1883. N°. 67.
Zaterdag 9 Juni.
W. J. VAN GORKOM.
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel.
De candidaat der liberalen.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotter dam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Na in de beide voorgaande artikelen gewezen te
hebben op de noodzakelijkheid van zoo cordaat moge
lijk bij de aanstaande verkiezing optetreden en waar
voor wij dit moeten doen, rest ons nog te spreken
over den candidaat.
De heer W. J. Van Gorkom heeft reeds een belang
rijk leven achter zich. Geheel opgeleid voor het on
derwijs stond hij van 18561875 aan het hoofd eener
belangrijke inrichting van onderwijs te Groningen.
Gedurende dit tijdperk werkte hij steeds in liberalen zin
mede aan de ontwikkeling op sociaal en politiek gebied.
Bekend is het hoe de heer Van Gorkom zich toen ter
tijde ook het lot der handwerkslieden aantrok, in wier
bijeenkomsten hij eene reeks van voordrachten over
verschillende onderwerpen hield.
Zijne verdiensten op htt gebied van het onderwijs
vielen zoodanig in het oog, dat hem de eervolle on
derscheiding tebeurt viel van door den toenmaligen
president der Zuid-Afrikaansche Republiek als hoofd
inspecteur van het onderwijs in Transvaal geroepen
te worden.
Wat hij daar met talent en geheele toewijding ge
werkt en gedaan heeft om den Augiasstal in het land
onzer Zuid-Afrikaansche stamgenooten op menig gebied
te zuiveren en in dat land eene betere Hollandsche
maatschappij te helpen grondvesten, is genoegzaam
bekend. Eene reeks van artikelen over den cecono-
mischen, socialen en politieken toestand aldaar ver
scheen van zijne hand in »Het Vaderland", terwijl de
geschiedenis en de inrichting van het onderwijs in
Zuid-Afrika door hem in het toenmalig «Weekblad
voor onderwijs" werden behandeld.
AI die artikelen getuigen van zijn helder inzicht en
van eene vorming, die zijne uitnemende geschiktheid
ook voor gewichtige betrekkingen hier te lande vol
komen bewijzen.
Onze Regeering toonde dit te begrijpen en te waar-
deeren, toen zij den heer Van Gorkom al spoedig na
zijne terugkomst benoemde tot schoolopziener, eerst
te Leiden en daarna in het district Goes.
Van antirevol. zijde is beweerd, dat men niet stem
men moet iemand, die onder de tegenwoordige school
wet eene staatsbetrekking bij het schooltoezicht heeft
aanvaard, omdat zoo iemand eigenlijk de belangen
harer tegenpartij bevordert.
Dit is inderdaad eene zonderlinge stelling. Men
zou alzoo een ambtenaar verantwoordelijk stellen voor
de grieven, die de wet voor zeker gedeelte des volks
bevat. Moet dan b. v. een rechter het rechtersambt
weigeren, omdat er sommige onredelijke strafbepalingen
zijn, die hij toch verplicht is toetepassen
De bewering zou eenigen zin hebben als gebleken
was, dat de heer Van Gorkom verder ging dan de wet
voorschrijft. Maar zijne gematigdheid in dezen is
volkomen gebleken. Het wordt altijd voorgesteld alsof
de liberalen dweepen met schoolpaleizen, terwijl toch
reeds zooveel stemmen ook van liberale zijde zich
daartegen verheven hebben. Ook de liberalen moeten
belasting betalenDe overdrijving der wet ten opzichte
van de lokalen wordt dan ook door zeer vele libe
ralen erkend.
En de heer Van Gorkom Immer treedt hij met
de gemeentebesturen in overleg en terwijl hij aan de
eene zijde waakt tegen ontduiking of overtreding der
wet, tracht hij aan de andere zijde met de besturen
mede te werken om de belangen van onderwijs en
onderwijzers te bevorderen zonder overdrijving. Hij
vat dus zijne taak juist op, terwijl zijne ondervinding
in dezen in bijna het gansche district hem bij uit
nemendheid geschikt maken voor het lidmaatschap
der He Kamer, waar herhaaldelijk de schoolbouw-
quaestiën op nieuw aan de orde komen.
