1882. N°. 115.
Donderdag 28 September.
69stc jaargang.
GOESCIIE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., inet bijblad 10 ct.
Agent voor bet buitenland- A. STEINER, te Hamburg.
Inons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
De cursus tot opleiding van onderwijzers
tot hoofdonderwijzers te Goes.
Terwijl hedenavond onze gemeenteraad zich bezig
houdt met de quaestie van dien cursus, komt morgen
in de vergadering van burgemeesters en secretarissen
in Zuid- en Noord-Beveland de vraag aan de orde, of
het oprichten van zulke cursussen van gemeentewege
te rechtvaardigen is?
Het punt is dan ook belangrijk genoeg, en daarom
achten wij het niet ongeschikt om ook even een paar
opmerkingen daaromtrent in het midden te brengen.
Onze gemeenteraad heeft thans eene gemakkelijker
taak te vervullen dan primitief in het plan lag dank
zij het krachtig initiatief van eenige wakkere mannen
hebben heeren onderwijzers de handen in elkaar ge
slagen en zeiven een cursus opgerichtzoodat orize
gemeente nu volstaan kan met het kosteloos afstaan
der lokalen, die gevraagd zullen worden, het in gebruik
geven van instrumenten en het kosteloos verschaffen
van vuur en licht.
Of daarmede de gemeente alles deed, wat zij doen
moest en doen kan? Wij zouden daarop niet gaarne
grifweg ja antwoorden, maar zelfs dit punt verder
willen uitbreiden en vragen, of het niet op den weg
ligt van de besturen der omliggende gemeenten om
deze goede zaak ook meer te steunen
En op die laatste vraag geven wij onzerzijds een
bevestigend antwoord. Zij kunnen helpen, en dienen
dit te doen In het belang van hun onderwijs.
In het rapport van dhr. Van Gorkom, districts-school-
opziener, over dat punt uittebrengen in de vergadering
van burgemeesters en secretarissen, van welk rapport
hierachter een uittreksel voorkomt, wordt de onwe-
derlegbare stelling verkondigd dat aan zulk een cursus
wezenlijk behoefte bestaat, omdat de gelegenheid om
privaat onderwijs te ontvangen in wiskunde, teekenen,
scheikunde enz. in den regel in kleinere gemeenten
ontbreekt en in grootere buiten het bereik der finan-
ciëele krachten van de onderwijzers valt.
Van het rijk nu hebben wij in dezen geen steun
te verwachten. De onder de oude wet bestaande cursussen
zijn bij besluit van 13 Mei 1881 met ingang van 1
Juli van dat jaar opgeheven. De toenmalige Minister
van binnenlandsche zaken motiveerde het besluit tot
die opheffing aldus: »De Rijkskweekscholen bepalen
zich vooralsnog tot het vormen van hulponderwijzers.
Er is geene reden om bij de normaallessen in dit
opzicht verder te gaan. De hulponderwijzer moet zelf
zich bekwaam weten te maken voor het examen als
hoofdonderwij zer."
Wij willen voor het oogenblik, met den heer Van
Gorkom in zijn rapport, daarlaten, of die motieven tot
onthouding op dat punt afdoende of steekhoudend
zijn; het rijk doet wij zeggen het hem na
reeds veel voor de opleiding van (hulp)onderwijzers.
Eene opmerking zij ons geoorloofd bij deze aanha
ling uit zijn rapport: Neemt men in aanmerking,
dat aan de 7 rijkskweekscholen, aan de 5 bijzondere,
doorjhet Rijk gesubsidieerde, kweekscholen en aan tal van
normaalinrichtingen (die van den len rang) het onder
wijs zich uitstrekt ook over de vakken, waarover het
hoofdonderwijzers-examen loopt, dan kan een onder
wijzer, aan eene dezer inrichtingen opgeleid, met ijver,
goeden wil en iets meer dan middelmatigen aanleg,
zich genoegzaam door eigen zelfstandige studie ter
verkrijging der hoofdakte bekwamen.
