1883. If. 7.
Dinsdag 16 Januari.
MËX4*l£LWERK.
DE BROEDERS.
KIESRECHT.
Proportioneele vertegenwoordiging.
Mededeellngen op verschillend gebied.
GOES, 15 JANUARI 1883.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 et.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
De heer Van der Pauwert, die gedurende 1876
1882 ons blad redigeerde, heeft met het no. van jl.
Zaterdag de redactie nedergelegd.
Wij zullen 't wel niet behoeven te zeggen, dat hij
de redactie met grooten ijver en groote toewijding
heeft gevoerd. Zijne goede zorgen voor ons blad zullen
wij dan ook hoog blijven waardeeren. Onze beste
wenschen vergezellen hem in zijn nieuwen werkkring,
waarin wij hopen, dat hij even gelukkig moge slagen
als hier.
Met het no. van heden is de nieuwe redactie op
getreden.
Zij zal zich beijveren de steeds toenemende belang
stelling in ons blad, dat de liberale richting zal blijven
voorstaan, gaande te houden. Aan alle rubrieken, zoo
als die tot dusverre in ons blad voorkwamen, zal de
zelfde zorg als vroeger worden besteed, terwijl ver
deeling van arbeid, naar wij hopen, tot een gewenschte
bespoediging der uitgave zal kunnen leiden.
Goes, 15 Januari 1883.
DE UITGEVERS.
Wij willen, dat de vertegenwoordiging zij,
wat zij zijn moet: geen middel tot gezag,
door de loutere kracht van het aantal
ter beschikking van de meerderheid
gesteldmaar wel de juiste afspiegeling
van het land. Aubry-Vitet.
In de Memorie van toelichting van het wetsont
werp tot herziening der kiestabel verklaart de Mi
nister Pijnacker Hordijk ernstig te hebben overwogen,
of het wenschelijk is een voorstel te doen tot invoe
ring van een kiesstelsel, gegrond op de begins-len
van Thomas Hare.
De Minister is dus van oordeel, dat dit stelsel ook
zonder grondwetsherziening in discussie kan komen,
terwijl mr. J. Heemskerk Az. in zijn bekend werk
De praktijk onzer Grondwet eene tegenovergestelde
meening verkondigt.
Ons komt het voor, dat de Grondwet zich niet ver
zet tegen het aannemen van het proportioneele stelsel,
geregeld op de wijze, als de heer Pijnacker Hordijk
het zoude hebben willen voorstellen, namelijk met be
houd van een zeer klein getal (vijf) districten.
De Grondwetgever heeft vrijheid gelaten, zoowel
omtrent de verdeeling, hetzij in enkele, hetzij in
meervoudige districten, als omtrent hun getal.
Wij betreuren het, dat de Minister, op grond dat
Hare's stelsel tot heden nergens is ingevoerd en dat
men in het onzekere verkeert, welke gevolgen het in
de practijk met zich zou brengen, het minder wen
schelijk geacht heeft het voor te dragen.
Acht de Minister het rationeel, dan had hij niet
moeten aarzelen ook, al is het nog nergens elders
Naar het Hoogduitsch van Adolf Wilbrandt,
door A.
's Avonds van den volgenden dag reed Karei, met
zijn knecht achter zich en zijn trouwen hond Caro er
naast, de stadspoort in, door de nauwe en kromme
straten naar de markt en op de kerk toe, die alleen
nog door het avondlicht beschenen werd. Vóór An
nette's huis hield Karei stil. Schijnbaar onverschillig
steeg hij van het paard, gaf het aan zijn bediende, en
beval hem op de markt langzaam met het dier heen
en weer te loopen om het van zijn haastigen rit wat
te laten afkoelen. Toen ging hij het huis binnen,
en nu eerst gevoelde de ongelukkige al den gloed, die
hem verteerde. Een oogenblik bleef hij voor de deur
staan om tot zichzelven te komen. Hij trad binnen
in een der vensters zat Annette, die hem niet gehoord
hadzij hield een klein boek opengeslagen in de hand
en las bij het laatste daglicht, dat door de ramen op
de witte bladen viel. Zij had een donkeren doek om
het hoofd gewonden. Haar gelaat vertoonde eene
zwaarmoedige bleekheid, of het bleeke licht der avond
zon scheen haar zoo te kleuren. Stil sloeg Karei haar
gade en hij meende te bemerken, dat zij slechts met
de oogen las, terwijl haar geest zich met iets anders
bezig hield. Het kleine boek kwam hem bekend voor,
hij meende het in het bosch op haar schoot gezien te
hebben. Door den droevigen trek op haar gelaat ge
troffen, bleef hij een oogenblik staaneindelijk zeide
hij met zachte stem: «Juffrouw Annette!" Het meisje
sprong op, sloeg het boek dicht en schrikte, toen zij
hem herkende.
