1883. N". 26.
Donderdag 1 Maart.
Mededeelingen op verschillend gebied.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Rechtzaken.
Afloop Aanbestedingen en Verkoopingen.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
GOES, 28 Februari 1883.
Aan het votum der Tweede Kamer, Maandag
in zake de behandeling van het cer.susontwerp uitge
bracht, wordt door verschillende bladen een grootere
beteekenis, ook wat zijn gevolgen betreft, toegekend,
dan wij geneigd zijn daaraan te hechten. Met welk
recht, vragen wij, mag men er iets meer in zoeken
dan eene uitspraak over de meer of mindere doelma
tige regeling van de werkzaamheden, iets meer dan
eene beslissing over de opportuniteit der behandeling
van het censusontwerp
Als men den loop der zaak nagaat dan blijkt, dat
de voorzitter het wetsontwerp tot verlaging van den
census tegen Maandag aan de orde stelde. De heer
Schaepman stelde echter voor te wachten tot ook het
wetsontwerp omtrent de districtsverdeeling aan de orde
kon komenomdat de gelijktijdige behandeling van
deze ontwerpen aanbeveling verdiende. Dit gevoelen
waren ook andere sprekers toegedaan.
Wel is waar verklaarde de Regeering, dat zij op
dadelijke behandeling van het census-ontwerp y>prijs-
stelde", en later, dat zij de behandeling ervan *wenschte"
en de daarop gevolgde verwerping van des voorzitters
voorstel was zeker geen bewijs om der Regeering in
dezen ter wille te zijn maar van een eigenlijken eisch,
waarbij de quaestie van vertrouwen in de politiek der
Regeering betrokken was, bleek niet.
Staatsrechtelijke redenen, ontleend aan het verband
tusschen census- en kiestabel, of wel aan de overwe
ging, dat de belastingvoorstellen de prioriteit verdienen,
moesten, zooals de verschillende sprekers, die aan het
debat hebben deelgenomen, betoogden, tot verwerping
van het voorstel leiden.
Dat staatkundige motieven de Kamer hebben geleid
en dat het votum opgevat moet worden als eene wei
gering der vertegenwoordigingom met dit Kabinet
de kiesrechtregeling aftedoenis volstrekt niet ge
bleken. Als dit toch in de bedoeling lag, waarom zou
de Kamer dan hare meening niet onbewimpeld hebben
uitgesproken
Te bewerenzooals verschillende bladen doen, dat
de Kamer op deze wijze den levensdraad van het
Kabinet-Van Lijnden meent aftesnijdenof dat men
de wetsvoordracht, die het politiek leven van zoo me
nigeen te na komt, van de baan wilde schuiven, ver
biedt de eerbied voor de volksvertegenwoordiging.
Een dergelijke politiek zouden wij niet aarzelen Ma-
cliiaveliistisch te noemen. Er bestaatnaar onze
meening, voor het Kabinet-Van Lijnden evenmin reden,
om naar aanleiding van dit votum ontslag te vragen,
als om de Kamer te ontbinden, al stelt de Regeering
er ook nog zooveel prijs op, dat de census-voordracht
spoedig worde behandeld.
De Regeering moet in de beslissing der Kamer niets
anders zien dan eene (zij het in hare oogen eene
averechtsche) staatsrechtelijke beslissing.
Beschouwt zij de genomen decisie als een votum
van wantrouwen, dan zoude zij te kennen geven, dat
bij de Kamer zekere arrière-pensées hebben bestaan,
waardoor een ongunstig licht op dit lichaam zou ge
worpen worden, wat het o. i. om deze beslissing niet
verdient.
Ellewontsdijk. Onze gemeente ondervindt sedert
de inwoning van haar hoofd al het aangename onder
scheid tusschen dat feit en de voortdurende uitwoning
der burgemeesters van vroeger. Het behoeft geene
uitdrukkelijke vermelding, dat dit niet zoozeer betrek
king heeft op de personen als wel op het stelsel ver
bonden aan de afwijking van den regel der gemeente
wet op dit punt. Een aantal jaren heeft geleerd, welke
bezwaren en moeilijkheden met de afwezigheid van
het hoofd der gemeente gepaard gingen. En thans
levert niet alleen de inwoning onzes burgemeesters
ruime stof tot tevredenheid, maar ook de wijze waarop
Z.E.A. de ingezetenen dagelijks ten gemeentehuize in
de gelegenheid stelt hunne belangen voortestaan en
te bevorderen.