Daaruit zou volgen, dat na jaren de cursussen van
zelf zouden vervallen, omdat de hulponderwijzers zich
zeiven zouden kunnen voorthelpen.
Wij meenen, dat voor menig vak hulp toch altijd
nog gewenscht blijft. Er zullen altijd genoeg hulpon
derwijzers blijven van middelmatigen of minder goeden
aanleg, die onder leiding flinke onderwijzers kunnen
worden.
Maar bovendien, voor dit oogenblik hebben wij nog
betrekkelijk weinig leerlingen van kweekscholen of
normaalinrichtingen en zijn cursussen dus te meer
noodig. Onderwijzers kunnen zich waarlijk de weelde
niet veroorloven van dure particuliere lessen te nemen.
Voor hen is dus de oprichting van die cursussen
gewenscht, daarop valt niet af te dingenen het
gevolg zal wezen, dat zij bij voorkeur die gemeenten
zullen zoeken, waar, of in de onmiddelijke nabijheid
waarvan, zulk tea cursus bestaat.
Op dit oogenblik is er gebrek aan hulppersoneel,
en de macht van het geld doet haar invloed gelden
bij de verschillende oproepingen, die men in onder
scheidene bladen leest.
Zal een jongmensch, met ijver voor zijn vak be
zield, zeker wel behahe op dat financiëele letten op
die gelegenheid tot verdere opleiding, eenmaal, wanneer
de toevoer van verschillende inrichtingen voldoende
zal wezen om in de behoeften te voorzien, zullen de
traktementen weêr meer uniform worden en zal vooral
die gelegenheid tot meerdere bekwaming op den voor
grond treden.
Een gemeente doet dus vooral ook in haar eigen
belang wél zulk een cursus te helpen oprichten.
Het is waarniet alle hulponderwijzers kunnen in
groote gemeenten geplaatst worden, maar het gehalte
van de overblijvenden zal dan toch zeker wel niet van
het beste wezen.
Op dit punt komt er echter ook meer opgewekt
heid in verschillende gemeenten. Op meer dan een
plaats worden cursussen in het leven geroepen en zij,
die achter blijven in het tot stand brengen of het
ondersteunen dier beweging, zullen zich dit later be
klagen, wanneer zij zich met personeel van minder
gehalte moeten tevreden stellen.
Vooral de plattelands-gemeénten hebben daarbij
belang. Zij toch vooral worden van die concurrentie
dupe, omdat bij het totaal gemis van gelegenheid tot
lesnemen slechts hooge tractementen het hulpperso
neel kunnen bewegen zich daar te vestigen.
Hun steun kan voor de tinanciëele zijde dezer quaestie
en voor het gehalte van het onderwijs in hunne ge
meente slechts goede vruchten dragen.
Wat zij doen kunnen
Wij willen ons bepalen tot den bewusten cursus,
in Goes opgericht.
Daarbij heeft het gansche hulppersoneel bij het
onderwijs in Beveland belang, en op grond van het
hier boven aangevoerde ook alle gemeenten.
Er moeten aan dien cursus minstens 20 deelnemers
zijn, terwijl het maximum der kosten is bepaald op
f 48 per hoofd en per jaar. Voegt men bij dit
laatste nog de kosten voor reis enz., die gemaakt
moeten worden, dan is dat bedrag te hoog voor een
(hulp)onderwijzer, die van zijn traktement moet leven.
Wij zouden wenschen dat, evenals in Gorinchem,
niet meer dan f 25 's jaars door eiken deelnemer moest
worden betaald.
Iedere gemeente moest nu den onderwijzer, die van
den cursus gebruik maakt, steunen, door hem boven
zijn traktement het meerdere, dat de cursus van hem
vordert, benevens de reiskosten te vergoeden.
