BIJVOEGSEL
GOESOHE 00 IJ BANT.
ZATERDAG
7 JULI 1883.
No 79.
OPENBARE VERGADERING
van den
Baad der gemeente Goes,
op VRIJDAG den 6 JULI 1883,
des namiddags te half twee uren.
Voorzitter de heer mr. J. G. De "Witt Hamer,
b urgemeester.
Tegenwoordig 11 leden en de secretaris.
Afwezig, met kennisgeving, de heeren J. Steketee en
mr. J. W. C. De Jonge van Ellemeet.
I. De Notulen der vergadering van den 6 Junijl.
worden gelezen.
De heer dr. Callenfels wenscht in de notulen dezer
vergadering te relateeren, dat hij bij zijne beschouwingen
over het verzoek van C. Schrijver Pz. in de vorige
vergadering gezegd heeft, dat hij met burg. en weth. in
zienswijze verschilde.
De heer Massee wenscht nog opgenomen te zien,
dat de wethouder Ochtman heeft verklaardde heer
Massee zal toch wel kunnen lezenwant hij had het
gesprokene vóór zich.
De notulen worden alzoo goedgekeurd.
II. De Voorzitter doet de volgende mededeelingen,
die alle, zooveel noodig met goedkeuring, voor noti
ficatie worden aangenomen:
a. dat van den heer J. J. Quist als geschenk voor
de gemeente is ontvangen eene photographie van het
Raadhuis, die in de vergaderkamer van burg. en weth.
eene plaats heeft erlangd, en waarvoor den gever een
brief van dankbetuiging gezonden is
b. dat de verslagen der gemeenten Amsterdam,
Dordrecht, Leiden en Rotterdam, alsmede van de Maat
schappij tot exploitatie van Staatsspoorwegen ontvan
gen en in de boekerij geplaatst zijn
c. dat aan M. Van der Reit eenig oud lood is
verkocht tot een bedrag van 4,56
d. dat tot onderboekhouder in de bank van leening
is benoemd P. De Jonge Jz. alhier;
e. dat op 27 Juni jl. de driemaandelijksche opne
ming van de boeken en kas bij den gemeente-ontvanger
heeft plaatsgehad en dat toen in kas was, zooals
behoorde, 11660,59%, zijnde een afschrift van het
opgemaakte proces-verbaal aan heeren Ged. Staten
van Zeeland gezonden
f. dat op Donderdag en Vrijdag 12 en 13 Juli
de overgangs-examens aan de Hoogere Burgerschool
zullen plaatshebben, voorafgegaan op Woensdag 11
Juli des namiddags van twee tot drie uren door een
openbare les in de gymnastiek, tot bijwoning waarvan
de leden van den Raad worden uitgenoodigd.
III. Als ingekomen stukken worden ter tafel ge
bracht missives van Ged. Staten, houdende berichten
hunner goedkeuring van de raadsbesluiten
a. tot af- en overschrijving op de begrooting van
uitgaven der gemeente over 1882;
b. tot verkoop van openbaren gemeentegrond aan
Joh. Van Liere;
c. tot afstand van grond in erfpacht aan D. Klemkerk
Alle voor notificatie aangenomen.
Aan de orde is het verzoek van het dep. Goes der
Maatsch. tot Nut van 't Algemeen, dat de raad gebruik
make van de hem bij art. 82 van de wet op het lager
onderwijs toegekende bevoegdheid, om zulke maatre
gelen te nemen, als strekken kunnen, om binnen deze
gemeente aan het verrichten van veldarbeid door kin
deren beneden de twaalf jaren een einde te maken".
Dit adres wordt gelezen, alsmede het ingewonnen
rapport van het comité tot wering van schoolverzuim,
waaruit blijkt, dat op de lijst van al de kinderen be-
KOERS DER AMSTERDAMSCHE BEURS
van Donderdag 5 Juli 1883.
