1883. F. 112.
Zaterdag 22 September.
Staten-Generaal.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Landbouw en Veeteelt.
Rechtzaken.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
n ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan bet Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN D1TMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren,
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
GOES, 21 September 1883.
»De uitkomst heeft bewezen, dat de overgroote
meerderheid der Groninger liberalen mijne staatkun
dige gedragslijn goedkeurt en van oordeel is, dat juist
mijne tegenstanders aan de staatkundige beginselen
van het liberalisme ontrouw zijn geworden."
Aldus schrijft mr. S. Van Houten in no. 1 zijner
staatkundige brieven Tegen deze bewering komt de
heer J. Leopold uit Groningen op in een open brief
aan mr. Van H.
De heer L. betoogt dat al de kiezers, die aan mr.
v. H. bij vernieuwing hun mandaat schonken, geenszins
als zijne politieke volgelingen mogen worden beschouwd.
Wel heeft mr. v. H. tegenover zijn liberalen tegen
stander de meerderheid verworven, doch om daaruit
het aantal partijgenooten van den heer v. H. onder
de Groningsche kiezers eenigszins te kunnen afleiden,
moeten van de 640 kiezers, die hem stemden, wor
den afgetrokken
lo. de stemmen die hem toevloeiden omdat hij al
tredend lid was;
2o. de stemmen van hen, die hem kozen niet om,
maar in weerwil van zijne beginselen, opdat in hem
en door hem uiting kon worden gegeven aan de grieven
van den zoogenaamden vierden stand;
3o. de stemmen van hen, die hem bekwaam vonden,
scherpzinnig bij uitnemendheid, eerlijk, waarbij de
eerlijkheid van eiken tegencandidaat tanerig moest af
steken, en bezield met een moed der overtuiging
die niet geleend, maar aan de innigheid dier overtui
ging zelve zijn oorsprong ontleenende, de gave in zich
sluit om te overtuigen;
4o. de stemmen van hen, die niet de beginselen van
hem en zijn liberalen tegencandidaat, maar hun beider
bekwaamheden tegen elkander in de schaal legden;
5o. de stemmen van die clericalen en anti-revolutio
nairen, die hem nog zoo kwaad niet achtten;
6o. de stemmen van hen, die, vreemd aan de behoefte
naar politiek leven, alleen krachtens de kiezerslijst
stemmen, en voor wie het jammer is dat zij hun recht,
bij gebreke aan koopers, niet verkoopen kunnen, in
welk geval zij, desnoods voor hetzelfde geld, het vleesch
geworden behoud in de bus zouden dragen.
"Vervolgens haalt de heer L. om zijne bewering te
staven een paar artikelen aan, in den verkiezingstijd
ter aanbeveling van mr. v. H. geschreven, doch waarin
toch duidelijk wor dt uiteengezet, dat niet de algeheele
sympathie met zijne beginselen den schrijvers die aan
beveling in de pen gaf.
Ook herinnert de schrijver eraan, hoe de heer v. H.
op eene vergadering van «Algemeen Stemrecht" zelf
erkend heeft op dat punt geheel tegenover de meer
derheid zijner kiezers te staan. De heer v H. noemde
Groningen toen achterlijk. «Zoo achterlijk nu", zegt
de heer L., «zijn wij, naar ik meen, nog."
Dinsdagavond werd in de Trèveszaal te 's-Gra-
venhage eene publieke samenkomst gehouden door het
congres tot wering der prostitutie, waarin men ver
scheidene Nederlandsche rechterlijke ambtenaren en
dames opmerkte.
De heer Humbert zette bij die gelegenheid de be
ginselen van den bond nader uiteen, waarna de heer
Paquy uit Brussel de nadeelige gevolgen schetste der
reglementeering uiteen zedelijkheidsoogpunt voor beide,
seksen, voor de politie en voor het familieleven.
