1883. N°. 17.
Donderdag 8 Februari.
Mededeelingen op verschiüend gebied.
GOES, 7 FEBRUARI 1883.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
GOESCi
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
In ons land vervoege men zich: voor Rotteidam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Nu ook' hier ter stede de quaestie behoud of
opheffing der gemeente-leenbank aan de orde is, kan
het zijn nut hebben op berichtenals het volgende
dat wij uit het »Rott. Nieuwsblad" ontleenende
aandacht-te vestigen. Men leest daarin
«Aan welke knevelarijen de kleine burgerman bloot
staat bij de bedekte pandjeshuizen (niet de stedelijke
banken van leening, maar de huizen van verkoop met
recht van wederinkoop) hebben eenige Leidsche heeren
aan 't licht gebrachten omtrent hunne bevinding
deelen ze het volgende mede
Aan elk der vijr voornaamste verkoophuizen, welke
wij hier eenvoudig met de letters A, B, O, D, E aan
duiden, werd een zilveren vork en lepel te koop aan
geboden ouder beding, dat deze voorwerpen gedurende
zes maanden zouden kunnen worden teruggenomen
tegen betaling van den oorspronkelijken koopprijs
benevens vergoeding der kosten van beheer en bewaring.
Het kantoor A betaalde het aangeboden goed met
7, de kantoren B en C e!k met 6,50, het kan
toor D met ƒ4, en eindelijk het kantoor E met slechts
3. De zilverwaarde van de bedoelde vork en lepel
was 8,25 en bij de Bank beleendzou deze op die
artikelen hebben voorgeschoten 7. Alleen het kan
toor A betaalde duswat men ook bij de bank als
voorschot "had kunnen verkrijgen, terwijl de kantoren
D en E sommen betaalden, die belangrijk lager waren
dan het voorschot't welk de eigenaar bij de bank
van leening had kunnen erlangen.
En hoe stond het nu met de kosten van beheer
en bewaringdietoen de verkooper van zijn recht
van wederinkoop gebruik maakte, door dezen vergoed
moesten worden Zie hier, wat elk van de kantoren
als vergoeding eischte en tevens wat de Bank zou
gevorderd hebben, indien men dezelfde som gedurende
denzelfden tijd bij haar zou hebben beleend.
Het kantoor A vorderde voor 7, gedurende tien
dagen afgestaan, 13 cent, terwijl de Bank zou bere
kend hebbenvoor administratieloon 6 cent, rente 2
cent, te zamen 8% cent.
Kantoor B vorderde voor 6,50, gedurende veer
tien dagen afgestaan, 15 cent, terwijl de Bank zou
berekend hebben voor administratieloon 6 cent, rente
3% cent, te zamen 9% cent.
Kantoor C vorderde voor ƒ6,50, gedurende twaalf
dagen afgestaan, 15 cent, en de Bank zou gevraagd
hebbenvoor administratieloon 6 cent, rente 3 cent,
te zamen 9 cent.
Kantoor D liet voor 4over dertien dagen, 15
cent betalen, en de Bank zou slechts gevorderd heb
ben voor administratieloon 4 cent, rente 2 cent, te
zamen 6 cent.
Eindelijk bracht kantoor E., dat de lepel en vork
met slechts 3 betaalde, voor beheer en bewaring
gedurende veertien dagen 15 cent in rekening, terwijl
de rekening van de Bank zou zijn geweestvoor ad
ministratieloon 4 cent, rente 1 cent, te zamen 5 cent.
Trekt men van de som, die als vergoeding geëischt
werd, hetzelfde administratieloon af als aan de Bank
betaald moet worden, dan blijkt het, dat als rente
genoten werd bij kantoor A 36 pCt., kantoor B 35 pCt.,
kantoor C 41 pCt., kantoor D 76 pCt., kantoor E
94 pCt., de Bank van Leening 12 pCt."
Nu wij toch op dit chapitre zijn, willen wij tevens
een bewering, gisteren in den Zz. N.bode onder Goes
voorkomende, tegenspreken, als zou met kermis het
goed van den arme naar de leenbank gaan om het
geleende geld te kunnen verbrassen. Een dergelijke
bewering ligt zoo voor de hand, dat weinigen de
moeite nemen zich eens van hare juistheid te over
tuigen.
