1883. N°. 46. Donderdag 19 April. 70ste jaargang. Kerkelijke Zaken en Onderwijs. Rechtzaken. Wetenschap, Kunst en Letteren. De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond uitgezonderd op feestdagen. Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75. Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct. Inons land vervoege men zich; voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN D1TMAR, en verder bij alle Boèkverkoopers en Postdirecteuren. COURANT. De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend. Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets. Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel. GOES, 19 April 1888. Een interessante polemiek is gevoerd tusschen de heeren H, Ph. De Kanter te Brielle en mr. S. Van Houten, lid der Tweede Kamer, naar aanleiding van het artikel van laatstgenoemde in de «Vragen des Tijds", getiteld De Crisis. Het is genoegzaam bekend, dat de heer Van Houten indertijd een der bestrijders van Kappeyne's politiek was. In het artikel De Crisis nu kwam de heer Van Houten plotseling voor den dag als de man, die in de optreding van den heer Kappeyne als minister de eenige oplossing van de tegenwoordige ministeriëele crisis zag. De heer De Kanter vroeg den heer Van Houten openlijk opheldering. De heer De Kantor zeide «wij «kennen nog geen anderen Kappeyne dan dien van «1877'79; wij hebben toen met u en naast u zijn «toenmalig beleid afgekeurd in 1879 kondt gij hem «noch als geestverwant, noch als practisch wetten- «maker waardeeren. Op uw verlangen naar algemeen «stemrecht heeft hij geantwoord adat nooit"; eilieve, «zeg ons, waarom hij voor u de man van het oogen* «blik is geworden. Wat heeft u bekeerd De natie «heeft tegen Juni a. s. behoefte aan eenheid. Wil «ons helpen wat u bekeerd heeft zal zeker ook de «natie bekeeren." Het antwoord van den heer Van Houten is niet uitgebleven. En wat blijkt? Dat er voor den heer Van Houten redenen bestaan om Kappeyne te steunen, wijl deze afschaffing van den census zou voorstaan. Tusschen deze afschaffing zonder meer en algemeen stemrecht ligt, men gevoelt het, slechts eene enkele schrede. Is eenmaal deze barrière weggenomen, dan zal algemeen stemrecht spoedig in werkelijkheid bestaan. Het is dus te begrijpen, dat de heer Van Houten deze hulp om tot zijn doel te geraken aanvaardt. Kan echter Kappeyne zich dien steun laten aanleunen, wetende, dat beider einddoel uiteenloopt? Of is de heer Kappeyne op den weg om zijn «dat nooit" opte- offeren? «De sphynx, die sedertl879 heeft gezwegen", zwijgt nog, en mr. Van Houten is niet de (Edipus geweest, die het raadsel heeft opgelost. Het is niet gebleken, of Kappeyne andere grondsla gen van kiesrecht in de plaats van den census stellen wil en, zoo ja, welke? Zoolang men dit niet weet, brengt de polemiek tusschen de heeren De Kanteren Van Houten ons niet veel verder. Ook is het te ver wachten, dat, wanneer de heer Kappeyne den weg van algemeen stemrecht, zooals de heer Van Houten wenscht, niet opwil, de entente cordiale tusschen beide staatslieden niet lang duren zal. Van dit eenigszins onverwachte bondgenootschap schijnt, afgescheiden nog van het verschil op ceconomisch gebied, dus niet veel heil te verwachten, wijl het niet te denken is, dat de heer Van Houten zijn beginsel omtrent algemeen stem recht aan dat bondgenootschap zal ten offer brengen. Eéne zaak schijnt echter uit de gevoerde polemiek te blijken, namelijk, dat, niettegenstaande sommige bladen beweerden, dat de liberale partij «gereed stond", de klove tusschen de 7 of 8 Kappeynianen en de 40 andere liberalen niet gedempt is. De eersten schijnen slechts dan met de laatsten mede te willen gaan, wan neer deze tot hen komen, terwijl de 40 eischen, dat de 7 hunne meening omtrent eenige punten