1882. N°. 95.
Zaterdag 12 Augustus.
69slu jaargang.
Mededeelingen op verschillend gebied.
GOES, 11 AUGUSTUS 1832.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Scheepvaartberichten.
Landbouw en Veeteelt.
97e Algemeene vergadering der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen.
liOISCI!
Be uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen ais buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland' A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 1 regels beslaande en contant betaald, 20 ets
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Wij weten iets meer omtrent de ministeriëele crisis.
Zeker ter eere der herdenking van haar driemaande
lijkse!) bestaan komt liet Handelsblad met de volgende
officieuse verklaring, waarvan de bron niet ver te
zoeken valt
«De heer Van Lijnden van Sandenburg heeft op 8
Juli de vroeger aan hem verleende opdracht waar
door eene «nieuwe phase" ontstond en over welker
aanvaarding hij aan de Tweede Kamer verklaarde nog
geen besluit te hebben genomengeenszins nederge-
legd maar kenbaar gemaakt, bezwaar te ontmoeten
in hare vervulling, zoolang niet een der leden van de
Volksvertegenwoordiging, die het Fransche liandels-
tractaat hielpen verwerpen geweigerd had zich met
de vorming van een ander Kabinet te belasten.
«Hierop is aan den heer Tak Van Poortvliet de sa
menstelling van een nieuw ministerie opgedragen en
heeft hij, onder bereidverklaring zich tot dat einde te
begeven naar de hem aan te wijzen plaats in het
buitenland (wegens 's Konings verblijf buitenslands),
verzocht in de gelegenheid te worden gesteld monde
ling rekenschap te geven van den grondslag, waarop
naar zijn oordeel dergelijke formatie zou behooren te
worden beproefd.
«Op 31 Juli, tijdeus 's Koning terugreis, is hem te
Frankfort a /M. het gehoor verleend. De heer Tak
heeft toen doen uitkomendat ten onrechte een po
litieke strekking was toegeschreven aan de stemmin
gen in de Tweede Kamer over het Fransche handels-
tractaat, in weerwil dat de bestrijding, zonder onder
scheid van richting, elke politieke beteekenis aan het
uit te brengen votum had ontzegd. Voorts heeft hij
zich gezind getaond om de hem toegedachte taak
op zich te nemen, wanneer hij zich verzekerd mocht
houden van het verlof, om onverwijld aan de Staten-
Generaal de wetsvoordrachten aan te bieden betrek
kelijk de noodzakelijke -wijziging van sommigeden
wetgever al te zeer de handen bindende, voorschriften
der Grondwet, in den geest als in 1879 was voorge
steld.
«Na afloop van het gehoor, dat geruimen tijd had
geduurd ontving hij de uitnoodiging een schriftelijk
verslag van het gesprokene aan te bieden. De in
diening leidde tot de mededeelingin een voor den
heer Tak hoogst welwillend schrijven vervat, dat het
geschikte tijdstip tot wijziging der Grondwet geacht
werd vooralsnog niet gekomen te zijn. Op grond van
deze mededeeling heeft de heer Tak begrepen geen
verder gevolg aan de hem verstrekte opdracht te
moeten geven. Men verwacht nu eerstdaags de aan
vulling van het demissionnaire Kabinet, dat, op een
of ten hoogste een paar uitzonderingen nain zijne
tegenwoordige samenstelling gehandhaafd zou blijven."
Het verwonderlijkste van de gansehe geschiedenis
is ons, dat wij drie maanden noodig gehad hebben om
het zoover te brengen.
Is de afwezigheid van onzen Koning daarvan schuld,
heeft de minister Van Lijnden soms te lang geaarzeld
vóór hij met het hierboven genoemd bezwaar voor den
dag kwam of hebben de raadslieden van de kroon
hunne adviezen te lang verborgen gehouden voor het
hoofd van den staat?
Het een en ander blijft voor ons leeken verborgen,
maar dit is zeker dat wij thans van officieuse zijde
reeds meer op de hoogte gebracht zijn van hetgeen
is voorgevallen dan in de dagen van de crisis na het
heengaan van het MinisterieKappeyne van officiëele
zijde geschiedde.
Zou de heer Tak soms, juist omdat toen de offici
eels waarheid geen licht scheen te mogen zien, zich
nu gehaast hebben een iets minder deftig maar daarom
toch niet minder vertrouwbaar licht te ontsteken, om
alle verkeerde vermoedens te voorkomen?
Wij zijn hem daar dankbaar voor.
Toch is er nog iets, dat ons ten hoogte verhaast.
Bij het gehoor dat de heer Tak bij onzen Koning
had, heeft hij doen uitkomen, dat ten onrechte eene
politieke strekking was toegeschreven aan de stem
mingen in de Tweede Kamer over het Fransche han-
delstractaat.
Moest men nu die mijl op zevenen afleggen om
tot die opheldering te komen
Noch in de zitting van de Tweede Kamer van 9 Mei,
toen de minister Van Lijnden de ministeriëele crisis
aankondigde, noch in die van 26 Juni, waarin hij ver
klaarde te beproeven zelf een nieuw ministerie samen
te stellen, is een enkel woord in dien geest gesproken-
Alleen de lieer Van Houten doelde op zijne ver
wachting, dat er bepaald een nieuw ministerie zou
komen en verlangde, dat dit vooral kiesrechtherzie
ning in zijn vaandel zon schrijven. Waarom is toen
niet rondweg gezegd «mijnheer de Minister, gij ver
gist u Gij en uwe collega's die van koloniën is
buiten de qnaestie, want deze heeft reeds vroeger om
de conversie-historie zijn ontslag genomen leggen
de zaak verkeerd uit. Gij kunt gerust blijven: de
meerderheid wil wel met u samenwerken?"