Op grond van onderzoek kunnen wij ten stelligste
verzekeren, dat althans wat Goes betreft het
omgekeerde plaatsheeft. Op kermis en hoogdagen wordt
juist veel meer gelost dan beleend.
- Ten postkantore Goes werd over het jaar 1882
het onderstaand getal brieven, drukwerken, enz. enz.
behandeld
Binnenlandsche portbetalende brieven:
Stuks.
Gefrankeerd344116
Ongefrankeerd1124
Binnenlandsch gedrukte stukken:
Dag- en weekbladen a 1 cent (getal exempl.) 8968
204292
Verdere gedrukte stukken (getal omslagen) 119219
Binnenl. monsters of stalen van koopwaren 4189
Dienstbrieven66980
Binnenlandsch aangeteekende brieven 9282
idem met
aangegeven waarden294
met een bedrag van 172950,70%.
Binnenlandsche berichten van ontvang30
expresse brieven 113
Gestorte binnenlandsche postwissels 15509
tot een bedrag van van. 278601,68%
waaronder 51 telegrafische tot een
bedrag van- 2892,97
Uitbetaalde binnenlandsche postwissels
8106 stuks, tot een bedrag van - '121525,20
waaronder 9 telegrafische tot een
bedrag van- '1595,10
Gestorte buitenl. postwissels 522 st. - 12525,49
waaronder 4 telegrafische tot een
bedrag van- 135,73
Uitbet. buitenl. postwissels 285 st. - 9291,20
waaronder 3 telegrafische tot een
bedrag van- 295,24
BINNENLAND.
Getal ter invordering aangeboden quitantiën:
2467 stuks tot een bedrag van 7610,87
waarvan betaald 2150 stuks tot een
bedrag van- 6434,63
waarvan onbetaald 307 stuks tot een
bedrag van- 1176,24
Totaal bedrag van het ingevorderde voor ontvangen
Quitantiën van andere postkantoren 26173,61
BUITENLAND.
Verzonden 2 stuks,
Ontvangen 47 tot een
bedrag van- 3513,41%
waarvan betaald 34 stuks tot een
bedrag van- 2525,00%
Ontvangen postpakketten van 15 Maartaf tot en met
31 December 1882 6614 stuks.
Verzonden binnenlandsche postpakketten
tot 1 kilo1575
van 13 1218
35 513
Totaal 3306 stuks,
waarvan 78 stuks met aangegeven waarden tot een
bedrag van 5553,40.
Ontvangen uit het buitenland 98 stuks.
Verzonden naar 76
Volgens te Goes gedane waarnemingen was de
weersgesteldheid gedurende de maand Januari als volgt
Dit jaar begon met mist en regen, den 1 Januari
's morgens te acht uren werd reeds 14.7 ml. regen
afgetapt, dat is de grootste hoeveelheid die er in Ja
nuari op 1 dag viel. Evenals zich deze maand inzette
gedroeg zij zich ook verdergedurende de geheele maand
buiig regenwedertweemaal begon het te vriezen,
doch ook tweemaal volgde daarop sneeuw en dooiwe-
der. Den len en den 5den Januari waren het zomer-
sche dagen. De geheele hoeveelheid afgetapte regen
bedroeg 70.9 niM., 't aantal regendagen 12.
In ons vorig nommer verklaarden wij, dat wij
in den heer Pijnacker Hordijk, op grond, dat hij een
ideaal-toestand (waarbij het onderwijs aan particuliere
krachten kan worden overgelaten) schetste, geen be
dekten tegenstander van het openbaar onderwijs kun
nen zien.
De Nieuwe Rotterd. Cour. schrijft heden: »Zoo
dachten ook wij nog in September, toen de heer
Pijnacker het ideaal, waarin de openbare scholen
zullen hebben plaats gemaakt voor het bijzonder on
derwijs", telkens in eene verre toekomst plaatste.