Behalve de lieeren H. Pierson en Schlumberger, werd
ook nog het woord gevoerd door mevrouw Butler en
door den heer Domela Nieuwenhuis. De eerste deed
een beroep op de Nederlandsche vrouwen, de laatste
begroette dit congres als een van revolutionairen aard,
gericht tegen den modernen staat die zwakken en
armen verdrukt. Dit betoog lokte eenig debat uit
tusschen den heer Pierson, Mrs. Butler, de heeren
Splingard, Humbert, baron Prisse en anderen, waarin
eenerzijds in zoover het betoog van den heer Nieuwen
huis werd beaamd, dat er ongelijkheid bestond in de
bejegening van arme meisjes en vrouwen van hooger
stand, doch anderzijds werd geoordeeld dat deze quaestie
met het doel van het bond niets te maken had.
De zitting van Woensdag werd door den voorzitter
geopend met de mededeeling, dat een adres van ad-
haesie was ingekomen van de Britsche trade-unions en
andere buitenlandsche vereenigingen, alsmede dat aan
eene deputatie van het congres gisteren eene audiëntie
bij den Minister van Justitie zou verleend worden.
Professor Stuart, van Cambridge, bracht daarna ver
slag uit over hetgeen in het afgeloopen jaar ten voor-
deele der goede zaak was verricht, waarna de heer
Butler Sr. een overzicht gaf van hetgeen op godsdien
stig gebied in Engeland in het belang der zaak was
geschied.
De heer Butler Jr. deed mededeelingen omtrent den
toestand in Hongkong en andere Engelsche koloniën.
Daarna traden nog verschillende andere, hoofdzake
lijk buitenlandsche, sprekers op en brachten verslag
uit over den toestand bij hen te lande.
In de zitting van gisteren werd door den heer Van
den Bergh een vertaling geleverd van de tusschen de
Tweede Kamer en den minister Modderman gewisselde
stukken omtrent het sanitair toezicht en de zg. traite
des blanches. De tegenwoordige minister schijnt de
gevoelens van zijn voorganger omtrent deze quaestie
niet te zijn toegedaan.
Op voorstel van den heer Van den Bergh werd
besloten een brief van dankbetuiging te zenden aan
den heer Modderman te Wiesbaden.
Vele vreemde afgevaardigden voerden vervolgens het
woord, waarna de zitting van het congres gesloten
werd.
Door bemiddeling der Nederlandsche Handelmaat
schappij is Dinsdag ƒ26,000 en Woensdag ƒ16,000
gezonden aan de plaatselijke commissie te Batavia
voor de ramp op Java. In het geheel is nu 153,000
overgemaakt.
De collecte voor de ramp in Indië heeft te
Heinkenszand 42,23 te Kortgene 35 opgebracht.
Bij den Minister van Buitenlandsche Zaken is,
ten behoeve der slachtoffers van de jongste ramp in
Nederlandsch Indië ontvangen: le van den consul-
generaal der Nederlanden te Odessa eene gift van f 100
2o. van den consul der Nederlanden te Port-Elisa-
beth eene gift van 5 en
3o. van den tijdelijken zaakgelastigde te Bucharest
eene som van frs. 905, als opbrengst eener aldaar ge
geven tooneelvoorstelling.
Bij den burgemeester van Wolfertsdijk is van den
Commissaris des Konings bericht ontvangen, dat de
Minister van binnenl. zaken geen termen heeft gevonden
om het raadsbesluit tot ontslag van den secretaris ter
vernietiging aan Z. M den Koning voortedragen.
De hertog van Albany en gemalin, zuster van
II. M. de Koningin, zijn gisteren te 's-Gravenhage aan
gekomen om een paar dagen de gasten van HH. MM.
te zijn.
Bij kon. besluit van 10 dezer is de heer H. Benier
erkend en toegelaten als consul van België te Vlissingen.
Bij IC. B. zijn benoemd tot lid van het bestuur
der waterkeering van het calamiteose waterschap Oud
en Jong Breskens J. B. Becu Senior; tot lid van het
bestuur der waterkeering van het calair;teuse water
schap Stavenisse J. Tuynman Dz.tot lid van het
bestuur der waterkeering van het calamiteuse water
schap Nieuw Bommenede J.Van der Bijl; tot lid van
het bestuur der waterkeering van den calamiteusen
Burgh en Westlandpolder A. Van Lillo.
Uit Leiden wordt gemeld, dat de gepensioneerde
luitenant-generaal De Neve, oud-comtnandant van het
Indische leger, aldaar overleden is.