Wie, beter dan de heer Van Gorkom, zal op die
tegenwoordig zoo belangrijke punten van advies kunnen
dienen? En zelfs voor voorstanders der bijzondere
scholen zou zijn optreden als lid der Kamer niet ver
werpelijk zijn- Immers, ofschoon warm voorstander
van het openbaar onderwijs, is de meening van den
heer v. G. gebleken, dat niet alleen aan het bijzonder
onderwijs geenerlei belemmering in den weg mag wor
den gelegd, maar dat het schooltoezicht zich de belan
gen van dat onderwijs wel degelijk behoort aan te
trekken, met dien verstande, dat het toezicht, zonder
zich in 't minst met de godsdienstige of kerkelijke
richting in te laten, den bijzonderen scholen zijne voor
lichting niet onthoude waar deze gevraagd mocht
worden.
Bovendien is hij juist door die betrekking uitermate
bekend met de behoeften van en de toestanden in
bijna iedere gemeente van ons district. Bij het aan
vragen om subsidiën of het behandelen van andere
belangenonze gemeenten rakendekunnen zijne in
lichtingen van zeer groot nut zijn.
Maar genoeg over de betrekking van den heer Van
Gorkom, die eer eene aanbeveling dan eene belemme
ring moet geacht worden voor zijne verkiezing.
De heer Van Gorkom, is behalve ervaren in school-
zaken, in het algemeen een zeer bekwaam man, ge
tuige zijne benoeming in zeer vele exaraen-com missiën
voor de meest gewichtige betrekkingen en tot lid van
vele geleerde genootschappen. De heer Van Gorkom
heeft niet alleen studie gemaakt van al wat op on-
derivijs betrekking heefthij is ook geheel thuis in
alles wat op staatkundig gebied is voorgevallen, ter
wijl hij niet minder op de hoogte is van onze koloniën
en hare geschiedenis.
De heer Van Gorkom was mede-oprichter van de
Maatschappij tot Nut van den Javaan, en heeft be
langrijke studiën over Java en de Javanen in »de Tijd
spiegel" geschrevendie getuigen, dat hij niet alleen
volkomen op de hoogte is van alleswat de staat
kundige en maatschappelijke toestanden op Java aan
gaat, maar tevens, dat hij dat land en zijn volk niet
minder een warm hart toedraagt dan een open oog
heeft voor alles wat tot ontwikkeling onzer schoone
kolonie strekken kan.
Dat hij buitendien zich ook wijdde aan de belangen
van de Nederlandsche industrie en landbouw, kan
blijken uit het feit, dat hij in een der jaarlijksche
algemeene vergaderingen van de Vereeniging voor
statistiek o. a. behandelde de gebreken van de officiëele
landbouw-Statistiek in Nederland en de middelen tot
verbetering daarvaneen punt ook voor Zeeland van
niet weinig gewicht.
Met recht kan men van den heer Van Gorkom ge
tuigen, dat hij is een algemeen ontwikkeld en beschaafd
mantalentvol en gevat redenaardie in improvisa-
tiën uitstekend van vorm en vol van den gloed der
overtuiging, zijne hoorders weet te boeien en mee te
sleepen. Wiedie hem heeft hooren spreken over
Transvaal, zal dit laatste niet volmondig met ons in
stemmen Wie zal van die voordrachten niet den in
druk hebben verkregen, dat de heer Van Gorkom zich
met hart en ziel wijdt aan de belangen, die hem toe
vertrouwd zijn, maar tevens van zijn scherpen blik in
maatschappelijke toestandengepaard aan de zucht
om zijne kennis dienstbaar te maken aan het nut van
iedereen
Inderdaad een dergelijk man zou in onze Tweede
Kamer al spoedig eene welverdiende positie innemen.
Dat de heer Van Gorkom een man van onze poli
tieke richting is, zal aan geen twijfel onderhevig zijn.
Dat hij niet tot de ultra's behoort kunnen wij verze
keren dat hij een pi aktisch man isdaarvoor staat
zijn verleden borg. Bij herhaling kwam hij dan ook
reeds als candidaat voor de Tweede Kamer in aan
merking o. a. te Dockum en Steenwijk.
