer van een vijfde der op
brengst van het personeel aan het rijk, volgens later
in te dienen wet, wordt op 2,100,000 geraamd,
waardoor zou verkregen worden ruim zeven millioen,
die tot sluiting van den dienst 1884 worden gevorderd.
Bij de toelichting tot de verschillende ontwerpen
tot bekrachtiging van provinciale belastingen in al de
provinciën wordt door de regeering geconstateerd dat
bij aanneming ervan over 1884 in Friesland een lioo-
ger, in Groningen een lager en in de overige provin
ciën een gelijk getal opcenten zal worden geheven als
voor het lo opende jaar.
Met het oog op de behoefte aan korporaals bij
het Indisch leger is door den Minister van Oorlog
bepaald, dat, tot nader order, ook militairen van dien
graad van bet wapen der infanterie voor overgang
bij dat leger in aanmerking zullen kunnen komen.
De gewone gratificatie a f 300 bij overgang van hier te
lande naar Indië is ook op hen van toepassing.
Van de Indische regeering is het telegrapliisch
bericht ontvangen dat de cholera sedert 26 Septem
ber jl. epidemisch heerscht te Groot-Atjeh.
Dientengevolge zal, volgens besluit van den Egypti-
schen gezondheidsraad, het cholera-reglement worden
toegepast op de van daar komende schepen.
De dag der feestelijke onthulling van het monu
ment voor Graaf Jan van Nassau te Utrecht kon door
de commissie thans op 15 October bepaald worden,
daar de komst van Z. M. den Koning, en misschien
ook die van H. M. de Koningin, officiëel op dien dag
is vastgesteld.
Het programma, dat nog aan de koninklijke goed
keuring ondei worpen moet worden, is voorloopig als
volgt geregeld
Te 11 uren zal de onthulling geschieden met het
houden van eene feestrede, afgewisseld door kinderkoor,
waarna receptie zal gehouden worden. Te 2 uren
wordt in de zaal van Tivoli de Uniecantate, muziek
van Richard Hol, woorden van A. J. Servaas van
Rooijen, door koor orkest en solisten, ongeveer 400
personen sterk, ten gehoore gebracht.
Na afloop wordt in het Lucaspark eene matinée
musicale gegeven en des avonds in Tivoli eene tweede
uitvoering van de Unie-cantate.
Met vuurwerk en muziek op het Vreeburg wordt
het feest besloten. (D
Als niet van tijd tot tijd de groote trom geroerd
wordt, pleegt een volk spoedig zijn historische personen
te vergeten. Zaterdag overleed te Scheveningen stil
en vergeten in armoedige omstandigheden een man,
wiens naam wil men, dan mag men het aan toe
vallige omstandigheden toeschrijven, maar't blijft niet
temin een feit voorgoed verbonden is aan het tijd
vak onzer geschiedenis, van de afschudding der Fransche
overheersching. Op geen school wordt de terugkeer
van prins Willem van Oranje (later koning Willem I)
verhaald, of de naam van den Scheveningschen visscher
Cornells Pronk, die den vorst terugbracht, wordt ge
noemd. Deze aldus tot een historische persoonlijkheid
verheven visscher stierf in kommervolle omstandig
heden, een weduwe van 87 jaren achterlatende, even
arm als hij geweest is. Wij gelooven, dat hier wezen
lijk iets valt goed te maken. (R. N.)
Door een aantal neringdoenden te Groningen, die
zoowel sterkedrank als kruideniers-, hakkers- en andere
waren verkoopen, doch zich met 1 Mei e. k. genood
zaakt zullen zien tusschen den drankverkoop en hun
andere nering een keuze te doen, is een adres bij den
Min. van Binn. Zaken ingediend, teneinde hem te be
wegen, maatregelen te nemen, opdat zij vergunning
mogen behouden om beide bedrijven, als tot dusver,
gezamenlijk uitteoefenen,
De Zaanlandsclie Kamer van koophandel heeft
een adres ingezonden aan den Minister van Justitie,
bezwaren inhoudende tegen de bestaande wetgeving op
de faillissementen. Onder meer vraagt zijdat het
ongeoorloofd worde verklaard, dat de raadsman van
den failliet tevens als gemachtigde van den crediteur
kan optredendat het maken van schulden, inet de
wetenschap ze niet te kunnen betalen, streng behoort
te worden gestraft; dat het afgeven van een patent
aan een insolvent verklaarden debiteur worde verboden;
dat het aanstellen van curators uit de debiteuren regel
worde en uit juristen slechts bij uitzondering geschiede,
en dat de formaliteiten hij de geheele procedure tot
een minimum worden beperkt.