Door den Minister van binnenlandsclie zaken is,
onder dagteekening van 18 September jl., no. 2672,
afdeeling IC. W., de volgende circulaire gericht aan
de commissarissen des Konings in de onderscheidene
provinciën
Bij voortduring gebeurt het, dat oude monumenten
worden gesloopt of door herstellingen en verbouwingen
aanmerkelijk veranderd, zonder dat bouwkundige tee-
keningen en opmetingen worden vervaardigd.
«Zoodoende gaat veel onherstelbaar verloren, dat
wellicht voor de kennis onzer geschiedenis en van de
oude nationale kunst van belang is, en wordt somtijds
zelfs verzuimd eene afbeelding te vervaardigen van
hetgeen bestond.
«Ik wensch daarom voortaan tijdig omtrent de bo
venbedoelde sloopingen, herstellingen en verbouwingen
te worden ingelicht, en heb mitsdien de eer U te ver
zoeken, de gemeentebesturen in uwe provincie uitte-
noodigen, mij daarvan steeds mededeeling te doen,
zoodra zij kennis dragen dat het voornemen bestaat
tot slooping van of tot het verrichten van herstellingen
of verbouwingen aan oude stadhuizen, kerken, torens,
kasteelen, poorten, merkwaardige gevels of andere ge-
denkteekenen van onze geschiedenis en kunst.
Naar het «Vaderland" verneemt, zal de heer
Clercx aan de Tweede Kamer verlof vragen voor eene
interpellatie aan den Minister van binnenlandsche zaken
over het incident-Péan, aan de Rijks hoogere burger
school te Venloo.
Blijkens telegram van den waarnemenden agent
en consul generaal der Nederlanden te Alexandrië is
door hem van de Indische Regeerinar het telegrafisch
bericht ontvangen dat de cholera te Segli (noordkust
van Atjeh) een einde heeft genomen. (Staats-Ct).
De heer Volck seinde gisteren aan de N. R. Ct
«De expeditie komt morgen 9 uur 32 min. te Utrecht
om aldaar ontbonden te worden."
Het eerste nommer is verschenen van een «Or
gaan van het Noord-Nederlandsch Verbond ter bevor
dering van algemeen stemrecht", een maandblaadje, dat
te Groningen zal worden uitgegeven van wege genoemd
verbond.
In verband mot hetgeen hare Londensche cor
respondent schreef over de ongeregelde en late be
stelling van de brieven der Vlissingsche mail, ontving
de N. R. Ct. van een geacht persoon eenige mede
deelingen, waaruit blijkt dat de schuld niet ligt bij
de stoomvaartmaatschappij Zeeland, maar bij het post
kantoor te Londen.
Bij de commissie van de visseherij-tentoonstel-
ling te Londen is bericht ontvangen uit Amerika
het land der kunstmatige vischteelt dat aan den
heer Rijder gelukt is, het vraagstuk van de kunstma
tige bevruchting van oestereieren op te lossen. Op
het regeeringsstation te Stokton, in Maryland, waren
eenige millioenen jonge oesters uitgekomen, duim
in doorsnede, op den 46en dag nadat zij kunstmatig
bevrucht waren. Wel had men reeds in 1879 de
kunstmatige bevruchting toegepast, maar zonder be
vredigenden uitslag, daar het voedsel, dat door de
fijnst geweven stoffen, zooals flanel, heensloop, tot nu
toe altijd na de bevruchting onmiddellijk weer ver
loren ging.
EERSTE KAMER.
De kamer heeft gisteren met algemeene stemmen
het ontwerpadres van antwoord op de troonrede aan
genomen, nadat een amendement van den heer "Van
Royen om de onmisbaarheid van de versterking der
geldmiddelen niet uittespreken, met 24 tegen 9 stem
men was verworpen. De Minister van Financiën ver
klaarde dat die onmisbaarheid buiten twijfel is, daar
op de staatsbegrooting een zeer aanzienlijk tekort
is. De kamer is daarna op reces gescheiden.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden zitting der 2e kamer werd
mededeeling gedaan van de benoeming van den heer
Van Rees tot voorzitter. De heer Wybenga sprak den
heer V. Rees toe en wees op de dringende noodzakelijk
heid van kiesrechthervorming, volgende uit of gepaard
gaande met grond wets-herziening en op doortastende
en aan het Nederlandsche volk in den tegenwoordigen
toestand passende belastinghervorming.