van landsbelang aan de eenheid der liberale partij ten offer brengen. Vooral is dit te betreuren nu de verkiezingen voor de deur staan. Hadden de hoofdpersonen der liberale partij zich, tijdens de crisis, kunnen verstaan omtrent de wijze van grondwetsherziening en de daarmee in verband staande, meer en meer op den voorgrond tre dende, gewichtige volksbelangen, dan had de natie daarover bij de stembus uitspraak kunnen doen. Nu zal de verkiezing voor een groot deel door persoonlijke sympathie of antipathie worden beheerscht. De heer De Kanter verdient dank, dat hij getracht heeft vóór Juni licht te verkrijgen. Het is niet zijne schuld, dat bij het verkregen licht de volkomen een heid der liberale partij niet gebleken is. Het is struis vogelpolitiek dat gebrek aan eenheid te willen ont kennen. Het kwaad te constateeren en de gevolgen daarvan te overzien kan wellicht aanleiding geven, dat de weg, die tot eenheid voert, wordt ingeslagen. Een heuglijk verschijnsel noemen wij het in ons vorig nommer medegedeelde feit, dat de kerkeraad van de Ned. Herv. gemeente alhier, uit een oogpunt van maatschappelijk belang, stappen tot bevordering van Zondagsrust wil doen. De voordeelen, uit de beperking van den arbeid op Zondag voortvloeiende, zijn zoo dikwijls aangetoond, dat wij die niet nader behoeven in 't licht te stellen. Het initiatief, door den kerkeraad in dezen genomen, begroeten wij met blijdschap. Om tweeërlei redenen lo. Om de zaak zelve, die het hier geldt. 2o. Omdat de kerk blijk geeft tot bevordering van het maatschappelijk welzijn te willen werkzaam zijn. Wij drukken den wensch uit, dat de ingezetenen, onverschillig tot welke richting zij behooren, het ver zoek van den kerkeraad zullen steunen. Moge deze dan in de adhaesie, die hij ondervindt, aanleiding vinden, om de verkrijging van meerdere en verder strekkende maatregelen in het belang der Zon dagsrust te bevorderen. In October van bet vorige jaar wendden zich een viertal geneeslieeren te Middelburg tot de ingezetenen dier gemeente, om financiëelen steun voor het tot stand brengen van eene inrichting voor ziekenverpleging aan welke een zeker getal (minstens 3) beschaafde, be hoorlijk onderwezene, geëxamineerde, of in ziekenin- richtingen gevormde verpleegsters zoude worden ver bonden. Aan dit plan werd door de Middelburgsche burgerij voldoende medewerking verleend, om het te verwezenlijken. Uithoofde van hunne vele bezigheden hebben de heeren doctoren, die de hierbovenbedoelde inrichting tot stand brachten, eenige dames uitgenoodigd de ver dere leiding en dbelangen der zaak op zich te willen nemen, terwijl zij zeiven zich met bet practiscbe toe zicht blijven belasten. Deze dames, zijnde mevr. J. E. Van Citters-Ermerins, mevr. J. A. Keiser-Van Sonsbeeck, mej. A M. Spren- ger en mej. A. M. De Man, hebben eene circulaire verspreid, waarin zij mededeelen, dat sedert 4 Januari in meer dan een huisgezin te Middelburg de vereischte hulp kon worden verschaft en dat zelfs eene aanvrage buiten Middelburg (naar wij meenen was die van een onzer ingezetenen) hij exceptie gevolg gegeven kon worden. De dames zijn van oordeel, dat dit laatste zoo niet moet blijven, dat de uitzondering regel worden en de inrichting voor gansch Zeeland werken moeten daar om hebben zij eene circulaire verspreid, waarin zij voor de verwezenlijking van dit plan den steun dei- Zeeuwen vragen. Wij ondersteunen gaarne haar verzoek. Het geldt hier een hoogst menschlievend werk, dat algemeene medewerking verdient en vereischt. Het tarief' der inrichting toch bevat een viertal klas sen, waarin de verpleegden zich naar eigen taxatie kunnen rangschikken, terwijl onvermogenden gratis verpleegd worden. Mevr. De Jonge van Ellemeet alhier heeft zich wel willend belast met bet verstrekken van verdere in lichting betreffende de Middelburgsche hopen wij dat wij spoedig schrijven kunnen: de Zceuwsche inrich ting voor ziekenverpleging. 