1882. N°. 127.
Donderdag 26 October.
69slc jaargang.
Een weinig vooruit.
GOESCHE
De uitg-ive dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland* A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COIBANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Onze Minister van Binnenlandsche Zaken heeft spoe
dig aan zijne belofte voldaan en een ontwerp tot her- i
ziening van den census, die kiesbevoegdheid geeft,
ingediend.
Binnen de grenzen, welke art. 76 van de Grondwet
hem stelt, waarbij bepaald wordt dat de te betalen
som in de directe belastingen niet beneden het bedrag
van f 20 mag gaan en dat van f 160 niet mag over
schrijden, heelt hij eene vermindering van de bij de
wet van 1850 voorgeschreven sommen voor de kiezers
voorgedragen.
Amsterdam's ingezetenen, die tot heden f112 moesten
betalen, zullqn nu maar f 60 behoeven te gevende
ingezetenen van de residentie en van Rotterdam, die
thans, door f 100 aan de hoofdsom in de directe be
lastingen bijtedragen, het voorrecht genieten van kiezer
te mogen zijn voor de Tweede Kamer, kunnen dan
mede voor f 60 dat recht verkrijgen.
Middelburg's kiezers worden van f 60 op f 40, de
ingezetenen van Goes en Zierikzee van f 40 op f 30
gebracht.
Die haast van onzen Minister Hordijk berust op
zijn streven om deze wijziging te kunnen toepassen
bij het samenstellen der nieuwe kiezerslijsten in de
maand Februari a. s.
De verkiezingen voor de periodieke aftreding der ka
merleden in het volgende jaar kunnen dus plaats
hebben met een eenigszins versterkt leger. Volgens de
berekening van den Minister zou die vermeerdering
22,389 zijn.
Toch heeft die haast, waarmee dit ontwerp is in
gediend, eene groote schaduwzijde. De memorie van
toelichting draagt evenzeer de sporen van die haast,
en munt daardoor niet uit door degelijke argumenten.
Eene zonderlinge redeneeringvinden wij het o. a.
tegenover de aanhangers van het algemeen stemrecht,
waar hij het navolgende schrijft:
sin de eerste plaats is het zeer waarschijnlijk, dat
het uitzicht op grondwetsherziening aanleiding zal
geven tot eene beweging ten gunste van het algemeen
stemrecht. De Minister is overtuigd dat de invoering
van het direct gelijk, algemeen stemrecht eene ramp
voor ons vaderland zou zijn, eene ramp die te grooter
zou worden, naarmate meer de verwachting werd op
gewekt, dat die invoering tot «betere goederenverdee-
ling" kan leiden. Het in 't leven roepen eener be
weging ten gunste van het algemeen stemrecht is dus
inderdaad een nadeel, dat aan het aan de orde stellen van
de vraag, of grondwetsherziening raadzaam iskan ver
bonden zijn; doch de Minister is tot de overtuiging
gekomen, dat die beweging nog meer zou zijn te vree
zen geweest, indien de aankondiging omtrent de grond
wetsherziening in de troonrede niet ware opgenomen.
Nadat men gepoogd heeft de meening ingang te doen
vinden, dat in 1879 en inde maanden Juli en Augus
tus herziening der Grondwet op de weigering des
Konings zou zijn afgestuit, hebben de voorstanders
van het algemeen stemrecht getracht, het streven
naar grondwetsherziening met hunne politieke be
ginselen te vereenzelvigen. Tegenover dezen toeleg
komt de troonrede duidelijk verklaren, dat tegen eene
behoorlijk voorbereide herziening van al die bepalingen
der Grondwet, die wijziging behoeven tegen eene her
ziening waardoor een blijvend werk in het belang
van Nederland tot stand wordt gebracht, thans zoo
min als in 1879 van de zijde der Kroen bedenkingen
bestaan."