De heer V. R ;es aanvaardde daarna het voorzitter
schap met eene rede, waarin hij constateerde, dat
veel werk in de vorige zitting vruchteloos was of on
afgedaan bleef en de mogelijkheid bestaat dat groote
politieke vraagstukken aan overweging zullen wor
den onderworpen zoodat groote, inspannende arbeid
wellicht wacht. Moge met ijver en toewijding, het
komende parlementaire tijdvak onder Gods zegen voor
Vaderland en Overzeesche bezittingen goede vruchten
afwerpen.
De kamer besloot de troonrede met een adres te
beantwoorden. Morgen indiening der staatsbegrooting
te 3% uur.
De hedennamiddag ingediende staatsbegrooting
over 1884 bedraagt in uitgaaf f 143,250,000, in ont
vangst f 113,700 000, dus tekort 29% millioen,
waarvan echter slechts 7 millioen tekort op gewone
uitgaven. De tekorten over de dienstjaren 18811884
bedragen 83 millioen, waarvan 15 millioen gedekt
zijn door het overschot der laatste leening, zoodat
ongedekt blijft 68 millioen.
De Minister wil in het totale tekort voorzien door
eene leening van 50 millioen in het voorjaar aan te
gaan en door 7 y2 millioen versterking van inkomsten,
waartoe voorstellen zullen ingediend worden, zoo spoe
dig als met eene goede bewerking bestaanbaar is.
Voor 1884 wordt meer aangevraagd f270,000 voor
gevangenisbouw, f 1,600,000 voor lager onderwijs,
f600,000 voor uitgaven, tengevolge van den brand op
de rijkswerf te Amsterdam, 2 millioen wegens rente
en aflossing van schuld en f 700,000 voor bijdragen
aan locaal spoorwegen, posterijen en telegrafie.
Bedankt voor Kattendijke, en beroepen te Her-
kingen (classis Brielle) J. Ossewaarde, cand. te Wil-
helminadorp.
De kerkeraad der Herv. gemeente te Waarde
heeft het zonderlinge besluit genomen een evangelist
aantestellen, ten einde de wekelijksche godsdienstoefe
ningen te leiden. Te vreemder is dit besluit omdat
aan de stemming over het voorstel werd deel genomen
door een persoon, die reeds een half jaar geleden
schriftelijk bedankt had voor het lidmaatschap van
den kerkeraad.
Waarde. Tot onderwijzer alhier is benoemd de heer
A. Le Clercq te Zuidzande.
Middelburg. De pogingen eener commissie alhier,
in het werk gesteld om een volkszangschoo) voor
knapen en meisjes van 10 tot 12 jaar in het leven
te roepen, zijn aanvankelijk geslaagd. Aanstaanden
Woensdag zal de inschrijving van leerlingen plaats
hebben. Het onderwijs zal voorloopig gratis gegeven
worden door een der onderwijzers aan de leerschool,
verbonden aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers
te dezer stede.
Benoemd tot onderwijzer te Oosterland W. C.
v. d. Stolpe te Zieriksee; tot id. aan de openbare
school te Hoek C. De Kok te Ter-Neuzen.
Onlangs werd door den gemeenteraad van Am
sterdam een besluit genomen, om aan de openbare
lagere scholen der 2e klasse een cursus te verbinden
tot het geven van onderwijs in de Fransche taal. Naar
aanleiding daarvan is eene oproeping van candidaten
gedaan, die van deze gelegenheid zouden wenschen
gebruik te maken, om zich in die taal onderricht te
doen geven. De uitslag dier oproeping is geweest,
dat er zich niet minder dan 991 candidaten hebben
aangemeld.
Naar de »N. Gron. Ct." verneemt, is in de ver
gadering van de onderwijzers in het arr. Onderdendam,
dezer dagen te Winsum gehouden, besloten een adres
aan de Kamer te zenden met verzoek om een grondig
onderzoek in te stellen naar de oorzaken van den
ongunstigen afloop der akte-examens.