's-Heer Abtskerke. De nieuwbenoemde burgemeester dezer gemeente, de heer Z. D Van der Bilt La Motthe, zal op Vrijdag 20 dezer, des voormiddags te half elf ure de bij de wet gevorderde eeden afleggen. Te drie uren des namiddags zal een openbare raadsvergadering gehouden worden, waarin de heer La Motthe als hoofd der gemeente zal worden geïnstalleerd. Het geschenk van de Nederlanders te Londen aan Z. M. den Koning bestaat uiteen reusachtig album, dat circa veertig Engelsche ponden weegt. De band is van groen Marokkijnsch leder met gouden versier selen. Het bestaat uit dertig bladen in groot folio, meerendeels keurige photografische gezichten uit Londen en zijn omstreken. Doch zijn voornaamste kunstwaarde ontleent het aan stukken van Alma Tadema, Koek koek Jr. en Benoit Hollander. Eerstgenoemde heeft een Romeinsch meisje, de hetr Koekkoek een voor stelling van «de Valk" en de iaatstgemelde een mu zikale bijdrage geleverd. Etsen van den heer Leopold Lowenstam stellen in een smaakvolle omlijsting den Koning en de Koningin voor. Deze etsen zijn verdienstelijk uitgevoerd en even zoo de tallooze bloemschilderingen, welke de meeste der aanvangsbladen tooien. Vooral moet worden be wonderd het titelblad, waarop een bloeiende oranjeboom staat afgebeeld. Middenin leest men: «Ter herinnering aan het bezoek van Hunne Majesteiten Koning Willem III en Koningin Emma aan Londen in 18821883." Dit prachtige album, in hoofdzaak een geschenk van de Hervormde Kerk en de Nederlandsche Ver- eeniging te Londen, moet en zal altoos een duurzaam gunstigen indruk achterlaten. Op een verzoek van omtrent 400 leerlingen der hoogere burgerscholen voor jongens en meisjes te Am sterdam om tegen een abonnementsprijs van tien gulden per persoon toegang tot de Internationale tentoonstel ling te bekomenis door het hoofdcomité voor de tentoonstelling afwijzend beschikt. Het comité ver klaart alle sympathie voor de leergierigheid der adres santen te koesterendoch aan hun verzoek niet te kunnen voldoen, met het oog eensdeels op het geldelijk belang der onderneming, anderdeels op de moeielijk- heid om, bij toestemming, een gelijk verzoek van leer lingen van alle andere instellingen van onderwijs in Nederland af te wijzen. Zondag 13 en Maandag 14 Mei e. k. (leen 2e Pinksterdag) wordt te Zwolle de jaailijksche algemei ne fii.il. lïünBT-T- 1 - lil vergadering van het Algemeen Nedeilandsch Werk liedenverbond gehouden. Op de agenda komen, de navolgende punten voor: Rapport van de commissie voor het oprichten van een algemeen Nederlandsch Pensioenfonds. Bestaat er vooruitzicht dat het opterichten werk- liedenpensioenfonds tot stand komt? Zoo neen zou het dan niet wenschelijk zijn dat het verbond zelfstandig optrad en een werklieden pensioenfonds in het leven riep op den grondslag van onderlingen waarborg Welk standpunt zal- het verbond innemen bij een eventueele herziening der grondwet, ten opzichte der uitbreiding van bet kiesrecht, in verband met art. 2 litt. a der statuten, luidende «de verkrijging van het recht van alle lurgers, die volgens de bepalingen der wet mondig zijnom deel te kunnen nem< n aan de verkiezingen van leden dei- volksvertegenwoordiging, der Provinciale Staten en van den Gemeenteraadmet geheime stemming." Welke houding zal h<?t verbond aannemen bij een eventueele grondwetsherziening, ten opzichte van art. 194 der grondwet? Welke middelen kunnen aangewend worden om de zoo noodige wet op den arbeid te verkrijgen In de Rijkspostspaarbank is van 1 tot 10 April jl, 26884,21 meer ingelegd dan terugbetaald. De zeildag van de «Willem Barents" is definitief bepaald op Zaterdag den 5n Mei. Men schrijft ons uit Rotterdam, dd. 15 dezer: De ijverige strijder voor het Neo-Ma!thusianisme, de heer O. V. Gerritsen uit Amersfoort, sprak hedenavond voor de afd. Rotterdam van het Nederl. Werkl.