«Kom ik op een ongelegen tijd vroeg hij. «Ik
wilde zoo vrij zijn, om aan uwe vriendelijke uitnoo-
/Jiging gevolg te geven en met uwe ouders kennis te
maken. Niet, omdat ik mij wil laten bedanken, want
aangenomen tot invoering ervan het zijne te doen.
Het zij ons vergund de voordeelen, die het stelsel van
Hare aanbiedt, kortelijk in het licht te stellen.
Eene goede vertegenwoordiging moet zijn het beeld
der natie, eene getrouwe afspiegeling van de gevoidens
en begrippen van het volk.
Onze Grondwet zegt, dat de Staten-Generaal het
geheele Nederlandsche volk vertegenwoordigenen dit
voorschrift kan dan eerst geacht worden tot vervul
ling te zijn gekomen, indien niet slechts de meerder
heid, maar ook de minderheid, ieder naar hare kracht
en beteekenis, vertegenwoordigd is.
Het stelsel van Hare nu beoogt het getal der ver
tegenwoordigers eener staatkundige partij in evenredig
heid te brengen met dat van hare aanhangers in
het land.
Zijn stelsel, dat geheel afgescheiden is van de quaestie
wie kiezer is, regelt alleen de wijze van kiezen en
komt hier op nêer.
Hare deelt het aantal gestemd hebbende kiezers
door dat der vacatures om tot het cijfer te kornen,
dat ieder candidaat op zich moet vereenigd hebben om
gekozen te zijn.
Is het aantal gestemd hebbende kiezers b. v. 50000
en dat van de bestaande vacatures 50, dan moet een
candidaat 1000 stemmen verkregen hebben, om gekozen
te zijn. De stemmen, meer dan dit aandeel op een
candidaat uitgebracht, worden verder voor dezen niet
medegeteld.
Opdat zij echter niet verloren gaan, doet hij het
volgende middel aan de hand.
Ieder kiezer ontvangt een biljet, waarop hij, in volg
orde van zijn voorkeur, verschillende namen kan zetten,
als A, B, C, D, enz. In| de eerste plaats stemt hij
op A. Heeft deze reeds het om gekozen te zijn ver-
eischte cijfer bereikt, dan wordt de stem voor B ge
rekend. Is deze ook reeds gekozen, dan komt zij voor C.
Ontegenzeggelijk zijn aan het stelsel-Hare practische
bezwaren verbonden en zou het hier en daar aanvul
ling behoeven, maar die bezwaren zijn te overwinnen,
die leemten zijn aan te vullen.
Het beveelt zich echter aan, omdat het breekt met
het vicieuse beginsel, dat alleer: de meerderheid
met uitsluiting van de minderheid vertegenwoor
digd wordt. Men verkrijgt het resultaat, dat het aantal
vertegenwoordigers, 't welk iedere partij afvaardigt, in
verhouding zal staan tot het aantal stemmen dat zij
uitgebracht heeft en dat de meest gewilde mannen
van iedere richting zullen gekozen worden.
Met deze opheffing van het meerderheidsstelsel ver
valt tevens dat der indeeling in districten.
Die indeeling heeft in den regel weinig zin, maar
berust grootendeels op willekeur. Waar de grens ge
trokken wordt, waarom deze aangrenzende gemeente
in het district opgenomen en gene aangrenzende ge
meente er buitengesloten wordt er is geen andere
hier is geen dank noodig maar omdat het voor mij
zulk een genoegen zou zijn om uwe ouders te leeren
kennen."