Wij vermeenen hiermede onzen candidaat genoeg
zaam te hebben doen kennen en daarmee tevens re
kenschap te hebben gegeven waarom wij deze can-
didatuur voorstaan
Omtrent zijn slagen maken wij ons geene groote
illusiën. Maar de poging dient gewaagd en dit is
zeker: de heer Van Gorkom is een man, die verdient
dat alles in het werk worde gesteld om hem het hoogst
mogelijk stemmental te bezorgen. De heer Van Gorkom,
hoe welbespraakt ook, is niet iemand, die zijne kracht
zal zoeken in lange redevoeringen en niets-doen, zooals
er velen in onze Kamer zijn; neen, bij groote rede
naarsgaven bezit de heer V. G. den lust tot weik-
zaamheid, tot afdoen. Bij de kracht van het woord
voegt hij de daad. Welnu, dat alles moet, dunkt ons,
een prikkel zijn om dan ook de uiterste krachtsinspan
ning op aanstaanden Dinsdag te ontwikkelen. Doen wij
dat, doen wij dat ieder in onzen kring, dan hebben
wij onzen plicht gedaan voor de zege onzer politieke
richting en voor een man, omtrent wien lauwheid
thans onvergeeflijk zou zijn. Slechts noode liet de heer
Van Gorkom zich eene candidatuur welgevallen, maar
hij had het voor de goede zaak over om zich beschik
baar te stellen. Die daad behoort te worden geappre-
ciëerd.
Maar ook om de eer der tegenwoordig zoo verguisde
liberale partij is het te doen.
Na op zoo menig gebied het vaderland ten zegen
geweest te zijn, wordtzij door eene onzelfstandige
stemmenmeerderheid in den ban gedaan. Zullen de
liberalen zich zonder protest dien ban getroosten
Waar is dan hun moed, hun geloof aan de zegepraal
hunner beginselen?
Wij verkeeren in het tijdperk van luctor (ik worstel),
waarvan ons Zeeuwsche wapen spreekt. Laten wij
bedenken dat er een emergo (ik kom boven) op volgt.
Maar dan ook worstelende gebleven en getoond,
dat wij het hoofd nog boven houden. Laten wij dit
bewijzen door op Dinsdag 12 Juni aanstaande een
indrukwekkend stemmental uittebrengen op den heer
GOES, 8 Juni 1883.
Een en andermaal is ons gevraagd waarom wij,
zelf klagende, dat de antirevolutionaire partij onze
bekwame mannen uit partijzucht tracht aftemaken,
hetzelfde trachten te doen als het hunnen bekwamer,
mannen geldt Waarom niet Pompe gesteund voor
de Prov. Staten waarom niet Lohman voor de He
Kamer. Ofschoon beiden niet in éen adem te noemen
zijn en we gaarne onderschrijven wat de heer Rutgers
Van Rozenburg omtrent den heer Lohman zeide, zoo
voegen we hier die beide namen samen om éen ant
woord aan twee zijden tegelijk te kunnen geven.
En dat antwoord is, dat we de vraag nog al »leuk"
vinden.
Eerst verdrijft men onze bekwame mannen ge
schiedt dit door een bekwaam man van de andere
zijde, dan zouden we, omdat wij bekwaamheid
eereneigenlijk met de laatst verkozenen moeten
medegaan
Is dat niet wat al te naïef?
«Aan Goes de eere om mr. Lohman te handhaven"
roept »het Zuiden" uit. Vreemd is het dan, dat mr.
Lohman ook te Brielle candidaat is gesteld en zijne
verkiezing daar met ijver wordt bevorderd. Het zou
ons dan ook niet verwonderen dat, werd mr. Lohman
voor Brielle en voor Goes gekozen, hij voor Brielle aan
nam. Men is zekerder van Goes en daarvoor zal men dan
wel van hooger hand een ander van het lijstje ver-
ordineeren.
Maar dan is het ook met die «eere voor Goes"
blijkbaar niet zoo erg gemeend.
De anti-revolutionairen beweren zoo gaarnedat
zij geen kerkelijke partij zijn. Wat zijn zij dan
Van eene conservatieve partij in tegenstelling eener
liberale is in ons land geen sprake. «Het Zuiden"
zelf zegtde conservatieven liggen op het kerkhof en
gewoonlijk liggen daar dooden.