Ook wij zijn tegen algemeen stemrecht op dit oogenblik
en sluiten ons dus niet aan bij hen, aan wier adres
da Minister de gecursiveerde woorden richt, maar die
gansche bewering van den heer Hordijk komt ons
eene allerzonderlingste voor.
Die vereenzelviging lag van zelf in den eisch om
algemeen stemrecht opgesloten. De voorstanders ervan
toch kunnen hun doel niet anders bereiken dan door de
bewuste herziening te eischen, omdat de bepaling, om
trent het kiesrecht in de Grondwet gelegd, voor hunne
plannen een beletsel is.
Meer gaan wij mee met de beschouwing van den
Minister, waar deze schrijft
«Waar dus het totstandkomen der grondwetsher
ziening niet binnen een zeer kort tijdsverloop te wach
ten is, acht de Minister het noodzakelijk dat inmid
dels uitbreiding van het kiezerspersoneel, gepaard aan
andere verbeteringen van het kiesrechtbinnen de
perken der Grondwet plaats grijpe. Ook al gelukte
het in weinig tijds eene herziening der Grondwet tot
stand te brengen, men meene niet, dat daardoor ook
eene betere regeling van het kiesrecht zoude verkregen
zijnook dan nog zou geruime tijd moeten verloopen
voordat het kiesrecht naar de gewijzigde Grondwet
zoude zijn ingericht. Indien naar sommiger wensch
de Grondwet de regeling van het kiesrecht aan den
wetgever overlaat, dan zal het zeker niet gemakkelijk
vallen de voorstanders van het algemeen stemrecht,
waarvan sommigen wellicht een ongelijk stemrecht
verlangen, de voorstanders van een belasting-census,
de voorstanders van een huurwaarde-census, enz., enz.,
tot overeenstemming te doen geraken. Uitstel van de
herziening van het kiesrecht tot na de grondwetsher
ziening zou een uitstel van vele jaren zijnook al
kwam de herziening der Grondwet zelve spoedig tot
stand, de thans bestaande regeling van het kiesrecht
zou nog geruirnen tijd onveranderd blijven."
Maar waar de Minister ten slotte nog een geldend
argument bezigt, waarom kiesrecht-herziening aan
grondwetsherziening behoort vooraf te gaan, en wel
omdat in de Staten-Generaal, die over de voorstel
len tot grondwetsherziening zullen te oordeelen heb
ben, voor zooverre dit binnen de grenzen der Grond
wet mogelijk is, het Nederlandsche volk zoo goed
mogelijk dient afgebeeld te zijn," daar zouden wij den
Minister alleen willen vragen waarom hij, ter verwe
zenlijking van dat idee, niet zoover mogelijk gegaan is 7
Het is, wij zijn het eens, niet goed te keuren dat
over voorstellen tot herziening der Grondwet beslist
wordt door een volksvertegenwoordiging, tot welker
samenstelling velen niet hebben medegewerkt, die daar
toe volgens het stelsel der Grondwet hadden behooren
geroepen te warden, maar dan dient eene verbetering
op dien weg om tot dat doel te geraken veel in
grijpender te zijn dan nu het geval is.
Te meer hadden wij dit gewenscht met het oog
op de quaestie der capaciteiten. Onder de personen,
die eene zekere mate van ontwikkeling genieten en
onder die capaciteiten gerekend kunnen worden, vindt
men veelal niet de personen, welke hoog aangesla
gen zijn in de directe belastingen, vooral ook omdat
velen hunner geen patent behoeven.
Zij staan het is waar op dat punt gelijk met
de plattelandsbevolking, doch hierbij is dit onder
scheid, dat die bevolking volgens de voorgestelde her
ziening en ook volgens de tegenwoordige regeling al
tijd minder behoeft te betalen om kiesgerechtigd te
zijn. Zonder vrees voor tegenspraak durven wij
beweren dat de ontwikkeling op het platteland achter
staat bij die der steden, en dat de z. g. capaciteiten
juist in laatstgenoemde te vinden zijn.