Terwijl hij nog sprak, bemerkte hij, dat zij te ver
geefs eene opwellende neiging bekampte, die, daar hij
geheel alleen met haar was, hem zelf aangreep. Hare
pols sloeg snel, de afwisseling van hare gelaatskleur
verried groote aandoening en de eenigszins roode oogen
zochten zijne blikken te ontwijken. Zij wees hem een
stoel, om te gaan zitten, en stamelde met veel moeite
dat het haar speet dat hare ouders niet thuis waren
en of hij nu hier wat wachten wilde. Karei staarde
haar met steeds toenemende verwondering en onrust
aan hij wist niet, hoe hij deze ontvangst verklaren
moest. Terwijl hij den stoel afwees antwoordde zij,
dat zij het blijkbaar slechts uit beleefdheid deed,
zoodat hij liever weg zou gaan. «Ik kan ook", voegde
hij erbij, »op een andsren dag terugkomen."
«Zeker kunt ge dat", antwoordde Annette, terwijl
zij poogde te lachen, maar op zulk eene onmogelijke
en bijna smartelijke wijzedat hij verschrok. Om
aan zijne onrust een einde te maken trad hij dichter
bij haar en vroeg op levendigen toon
»Wat scheelt u Annette Heb ik u gestoord
Lijdt gij, Annette?"
»Ik lijd niet", antwoordde zij zacht. »Ik heb hier
wel een weinig pijn" en daarbij wees zij op haar
hoofd en op den donkeren doek -maar dat doet er
niet toe. Gij komt, om mij te zeggen" hier zweeg
zij weer en scheen af te wachten, wat hij zeggen zou.
Er ontstond een diepe stilte, en Karei zag haar
opnieuw met bevreemding aan. »Ik heb u niets bij -
zonders te zeggen, juffrouw Annette", gaf hij eindelijk
ten antwoord»ik kwam slechts om u terug te zien,
en uwe ouders te begroeten. Ik hoor tot mijn spijt, dat
ge weer hoofdpijn hebt. Mijn eerste gang was naar
u", ging hij hartelijk voort. «Ik kom juist hier aan,
ik heb nog niemand gezien. Het was mij een behoefte
te vernemen, of dat kleine stortbad in het bosch geene
ernstige gevolgen heeft gehad."
Zij schudde het hoofd en hare verwarring werd
reden voor op te geven dan dat de eerste gemeente
wordt opgenomen, omdat het district nog niet vol en
de andere buitengesloten wordt, omdat het district
reeds vol is.
Men raadplege eenvoudig in het nieuwe plan van
den Minister de indeeling in onzen onmiddellijken
omtrek. Zuid-Beveland, dat tot nutoe altijd éen was,
wordt in tweeën gesplitst. Het oostelijk deel, met
Kruiningen aan het hoofd, krijgt een stuk van Zeeuwscli-
Vlaanderen om voltallig te worden. Het westelijk deel,
met Goes aan het hoofd, behoudt Noord-Beveland en
het eiland Tholen.
Eene leidende gedachte vinden wij in deze indeeling
niet, zij is slechts een verknipping van de provincie
naar een zeker aantal zielen.
Dat dit tot ongerijmdheden leidt behoeft geen be
toog. Een enkel voorbeeld.
Het naburige ICapelle zal niet meer stemmen met
Kloetinge en Goes, maar met St.-Janssteen; de stem
bussen van het onder Goes ressorteerende eiland Tholen
zullen de reis door een ander kiesdistrict (Kruiningen)
moeten maken, om de plaats van hare bestemming
te bereiken.
Wat blijft er bij zulk eene indeeling over van het
«gemeen overleg der kiezers"? Wat van de punten
van aanraking tusschen hen? Willekeur behoudt dus
elk en ook dit indeelingsplande quaestie van al of
niet »vol" zijn, moet ook hier weer den doorslag geven.
Op bovenstaande gronden komt ons de invoering
van het 'proportioneele stelsel, waardoor onze vertegen
woordiging een juiste gelijkenis met de partij verdeeling
in den lande kan verkrijgen, wenschelijk voor.
Wij vertrouwen, dat bij de behandeling van het
ontwerp-Pijnacker zich stemmen in dezen geest zullen
doen hooren. De quaestie van enkele of dubbele dis
tricten treedt daarbij op den achtergrond en daardoor
als vanzelf die van het partijbelang en van districten-
knipping.