Wolfaartsdljk. Het primitieve plan tot verlenging
van het schoolgebouw in de kom der gemeente heeft,
nadat het daarvoor aangevraagde subsidie was afge
wezen, zooveel bezwaar bij den gemeenteraad gevonden,
dat het bereids opgemaakte bestek tot nader onder
zoek gesteld is in handen van eene commissie uit den
raad, die, in overleg met den districts-schoolopziener,
den architect en het hoofd der school, nu een plan
beraamd heeft, hetwelk, bij belangrijk verminderde
kostenniettemin aan het beoogde doel zal beant
woorden.
Gistermiddag heeft er volgens de »N. R. Ct."
eene buitengewone vergadering van den Ministerraad
plaatsgehad. Het »Dagbl." deelt onder de meest moge
lijke reserve mede, dat het Ministerie besloten zou
hebben, collectief zijn ontslag aan Z. M. den Koning
aan te bieden.
Bet Uitvoerend Comité der Internationale Kolo
niale en Uitvoerhandel-tentoonstelling heeft besloten
geen aanvragen, van buitenland of binnenland, meer
toetelaten, daar de gebouwen en terreinen overvuld zijn.
Zij, die op de terreinen gebouwen en inrichtingen
hebben te maken, zullen vóór het eind der volgende
week nauwkeurige aanwijzing van door hen verkregen
plaatsruimte ontvangen en in de gelegenheid gesteld
worden om met den bouw aantevangen.
De heer A. Vlijmen, stucadoor te 's-Hage, richt
een adres aan de Tweede Kamer, waarin hij beweert,
dat er bij den bouw der Koninklijke stallen schandelijk
is geknoeid door den aannemer, den heer B. P. Schip
pers. 't Klinkt aanvankelijk vreemd, dat de heer Vlij
men daarmede nu eerst voor den dag komt, maar hij
verzekert die knoeierijen reeds bekend te hebben ge
maakt aan den Minister van Financiën, die 't echter
niet noodig scheen te achten zijn aandacht daaraan
te wijden.
De knoeierijen bestaan o. a. in het volgende
Volgens bestek moesten er in de groote stallen en
elders aangebracht worden ijzeraarden Engelsche Jen-
ningbuizen. In plaats daarvan werden aangebracht
buizen van de slechtste soort, meerendeels roodaarden
Hollandsche.
De fundeering moest zijn van solieden harden steen,
doch is samengesteld meerendeels uit zoogenaamd
«rood", een veel mindere steensoort.
In plaats van massief en driedubbel opgeklampt,
zijn de beschotten en deuren hol en de betimmering
langs de muren is enkel, in plaats van dubbel opge
klampt, hier en daar zelfs geheel weggelaten.
In plaats van behangen zijn de muren in de kamers
der ongehuwde koetsiers en portiers gepleisterdin
plaats van houten lijsten boven ongeveer tachtig boog
ramen zijn er lijsten van kalk aangebracht.
Om het maken van een lang riool uittewinnen is
in den tuin van het koninklijk paleis een beerput ge
maakt, zoo slecht saamgesteld, dat een onaangename
reuk in den tuin en in de stallen duidelijk is waar
te nemen.
En dat gebouw kostte ruim een half millioen
Door 126 inwoners van Muiden is een adres ge
richt tot den Minister van waterstaat, handel en nij
verheid, waarin zij te kennen geven, dat zij door de
plaats gehad hebbende ramp aan den buskruitmolen
«De Krijgsman" een zeer gevoelig verlies lijden in de
middelen van hun bestaan, zoodat velen hunner, reeds
nu, meer of minder daarin worden aangetast, waarom
zij den Min. verzoeken te willen bewerken dat die fa
briek nabij Muiden mag gevestigd blijven.
Daarentegen is in een talrijk bezochte vergadering,
belegd door den heer H. J. Van Lier te Amsterdam,
besloten een adres te richten tot het gemeentebestuur
van Muiden, waarin verzocht wordt om, bij een even
tueel verzoek tot weder-oprichting der buskruitfabriek
aldaar, daarop afwijzend te beschikken, met het oog
op de gevaren van ontploffing, brand en overstrooming
(het laatste door het mogelijk doorbreken van den
West-Zeedijk). De vergadering werd o. a. bijgewoond
door de burgemeesters en sommige raadsleden der
gemeenten Amsterdam, Weesp en Muiden.