NB. Het tusschen haakjes achter enkele soorten ge
plaatste cijfer duidt het aantal onbetaald ge
bleven coupons aan, bij die stukken behoorende.
SXAArSJLJK WRUNMS.
EUROPA.
Hongarije, ObL Leening 1867
dito, Goudleening
Italië, 1881.
Nederland, Cert. N. W. S.
dito, dito dito
dito, dito dito
Oostenrijk, Obl. in papier Mei-Nov.
PCt.
5
5
5
2%
3
4
5
5
4
3
5
dito, dito zilver Jan.-Juli
dito, dito goud
Portugal, Obl. Btl. 53/80
dito, dito 1881
Rusland,
Obl. Hope Co. 1798/1815 5
Cert. Inschrijv. 5e serie '54 5
dito dito 6e '55 5
Obl. 1864 f 1000 5
dito 1866 £100 5
dito 1872 gecons. 5
dito 1873 dito 5
dito 1877 dito 5
dito Oostersche leening le serie 5
dito 1850 le Leening 4%
dito 1860 2e dito 4%
dito 1875 gecons. 4%
dito 1880 gecons. 4
dito Leen. 1867/69 (Nicolaï) 4
dito dito 1859 3
Spanje, dito Btl. 1867/75 1%
dito dito dito 1876 2
dito dito perp. Schuld 4
dito Leening Binnenland Pes. 1M0/«««o 1
Turkije, dito Alg. Schuld 1865 geregistr.
dito dito 1863/1865 (12) 6
dito dito 1869 geregistr.
AFRIKA.
Egypte, Obl. leening 1876 4
dito Spoorwegleening 1876 5
PCt.
97
83
86%
6634
78%
100%
65%
66%
83%
53*4
9074
98%
5534
78%
96%
92%
86%
851%
92%
531%
90%
783%
68%
763%
65%
27
44%
60%
25%
20
11%
183%
69%
93%
neden de 12 jaren, die gedurende de maanden April
tot en met September 1882 meer dan 10 verzuimen
's maands gemaakt hebben, voorkwamen 51 kinderen
waarvan na nauwgezet onderzoek de verzuitn-oorzaken
bleken te zijn: bij 4 op broertjes en zusjes passen, 13
moedwil (achter de haag loopen), 5 niet aan de on
derwijzers opgegeven ziekte, 3 op reis met hunne
ouders die kermisreizigers zijn, 4 leeftijd boven de 12
jaren, 15 rapen, 2 arbeid in den tuin hunner ouders, 2
veldarbeid.
Vervolgens wordt gelezen een voorstel van burg.
en weth. luidende:
Aan den Raad der gemeente Goes.
Naar aanleiding van een door het departement
Goes der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen aan
den gemeenteraad gericht request, houdende verzoek
om zulke maatregelen »te nemen als strekken kun-
»nen om binnen deze gemeente aan het verrichten
»van veldarbeid door kinderen beneden de twaalf
«jaren een einde te maken", hebben wij ons gewend
tot het comité tot wering van schoolverzuim, met ver
zoek om ons zoo mogelijk te willen opgeven of, en
zoo ja hoeveel kinderen beneden 12 jaar om boven
genoemde reden de school gedurende korter of langer
tijd verzuimden. Vóór wij uwen raad van prse-advies
dienen, meenden wij een onderzoek naar den onvang
der door het Nuts-Departement aangegeven kwaal te
moeten instellen. Het rapport van bedoeld Comité,
dat wij de eer hebben hierbij over te leggen, zal u
doen zien dat met groote zorg en nauwkeurigheid
een onderzoek door persoonlijk bezoek is ingesteld ge
worden en dat als resultaat daarvan is geconstateerd
dat door twee kinderen beneden 12 jaar met verzuim
der school veld-arbeid is verricht tusschen April en
October 1882.