Maar een paar maanden later lag voor den Minis
ter de herziening der wet al niet meer in een verre
toekomst. Den 14den December ontbrak het nog maar
aan een homogeen Ministerie, om de handen aan het
werk te slaan. «Naar mijne overtuiging (zoo luidde
toen reeds het advies) kan eene herziening der wet
op het lager onderwijs alleen plaatsgrijpen door een
homogeen, niet door een heterogeen kabinet. Zij kan
geschieden door een kabinet, samengesteld uit leden
der rechterzijde, maar daarin kan deze Minister geen
plaats nemen, omdat hij noch anti-revolutionair noch
katholiek is. Zij kan ook geschieden door een kabi
net, bestaande uit leden der linkerzijde, en dan zou
zij kunnen uitgaan van dezen Minister, indien later
werkelijk waarheid blijkt te zijn wat hij vermoedt,
dat vele leden der linkerzijde binnen en buiten deze
kamer met zijne denkbeelden omtrent het onderwijs
instemmen."
De conclusie, die deN. R, Ct. uit de aangehaalde woorden
van den Minister trekt, dat hij in September niet op
een toekomst-ideaal heeft gezinspeeld maai' nu reeds
de openbare school wil afbreken, zoo hij maar hel
pers vindt, komt ons voor niet juist te zijn. Uit niets
blijkt, dat de Minister in deze redevoering de door hem
voor de toekomst ontwikkelde denkbeelden beoogt.
Herziening der onderwijswet acht de Minister, blij
kens deze rede, wenschelijk, maar staat dit gelijk
met afbreking van het openbaar onderwijs Trou
wens, de Minister wil alleen met ambtgenooten tot de
linkerzijde behoorende de herziening ondernemen
dit geeft alle reden om onbezorgd te zijn. De lin
kerzijde toch heeft behoud van de openbare school
in haar vaandel geschreven en zal den heer Hordijk
«niet helpen afbreken, wat zij eerst met zooveel moeite
heeft helpen stichten." Wetsherziening, door den beer
Pijnacker met de linkerzijde ondernomen, kan, naar
het ons voorkomt, niet anders dan het onderwijs
ten goede komen.
Grooten bijval zoo meldt men aan De Std.
vindt een voorstel om in de hoofdstad van Noord-
Brabant een standbeeld voor jhr. Klerck op te richten
en op het voetstuk het opschrift te plaatsen«De
dankbare provincie Noord-Brabant aan den man, die
water keert, waar water deert."
Al mag de Minister zeker aanspraak maken op de
dankbaarheid der Noord-Brabanters, toch gelooven
wij dat het plan om hem een standbeeld op te rich
ten wel het meest dwaze plan is, dat men ten uit
voer zou kunnen brengen. Als men voor eiken Minis
ter, die zich op de eene of andere wijze verdienste
lijk maakt en volgens de «St. Ct." doet dit iedere
Minister, getuigen de woorden van dank, hem daarin
bij zijn aftreden voor de «vele en gewichtige diensten
den lande bewezen," een standbeeld moest oprich
ten, dan was er in Nederland, dat nog al een enke
len Minister aan kan, weldra plaats te kort. Trou
wens, we kunnen moeilijk aannemen, dat de Minister
Klerck zelf met het denkbeeld zou ingenomen zijn,
terwijl we het in allen gevalle een gevaarlijk en duur
antecedent zouden achten.
Ellewoutsdijk. In de jl. Maandag gehouden raads
zitting was ingekomen een brief van Gedeputeerde
Staten, waarin deze verklaarden bezwaar te hebben
tegen het besluit van onzen gemeenteraad om 65 op
centen op het personeel te heffen. Tengevolge hiervan
werd genoemd besluit ingetrokken en vervangen door
een ander, waarin werd vastgesteld, dat 40 opcenten
zullen worden geheven. Daarna werd gelezen een schrij
ven van den geneeskundigen inspecteur, houdende be
zwaren tegen den bouw van een onderwijzerswoning,
ter plaatse daarvoor door den raad aangewezen. Dit
stuk werd tot nader order ter zijde gelegd. Hierna
legde de burgemeester, die tot tijdelijk secretaris is
benoemd, zijne belofte af, terwijl ten slotte een der
raadsleden nogmaals terugkwam op de reeds vroeger
besproken quaestie der tractementsverhooging van de
onderwijzeres in de handwerken. Hij vroeg of een der
leden zich kon herinneren, dat omstreeks medio 1882
een raadsbesluit daaromtrent was genomen, en nadat
allen hierop onlkennend hadden geantwoord, gaf hij
terecht zijne verbazing te kennen, dat desniettegen
staande in de vorige vergadering was aangenomen,
dat bij de raadsleden onbekende besluit te beschouwen
als met 1 Januari jl. te zijn ingegaan.