Jammer voor de wetenschap. In Indische brie
ven werd onlangs melding gemaakt en op gezag
daarvan deden ook wij het van een belangrijke ont
dekking van een onzer landgenooten, dr. Van der
Heyden, die geruimen tijd te Japan vertoefd en daar
geleerd had, lijders aan besmettelijke ziekten, als pok
ken, cholera enz., volkomen te genezen, door hen een
jodiumoplossing in het bloed te spuiten. Hij zou
zelfs proeven op een tiental vrouwen genomen hebben,
na ze eerst in de hoogste mate met dergelijke zieke-
stof te hebben besmet. Het blijkt thans, dat dr. Van
der Heyden dergelijke proeven niet genomen heeft en
het leven van eenige vrouwen nooit gewaagd heeft
aan een nieuwe geneesmethode. De geheele zaak rust
gansch en al op eene dwaling.
Tot lid van den Algemeenen Raad der Inter
nationale Federatie van vrijdenkersvereenigingen, voor
188283 gevestigd te Amsterdam, behoort voor
Engeland ook de heer P. C. F. Frowein te Goes.
De regeling van het jaarlijksche vrijdenkers-congres,
dat in dit najaar te Amsterdam zal worden gehouden,
is aan dien raad opgedragen.
Er is weder een nieuw plan ontworpen om Rot
terdam aan een blijvend goede verbinding met de zee
te helpen. Een «gewoon Staatsburger" ontvouwt na
melijk in een vlugschrift, te Brielle bij J. K. Over-
beeke verschenen, het denkbeeld om gebruik te maken
van de diepe Zeeuwsche wateren en dan langs een
kanaal, door Flakkee te graven, en het verruimde
Voornsche kanaal de schepen voor Rotterdam te bren
gen. Hij raamt de kosten op 16 millioen.
De Vereeniging »de Dageraad" heeft besloten
een adres in zake leerplicht aan de Tweede Kamer te
richten
Te Heeg is opgericht eene gemeente van gedoopte
christenen. In de statuten komt voor, «dat de leden
gelooven, dat het hun is verboden eenigen eed te
zweren volgens Matth. 5 3437 en Jak. 5 12, maar
dat allen waar en getrouw behooren te zijn aan hun
eens gegeven woord en belofte, op straf den leugenaars
en ontrouwen opgelegd, wanneer te eeniger tijd de
bewijzen van leugen of ontrouw zullen geleverd zijn."
(Het Zuiden.)
's-Gravenhage. De gemeenteraad heeft gisteren met
23 tegen 12 stemmen aangenomen de definitieve over
eenkomst tot het afstaan in erfpacht voor 75 jaar van
het badhuis te Scheveningen aan de heeren Coblijn c. s.
Benoemd tot landmeter bij het kadaster lekl.:
J. W. Van Hiele, thans 2e kl.
Bij Kon. besluit is, met ingang van 1 Mei a. s.,
A. L. Nagel, direct, van het postkant, te Bergen-op-
Zoom, als zoodanig benoemd te Leiden.
De le luit. H. A. Snouck Ilurgronje, van de
cavalerie, op nonactiviteit te Middelburg, is in actieven
dienst hersteld bij het le reg. huzaren, in garnizoen
te Zutfen.
Bieselinge. Zondag was het voor de Hervormde
gemeente een büjde dag. Waar zoo menige plaats
tegenwoordig lang vacant blijft, hadden wij het voor
recht de vacature, in Juni 11. ontstaan, reeds vervuld
te zien.
Onze beroepen leeraar, de heer J. C. Sikkel, werd
des voormiddags, bij welwillenden afstand van den
consulent, ds. J. Post te Goes, in zijn dienstwerk be
vestigd door zijn vriend, onzen voormaligen leeraar,
den heer T. H. Nahuys, pred. te Zeist, met een har
telijke toespraak naar aanleiding van Joh. I vers 43a.
Wegens de veelvuldige vacaturen in onze classis
kon de handoplegging slechts geschieden door den be
vestiger en den consulent.
Des namiddags sprak onze nieuwe leeraar- een uit
nemend woord over 1 Cor. II, vers 2, de betuiging
van Paulus tot de zijne makende.