Door bemiddeling van de Nederlandsche Handel
maatschappij is tot heden aan de plaatselijke commis
sie te Batavia voor de ramp op Java in het geheel
263,000 overgemaakt.
Door de commissie, die zich te Manchester heeft
gevormd om bijdragen te verzamelen voor die ramp,
is nu reeds ruim 1600 pd. st ontvangen.
Bath. Naar men verneemt, zullen de sedert eeoige
weken opgehouden werkzaamheden aan de alhier op
te richten zelfregistreerende peilschaal eerst in het
aankomende jaar oprieuw worden begonnen, terwijl
de daartegen liggende rijkssteenendam binnen eenige
dagen zooveel mogelijk zal worden in orde gebracht.
De Londensche correspondent der N. R Ct.
schrijft:
Indertijd heeft de N. R Ct gemeld, dat het geschil
tusschen de stoomvaartmaatschappij «Zeeland", de
Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen en
de «London, Chatham Dover" sp. maatsch., betref
fende de landingsplaats te Queenboro' was bijgelegd,
daar laatstgenoemde onderneming zich had verbonden
de tijdelijke pier door eene definitieve te vervangen.
Toen dat bericht in de N. R. Ct. werd opgenomen,
was het juist, doch, naar ik stellig verneem, is het
sedert weder onjuist geworden.
Immers, ondanks alle toezeggingen blijft do «Lon
don Chatham Dover" sp. maatsch in gebreke
zelfs een aanvang te maken met den bouw der nieuwe
landingsplaats te Queenboro', waar alzoo de sedert den
brand ontstane en zeer onverkwikkelijke, alsook het
verkeer zeer belemmerende staat van zaken voortduurt.
Onder deze omstandigheden is verzoening weder op
den achtergrond, en hervatting van den strijd weder
op den voorgrond gebracht. Eerstdaags zal, zoo ik
hoor, het proces der vereenigde Nederlandsche ven
nootschappen tegen de Engelsche spoorwegmaatschappij
wegens contractbreuk hier een aanvang nemen.
Onlangs overleed op 85jarigen leeftijd de pastoor
van Oberammergau, met name Daisenberger en schrij
ver van den tekst van het Passiespel, dat om de tien
jaren door de inwoners van Oberammergau wordt
opgevoerd.
Hij was de zoon van een boer en werd voor den
geestelijken stand opgeleid. Hartstochtelijk liefhebber
van muziek en kunst, had hij reeds verscheidene ora
toria en godsdienstige drama's geschreven, toen Lode-
wijk I van Beieren hem op het denkbeeld bracht om
liet Passiespel van Oberammergau omtewerken.
Volgens de «Allg. Milit. Zeitung" heeft een
Duitsch ingenieur eene uitvinding gedaan, die een
grooten invloed kan hebben op den belegeringsoorlog.
Hij heeft eene soort luchttorpedo's vervaardigd, die
boven belegerde vestingen groote hoeveelheden ontplof-
bare stoffen moeten dragen, teneinde zware explosies
te doen ontstaan Een gevulde ballon moet op kanon
schotsafstand van de vesting opgelaten worden, en de
oplating zoodanig geregeld, dat hij de goede lucht-
strooming bereikt, welker richting eerst bepaald wordt
door het doen opstijgen van een kleinen proefballon.
Wordt de toestel opgelaten tegenover het midden der
vesting, in een luchtstroom die over deze heengaat,
dan zal hij zich in een oogenhlik er boven bevinden.
Op dat oogenhlik wordt van het uitgangspunt, hetzij
door een electrischen kabel, hetzij door middel van
een koord, de ontvanger geopend. Zoodra de torpedo
valt, opent een mechanisme de veiligheidsklep, zoodat
de langzamerhand ontladen ballon buiten de vesting
op de aarde kan nederdalen. Proeven zullen het nut
en de practische waarde dezer uitvinding moeten uit
maken; in elk geval echter kunnen zij bijdragen tot
oplossing van het vraagstuk om de luchtscheepvaart
dienstbaar te maken aan het algemeen belang.
De paalworm, die terecht gevreesde vijand onzer
zeeweringen, heeft den heeren G. Alberts Lz. Co.,
houthandelaars te Middelburg, aanleiding gegeven om
in eene brochure de eigenschappen, kosten en wijze
van bewerking eener houtsoort uiteen te zetten, ten
bewijze dat zij, «Groenharthout" genaamd, tegen den
paalworm bestand is.