's-IIcerenlioek. Dhr. L. Wirtz alhier is tijdelijk
belast met de waarneming van het hulpkantoor der
posterijen in deze gemeente.
Borssele. De tienjarige tafels op de registers van
den burgerlijken stand dezer gemeente over de jaren
18731882 leveren de volgende statistiek: geboren
zijn er 228 m., 114 vr. totaal 442; overleden 120
m. 119 vr. totaal 239; levenloos aangegeven 21 m
15 vr. totaal 36 en gehuwd 84. Aangespoelde lij
ken 3.
Gemiddeld per jaar waren derhalve geboren 44,
overleden 24, levenloos aangegeven 3 a 4 en gehuwd
8 a 9 paren.
Middelburg. Naar wij uit goede bron vernemen
bestaat bij den heer J. De Decker Gz., te Antwerpen,
vroeger te Middelburg, het voornemen om het onlangs
op zijn werf gebouwd ijzeren stoomschip van kolossale
afmetingen, genaamd De Burgemeester De Wael,
een proeftocht naar Vlissingen te laten maken. Voor-
loopig is daarvoor de 15e dezer maand bepaald, ter
wij 1 de bouwmeester een deel van zijn personeel
aan den optocht op zijn kosten zal doen deelnemen.
Een lofwaardig voorbeeld om go 3de verhoudingen
tusschen werkgevers en werknemers in het leven te
roepen.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken te
Middelburg heeft tot haren voorzitter gekozen den
heer mr. W. C. Borsius en tot vice-voorzitter den heer
mr. G. N. De Stoppelaar.
Uit Wissekerke meldt men aan de M. Ct.
De nol, die de westelijke zijde van de jongste dijk
breuk aan den Sophia-polder voor verdere afbrokke
ling moet behoeden, is sinds eenige dagen afgewerkt.
Hiermede is voorzien in den meest dringenden nood.
Toch blijft de toestand van dezen polder, tengevolge
der zwakheid van den inlaagdijkdie het ingeloopen
gedeelte afsluit, nog zeer zorgwekkend. Als men ver
der bedenkt, dat dit gedeelte van den Sophia-polder
gescheiden is van een veel grooter ingeloopen deel des
Thoornpolders door een dijkje, welks zandige oostzijde
over een lengte van 40 a 50 M een aanzienlijken af
slag vertoont, zoodat het te voorzien is, dat misschien
spoedig reeds de Roompot over een lengte van onge
veer 1000 M. zijn golfslag uit het N. W. op de in-
laagdijkcn zal doen gevoelen, dan zal men mosten
toegeven, dat de toestand van Noord-Bevelands noord
zijde op deze hoogte verre van rooskleurig is.
Omtrent den vrijdom van heffing in 4883 van
kaai- en liggeld te Vlissingen voor schepen van of
naar Rotterdam deelt de »N R. Ct." mede dat die,
zoowel als alle andere schepen, welke gebruik maken
van de haven en andere terreinen der Koninklijke Maat
schappij «de Schelde", ook door het Rijk zijn vrijgesteld
van schut- en havengeld, zoowel te Vlissingen als te
Veere.
I)e heer P. Van Reesgemeente-architect van
Ter Neuzen, heeft als zoodanig zijn eervol ontslag
aangevraagd.
De Ned. bark «Noach V," gezagv. Van Schel
ven, vertrok Maandag, na tot 51 dM. te hebben ge
licht, binnendoor naar Rotterdam.