-ver- bond over: »De beperking van het aantal kinderen in het gezin als middel ter bestrijding van armoede en lage loonen." Dat was iets bijzonders, nog nimmer in de Rottestad vernomen. De heer Gerritsen stelde zich ten doel den invloed aantetoonen, dien de wet der bevolking (een natuurwet) heeft op de stoffelijke en zedelijke welvaart der arbeidersgezinnen. Met voorbeelden uit het planten- en dierenrijk werd de waarheid dezer natuurwet aangetoond, om einde lijk haar aanwezigheid bij de menschen aantetoonen. De rede stelt den mensch in staat met de werking dier wet door late huwelijken of in 'tgeheel niet hu wen of door vroege huwelijken, met beperking van het gezin, rekening te houden. De bezwaren togen late huwelijken zijn talrijk. Vroege huwelijken bevorderen 's menschen geluk, bezitten de frischheid der jeugd; zij worden in den regel gesloten uit wederkeerige genegenheid en zijn minder op berekening gegrond dan de late huwelij ken. Aan vroege huwelijken moet echter verbondon zijn beperking van het gezin, want spoedig bereikt de bevolking de grens der middelen van bestaanen overschrijdt ze die, dan volgen gebrek en sterfte, vooral onder de pasgeborenen. De sterfte van kinderen be neden 3 jaren is dubbel zoo groot bij de lagere klasse der maatschappij als bij de hoogere. Bij de bespre king van den invloed der wet op het gezin werd ge wezen op de toenemende behoefte van den mensch. Het aan kweeken van meerdere behoeften en het stre ven naar de voldoening daarvan is geluk en het ken merk eener beschaafde maatschappij. Het voldoen aan honger en dorst alleen stelt ons niet tevredenwij willen ook gezonde woningen, goed voedsel, ver warmende kleeding en een ontwikkelden geest, om in staat te zijn met onzen tijd mee te gaan en het streven onzer medemenschen te kunnen begrijpen en volgen. Aan de eischen eener zoodanige opvoeding staat vooral bij den arbeider een groot gezin in den weg. Zijn loon blijft nagenoeg stationair en waar hij dus meer geld moet gaan besteden aan voedsel, daar gaat dit ten koste van woning, kleeding enz. Onze maatschappij behoort tot uitgangspunt te heb ben de bevordering van het geluk van het grootst mogelijk aantal. Om dat geluk te bereiken, trachten wij de natuurwetten te leeren kennen, en daarvan dat gebruik te maken, dat zij ons streven naar geluk niet in den weg staan. Dat een overgroot publiek was opgekomen is te begrijpen. Van de gelegenheid tot discussie maakten eenige sociaal-democraten gebruik, die het aangeprezen stelsel tot verbetering van den toestand, als niet ge heel afdoendeverwierpen. Zondag is de sedert ongeveer vijf jaren open staande predikantsplaats bij de Hervormde gemeente te Leiderdorp vervuld door de bevestiging van ds. J. Kromsigt, van Kortgene, die gèschiedde door zijn schoonvader ds. Eykman, van Elburg, met een rede over Phil; 4 17. Des namiddags hield de nieuwe predikant zijn intreerede naar aanleiding van I Cor. 3 vers 11. (Dagbl.) Beroepen te Harderwijk ds. C. B. Oortbuys, te Wuudriehem. Borsele. Dinsdag werd alhier de ligger van het predikantstraktement onder nadere goedkeuring vast gesteld op een totaal bedrag van ƒ902. In het laatst verschenen nummer van «De Wekker" komen ruim 160 vacante betrekkingen van onderwijzers en onderwijzeressen voor. Zeker zal na afloop der examens dit getal wel aan merkelijk dalen. De alphabetisclie voordracht voor de vaceerende betrekking van onderwijzeres aan de openbare school te St. Laurens bestaat uit de dames A. A. L. Van Hecke, H. L. Leupen en M. A. Zegers, allen te Mid delburg. (M. Ct.) Z. M. heeft boven de