Het is algemeen bekend bovendien, dat de steden
door het platteland worden overstemd.
Om nu aan al die bezwaren tegemoet te komen,
hadden wij gewenscht dat het minimum-cijfer van
f 20, door de Grondwet gesteld, als algemeene maat
staf door den Minister ware gesteld. Dan ware hij
ook consequenter geweest dan thans.
Bij de behandeling van dit ontwerp zullen zeker
wel de noodige vragen gedaan worden en ophelderin
gen gegeven omtrent de leidende gedachte van den
Minister bij de gelijkstelling van verschillende ge
meenten.
Van meer dan eene zijde is daarop reeds gewezen,
Middelburg met Leeuwarden en GroningenGoes met
Maastricht en Alkmaar gelijk te stellen gaat onzes
inziens niet op.
Brengt dit ontwerp ons dus niet wat wij wenschen,
het kan ons ten minste een weinig vooruit helpen.
Als zoodanig komt aanneming ervan ons wenschelijk
voor, en zou het ons spijten als dit ontwerp hetzelfde
lot onderging als het voorstel van den Minister Heems
kerk, in Februari 1877, dat toen is ingetrokken.
Kunnen wij niet alles krijgen wat wij wenschen,
wij zullen ons tevreden stellen met hetgeen maar
eenige verbetering in een slechten toestand aanbrengen
kandoch tevens ons verheugen wanneer onderling
overleg tusschen regeering en vertegenwoordiging ons
wat meer vooruit brengt dan het nu in de bedoeling
van den Minister Hordijk schijnt te liggen. Als de
Tweede Kamer daaraan meewerkt zal zij, dunkt ons,
den Minister een dienst bewijzen door hem in zijn
eigen streven voort te helpen, waar hij zoo gaarne de
.gelegenheid wil geven om over grondwetsherziening
te oordeelen aan allen, die daartoe door de wet slechts
geroepen worden.
OPENBARE VERGADERING
van den
llaad «Ier gemeente G«e«
op VRIJDAG den 27 OCTOBER 1882,
des avonds te 6% uren.
Goes, den 25 October 1882.
De Secretaris,
II A R T M A N.
Punt van behandeling:
Begrooting van inkomsten en uitgaven der gemeente
voor 1883.
i
Mededeelingen op verschillend gebied.
GOES, 25 OCTOBER 1882.
De Minister van Financiën heeft de ontvangers
der directe belastingen, invoerrechten en accijnzen en
van den waarborg en de belastingen der gouden en
zilveren werken uitgenoodigd, de nog in omloop zijnde
koperen pasmunt (oude centen), die zij ontvangen,
niet meer uit te geven, maar die uitsluitend te ge
bruiken voor hun stortingen bij de betaalmeesters.
Door dezen maatregel kunnen wij, indien het publiek
meewerkt, spoedig verlost worden van de lastige om
standigheid van tweeërlei soort centen in circulatie te
hebben. Wel hebben wij hier vooralsnog niet te doen
met eene bepaalde inwisseling tegen andere munt,
maar men kan, met oude centen op de ontvangkan
toren betalingen doende, er zeker van zijn, dat die
oude centen uit de circulatie verdwijnen, terwijl het
te verwachten is, dat, om den maatregel bevorderlijk
te zijn, de ontvangers zich niet al te zeer zullen hou
den aan de bepalingen omtrent het verplicht in ont
vangst nemen van koperen pasmunt. Wij maken het
publiek opmerkzaam op deze gelegenheid om op een
voudige wijze van de oude centen af te komen.
Kruiningen. De begrooting dezer gemeente over
1883 is door den gemeenteraad vastgesteld in ontvang
en uitgaaf op f 19250,09%. Daarop komen voor: voor
kosten van het openbaar onderwijs f7759, en voor
onderhoud van straten, wegen, riolen enz. f2472.