Beide godsdienstoefeningen werden door een groote
schare bijgewoond en zullen bij de gemeente nog lang
in gedachtenis blijven.
De nieuwe predikant is de vier-en-twintigste, sinds
deze gemeente in 1659 haar zelfstandig bestaan er
langde.
Bedankt voor het beroep naar 's-Heer Abts-
kerke c. a. en 's-Heer Hendrikskinderen c. a. door ds.
R. Bokma te Zijderveld.
Te Biggekerke, waar de vacature reeds van 16
Nov. 1873 dagteekent, is, nadat 21 vruchtelooze be
roepen zijn uitgebracht, het jongst gedane beroep nu
aangenomen door ds. G. Nyhuis, pred. te Hoogeveen.
Bedankt voor het beroep naar de Chr. Geref.
gemeente te Zieriksee, afd. Sint-Domusstraat, door
ds. J. Westerhuis te Terneuzen, in wiens plaats nu
is beroepen ds. Thijs, van Sassenlieim.
Middelburg. In de heden gehouden zitting van den
gemeenteraad werden o. a. de volgende voordrachten
overgelegd voor leerares in het handteekenen en de
handwerken aan de H. B. S. voor meisjes, mej J. M.
E. Kerlen, te Beverwijk, en mej. D. J. A. Lourens,
te 's-Hage.
Voor onderwijzeres aan de school van mej. Klaar,
mej. J. M. Jansen, alhier, mej. A. P. M. Mallego, te
St.-Laurens en mej. D. De Groot te
Voor de vacature aan de school van mej. Chivat
heeft zich tot dusver geen enkele sollicitante aangemeld.
Dr. W. F. Koppeschaar heeft, ondanks den op
hem uitgeoefenden aandrang, volhard bij zijn besluit
om aftetreden als directeur van de Hoogere Burger
school te 's-Hage.
De directeur zal, na zijn aftreding, zijn plaats onder
de leeraren bij die inrichting hernemen, na vooraf
gaande regeling zijner wedde als zoodanig.
De »St.-Ct." no. 47 bevat een Kon. besluit
van 18 Febr. 1883, tot wijziging als volgt van art.
9, 1ste lid, van het Kon. besluit van 13 Aug 1881,
regelende de wijze van afneming enz. van het exa
men. bedoeld in art. 56a der wet op het Lager Onderwijs:
«Zonder stemming worden afgewezen zij, die onvol
doende zijn bevonden in een der twee hoofdvakken, de
Nederlandsclie taal en het rekenen, of in twee of meer
der navolgende vakkenhet lezen, de beginselen der
aardrijkskunde, de grondtrekken der vaderlandsche
geschiedenis, de beginselen van de kennis der natuur,
de beginselen van onderwijs en opvoeding en voor
zooveel de vrouwelijke candidaten betreft de nuttige
handwerken voor meisjes."
Benoemd tot hoofd der meisjesschool te Gorkom
mej. M. G. C. Kolf Van Oosterwijk te 's-Hage.
In 1881 het eerste jaar na de invoering der
nieuwe schoolwet vermeerderde het aantal open
bare lagere scholen met 20 en het aantal bijzondere
met 27. Laatstgenoemde vermeerdering komt bijna
geheel voor rekening van de Roomsch-Katholieke scho
len, want het cijfer van aan Katholieke orden toebe-
hoorende scholen steeg van 130 tot 153.
Het aantal leerlingen, die de dagschool bezochten,
nam in 1881 aan de openbare scholen met 1533, aan
de bijzondere met 5800 toe.
Er waren in Nederland nog 71658 kinderen, die in
het geheel geen school- of huisonderwijs genoten
of 1573 meer dan in 1880. Veel grooter dan het
volstrekte schoolverzuim is echter nog het tijdelijke
schoolverzuim. De oorzaak is volgens het regeerings-
verslag te wijten aan huiselijke diensten, maar vooral
aan den veldarbeid.
Het aantal onderwijzers aan de lagere scholen is
in 1881 onder de werking der nieuwe schoolwet aan
merkelijk toegenomen. Van 14.174 steeg het in éen
jaar tot 15.123. Op vele plaatsen is echter daarmede
nog niet het getal bereikt, dat reeds de wet van 1857
vorderde.