In de maand Januari jl. werden door de stoom
trammaatschappij Bergen op ZoomTholen vervoerd
4874 personen, met een opbrengst van f 1034,35.
Op 3 April a. s. kunnen weder een vrij groot
aantal pupillen aan de pupillenschool te Nieuwersluis
geplaatst worden. Voor nadere bijzonderheden zie men
St.-Ct. no. 29.
Dit jaar kunnen bij het Koninkhjk Instituut voor
de Marine te Willemsoordna afgelegd examen, ge
plaatst worden30 jongelieden als adelborst voor
den zeedienst en 4 jongelingen als adelborst voor de
mariniers. Alle bijzonderheden zijn vermeld in de St Ct.
no. 30.
Naar aanleiding van de discussiedie in de
Tweede Kamer heeft plaats gehad over het regeerings-
toezicht op de statuten en tarieven der levensverze
kering-maatschappijen, heeft prof. Van Geer, van
Leiden tot dusver regeerings-adviseur in zake le
vensverzekering aan den Minister van Binnenlandsche
Zaken verzocht in het vervolg niet weder met het
geven van advies belast te mogen worden. (Vad.)
Men beweert, dat van huishuur slechts éénmaal
's jaars zegelrecht zou verschuldigd zijn en de andere
termijnen vrij zouden wezen. Dat is ohguist; Hetzij
zulk een termijn (mits grooter dan 10) als afzon
derlijke schuld worde beschouwd, dan wel als gedeel
telijke kwijting van de jaarhuur, in elk geval vereischt
elke quitantie afzonderlijk zegel, als dienende voor
«het geheel of gedeeltelijk te niet gaan van een geld
schuld". (Dagbl.)
In de rijks-postspaarbank is gedurende Januari
jl. meer ingelegd dan terugbetaald 140,440,24. Op
31 Jan. was meer tngelegd 2,115,147,83.
Uit het jaarverslag der «Vereeniging tegen de
Kwakzalverij" blijkt, dat in het afgeloopen jaar bet
ledental met 45 pet. is toegenomen en thans 681
bedraagt. Ruim 94000 stuks drukwerk werden koste
loos onder het volk verspreid en 12 scheikundigen
hebben kosteloos het onderzoek van 22 verschillende
nog niet onderzochte middeltjes op zich genomen.
Het proefstation verbonden aan 's Rijks-land
bouwschool te Wageningen, heeft in 1882, wegens
gedane onderzoekingen van zaden, meststoffen enz. enz.
ontvangen 4703,78.
De machinist 2e kl. J. De Ligny, gedetacheerd
bij de conservatie der reserveschepen te Hellevoetsluis
gaat den dienst verlaten.
Naar men verneemt, zal de vijfde tocht van de
«Willem Barents" onder bevel staan van den luit. ter
zee le klasse J. Dalen.
In den ring Veere is het getal vacaturen sterk
aan het afnemen. Bedroeg het vóór eenigen tijd nog
5, weldra zullen daarvan 2 gemeenten weder in het
bezit zijn van een eigen predikant, nl. Aagtekerke en
Oostkapelle, daar de candidaten Poort en Sleeswijk
Visser binnen kort hun predikambt aldaar zullen
aanvaarden.
Ds F. Lion Cachet, te Valkenburg, heeft het
beroep naar Rotterdam aangenomen.
(INGEZONDEN.)
Mijnheer de Redacteur
Met verbazing las ik in uw blad van heden onder
de rubriek: Kerkelijke zaken en onderwijs: «dat de
heer W. Puijenbroek, zich noemende evangelist" (en
niet de Evangelist de heer Van Pienbroek, zooals in
uw blad staat) «zijne standplaats overgebracht had
van Ellewoutsdijk naar Ovezand, waar hij thans de
godsdienstoefeningen leidt, enz."
Dat bericht is onjuist. De heer Puijenbroek heeft
zijne woonplaats in September 11. van Ellewoutsdijk
naar hier overgebracht, en voor 14 dagen zijne kerkel.
attestatie hier ingeleverd, maar van: leiding der gods
dienstoefeningen hier is geen sprake zelfs wel is door
genoemden heer in Sept. 11. aan den kerkeraad ver-