1883. N°. 31.
Dinsdag 13 Maart.
70sle jaargang.
Herziening der Kiezerslijsten.
Middelbaar Onderwijs.
Mededeelingen op verschillend gebied.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
b<x*~
GölSfil
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prij* per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich; voor Rotteidam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
RANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—-8 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
brengen ter openbare kennis, dat de lijsten der kie
zers voor leden van de Tweede Kamer, der Provin
ciale Staten en van den Gemeenteraad zijn herzien
en heden vastgesteld;
dat bij die herziening zijn geschrapt
VAN AL DE LIJSTEN.
Wegens Overlijden.
Willem Den Boer Bz.
Hendrik Karei Dominicus
Van den Bussche.
Cornelia Korstanje.
Mr. Paulus Johan Adriaan
Van Dam.
Goardus, Hendrikus
kebeeke.
Laurus Rijk.
Andries Schraver.
Adriaan Verburg.
Ka-
Wegens vertrek uit de geineeute.
Dr. Zegerus Theodoius
Diehl.
Willem Lodewijk Kake-
beeke.
Willem Verwey.
Wegens onvoldoenden aanslag.
Pieter Van der Schraaf.
Adriaan Hendrikus Ste
phanas Commeün.
VAN DE LIJST DER KIEZERS VOOR LEDEN
DER TWEEDE KAMER
EN VAN DE PROVINCIALE STATEN.
Wegens onvoldoenden aanslag.
Cornells Josephus Kooman.
Nicolaas De Lange.
Johannes Vun Liere.
Jan Pijke.
Hendrikus Van Agten.
Abraham Boone.
Jacob Van Zandberge
Buwalda.
Hermanus Gerardns
Hartman.
VAN DE LIJST DER KIEZERS VOOR LEDEN
VAN DEN GEMEENTERAAD.
Wegens overlijden.
Jacobnt Johannes Den Boer. Hendricus Van Hore.
Wegens vertrek nit de gemeente.
Wolf Blok.
Arnoldus Huinemann.
Johannes Lorentz Van der
Pauwert.
Arie Polderdijk.
Wegens onvoldoenden aanslag.
Josephus Proost.
Dirk Romijn.
Johannes Sinke.
Louis Verheule.
Hubrecht Vos.
Johannes Walrave.
Adriaan De Wolf.
Willem De Wolf.
Hendrik Barend*.
Hubrecht Pieterse Glertsm.
Marinas Hopmans.
Jan Kosten.
Jacobus Keersemaker.
Cornelia Kloosterman.
Abraham Pieter Van Helle.
Pieter Meijler.
dat de herziene en vastgestelde kiezerslijsten zijn aange
plakt en gedurende veertien dagen ter secretarie voor
een ieder ter inzage liggen, gedurende welken tijd de
eventneele bezwaren tegen die lijsten, door de noodige
bewijsstukken gestaafd, aan den gemeenteraad kunnen
worden ingediend.
Goes, den 10 Maart 1883.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
brengen ter algemeene kennis, dat het OVERGANGS
EXAMEN DER LEERLINGEN VAN DE BURGER
AVONDSCHOOL in het openbaar zal gehouden worden
in het schoolgebouw, op DONDERDAG den 15 MAART
e. k.a volgens onderstaand programma
Eersteklass e.
12%154 uur. Geschiedenis en Aard
rijkskunde.
1 5É 2 Nederlandsch.
22% Kennis der natuur.
Tweede klasse.
2 3 54 uur. Wiskunde.
3 543% t> Kennis der natuur.
En noodigen de ouders en betrekkingen der leerlingen
cn voorts alle belangstellenden tot bijwoning van dit
examen uit.
Goes, den 12 Maart 1883.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 12 Maart 1883.
Eene mededeeling omtrent den rijken voorraad
van hulpmiddelen voor aanschouwelijk onderwijs, aan
wezig aan de te 's-Gravenhage bestaande inrichting
voor idioten, heeft eenige weken geleden het Volkeblad
orgaan van de vereeniging tot bevordering van het
Volksonderwijs, tot de ontboezeming geleid: werden
onze volksscholen ook maar zoo bedacht
Meenende, dat overdrijving de meest welgemeende
pogingen en dus ook die van het Volksbladwaar het
er naar streeft om ons volksonderwijs meer en meer
te volmaken, kan doen schipbreuk lijden, hebben wij
het Volksblad gevraagd, of het in zijn vurige liefde
voor de volksschool niet over het hoofd zag, dat hulp
middelen voor het aanschouwelijk onderwijs in eene
inrichting voor idioten vin veel hooger mate onmis
baar zijn," dan in de gewone school.