Blijkt het dat, waar in dezer gemeente 1000
kinderen beneden 12 jaar op de school zijn, de mee
ning van het Departement minder juist is alsof veld
arbeid aanleiding tot schoolverzuim geeft, dan rijst
het vermoeden dat ook de kinderen die in den oogst
tijd gaan rapen" door het Departement onder den veld
arbeid zijn gerangschikt.
Toepassing van art. 82 der onderwijswet, dat den
Raad bevoegd maakt verbods-bepalingen omtrent kin
derarbeid in het leven te roepen, zou echter tegen
dat «rapen" niets uitwerken geen werkgever neemt
daartoe kinderen in zijn dienst, alleen de ouders eige
nen zich met toestemming der landbouwers door
middel hunner kinderen den afval van den oogst toe
en nu moge het te betreuren zijn, dat de ouders van
15 kinderen daartoe hier hunne kinderen misbruiken,
maar verbods bepalingen daartegen kunnen krachtens
bedoeld artikel niet worden vastgesteld. Zoolang door
de wet geen «leerplicht" wordt verordend, meenen
wij dat in deze enkel van overreding heil is te wach
ten. In geen plaats van ons land hebben dank
de onvermoeide en niet genoeg te waardeeren pogingen
van het comité tot wering van schoolverzuim zede
lijke middelen zulke gunstige resultaten opgeleverd
als in onze gemeente; het ons in bijgaand rapport
medegedeeld lijstje is daarvan het welsprekend bewijs
juist die gunstige werking moet 0. i. reden zijn om
ook in deze niet eerder tot dwang de toevlucht te
nemen vóór de noodzakelijkheid daartoe voldoende is
geblekenen dat zulks in casu het geval niet is, zal
na het gehouden onderzoek ook door het Departement
ongetwijfeld worden toegestemd.
Op grond van bovenstaande stellen wij den Raad
voor aan het Departement te antwoorden, dat geen
NOORD-AMERIKA.
Ver. Staten, Obl. 1876
ZUID-AMKRIKA.
Brazilië, Obl. 1865 100
dito dito 1875 100
Columbia, dito (13)
Peru, dito leen. 1870 (15)
ÏMÖÜSTR. KM ffM. QBTOB1
N.-Afrik. Handelsv. aand.
Gemeente Crediet Obl.
Maats. Fijenoord Aandeelen.
Rott. Hypotheekbank, Pandbr.
Stoomvaart Zeeland Aand.
dito dito Obl.
Rusland, Pandb. Hyp. Bank
Sff©©aWB<£->LBB38r.
Nederl., Holl. IJzer. sp. Obl. 1871
Maats. Expl. Staatsspw. dito 1873/81
Ned. Centraal spw. gast. dito
Hongarije, Theisspw. dito
Italië, Zuid Ital. spw. dito
Polen, Wars. Bromb. aand.
dito, Warschau-Weenen aand.
Rusland, groote spw.maatsch. aand.
dito hypoth. Obligatiën
dito dito dito
Baltische spoorwegaandeelen
Charkow Azow. Oblig.
Jelez Griasi dito
Jelez Orel dito f 1000
dito dito 100
Morschansk-Sysran Aand.
Mosk.-Jaroslaw Oblig.
Orel Vitebsk dito
Poti-Tiflis dito ƒ1000
dito dito 100
Zuid-Westelijke Spoorw. maatsch. aand.
AMERIKA.
Centr. Pac. Obl.
dito Californië-Oregon Obl.
Chicago N. W. Cert. Aand. Prefer:
dito Mad. Extension Obl..
PCt.
PCt
4%
111
5
100%
5
100%
4%
30%
6
16%
t.
145
4%
101
53
4%
100%
94
5
101
5
79
5
101
5
103%
6934
5
86%
3
5214
4
46 34
64 94
5
12134
4%
89%
4
83
3
5%
5
87
5
83%
5
88
5
81
5
62
5
99%
5
86134
5
88%
5
85%
5
56
6
111%
6
102 34
155
7
120%
termen zijn gevonden om aan het verzoek gevolg te
geven.