«Nog weer een baantje voor de Tweede Kamer",
roept het «Dagblad" uit naar aanleiding van dit
bericht. Het «baantje" om met het tegenwoordige
Ministerie te moeten werken scheen ook ons reeds
onaangenaam en moeielijk genoeg toe.
In jaren was in Overijssel de qualiteit der boter
zoo goed niet als thans. Daarom is er zooveel vraag,
dat, trots den voor het jaargetijde zeer grooten aan
voer, alle orders niet kunnen worden uitgevoerd.
In de IJselstreken kunnen de appelboomen den
zwaren last niet dragen. De takken bezwijken. De
winterappelen komen reeds hier en daar aan de
markt; de prijzen worden dagelijks lager; de beste
worden voor f2 hnt mud aangeboden.
Voor den landbouwer in de Groningsche Veen
koloniën zijn de vooruitzichten zeer gunstig. Het
hoofdproduct, de aardappel, is zoo goed gelukt, d xt
men verwonderd staat, een slechten in den schotel
aan te treffen. Daarbij is de opbrengst zeer groot;
de bunder levert van 350 tot 450 mud. De prijzen
zijn echter te laag om de beurs te doen overloopen
en daarom maakt men van een kunstmiddeltje gebruik
om den prijs te verhoogende aardappels worden
door natte klei gehaald, nemen daardoor het uiterlijk
aan van hun hooger staande broeders, de k'eiaardap-
pels, worden ingescheept naar Holland en daar, in
overeenstemming met hun uitwendig voorkomen, als
«kleiaardappels" aan den man gebracht. (N. v. d. D.)
Kantongerecht te Goes.
In de zitting van heden, Vrijdag 21 September 1883,
zijn de navolgende vonnissen gewezen wegens overtre
dingen der drankwet, tegen:
B. M., 17 j, arbeider, D. W., 20 j. en C. W., 22 j.,
beiden loodgintersknechts, E. E. L., 43 j werkman,
M. De W., 28 j., werkman, allen te Goes: S. De W.,
59 j., meubelmaker, I. S, 18 j, J. H., 17 j., arbei
ders, allen te Kloetinge; J. L 21 j arbeider te Drie
wegen; C. H., 25 j arbeider te Ovezand; P. V. O.,
18 j., arbeider te Ierseke; J. D., arbeider te Wemel-
dinge; G M71 j., herbergier te Kwadendamme
M. S„ huisvrouw van J. De J., 32 j., te Baarland
C. A53 j., arbeider, M. V. d. E., 22 j., beiden te
Heinkenszand; J. B,25j., arbeider te's-Heer Arends-
kerke; J. W,19 j., arbeider te Nieuwdorp; J. K.,
19 j., arbeider te Kapelle; M. V. G., timmermans
knecht te Kortgene; J. O. B., 24 j werkman te Wis-
sekerke; J. K 27 jslachter te Geersdijk; J. V., 25 j.,
landmansknecht te Kamperland; A. B. Mz., 20 j. en
L. De R. Cz., 19 j., arbeiders te Kolijnsplaat, en J. S.,
te Bergen op Zoom, allen veroordeeld in eene geldboete
van 1, subs 1 dag gev.straf c. e. J. De K.,
45 j, arbeider te Heinkenszand; Ch. S., 12 j., met
selaar te Kattendijke, ieder in twee geldboeten elk van
1, subs. 1 dag gev.straf voor iedere boete c. e.
B. B 34 j., koopman te Middelburg; M. L., 19 j.,
boerenknecht te Borsele; C. B. V. d. B 24- j., koop
man te Wemeldinge; P. K. Lz., 38 j, sjouwerman en
kruier te Krabbendijke, ieder in eene geldboete van
ƒ10, subs. 3 dagen gev straf c. e.; A. V., 24 j.,
polderwerker te Ellewoudsdijk, in eene geldboete van
15, subs. 7 dagen gev.straf c. e. J. T., 42 j.,
slachter te Goes, in twee geldboeten, elk van ƒ15,
subs. 7 dagen gev.straf voor elke boete c. e. J. De J
40 j., arbeider te Baarland en K K 31 j., arbeider
te 's-Gravenpolder, ieder in eene gev.straf van drit
dagen c. e.