Naar aanleiding van deze vraag schrijft de «bekende"
Zeeuwsche briefschrijver Uli in het Volksblad: «Laat
dit zoo zijn, er is altijd een meer en minder; maar
is daarmede nu aangetoonddat die hulpmiddelen in
eene gewone school wel kunnen ivorden gemist
Heeft Uli de portée onzer opmerking niet begrepen
Wij onderstellen van ja, want hij erkent, dat er altijd
een «meer en een minder" is, cn daarmeè de gegrond
heid onzer opmerking. Wat heeft Uli dan ertoe ge
leid om de bovenaangehaalde vraag te stellen en het
daarmeê te doen voorkomen, alsof wij den onzin zouden
gedebiteerd hebben, dat de gewone school de hulp
middelen vorr aanschouwelijk onderwijs wel zou kun
nen missen
De denigreerende toon, waarop Uli van ons spreekt
als «de redactie, die tuk is op een onderwijspraatje"
en de gezochtheid van de vraag doen hier denken aan
iets anders dan belangstelling in ons volksonderwijs.
Naar aanleiding van de omstandigheid, dat eenige
bladen waaronder het onze nog in hun no. van Za
terdag het overlijden van mr. Becius te Middelburg
meedeelden beschuldigt de Midd. Ct. die bladen van
voorbarigheid en onbescheidenheid. Voorbarig De
heer B. was toch wel overleden Ja, maar er konden
wellicht verwijderde bloedverwanten zijn, die onver
wachts zoo'n tijding in eene courant lazen, en de fa
milie had nog geen kennis gegeven.
't Isnaar wij mennenvrij wel algemeen de ge
woonte dat de dood van mannen van eenige betee-
kenis door de bladen wordt meegedeeld en dat wan
neer er geen bepaald verzoek is van de familie om
zulk een bericht voorloopig achterwege te houden
men daarmee niet draalt tot de familie of
eenig ander blad gesproken heeft.
Maar, zoo de Midd Ct. dit voorbarig en onbescheiden
vindt, wat dan te denken van hare bedachtzaamheid
en bescheidenheid! Den 18 Januari jl. overleed hier
de oud-wethouder G. H. Kakebeeke en nog dien eigen
avond, vóór de familie op eenige wijze kennis had ge
geven stond het bericht van dat overlijden te lezen
in deMidd. Ct. 1
Burgemeester en wethouders dezer gemeente heb
ben bij besluit van 10 dezer aan den heer G. J. Bes-
seling op zijn verzoek met ingang van 1 April a. s
eervol ontslag verleend als schatter van de huurwaarde
der localiteiten, waar sterkedrank in h«t klein wordt
verkocht en als zoodanig benoemd den heer J. De Vos,
thans plaatsvervangend schatter, tot welke laatste be
trekking is aangesteld de heer W. Janssen alhier.
De heeren G. Nathan en J. A. Emanuel zijn door
genoemd college bij besluit van denzelfden dag als ge
delegeerden der 2de klasse voor de 312de, 313de en
314de staatsloterij toegelaten.
Volgens prov. blad no. 25 is door Ged. Staten
in onze provincie het aandeel der verschillende ge
meenten in de lichting der Nationale Militie voor 1883
vastgesteld als volgtAksel 8, Baarland en Oudelande
1, Biervliet 3, Borssele 3, Breskens 5, Cadzand 6.