Goes, den 23 Juni 1883.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. De WITT HAMER
De Secretaris,
HARTMAN.
De Voorzitter brengt deze zaak in behandeling.
De heer Van der Hoek kan niet medegaan met
burg. en weth. Dat er zoo weinigen zijn, die zich
aan veldarbeid overgeven, kan geen term zijn, om
overtegaan tot het nemen van maatregelen, al ware
het alleen, om de opvolgers den pas aftesnijden en een
voorbeeld aan andere gemeenten te geven.
De heer Hen Boer betreurt de uitdrukking in het
voorstel van burg. en weth. dat de ouders der kin
deren, die rapen, misbruik maken. Hij kan overigens
geheel met burg. en weth. medegaan en vindt, dat
de opbrengst van het rapen bij velen ten goede komt
voor de huisgezinnen.
De heer dr. Callenfels meent, dat aangezien er
zulk een klein getal is, het niet noodig is eene ver
ordening in het leven te roepen. En wat het rapen
aanbelangt, hij kan daarin zulk een kwaad niet vin
den, daar het strekt, om in het onderhoud der ouders
te voorzien. Doch als hij zijn medelid Van der Hoek
goed begrijpt, dan wenscht deze een beginsel uitge
maakt te zien, doch daarvoor kan eene verordering
niet noodig wezen.
De heer Massee vereenigt zich met het gevoelen
van den heer Van der Hoek. Juist omdat er zoo
weinig zijn, die aan veldarbeid doen, zal er minder
opspraak wezen en de verordening zal in het vervolg
goed werken. Bovendien vraagt hij, of het rapport
van het comité tot wering van schoolverzuim wel
officiëel mag heeten? Liever zou hij de rapporten
der schoolopzieners en der commissie van toezicht
inwinnen, temeer daar er niet altijd eenstemmigheid
heerscht tusschen de statistiek van het comité en de
opgaven der hoofden van de scholen.
De heer jhr. De Marees van Swinderen gelooft
ook, almede op grond der verordening voor de com
missie van toezicht, dat inlichtingen bij die commissie
gevraagd worden, vooral daar de schoolopzieners hare
vergadering bijwonen. Daarbij heeft het comité in
lichtingen van de ouders ingewonnen en bij de ouders
heerscht het denkbeeld, dat veldarbeid verboden is.
Bovendien blijft de vraag of de ouders wel den leeftijd
juist hebben opgegeven
De heer Ochtman releveert, dat burg. en weth.
als het ware door een hunner leden in staat van be
schuldiging worden gesteld, omdat zij de commissie
van toezicht niet gehoord hebben. "Volgens spr, op
vatting moet de commissie alleen gehoord wordea
over pedagogische zaken.
De heer Bamondt licht toe, dat de eenige ver
gissing van het comité deze is, dat twee kinderen
zijn opgegeven 12 jaar oud te zijn, terwijl dat niet
het geval was. Een was geboren 5 Juni 1871 en
een later. Overigens kan hij wel medegaan om meerdere
inlichtingen intewinnenwant wellicht dat intusschen
omtrent het ontwerp Modderman eene beslissing is
genomen, en dan zal het in het leven roepen van
bepalingen door den gemeenteraad onnoodig zijn.
De heer Massee dringt nog nader aan op inlichtingen
van officieele personen, te meer, daarblijkens eene kant-
teekening op het stuk verschil van meening in den
boezem van het comité was, hetgeen nu bevestigd
wordt.
De heer jhr. De Marees van Swinderen werpt de
beschuldiging van zijn collega verre van zichwant
PCt.
Chicago Menomonee Obl. 7
dito N. W. Union dito 7
dito "Winona St. Peter dito 7
Chicago South-Westh. dito 7
Illinois Cert. van Aand.