In de aanstaande najaarsvergadering van de Pro
vinciale Staten van Zeeland zal o. a. mededeeling
worden gedaan van een verzoek van ingelanden van
den Sophia polder (Noord-Beveland) tot calamiteus-
verklaring. Voorts worden door Ged Staten o. a. voor
stellen gedaanter uitvoering van art. 32 der wet
van 13 Juni 1857 (St.bl. no. 87); tot het verleenen
van een subsidie voor de in 1884 te Amsterdam te
houden internationale tentoonstelling van landbouw;
omtrent vereeniging van de Anna Jacoba-, Willem en
Kramerspolders tot éen waterschap; omtrent het ver
zoek van ingelanden van den Leendert Abrahampolder
tot calamiteusverklaringomtrent den stoombootdienst
tusschen Walsoorden en Vlake; omtrent de aanvraag van
het comité voor het aanleggen van een tramweg van
Breskens naar Maldeghem om subsidie, en tot het
beschikbaar stellen van eene som uit de prov. kas
voor het verleenen van rentelooze voorschotten tot
wegsverbetering, in verband met de ingekomen aan
vragen van de gemeentebesturen van St. Kruis en
Krabbendijke. (M. Ct.)
Benoemd tot rijksontvanger te Domburg F.
Van Grussteh, thans te Dieverte Oude-Pekela J. E.
Romer, thans te St. Maartensdijk.
Benoemd tot kantonr.-plaatsverv. in het kanton
Hulst II. A. A. baron Collot d' Escury, burgemeester
der gemeente Hontenisse, en L. J. M. Van Waesberghe,
te Hulst.
Provinciale Staten van Noord-Holland kozen
Dinsdag tot lid der Eerste Kamer den heer P. N.
Muller met 42 stemmen, tegen 18 op den heer A. C.
Wertheim.
In de Rijkspostspaarbank is van 11 tot 20 Oc
tober jl. meer ingelegd dan terugbetaald f 18,560,57
De Rijkscommissie voor de examens ter ver
krijging van een diploma als stuurman aan boord van
koopvaardijschepen zal, aanvangende 14 Nov., zitting
houden in het Yachtclubgebouw te Rotterdam.
Zij, die tot een dier examens wenschen toegelaten
te worden, moeteD hiervan vóór 7 November kennis
geven aan den voorzitter der commissie. (Zie de »St.-Ct."
van 24 October.)
De toestand van Minister Van Lijnden van San-
denburg was Dinsdag, naar omstandigheden, redelijk
wej. Er bestaat alle hoop dat de ongesteldheid spoe
dig geweken zal zijn.
4— De Nederlandsche maatschappij tot bevordering
den geneeskunde heeft, naar aanleiding van het door
delf' geneeskundigen raad van Gelderland en Utrecht
genomen besluit, dat het wenschelijk zou zijn het
onderwijs in de gymnastiek op lagere en middelbare
scliolen voortaan dagelijks en tusschen de gewone les
sen in te geven, zich tot den Minn, van binn. zaken
gewend tot ondersteuning van dat besluit, en met
vei'zoek, waar geen gelegenheid voor het geven van
gymnastiekonderwijs bestaat, de lesuren te doen af
wisselen door doelmatige beweging in de vrije lucht
of in een daartoe ingericht lokaal.
-Volgens bericht in «het Vaderland" is de «Willem
Barentsz" Dinsdagavond vóór IJ muiden gekomen. Alles
wel aan boord.
Omtrent de «Varna" wordt door den heer Volck
te Utrecht gemeld, dat het schip thans in gezelschap
van de «Dymphna," kapt. Hovgaard, is. Mocht het
zijn dat Dicksonshaven door het ijs niet meer te be
reiken is, dan zal men op de eerste de beste kust ons
poolhuis opslaanom de wetenschappelijke waarne
mingen, die men zich dezen winter voorstelt te doen,
geheel en al te verrichten. Allen zijn vol moed en
het resultaatuitgenomen dat der handelszakenzal
daarom niet minder zijn.