Cats 3, Ciinge 5, Colijnsplaat 6, Cortgene 5, Drie
wegen 3, Ede 4, Ellewoutsdijk 2, GOES 20, Grauw 7,
's-Gravenpolder en 's-Heer Abtskerke 2, Groede 9,
's-Heer Arendskerke 8, 's-Heerenhoek 4, Heinkenszand
5, Hengstdijk 4, Hoedekenskerke 3, Hoek 5, Honte-
nisse 19, Hoofdplaat 4, Hulst 5, Kapelle 4, Katten-
dijke 4, Kloetinge 2, Koewacht 6, Krabbendijke 2,
Kruininge 10, Middelburg 38, Nieuwvliet 2, Nisse 2,
Oostburg 3, Ossenisse 3, Oud-Vosmeer 6, Overslag 1,
Ovezand 2, Philippine 2, Poortvliet 6, Retranchemeut
3, RillandBath 3, Sas van Gent 2, Scherpenis<e 4,
Schoondijke 4, Schore 2, St.-Annaland 5, St.-Jansteen
7, St.-Kruis 2, St.-Maartensdijk 6, St.-Philipsland 3,
Sluis 7, Stavenisse 5, Stoppeldijk 9, Terneuzen 12,
Tolen 8, Waarde 3, Waterlandkerkje 1, Wemeldinge 6,
Westdorpe 5, Wissekerke 9, Wolfaartsdijk 6, Ierseke
6, IJzendijke 8, Zaamslag 9, Zieriksee 24, Zuiddorpe
3 en Zuidzande 2.
De bevolking onzer provincie bedroeg op 1 Ja
nuari jl. 93,835 mannen, 96,922 vrouwen, totaal
190,757 zielen, waarvan te Middelburg 16007, Goes
6447, Zieriksee 7046, Vlissingen 10,966.
De bevolking bedroeg op 1 Januari 188293 025 m.,
96,281 v., 189,306 t. en is alzoo toegenomen in den
loop van 1882 met: 810.m., 641 v., 1,451 t. De
loop der bevolking was in 1882 als volgt: geboren
werden 3,347 m. 3,298 v., terwijl stierven 1,859 m.,
1,766 v. Verschil 1,488 m. 1,532 v. Het aantal
personen, die zich gedurende 1882 in de gemeenten
vestigden, bedroeg 6,117 m. 5,752 v, terwijl vertrok
ken 6.795 m. 6.643 v. Verschil 678 m. 891 v.
Wolfaartsdijk, 9 Maart. In de heden gehouden open
bare vergadering van den gemeenteraad werd mede
gedeeld het verslag van den toestand van het onderwijs
in deze gemeentewaaruit bleekdat hiervoor eene
totale uitgaaf was gedaan van f 4760. Daarna kwam
de instructie der onderwijzers aan de ordede beide
ontwerpen, die ter tafel lagen (een van den heer Van
Weel en een van burg. en weth.) werden voorgelezen,
waarna dat van den heer Van Weel met algemeene
stemmen werd aangenomen. Vervolgens kwam de
verordening op het burgerlijk armbestuur in behande
ling. De door den heer Noteboom 'vroeger ingediende
werd voorgelezen. Ue heer Van Weel stelde voor nog
een artikel erin te lasschen, waarna de verordening in
haar geheel na eenige discussiën met 5 tegen 2 stem
men aangenomen werdzij zal met 1 Mei a s. in werking
treden.
Tot gemeente-geneesheer werd tijdelijk benoemd de
beer K. Den Oude, (reeds medegedeeld).
De heeren M. De Kater en J J. Van Weel werden
benoemd tot ambtenaar van den burgerlijken stand.
De heer De Kater nam zijne benoeming aan, doch de
heer Van Weel meende te moeten bedanken wegens
zijne drukke werkzaamheden en ook omdat er reeds
vier ambtenaren in functie zijn. Ook werd nog een
brief voorgelezen van Ged. Staten, inhoudende eenige
opmerkingen omtrent de verordening op het onderwijs,
welke daarop overeenkomstig deze bemerkingen werd
gewijzigd.
Op voorstel van den voorzitter werd besloten den
tuin van J. Spruitwegens het denkelijk verbouwen
der school, voorloopig niet te verhuren. De vergade
ring besloot ook nog een nieuwe brandspuit aan te
schaffen.
Nadat de heer Van Weel, namens de commissie van
onderzoek, rapport bad uitgebracht over de bestekken
voor het verbouwen der school enz., werd de vergade
ring op de gewone wijze gesloten.
De aanbeveling voor secretaris der gemeente
Zieriksee bestaat uit de heeren J. F. Van der Lek de
Clercq, doctorandus in de rechts- en staats-wetenschap
te Leiden en A. J. F. Fokker, doctor in de rechtsweten
schap te Zieriksee.