Illinois Springfield Obl. 6
Louisv. en Nashville (le hyp.). Obl. 6
dito dito (2e dito 3
Milwaukee (in goud) dito 7
Missouri-Pac. South dito 6
St. Paul Minn, en Manitoba dito 7
dito dito (2e hyp.) dito 6
Southern Pacific dito 6
Un. Pac. Hoofdlijn dito 6
Un. Pac. Coll. Trust Bonds dito 6
vBjjnraHUJkTsoBuupnjxa.
Amst. Omnib.-Maatsch. Obl.
Arnh. Tramwegm. Aand.
Gooische dito dito
Nedèrl. dito dito
Rotterd. dito dito
niHIK«UQUmNKM.
Nederland, stad Amsterdam a 1000
dito a 100
Stad Rotterdam
Gemeente-crediet
België, Antwerpen 1874
dito Brussel 1879
Hongarije, Theiss Regul. loten
Oostenrijk, Staatsleening 1860
Stad Weenen 1874
Rusland, dito 1864
Spanje, St. Madrid '68 (gest.)
Turkije, spoorwegleen. (15)
6
PCt.
120%
117%
119%
119
144%
110%
104
52%
119%
102%
107 3%
1073%
103%
111
101
94
105%
73%
•115
107%
113%
99%
95%
953/,
96%
92%
H3%
103 ij IG
130%
45%
4154
C6VPOB3.
Oost. papier
zilver
Diverse in
Fransche
Belgische
ƒ21,12
-21,12s
-11,57s
- 47,65
- 47,55
Pruisische ƒ58,75
Russen in Z. R - 1,15s
Spaansche Buit. - 47,65
Binn. - 2,32
Amerika in doll. - 2,46
als het eene beschuldiging isdan draagt hij er een
derde gedeelte van. De kantteekeningdoor spr.
gesteld, is geen blijk van verschil in den boezem van
het comité, maar wel, dat men een advies gegeven
heeft, waartoe niet besloten werd.
De Voorzitter gelooft uit de debatten te mogen
opmaken, dat er misverstand heerscht en releveert de
omstandigheden zooals uit het rapport en voorstel
van burg. en weth. blijkten toont aan dat het
schoolverzuim uit oorzaak van veldarbeid niet bestaat.
En nu zou hij het absurd noemen de commissie of
de schoolopzieners lastig te vallen met het bericht:
»er is gezegd, dat er schoolverzuim wegens veldar
beid is, maar er werd geconstateerd, dat zulks er niet
is; wat denkt gij ervan?" En verder deelt hij mede,
dat de twee, die van veldarbeid beschuldigd worden,
dit doen in andere gemeenten, zoodat deze buiten de
verordening van Goes zouden blijven. Bovendien is
naar zijn oordeel het grijpen naar dwang niet gerecht
vaardigd, waar zedelijke middelen en de kracht der
overtuiging door het comité zulk een schitterende
uitkomst hebben gehad, als het comité bereikt heeft.
De heer Van der Hoek zegt nog, dat hij jaren
lang lid van het comité is geweest en dus maatre
gelen wil genomen zien, om kwaadwilligen te troffen.
De Voorzitter antwoordt nog, dat de meesten, zoo
niet allen, van de kwaadwilligen buiten de verordening
zullen blijven.
Hij zal echter het voorstel van de heeren Van
Swinderen en Massee, om nog nadere inlichtingen van.
de commissie van toezicht intewinnen, in omvraag
brengen.
De heer Massee dringt hierop nog nader aan, op
grond der kantteekening en de vergissingen van het
comité, die nu door een lid zelf geconstateerd worden.
De heer Ramondt moet het roepen over vergissin
gen refuteeren. Bij het groot getal onderzoekingen zijn
er sleehts 2 vergissingen voorgekomen. Hij acht dit,
bij den omvang van het werk van het comité in dezen,
onbeduidend. Wel zijn nog andere namen opgegeven,
doch het is gebleken, dat die jongens 13 en 14 jaren
oud waren.