De godsdiensttwisten hebben nu ook verdeeld
heid gebracht in een zaak, waarin alle Nederlanders
eendrachtig behooren op te treden: de betrekkingen
met Transvaal. Wegens de zending van den heer
dr. Jonkmanden secretaris van het Utrechtsch co
mité hebben de orthoxe leden van het bestuur der
«Ned. Zuid-Afrik. Vereeniging" hun ontslag genomen.
Hij is hun te liberaal in het politieke en te modern
in het kerkelijke, alsof die eigenschappen een onpar
tijdige opvatting uitsluiten en 't niet de eenige vraag
isof de uitgezonden persoon wegens karakter en
bekwaamheden vertrouwen verdient. Ook keurt de
«Standaard" af, dat den gezonden commissaris geen
instructie wordt medegegeven en hem een krediet van
f 12,000 is geopend. (Hbl.)
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Tholen. Naar men verneemt is door ds. Crull
protest aangeteekend tegen de verleden week gehouden
verkiezing van 9 leden voor het kiescollegele om
dat hij niet op de lijst der kiesbevoegden voorkomt, 2e
omdat die lijst niet op een Vastgestelden tijd is op
gemaakt en afgekondigd en 3e omdat nóg andere on
regelmatigheden bij de samenstelling hebben plaats
gehad.
Ernstige lieden vragen zich af: «Wat moet er toch
van al dat geharrewar komen 7". En lang niet onmo
gelijk zou het zijn, dat eenigen, als eenmaal de or
thodoxe partij geheel de macht in handen krijgt, hun
ontslag als lidmaat der kerk namen.
Voor 2 vacatures bij de Herv. kerk te Amster
dam zijn drietallen opgemaakt. Op het le staat no.
2 ds. N. A. De Gaaij Fortman te Vlissingen, en op
het 2e no. 1 en no. 2 dd B. Van Schelven te Alk
maar en dr. C. C. Schot Cz. te Tholen.
Biervliet. De liberale partij heeft bij de kerkelijke
verkiezing van Zondagavond wederom het onderspit
gedolven. Bemoedigend echter is het, dat hare neder
laag nog iets kleiner is dan de vorige maalniette
genstaande de hevige regenbuien voor de stemming
beslist in haar nadeel werkten. De geloovige kiezers
waren tempelwaarts gegaan dus vóór den regen in
het droge.
Het optreden van den zendeling Pelsma, in de voor
middaguren voor een talrijk gehoor, deed velen onzer,
die buitenaf woonden, des avonds thuis blijven. Op
merkelijk is het, dat de heer J. d'Hondt van de 136
geldige stemmen 135 op zich verwierf, hetwelk te
verklaren is uit de omstandigheid, dat beide partijen
hem steunden. Een essentieel verschil tusschen beide
partijen bestaat dan trouwens gelukkig niet in deze
gemeente. Wel is waar ijvert onze tegenpartij voor
orthodoxie, doch in handel en wandel toont zij in niets
orthodox te willen zijn. De volstrekte meerderheid
was 69 stemmen onze partij bracht het tot 58, d. i.
niet ontmoedigend.
De heer A. Steehouwer te Papendrecht, die het
beroep naar de Herv. gemeente te Oostkapelle eerst
aannamheeft thans den kerkeraad aldaar verzocht
ontslagen te worden van de verplichting zijn woord
gestand te doen. De kerkeraad heeft gemeend, hoewel
tot zijne groote teleurstelling, aan dat verzoek te moe
ten voldoen.
Bath. (Rilland-Bath). Zie zoo, gelukkig voor
de schoolgastenhebben ze weer eene vacantie van
3 dagen. Of ze veel schik hadden I Of dat bij de
ouIers ook zoo is? O neen! Integendeel. Het hoofd