Gisteren is voor de rechtbank te Middelburg
behandeld de bekende zaak vaa den magnetiseur
Gunters, zijne clairvoyants en den geneesheer Kim-
mei. Het O. M. eischte veroordeeling van de 3 be
klaagden tot 183 dagen celstraf en f320 boete.
Tegen den 76jarigen P. d. Z. te Terneuzen, die
van den burgemeester gezegd had, «dat hij een mui
ter was, die de gemeente in schulden stak" enz., is
15 dagen cel geeiseht.
In beide zaken uitspraak aanst. Dinsdag.
Nog zijn de volgende vonnissen gewezen, de ver
oordeelden tevens in de kosten, tegen:
a. A. De R. en h. J. De R., beiden te Stekene
(België) c. D. S. d. C. S. en e. C. De V., allen te
St.-Jansteen, benevens onbekende daders, wegens het
vervoer van zout ongedekt van document, veroordeeld
o tot f 16,20, b en c tot f27 en d tot f 15,30 boete,
e tot 45 dagen cell, gev.straf, benevens verbeurdver
klaring der aangehaalde goederen. J. S., 43 j. en
J. P., 30 j., te Middelburg, wegens bedelarij, veroor
deeld de le tot 1 maand cell, gev.straf en overbren
ging naar een bedelaarsgesticht, en de 2e tot 7 dagen
cell, gev.straf. L., ook genaamd A. De S., 15 j.,
te Eede, koewachter, thans gedetineerd wegens diefstal,
veroordeeld tot een maand cell, gev.straf.
Maandag is andermaal een inwoner der gemeente
Ierseke, gearresteerd en naar Middelburg overgebracht,
verdacht van oesterdiefstal. Hij zou de vorige week
oesters van een perceel gehaald en verkocht hebben.
De persoon J. N., van Ierseke, die den 17 en dezer
te Middelburg wegens diefstal van oesters tot negen
maanden celstraf is veroordeeld, is tegen dat vonnis
in appèl geko oen. (M. Ct.)
Het gerechtshot te 's-Gravenhage heeft Maandag
arrest gewezen in de zaak van den heer Beek, han
delaar in naaimachines, appellant, tegen de Singer
Manufacturing Company, gevestigd te New-York, geïn
timeerde. Het Hof besliste nl. dat het bezigen dei-
woorden «Singer's naaimachines" of «verbeterde Sin
ger's naaimachines" op zich zelf niet daarstelde on
rechtmatige daad, daar hiermede kan bedoeld zijn de
bekendmaking dat men verkoopt machines van het
zelfde systeem als die der Company, zonder het te
willen doen voorkomen, dat die machines van Singer's
fabriek afkomstig zijn.
Voorts werd aangenomen dat ook de wijze, waarop
die bekendmakingen plaatshadden, in dezen geen on
rechtmatige daad daarstelde.
liet vonnis der arr. rechtbank te 's-Hage, tusschen
partijen gewezen, waarbij de geïntimeerde Maatschappij
haren eisch tot schadevergoeding werd toegewezen,
werd alzoo vernietigd en de geïntimeerde veroordeeld
in de kosten der procedure.
Het huis C no. 4 in de Kerkstraat alhier is
gisteravond, in publieke veiling, voor f 3000 verkocht
aan mej. L. Hufkens alhier.
Ierseke. Bij de aanbesteding op eergisteren van
de vergrooting en verbetering der haven alhier, waar
van wij nog kortelijk in ons vorig no. den uitslag
mededeelden, is door de volgende tien heeren voor de
achter hunne namen gevoegde sommen ingeschreven:
H. Klos, te Ierseke, voor 10,000; P. J. Visser Pz.,
te Kruiningen, voor 7,300B. Den Exter Van den
Brink, te Krabbendijke, voor 7,000; D. Bolier, te
Rilland-Bath, voor 6,650 A. Vermorken, te Ilonte-
nisse, voor 6,625J. Lindenberg, te Wemeldinge,
voor 6,330; P. Sandee Jr., te Ierseke, voor f 6,280
C. De Wilde Az., te Krabbendijke, voor f 6,088;
M. Hoogesteger, te Ierseke, voor 5,730, en Th. De
Jonge, te Ierseke, voor 5,712.
Het werk is aan den laatste, onder nadere goed
keuring van Ged. Staten, toegewezen.