Volgens het Dagbl. was het onderhoud, dat de
Koning Donderdag met Graaf Van Lijnden had, het
gewone dat elke Minister van Financien de eer geniet
elke week, op denzelfden dag en hetzelfde uur, met
Z. M. den Koning te mogen voeren.
Bij de Tweede Kamer zijn ingekomen drie adres
sen, houdende bezwaren tegen het wetsontwerp op den
kinderarbeid van de hb. M. Noordhoek c. a. te Cortgene,
J. L. Kluyt c. a. te Wissekerke en mr. Saaijmans
Vader, oud lid der Tweede Kamer in Zuid-Beveland.
Dit adres is verzonden naar de Commissie voorde
verzoekschriften. (Z. N.)
Op dit oogenblik zijn bij de Tweede Kamer aan
hanging niet minder dan 30 wetsvoorstellen, die ten
gevolge der ministeriëele crisis moeten blijven wachten
op afdoening.
Blijkens het verschenen afdelingsverslag over
het wetsontwerp tot herziening der kiestabel waren
er leden, die, wegens haar algemeen regeeringsbeleid
aangaande de kiesrechtquaestie, de herziening der
kiesdistricten niet met deze regeering wilden behan
delen. Velen achtten, met het oog op de aanstaande
grondwetsherziening, partiëele kieswetherziening on
tijdig. De meeste leden wilden alsnog verband met
de censuswet. Omtrent het stelsel van enkelvoudige
districten bestond veel verschil van gevoelen. Voor
het meerendeel der leden scheen uit een algemeen
politiek oogpunt het behoud van dubbele of meervou
dige districten een vereischte. De voorstanders van
enkelvoudige districten willen vrij algemeen de toe
passing daarvan ook op groote steden. De meeste
andere leden wilden deze, gelijk de minister, als
organisch geheel behouden zien.
Ook de indeeling zelve ondervond talrijke bezwaren;
in liet verslag worden een aantal bedenkingen ge
maakt omtrent sommige voorgestelde districten, o. a.
Goes, Kruininge, Zieriksee.
Staatsblad no. 26 behelst het besluit van den
28 Februari 1883, houdende nadere bepalingen om
trent den vrijdom van den accijns voor zout, benoo-
digd voor vee en voor landbemesting.
Door den storm en hoogen vloed (1,50 M. boven
gewoon hoogwater) van den 6 dezer is van den polder
Walcheren aan de Noordwatering tusschen de dijkpalen
24 en 25 het staket ter lengte van ongeveer 80 M.
over de geheele breedte weggeslagen.
Aan de Oostwatering is 1000 M\ rijsbeslag opge
broken en eenig grondverlies ontstaan.
Aan de Zuid- en Westwateringen is de schade van
geen belang. (M. Ct.)
Z M. heeft, met ingang van 15 Maart 1883,
W. C. Callenfels, sum. der posterijen, benoemd tot
commies der posterijen 4e kl.
Met 24 dezer wordt o. a. gedetacheerd aan
boord van het raderstoomschip «Valk" de luit. ter zee
2e kl. W. J. De Bruyne.
Gedurende het jaar 1882 werd het bedrag van
het ten name van het kroondomein op het grootboek
der 2% percents Nationale Schuld ingeschreven kapi
taal vermeerderd met f 13000, waardoor deze inschrij
ving op 31 December 1882 totaal bedroeg f 6,292,400.
Men meldt uit 's-Hage, dat de heer mr. F. H.
R. R. baron Fagel, opper-hofmaarschalk des Konings,
door den Koning is benoemd, om Zijne Majesteit bij
de kroning van den Czaar te Moskou te vertegenwoor
digen.
Op 31 December 1881 warén in Nederland ge
vestigd: medicinae doctores met algemeene bevoegd
heid 385 (4 meer dan in 1880), id met beperkte
bevoegdheid 399 (17 minder dan in 1880), artsen
287 (46 meer dan in 1880), plattelands-en stedelijke
heelmeesters 764 (32 minder dan in 1880), eervol
ontslagen officieren van gezondheid le en 2e klasse
52 (2 meer dan in 1880). Te zamen 1884' (3 meer
dan in 1880)
Op hetzelfde tijdstip was het getal tandmeesters 61
(1 minder dan in 1880), vroedvrouwen 745 12 meer
dan in 1880), apothekers 668 (14 minder dan in 1880),
drogistwinkels 111 (4 minder dan in 1880).