Zij prikkelt daardoor de ambitie om dien cursus
bij te wonen, en werkt mee om het minimum deel
nemers in het leven te houden, terwijl de algemeene
deelneming het surplus niet zoo groot zal doen wezen.
Er is dan tevens een eenigszins officieel karakter
aan de inrichting gegeven, dat voor haar door ons
zoo hoogst nuttig wordt geacht, en de daarvoor zich
te getroosten opofferingen zullen later ten voordeele
van het onderwijs komen.
De quaestie van het Woensdagmiddag niet school
houden is al meermalen besproken en, vergissen wij
ons niet, dan was ook dit een struikelblok, waardoor
de vroeger in Goes bestaan hebbende cursus niet dien
bloei ondervond, welke hieraan had kunnen ten deel
vallen.
Dit doet ons wel met eenige vrees voor het leven
van de nieuweling de toekomst tegemoet gaan.
Men blijkt op dat punt nóg al eigenzinnig of afte-
stuiten op onoverkomelijke bezwaren, en daarin schuilt
juist het gevaar.
Het tegenwoordige aantal deelnemers is zoo spoedig
beneden het minimum 20 gedaald.
Daarom zouden wij wenschen dat de gemeente Goes
have belangstelling toonde, ook in het belang van zijn
eigen hulppersoneel en om een voorbeeld te geven
aan de buitengemeenten, door, behalve de in het be
gin aangehaalde voordeelen, zich tot steun bereid te
verklaren, wanneer het aantal deelnemers eens tot
vijftien daalde en de gemaakte kosten niet konden
worden goedgemaakt, wat uit eene jaarlijksche reke
ning zou moeten blijken.
Aan h.h. schoolopzieners, die zoo wakker deze zaak
op touw zett'en, zij het overgetateu door hun invloed
mee te werken om de gemeentebesturen te bewegen
steun te verbenen, en vooral ook den Woensdagmid
dag vrij te krijgen.
Mededelingen op verschillend gebied.
GOES, 27 SEPTEMBER 1882.
In overleg met het Departement van Financien
bestaat bij de Regeering het voornemen maatregelen
tot bescherming en regeling van de visscherij van
oesters en mosselen in de Zuiderzee te beramen en
tevens een proef te nemen om de kunstmatige teelt,
in de Zeeuwsche wateren met uitnemend gevolg ge
dreven wordende, ook op de Zuiderzee in te voeren.
Wegens het overlijden van jhr. mr. Af. M. Van
Asch van Wijdt moet eene verkiezing van een lid
van de Tweede Kamer plaatshebben in het ho'ofd-
kiesdistrict Amersfoort. Zij is bepaald op Dinsdag 17
October en de herstemmingis die noödig, op Dins
dag 31 October.
De winterdienst op de staatsspoorwegen zal 1
Nov. a. s. aanvangen, die op de overige Nederlandsche
spoorwegen op 15 October.
Het bestuur der maatschappij tot exploitatie van
staatsspoorwegen heeft niet alleen met de Nederl.
centraal, maar ook met de Zuid-Oosterspoorweg-maat-
schappij een overeenkomst gesloten tot overneming
der exploitatie.
Mr. D. Van Weel heeft zijne benoeming tot
wethouder van Rotterdam aangenomen.
De Willem Barents is Maandag van Hammer-
fest vertrokken en kan dus na half October te IJ mui
den verwacht worden.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de Dinsdag gehouden zitting is de algemeene
strekking van het adres van antwoord op de troonrede
aangenomen na zeer uitvoerige politieke diseussie,
waarbij de Ministers Van LijndenPijnacker Hordijk
en de heer Tak mededeelingen omtrent de crisis
deden. Laatstgenoemde drong, evenals de heer Van
Houten, sterk aan op overlegging der stukken van
deze crisis en die van 1879. Een motie daartoe
strekkende is tot later verdaagd. De Regeering ver
klaarde dat pogingen aangewend zijn om de handelsbe
trekkingen met Frankrijk te hervatten, dat er eene veror
dening, regelende en erkennende de rechten der inland-
sche bevolking tot conversie van grondbezit, is ontworpen,
dat duidelijk en klaar het program der Regeering
aan de Kamer zal worden voorgelegd, en dat binnen
een jaar eene staats-commissie tot Grondwets-herziening
zal zijn benoemd of anders de Regeering zal zijn
afgetreden.