Het voorstel om inlichtingen hij de commissie in
tewinnen wordt verworpen met 7 stemmen. Voor de
heeren Van Swinderen, Ramondt, Van der Hoek en
Massee.
Het voorstel van burg. en weth. wordt in omvraag'
gebracht en aangenomen met 7 stemmen. Tegen de
bovengenoemde heeren.
V. Thans komt in behandeling een verzoek van
S. Van der Peijl en A. Foudraine om hun in gebruik
al'testaan a. den grond bij den karremansmestput
b. eeo driehoekje grond aan den Westsingel, vóór de
huizen, bewoond door Weezepoel en Dodmondtc. de
vest tusschen de voormalige Koebarrière en den West
singel.
Nadat dit adres gelezen is, stellen burg. en weth. voor:
a. Afwijzend te beschikken op het verzoek, voor
zooveel het driehoekje betreft, omdat de inwilliging
daarvan te belemmerend zou zijn, zoowel voor het
publiek verkeer als voor de gebruikers der achter
liggende landerijen
b. Niet meer ten openharen dienst bestemd te ver
klaren lo. 5 A. 80 G. grond bij den karremans
mestput en 44 A. water in de vest, beginnende op
13.50 M. uit den frontmuur van het riool aan de
voormalige Koe-barrière tot op 2.50 M. ten oosten van
den frontmuur van het afwateringsriool naar den Poel
c. De bedoelde oppervlakte grond en water aan
de verzoekers aftestaan in gebruik tot wederopzeg-
gens toe (welk gebruik gerekend wordt den 1 Ja
nuari 1883 te zijn ingegaan) tegen betaling van
ƒ33,60 'sjaars.
De fmanciëele commissie adviseert, na een onderzoek
in loco en nadere bespreking met burg. en weth. en
een der verzoekers, tot aanneming van het voorstel.
De heer dr. Callenfels zal voor het voorstel stem
men, maar wenschte nog te vernemen, of het niet
mogelijk zou zijn dan het driehoekje ook aftestaan,
daar het zagen en leggen van boomen alleen hij reserve
zal geschieden en of het water zoo niet bedorven
wordt, dat de aangelegen melkboeren schade hebben
in het verkrijgen van water.
De heer Ochtman geeft de vereischte inlichtingen,
die strekken tot confirmatie van het rapport van
burg. en weth., met bijvoeging dat ook de verzoeker
overtuigd is van de billijkheid der afwijzing. En dat
het water niet zoo zeer bedorven wordt door de boo
men, wordt door de ondervinding bewezen.
De heer dr. Callenfels bedankt voor de inlichtingen,
doch blijft de vree s koesteren dat het water te veel
bedorven zal worden, en beveelt zeer in de aandacht
van het dag. bestuur om hierop te letten.
De Voorzitter wijst er nog op, dat het gebruik
slechts tot wedecopzeggens wordt verleend.
Het voorstel wordt zonder beraadslaging en zonder
hoofdei, stemming goedgekeurd.
"VI. Wordt gelezen een voorstel van burg. en weth.
tot wijziging der begrootiug van uitgaven voor 1883,
door daaraan toetevoegen een art. Toelagen en bij
dragen tot opleiding van onderwijzersteneinde daar
uit te voldoen de belooning van de onlangs toegelaten
kweekelinge aan school A, welke belooning niet meer
uit den post jaarwedden kan gekweten worden, dewijl
de toelating na 1 Jan. 1883 heeft plaats gehad.
Na eenige toelichting aan den heer Ramondt wordt
het voorstel zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
VIL Nog wordt gelezen een voorstel van burg. en
weth., om een drietal uitgaven, die niet meer in de
rekening over i 881 konden geleden worden, te ver
antwoorden op den post voor onvoorziene uitgaven op
de begrooting voor 1883, met het gunstig advies der
fin. commissie.
De heer Quist vraagt, of er ook een grens bestaat
voor de uitgaven.
De Voorzitter antwoordt, dat de behoefte de natuur
lijke grens is.