Er b 'staat eene bepaald katholieke partij en eene
antirevolutionaire. Vormt deze laatste nu iets anders
dan de protestantsche partij Bestaat zij uit iets anders
dan protestanten, scherp afgebakend van de katho
lieken, al gaan zij ook tijdelijk samen? Trouwens
y>de Zoomeen Bergen-op-Zoomsch blad, 'drukt den
stand der partijen juist en tevens dichterlijk uit, als
het zegt, dat de katholieken liever van de Gerefor
meerde kat dan van den liberalen kater worden ge
betenEen teeken van een aangenaam bondgenoot
schap is die bijtachtige toestand zeker niet, maar wel
een bewijs, dat ook de katholieken in de antirevolu
tionairen een protestantsch-kerkelijke partij zien.
Bij den goeden toon, dien ditmaal de artikelen in
»het Zuiden" ademen, bevreemdde 't ons wel wat,
dat dit blad spreekt van een «ellendige kruideniers
politiek der liberalen", omdat er sprake is geweest
van mr. Six candidaat te stellen. Beter dan tegen de
schoolopzieners toch had het blad zijne pijlen kunnen
richten tegen mr. Six, die, als er sprake van kan
zijn dat eerlijke uitvoering eener bestaande wet tegen
een candidaat getuigt, dan wel een benijdenswaardige
buit voor «het Zuiden" zou geweest zijn. Of is het
blad het vergeten, hoe mr. Six en Van Lijnden door
de antirevolutionaiien in den ban zijn gedaan, omdat
zij de «scherpe resolutie" uitvoerden?
En apropos van die «kruideniers-politiek", waarvan
«het Zuiden" zoo minachtend spreekt, wil het blad
daarmee zeggen, dat kruideniers al bitter weinig van
politiek afweten? Dan zal het ons toestemmen dat
het een juist denkbeeld is om verkiezingskennis, ken
nis van politiek, van de kiezers te eischen. Maar moet
«het Zuiden" dan ook niet heel wat van de anti
revolutionaire kiezers onmondig verklaren Zou De
Génestet op hen wellicht het oog hebben gehad
Dat er, behalve de verdeeling in de rechter- en
linkerpartij, onder de zoogenaamde anti-revolutionairen,
nog meer scheuringen zijn onder de orthodoxe rich
tingen, blijkt thans duidelijk uit een kies-circulaire
door het hoofdbestuur van het Christ. Historische
Kiezersbond Blarnix verspreid, waarin den geestver
wanten ontraden wordt op candidaten van de Standaard
als zij zich niet losmaken van i>het Program", te
stemmen. Men leest in dat stuk o. a.
Ons aangaande, wij zouden het een zegen achten,
indien een nederlaag van zg. anti revol. Kamerleden
kwam medewerkenom de gevaarvolle vriendschap
van Roomschen, Conservatieven en rechter- en linker-
Anti-revolutionnairen te stuitenen voor een dreigend
Ministerie van zulk een monster-verbond Neer lands
Vorst en volk, de Vrije Kerk en de Vrije School te
behoeden.
«Wien zult gij kiezen
«Zie toe, dat gij u niet laat medevoeren door de
zalvende artikelen, waardoor de Standaard in de laatste
dagen vóór den stembus-dag het Christenvolk tracht
op te winden. Alsof het ziju deelgenootschap aan de
Godtergende zonden der gemeenschap in en aan de
leugenleur en de Sacramenten ontheiliging, door blinden
ijver voor vruchtelooze en onware politiek kon ver
zoenen"
(De kiezers vinden in deze ontboezeming een waar
schuwing van hetgeen het land te wachten staat als
de orthodoxen de baas worden.) (H.)
Door den Minister van financien zijn benoemd
in de commissie tot het afnemen van het vergelijkend
examen voor surnumerair en voor aspirant-verificateur
der directe belastingen, invoerrechten en accijnzen, welk
examen dit jaar den 16 Juli te's-Hage zal aanvangen,
de heeren G. Oorthuijs, hoofdinspecteur der directe
belastingen enzals lid en voorzitter, dr. A. T. Van
Aken, inspecteur middelb. onderwijs W. J. Van Gor
kom, distr. schoolopziener te GoesH. E. Hulsebos,
P. F. A. Rooseboom en G. J. J. Greidanus, controleurs
der directe belastingen enz.