Het bewuste ontwerp-adres van antwoord is bijna
een zuivere weerklank op de troonrede. In paragraaf
IV, waarin gesproken wordt over voorstellen, noodig
voor het in werking treden van onze nieuwe straf
wetgeving zegt het adres«Onzerzijds hopen wij
niets te verzuimen, wat de afdoening daarvan nog in
deze zitting kan bevorderen."
In paragraaf X, over de voorstellen betrekkelijk
het kiesrecht en de herziening van de Grondwet
heet het: »De omstandigheid, dat de hoofdstukken
der regeling van het kiesrecht in de Grondwet zijn
aangewezendoet ons de nadere ontwikkeling der
plannen van Uwe Majesteit met te meer verlangen
verbeiden."
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Wilhelminadorp. Zondag 1 Oetober zal dr. J. H.
Gunning Jr., van 's-Gravenhage, des voor- en des na
middags alhier prediken, terwijl ds. J II. Gunning,
Em. pred. van Leeuwarden, dnn tevens des namiddags
zijn achterkleinzoon zal doopen. Vier J. H. Gunning's
zullen dan onder éen dak verhoeven in vier opvolgende
geslachten.
Versere. Vrijdagavond is voor eene Christelijke
school ingeschreven voor een bedrag van 190 gld.
Eén persoon gaf 40 gld. De gelegenheid tot inschrij
ving is andermaal opengesteld.
Scherpevisse. Op de Zaterdag alhier gehouden
vergadering van het onderwijzersgezelschap Tholen
werd ook ter sprake gebracht het adres, dat door
de »Ned. openb. onderw. en hoofdonderw. vereeniging"
aan den Minister van Binnenlandsche Zaken verzonden
is om pensioen voor de nagelaten betrekkingen van
den onderwijzer te verkrijgen. Algemeen werd deze
poging toegejuicht, en met de hoop, dat het verzoek
een gunstig oor bij den Minister moge vinden, werd
door alle aanwezigen toezegging gedaan hef adres van
adhesie met hunne handteekeningen te steunen. Dat
alle onderwijzers dit voorbeeld volgen!
De nieuwe cursus aan de Theol. school te Kam,-
pen is aangevangen met 32 literarische en 52 theo
logische studenten. Van deze laatsten zijn er 19 in
het 3e of laatste studiejaar.
- De commissie voor het examineeren van lien,
die eene akte van bekwaamheid voor het middelbaar
onderwijs wenschen te verkrijgen in de wis- en natuur
kundige wetenschappen en de gymnastiek en de akte
voor lager onderwijs in de gymnastiek en de land
bouwkunde, voor het jaar 1882, zal zitting houden te
's-Gravenhage; terwijl de commissie, belast met het
examineeren van hen, die eene akte van bekwaamheid
wenschen te verkrijgen tot het geven van middelbaar
onderwijs in het hand- en rechtlijnig teekenen en
boetseeren, of de akte van bekwaamheid in het hand-
teekenen, voor dit jaar zitting zal houden te Amsterdam.
Een verhooging van rijks-subsidie a f 1500 is
uitgetrokken voor de gemeente Zierikzee ten behoeve
van haar lioogere burgerschool met vijfjarigen cursus.
Met 1 September is voorloopig,- bij wijze van
proef, een cursus tot opleiding van gymnastiek-onder-
wijzers verbonden aan de Rijks-kweekscholen te De
venter en Groningen. De cursus zal een tweejarige
zijn. Daarbij kunnen kosteloos worden toegelaten
kweekelingen van het derde en het vierde studiejaar
aan de voormelde kweekscholen, onderwijzers aan
openbare of bijzondere scholen en zij, die in het bezit
zijn van de akte volgens art. 56a der Schoolwet.