Moge in ieder geval de liberale partij in ons land
bij de beoordeeling van het ontwerp zich niet laten
leiden door politieke kansberekening, maar alleen door
het belang der natie!
De BURGEMEESTER van GOES, ge'et oo de 2de
alinea van ait. 7 der wet van den 4 Juli 1850 (Staats
blad no. 37), tot rege'ing van het KIESRECHT en de
benoeming van afgevaardigden ter EERSTE en TWEEDE
KAMER der STATEN-GENERAAL; noodigt de inge
zetenen dezer gemeente uit, om, indien zij elders in
de directe belastingen zijn aangeslagen, daarvan vóór
den 15 Februari eerstkomende, ter secrelarie der ge
meente, te doen blijken.
Goes, den 13 Januari 1883.
De Burgemeester voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
i J ii
grooter. «Hebt gij nog niemand gezien stamelde zij.
«Maar gij weet toch
«Wat zou ik weten?" vroeg Karei verwonderd.
«Mijn God, weet gij het niet!" Het meisje ver
bleekte en verloor haar bewustzijn. Verschrikt snelde
Karei op haar toeom haar in zijne armen op te
vangen. Maar de eerste aanraking van zijne hand deed
haar op eens tot bezinning komen. Zij weerde hem
haastig af, deed eene schrede achterwaarts en zag hem
aan. «Laat mijhet is niets"zeide zij op bijna
ruwen toon. «Het was slechts een duizeling". »Do-
retteriep zij, haar blik op de half geopende deur
der zijkamer gericht, «breng het lichtGij ziet, het
wordt donker!" «Ik verzoek u, te gaan zitten", en
hare glinsterende oogen richtten zich weder naar Karei.
«Gij woudt mijne ouders begroeten. Het zal hun ge
noegen doen, als u hier wachten wilt."
«O, neen, ik ga weg", antwoordde Karei, die met
toenemende beklemdheid hare raadselachtige houding
gadesloeg. «Ik ben u tot last. Er moet iets voorge
vallen zijn, dat ik niet begrijp. Ik bid u, juffrouw
Annette, wees zoo goed om het mij te zeggen, en mij
van eene ondragelijke onrust te bevrijden, of sta mij
toe, dat ik mij verwijder."
Annette zag hem aan, maar scheen hem niet te
hooren. Alle uitdrukking was uit hare oogen geweken
een hevige zielestrijd woelde in haar binnenste; alle
kinderlijkheid was uit hare trekken verdwenen; haar
borst hijgde. Eindelijk kwam het meisje met het
licht en zette het op de tafel, die midden in de kamer
stond. «Nu zult gij het eindelijk hooren", zeide zij
en zag hem met eene smartelijke vroolijkheid aan.
«Ik heb eene groote verrassing voor u Raadt gij
het niet?" Karei schudde ongeduldig het hoofd. Het
dienstmeisje had stil de kamer verlaten, zij waren dus
weer alleen. Annette ging zitten; «neem gij dezen
stoel", voegde zij er bijna heftig bij.
Wat zal ik hooren?" vroeg Karei verstoord en
zette zich tegenover haar.
«Ik hoop, dat het u genoegen zal doen", zeide zij,
cn hare stem begon te beven. «Ik dacht, dat gij het
Een drietal apothekers hier ter stede hebben
bij advertentie verklaard dat zij geen dosimetrisehe
geneesmiddelen van dr. Burggraeve meer zullen afle
veren al stellen zij zich bloot door dezen maatregel
een gedeelte hunner cliënteele te verliezen.
Het door de drie heeren genomen besluit verdient
waardeering.
Blijkens het onderzoek van prof. Wefers Bettink is
gebleken dat de dosimetrisehe granulesvolgens dr.
Burggraeve door den Parijschen apotheker Chanteaux
bereid, niet alleen zeer verschillend van gewicht zijn
maar ook verschillende hoeveelheden der werkzame
beslanddeelen bevatten.
In sommige middelen was slechts de helft aanwezig
van de bestanddeelendie zij volgens het opschrift
moesten bevatten.
Door aflevering van bedoelde granules neemt de
apotheker eene verantwoordelijkheid op zichdie hij
ook met het oog op de wet niet mag aanvaarden.