Zij staven dit met tal van bewijzen, zoowel aan
eigen ervaring als aan die van anderen ontleend,
waaruit blijkt dat, waar het Engelsche eiken (gekya-
niseerde) hout, na verloop van 10 jaren vergaan was,
het Groenharthout, aan dezelfde aanvallen van den
paalworm blootgesteld, nog na verloop van 9 jaren
langer, dus na 19 jaren, gezond werd bevonden. Zij
komen dan ook tot de conclusie, dat Groenhart tegen
paalworm bestand is, en gronden dit op het feit, dat
de paalworm, wanneer hij na zeker tijdsverloop door
de oppervlakte van Groenhart is heengedrongen, niet
meer kan voortbestaan, zoodra hij dieper in het aan
Beheeiine rijke hout komt.
Verder vermelden zij daarin de herkomst dezer
houtsoort, als het meest in de Engelsche en Ned. W.-
I. koloniën Guyana wordende aangetroffen, en waarvan
de kenmerkende eigenschappen en tevens de kosten
en wijze van bewerking uitvoerig worden opgegeven.
Na vervolgens te hebben aangetoond, dat het Groen
harthout verre boven bespijkerde palen de voorkeur
verdient, komen zij tot de conclusie, dat het Groen-
hai thout gerustelijk is aan te bevelen
lo. Voor alle werken aan zee, waar thans gezaagd
of beslagen eikenhout verwerkt wordt, dat tot wering
van den paalworm, hetzij bekoperd of bewormnageld,
hetzij gecreosoteerd wordt, zooals sluisdeuien, steigers
of remmingwerken, paalhoofden, zeebrekers en duk
dalven.
2o. Bij scheepsbouw, hetzij voor de buitenhuid van
vaartuigen die niet worden bekoperd, zooals visschers-
vaartuigen en dergeüikenvoor iooze kielen van schepen
op de groote vaait; voor alle stukken aan boord van
schepen die veel weerstand te bieden hebben, zooals
kaapstanden, draagblokken, bolders enz.bij stoom-
booten voor de draagstukken der machinesop scheeps
werven en in droge dokken voor spieën en draagblokken
van groote bodems, waarvoor eikenhout niet hard ge
noeg wordt bevonden.
3o. Bij molenwerken voor kammen van raderen in
plaats van beuken, dat minder goed, of azijnhout dat
veel duurder is. Verder voor peluws en andere stukken
die veel te dragen hebben. (N. v. d. D.)
Het «Nieuws- en Adv.blad van Bergen-op-Zoom"
heeft van liet commissariaat der Amsterd. tentoon
stelling een schrijven ontvangen, waarin groote lof
gegeven wordt aan den heer N. A. Bouwman en aan
zijn stafmuziekkorps, dat, gelijk bekend is, na het
vertrek van Bilse dagelijks op het tentoonstellings
terrein zich hooren doet. Daaruit blijkt, dat het den
heer Bouwman gelukt is, den tegenstand waarmede
hij en de onder zijne leiding staande kapel aanvanke
lijk te strijden hadden, te overwinnen en de sympathie
der tentoonstellingbezoekers te verwerven.
Bewonderenswaardige eenheid, groote zuiverheid,
nauwkeurige gerythmiseerde voordracht, schoone nuan
ceering, dat alles worden als eigenschappen van zijn
korps geroemd
Ook zijne eigene composities trekken zeer de aandacht
en wijzen den meester uit eene goede school aan.
Ook zijn manier van arrangeeren dwingt eerbied af,
zoo schrijft men verder, bijv. de ouverture «Phèdre"
van Massenet; de Danse Macabre van Saint Saëns;
de Rliapsodie Hongroise van Liszt enz. getuigen niet
alleen van degelijke kennis der instrumentatie maar
ook van benijdenswaardige begaafdheid om met de
eigenaardigheid der verschillende instrumenten te doen
wat een bekwaam schilder met palet en penseel weet
te verkrijgen, dat is een schoone ineensmelting van
muzikale tinten en kleuren die aan de phantasie een
merkbaar relief der werkelijkheid weet te geven.
's-Iïeer Abts- en Sinouisk.rke. Maandag is door
stemgerechtigde leden benoemd en door den kerkeiaad
tot herder en leeraar beroepen de heer F. Beumei',