Zooals uit de begrootingsrede van den Minister
van Financiën blijkt, zullen de uitgaven voor het lager
onderwijs, voornamelijk ter subsidiëering van de ge
meenten, in het volgend jaar weder met f 1.350.000
klimmen. Voor 1881 en 1882 heeft men de ramin
gen te laag gesteldzoodat de uitgaven ook in die
jaren niet konden worden bestreden uit de toegestane
gelden. Thans is 5 millioen uitgetrokken.
Landbouw en Veeteelt.
Sint-Maartensdijk. Eerstdaags zullen de eerste
suikerbieten van hier gescheept worden. Het natte
Septemberweer heeft niet veel verbetering in den wor
tel gebracht. De bieten zijn over het algemeen zeer
klein gebleven. Dit is vooral schade voor dén ver
bouwer, doch ook den,fabrikant wacht geen gunstig
jaar, daar ook het suikergehalte zeer gering is.
Westelijk gedeelte van Zuid-Beveland. Gewaagt
men elders van de bekende ziekte in de aardappels,
van hier kan gemeld worden dat zij weinig of niet
wordt aangetroffen. Over 't algemeen is de oogst dei-
aardappels beneden het middelmatige, ofschoon er uit
zonderingen zijn die stof tot tevredenheid geven. De
in tijds gepote moeten hiertoe behoorenomdat zij
vroeger hun wasdom hadden verkregen. De prijzen
variëeren van f2,75 tot f3 per hectoliter, terwijl de
jammen f0,25 af0,50 daarboven gelden.
Rechtzaken.
Arrondissementsrechtbank te Middelburg.
Dinsdag 26 Sept. zijn door de rechtbank gewezen
de volgende vonnissen tegen:
le. J. A. B., 30 en G. De R.,"30 j., beiden werk
lieden te Wissekerke, wegens mishandeling, veroordeeld
de le tot 8 dagen cell. gev. straf, de 2e tot f8 boete
subs. 3 dagen gev. straf c. e.
2e. J. F. S., 19 j., varensgezel te Middelburg,
wegens overtreding der militiewet, veroordeeld tot f 1
boete subs. 1 dag. gev. straf c. e.
3e. J. C., 52 jwinkelier en kleinhandelaar in
sterkedrank te Middelburg, beklaagd van in zijne
herberg bedwelmenden drank te hebben toegediend aan
personen in kennelijken staat van dronkenschap ver-
keerende. Vrijgesproken.
4e. P. De Z., 75 j., koopman te Ter Neuzen,
wegens beleediging, veroordeeld tot 15 dagen 'cell,
gev. straf en f25 boete subs. 3 dagen cell. gev. straf c. e.
5e. B. Van K., 16 j., kleermaker te Ter Neuzen,
wegens herhaalde openbare dronkenschap, veroordeeld
tot 14 dagen gev. straf c. e.
6o. E. De C., 13 j., dienstknecht en L. M., 15
j., koeherder te Hontenisse, wegens diefstal, veroor
deeld tot 3 dagen gev. straf c. e.
7e. D. F. Ph. S., grondeigenaar te Hulst, wegens be
leediging met woorden van ambtenaren, veroordeeld
tot eene geldboete van f50, subs 7 dagen gev. straf c. e.
8e. A. C., 40 en Th. S., 33 jbeiden makrollen
koopman te Koewacht, wegens mishandeling, veroor
deeld elk tot f16 boete subs. 5 dagen gev. straf c. e.
9e. L. P., 62 j., koopman te Kieldrecht, wegens
openbare dronkenschap en beleediging van een bedie
nend beambte, veroordeeld tot twee geldboeten van
f3 en f8, of voor de eerste 1 en voor de tweede,
boete 3 dagen gev. straf c. e.