Hij toch weet niet, of het door hem afgeleverde aan
den eiscb van juiste samenstelling beantwoordt.
Onze Ilollandsche apothekers kunnen de dosime
trisehe geneesmiddelen evengoed bereiden als hun Pa-
rijsche confrère, indiende geneeskundige de ingrediënten,
die hij in den granulen-vorm wil toedienen, afzonder
lijk doseert.
Of de vorm der granules, in onze apotheken bereid,
even sierlijk zal zijnals die in de fabrieken gereed
gemaakt, valt te betwijfelen, doch zeker is het,
dat men meerdere waarborgen omtrent den inhoud
van het middel heeft en niet behoeft te vreezen, dat
de bestanddeelendie het moet bevattenniet in de
vereischte hoeveelheid aanwezig zijn.
Wat nu is van grooter belangde vorm of de inhoud
Dat klanten hun apotheker verlaten, omdat hij niet
iets wil afleverenzonder te weten wat hij aflevert,
zou onredelijk zijn en alleen een gevolg van een minder
juist inzicht in de zaak.
De Minister van Financiën heeft te kennen ge
geven «dat eene rekening waaronder niets anders
voorkomt dan de geschreven woorden: «hierop be
taald", «hierop ontvangen", «in mindering voldaan"
en dergelijke, zonder onderteekening, niet kan aange
merkt worden als eene quitantieakte of geschrift
bevattende de erkenning van het geheel of gedeeltelijk
te niet gaan eener geldschulden dus ook niet on
derworpen is aan het zegelrecht van 5 cent, bepaal 1
bij art. der wet van 11 Juli 1882 (Staatsbl. no. 93).
Hetzelfde geldt uit den aard der zaak, wanneer op
de rekening, na de bedoelde aanteekeningen van ge
dane betalingen, nieuwe posten worden geboektver
mits daardoor de bedoelde aanteekeningen niet meer
kiacht erlangen.
wistZij hield weer op; een plotselinge angst
beving haar, dat zij geen kracht genoeg zou bezitten
om kalm te kunnen eindigen. Plotseling greep zij
een blad papier, dat op de tafel lag. -»Ik zal het
voor u opschrijven", zeide zij zonder hem aan te zien.
Gij zult het dadelijk vernemen. Zij schreef haastig en
onduidelijk eenige woordenen schoof hem het blad
met een bevend lachje toe. Karei nam het blad pa
pier op en las: «Ik heb mij met uwen broedei'ver
loofd". Zij staarde hem aanbemerkte zijn ontzet
ting, zijn langzaam verbleeken, alsof hij den zin der
woorden eerst langzamerhand begreep. Haar lach ver
dween, eene namelooze angst beving haar. Zij stond op.
«Annette!" riep hij met half gesmoorde stem",
«Annette!" en met het papier nog altijd in de hanrl
staarde hij haar aan.
«Om Godswil, wat scheelt u?" zeide zij. «Ver»
schrikt gij zoo van daze tijding?"
Hij snelde haar voorbij en greep zijn hoed. Mij
scheelt niets, niets, stamelde hijmaar ik moet weg
ik moet u verlaten. «Vaarwel!" wilde hij erbij voe-.,
gen, maar het was hem onmogelijk, en dus zonder
verder iets te zeggen, ijlde hij naar de deur. «Mijn
God waar wilt ge heen riep Annette hem na.
Maar hij scheen haar niet meer te hooren, hij had
de deur reeds open en trad naar buiten. Door haren
angst gedreven, ijlde zij hem na, doch de deur viel
in 't slot en zij stond daar en hoorde hoe hij zich
haastig verwijderde. Zij liep naar het venster terug,
zij zag hem voorbij stormen, de markt op. Op den
hoek stond zijn bediende met de beide paarden zij
zag Karei een oogenblik stilstaan en een blik naar
haar venster werpen, toen weer verder ijlen, tot hij
de paarden bereikte. Bij het schijnsel van de lan
taarn, die daar op den hoek hing, zag zij hem te paard
stijgen. Hij wenkte zijn bediende en in dezelfde rich
ting, van waar hij gekomen was, zag zij hem ver
dwijnen.
(Wordt ver' olgd).