Door de Geneeskundige Staats-commissie te
Amsterdam is Woensdag toegelaten voor het le gedeelte
de heer W. M Geill, candidaat-arts.
Kruininge. Door den directeur der stoombooten
Telegraaf en Spoorboot MiddelburgZieriksee is, op
verzoek van het bestuur onzer afdeeling der maat
schappij van landbouw en veeteelt in Zeeland, tot de
helft reductie van de gewone vracht toegestaan voor
de heen- en terugreis van alle voorwerpen, bestemd
voor de tentoonstelling dier maatschappij te Kruininge
dezelfde reductie rekent men ook dat door de directie
der stoomboot WalsoordenVlake zal worden verleend.
Tengevolge van het op zijn verzoek verleend eervol
ontslag aan den heer J. Polderman Nz. als brieven
gaarder op het hulpkantoor Sint Annaland, is met
ingang op I dezer tot die betrekking benoemd de heer
J. Polderman Jr., zoon van den eervol ontslagene.
Ruim 23 jaar was het kantoor door den afgetreden
brievengaarder bediend.
Door de vergadering van Ingelanden van het
waterschap is bepaald, dat het gewoon dijkgeschot
voor den dienst 1883/84 zal bedragen per H. A.: voor
de polders Oudeland en Annansdijk 7, voor den pol
der Suzanna (binnenbeheer) 3, voor den polder Bree-
den vliet ƒ4,40, voor den polder Maria f 6 en voor
den polder Pluimpot ƒ4,50.
De Eerste Kamer heeft gisteren aangenomen de
23 aan de orde gestelde ontwerpen, waaronder dat
betrekkelijk den afstand van grond enz. aan V'issingen
en aan de Maatschappij «de Schelde" en dat betreffende
het contract met de Handelmaatschappij. Heden zijn alle
overigen aan de orde, daar met 25 tegen 12 stemmen
verworpen is het voorstel van dhr. Van Stirum tot
verwerping van de onteigeningswet voor het Merwede-
kanaal.
De grondwetscommissie heeft Donderdag hare
bijeenkomsten voortgezet.
De Minister van Oorlog heeft, met het oog op
den toenemenden doorvoer van dynamiet door het
Rijk, de volgende maatregelen noodig geacht voor
het verleenen van vergunning tot vervoer van die stof:
lo. dergelijke vergunningen niet te geven voor meer
dan 10,000 kilogram tegelijk, en
2o. die vergunningen zoodanig te regelen, dat de
transporten met behoorlijke tusschenruimten, bv. van
enkele dagen, elkander opvolgen.
In de Rijks-postspaarbank is van 21 tot 31
Mei jl. meer ingelegd dan terugbetaald f52,991,05.
Na aftrek van de terugbetalingen bedroegen de inla
gen op 31 Mei f2,431,034,44.
De Czaar van Rusland heeft de orde van den
witten Adelaar verleend aan Baron Schimmelpenninck
Van der Oije, de St.-Anna-orde 2e kl. aan jhr. Steen-
gracht en aan luit. kol. Van Lijnden, de Stanislausorde
2e kl. met de ster aan den zaakgelastigde jhr. Van
Tets, en idem 3e kl. aan jhr. Boreel, allen vormende
het buitengewoon gezantschap des Konings bij de
kroning.
Naar aanleiding van het bericht, dat de directie
van de maatschappij «Nederland" tegen mr. Bahlmann,
lid der Tweede Kamer, een aanklacht heeft ingediend,
verklaarde die heer in het «Vaderland" dat hij voor
de directie ian «Nederland" niets kwetsends bedoeld
heeft, en niets anders heeft willen zeggen dan dat «de
groote commissies, welke John Elder Co uitkeert,
door de directie gebruikt worden ten bate van de
aandeelhouders der Maatschappij «Nederland".
De jaarlijksche vergadering van de Maatschappij
der Nederlandsche Letterkunde te Leiden zal gehouden
worden op 21 Juni, te 11 uren.
Naar de «Dordrechtsche Ct." verneemt, komen
onder de onlangs bij het korps Pontonniers opgekomen
95 miliciens vele gevallen van typhus voor, zoo men
zegt tot heden 17, waarvan reeds een paar met doode-
lijken afloop. De bedoelde miliciens waren allen dezer
dagen door den officier van gezondheid ingeënt, en