Te 's-liertogenbosch is overleden mr. J. Van
Brakel Schimmel, sedert 1877 raadsheer in't gerechts
hof aldaar.
In de Algemeene vergadering van en voor Neder-
landsche Industriëelen, jongstleden Woensdag te 's-Hage
gehouden, kwam de houding van de Tweede Kamer
in zake de behandeling van het census ontwerp tegen
over de Regeering, die daarop haar ontslag nam, ter
sprake. Men zocht tevergeefs naar redenen voor die
houding, nadat dezelfde Kamer kort te voren het leenings-
ontwerp, naar haren zin gewijzigd, had aangenomen,
en begreep niet hoe nu de Eerste Kamer die voordracht
zou kunnen goedkeuren, zonder te weten wie de wet
zal uitvoeren. Met het oog op tallooze nijverheidsbe
langen, werd deze breuk tusschen Kamer en Regeering
een ware volksramp genoemd, waarvan de bewerkers
zich geen rekenschap hebben gegeven. Sommigen
noemden dit incident een daad van zuiver proteetio-
nisme; de meerderheid was beducht, zeide men, voor
den uitslag der aanstaande verkiezing, als de nieuwe
censusregehng vóór dien tijd in werking ware getreden.
Op die wijze lokt men een coup d'état uit. Ook de
financiëele wetsontwerpen, voornamelijk die betreffende
de ontmunting van rijksdaalders om deNederl Bank,
eene rijke en sterk gepriviligeerde privaat-instelling,
aan een nieuwen goudvoorraad te helpen, werd sterk
gegispt als een daad van protectionisme.
Dr. Jonkman is behouden te Kaapstad aange
komen. na eene zeer voorspoedige en aangename reis,
en daar terstond door verschillende familiën allervrien
delijkst ontvangen. (U. D.)
Volgens particuliere berichten, te 's Hage ont
vangen, is de militaire bevelhebber der troepen- in
Atjeh, kolonel Schafer, ernstig ongesteld en zal hij
met verlof vertrekken, zoodat een vervanger moet
worden benoemd. i (Vad.) f
Voor hen, die zich met de nieu we spelling ver
trouwd willen maken, is bij F. Slooter, te Kollum,
verschenenRegels voor de spelling en uitspraak der
Nederl. taal door Th. Fokkens Voor 15 cents heeft
men in 16 -bladzijden druks beknopt de regels van de
nieuwe spelling Wie dus op dit gebied nog vreemde
ling is, behoeft het met behulp van dit boekje
niet te blijven.
Borssele. Zondagmiddag maakte de consulent ds. II.
Van Selms te Nisse, die toen voor het laatst als ring-
predikant optrad, aan de gemeente tót algemeene
blijdschap bekend, dat het beroep door dhr. J. A. Van
Tuynen, cand. te Goënga, is aangenomen. In het najaar
van 1879 ontstond de vacature door bet vertrek van
ds. W. Cannenburg van Ingen naar Oosterend op Texel.
Drietal van predikanten te Rilland-Bath ds. J.
Enderlé te Scharnegoutum en Loënga, K. E. Van Griet-
huijsen te Sneek, H. Hasselman te Veenendaal.
Op het zestal te Harlingen staat ds. Winckel
te 's-Gravenpolder no. 2.
Op het drietal bij de Ohr. Geref. gem. te Am
sterdam staat ook ds. A. Littooij, predikant bij die
gemeente te Middelburg.
Op het zestal voor de vacature bij de Herv, -
gemeente in Den Haag komen o. a. voor ds. Schott
te Tolen en ds. Vethake te Leeuwarden.
Bedankt voor het beroep naar Piershil door ds'
J. M. Conradi te Hontenisse.
Ds. J. P. Hasebroek, pred. te Amsterdam, heeft
zijn emeritaat aangevraagd tegen 1 Mei a. s. Hij aan
vaardde zijn dienstwerk den 30n October 1836 te Heilo,
vertrok in 1843 naar Breda, in 1849 naar Middelburg
en was sedert 1851 werkzaam te Amsterdam.
Volgens de N.-Br. is de heer P. M. Snickers,'
bisschop van Haarlem, door den Paus benoemd tot
aartsbisschop van Utrecht. Hij is geboren te Rotterdam
den lln April 1816, tot priester gewijd 27 Maart 1841
en benoemd tot bisschop den 31 Juli 1877.