Rijks-vergoeding van 30 pet., bedoeld bij art. 45 der wet van 17 Aug. 1878, regelende het L. 0„ een subsidie verleend aan de gemeenten: Klinge 1922, Koewacht -1900, Waarde 400, Westdorpe 600, Westkapelle 1260. Uitslag akte-examens in Zeeland 17 April. Van de 17 candidaten, die zich hadden aangemeld, is 1 weggebleven wegens ziekte, 4 werden afgewezen en 12 toegelaten: de heeren A. Den Herder, van Middel burg; J. D. D. De Smit, van Sluis; W. C. Van de Stolpe en J. A. A. Den Toom, van Zieriksee; J. J. Verhulst, G. J. Visser en J. Visser, van Middelburg; P. J. Vogelaar, van Zieriksee; J. C. Vroegop, van Goes; A. II. Westendorp, van Middelburg; M. L. Wiltson, van Zieriksee en A. Wisse, van Vrouwepolder. De examens zijn afgeloopen. Middelburg. Heden herdenkt de heer C. Holthuijzen den dag, waarop hij vóór 50 jaar zich aan bet onder wijs wijdde. Gedurende een halve eeuw was hij te dezer stede werkzaam. De gedenkwaardige dag ging niet ongemerkt voor den jubilaris voorbij. Arrondissements-rechtbank te Middelburg. Gisteren zijn de volgende personen veroordeeld: C. Van de V., 49 j., arbeider te Zaamslag, wegens diefstal tot 15 dagen cel. L. F. De Th., 22 j., wagenmaker te Hontenisse, wegens mishandeling tot 15 dagen cel en boeten van 3 en ƒ8. P. J. Van de B., 38 j., te Hontenisse, wegens verwonding tot 2 maanden cel en ƒ8 boete. W. A. A., 25 jwerk man te Philippine, en C Van der W., 20 j., arbeider te Hoek, wegens diefstal ieder tot 2 dagen cel. P. IJ., 16 j., zonder beroep te Vlissingen, wegens be delarij tot 14 dagen gev. Vrijgesproken zijn S. N. wed. P. L., 38 j., koopvrouw te Hontenisse, beklaagd van het te vondeling leggen van een pas geboren kind, en J. J. J. en P. F. De M., beiden te Ter-Neuzen, beklaagd van diefstal. Gaf de eedsvraag in het vorige jaar voor het Gerechtshof te 's-Gravenhage aanleiding tot moeielijk- heid, gisteren deed zich een dergelijk geval voor bij het Gerechtshof te Amsterdam. De heer H., in een overi gens niet belangrijke strafzaak als getuige opgeroepen, weigerde den eed afteleggen, op grond dat zijn ge weten hem verbood de zijns inziens op het denkbeeld van een wrekend God berustende woorden van het eedsformulier natezeggen. Vermits hij niet tot bet Doopsgezind kerkgenootschap behoorde, oordeelde de advocaat-generaal, mr. Jolles, dat hij niet tot het af leggen eener belofte kon worden toegelaten. Na her haaldelijk door den voorzitter tot het voldoen aan den eisch der wet te zijn aangespoord, werd hij door het Hof', overeenkomstig het requisitoir van den advocaat- generaal, in de gijzeling geplaatst, terwijl de verdere behandeling der zaak tot heden werd uitgesteld Gelijk men weet, heeft het Gerechtshof uit 's-Gravenhage in de zaak van den predikant Reijers een gelijksoortigen eisch van het Openbaar Ministerie afgewezen. Op het op 9 Mei a. s. alhier te geven concert der zangvereeniging zullen o. m. optreden in de «Co- mala" van Niels W. Gade: mevrouw I. WinterPic- cardt van Zutfen (sopraan); mej. O. Kolff Van Oos- terwijk van 's-Hage (alt), en de heer J. M. Orelio, thans te Waddingsveen (bas). De heer O. trad eenige jaren geleden te Goes op als «Paulus" in het oratorium van dien naam. De uitgave van Viotta's «Lexicon der Toonkunst" is van de uitgevers Bührrnann en Roothaan door de uitgevers Van Kampen en Zoon te Amsterdam over genomen, en zal met spoed en geregeld worden voort gezet. Afl. 13 van het 2e deel is verschenen en met nog éen afl. zal dat deel zijn voltooid. Het 3e deel zal spoedig volgen. Het departement Schouwen der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen heeft besloten pogingen aan te wcnlen om het standbeeld van Jacob Cats te B-ou- wersbuven te resfaureeren en te verplaatsen. Door

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1883 | | pagina 1