Daarvan is niets gebeurd en ons dunkt, die weg
ware veel gemakkelijker en voor den gang van zaken
veel voordeeliger geweest.
Men had niet over Frankfort naar een middel tot
oplossing behoeven te gaan zoeken.
Onder de tegenstemmers van het Fransche handels-
tractaat waren er, met den heer Tak aan het hoofd,
genoeg leden geweest om met de voorstemmers ervan
een motie van vertrouwen aan het Kabinet te geven.
Maar men had dan tevens eens aan de Kamer kun
nen vragen, wat het gevoelen harer meerderheid was
omtrent grondwetsherziening.
Van den anderen kant vinden wij de houding van
den heer Tak ferm, wijl hij, 'geroepen als kabinets
formeerder, geen duim breed afweek van het stand
punt waarop hij stond, toen hij als minister is afge
treden.
Hij heeft Kappeyne's eer tevens gehandhaafd.
Maar stel, dat hij verlof bekomen lrad om te be
proeven die plannen uit te voeren, zou hij dan zeker
zijn geweest dat zijn optreden met zulk een program van
langen duur geweest zou zijn?
Wij betwijfelen dit.
Grondwetsherziening op dit oogenblik is nog een te
gewaagd spel, waarmee de meerderheid der Staten-
Generaal, dunkt ons, niet zat meegaan. In den tegen
woordig ongezonden toestand, een gevolg der zwakte
van alle partijen, streve men eerst naar versterking
van de liberale, door de z»o noodige samenwerking
onder liare leden te verkrijgen.
En dan vatte men het groote herzieningswerk der
grondwet aan.
De heer Van Lijnden kan thans voortgaan met zijn
ministerie aan te vullen.
Hij doe dit spoedig, en men beginne dan aan de
verbetering van onze militie, onze schutterij, aan de
wet op den kinderarbeid en aan de kiesrecht-her
vorming. Dit laatste zal dan kunnen meewerken om
te kunnen beoordeelen, of de vertegenwoordiging rijp
is om de plannen van den heer Tak uittevoeren.
Wijselijk zijn zij thans niet toegelaten zij zouden
slechts gelijk zijn geweest aan bommen, die in een
reeds verward leger nog schromelijker verwarring te
weegbrengen.
Het verlies van de met crisissen doorgebrachte
drie maanden schrijve men op rekening van diverse.
Een bepaald hoofd ervoor te vinden kunnen wij niet.
Het programma van de matinee, te geven door
het Bergen-op-Zoomsche stafmuziekkorps, onder directie
van den heer N. A. Bouwmanluidt als volgt
Eerste gedeelteI. «Feestmarsch," Bouwman. 2.
Ouverture «Une Fête Champêtre," Labory 3. «Valse
Espagnole" (Serenade), Metra. 4. Fantaisie sur »Le
Trouvère," Opéra, Verdi.
Tweede gedeelte5. Ouverture «Egmont," (arr.
Bouwman) Beethoven. 6. «Ungarische Tanz no. 6,
Brahms. 7. «Gavotte Stephanie," Czibulka. 8. »2de
Rhapsodie Ilongroise," de F. Liszt, Bouwman.
Wij maken het publiek opmerkzaam dat, in afwij
king van vorige matinees, het aanvangsuur is bepaald
op éen uur.
Voor het concert bestaat het programma uit de
volgende nommers
Eerste gedeelte I. Marsch aus »der Sommernacht-
straum," Mendelssohn. 2. Ouverture «La Muette de
Portici," Auber. 3. «Geschichten aus dem Wiener-
wald," Walzer Strauss. 4. «Sérénade," (Berceuse) de
Gounod, Bouwman. 5. «Uu jour d'été en Norvège,"
Grande Fantaisie Pastorale, Buissens.
Tweede gedeelte6. Ouverture de «Phèdre" (arr.
Bouwman), Massenet. 7. «Un Carnaval d'Artistes en
Italië" (arr. Bouwman)Suendsen. 8. «Türkischer
Marsch," Mozart. 9. «Avltquin," aus der Maskenhall-
Scène, (arr. Bouwman,) Lkivid Popper. 10. Fantaisie
sur «Les Huguenots," opéra de Meijerbeer, Wiepreclit,
Borssele. Door het overlijden van dhr. C. Pover
alhier is eene vacature ontstaan in den gemeenteraad
en in den dijkraad der Waterkeering van Ellewouts-
dijk en Borssele.
Yerseke. De heer J. Den Doorn van Boojen, se
dert 1875 geneesheer alhier, zal tegen het einde dezer
maand onze gemeente verlaten, om zich te Ouwerkerk
hij Zierikzee te vestigen.
Voor onzen nieuwen geneesheer, den arts A. Van
Selms, is een nieuw woonhuis in aanbouw. Met het
oog namelijk op de schaarschte aan geschikte en com
fortabele woningen in deze gemeente, heeft de Raad
onlangs besloten ongeveer in het midden tusschen het
dorp en den Dam een flink huis met koetshuis en
stal te houwen, om dit na de voltooiing aan den lieer
Van Selms te verhuren.
Van dit gebouw heeft Donderdag onze burgemeester
den eersten steen gelegd.
Op de terreinen der heeren Swaan, te Bergen-
op-Zoom, is, evenals verleden jaar, weer een zoölogisch
station gevestigd tot het doen van waarnemingen be
treffende de oestercultuur enz. Voorloopig is dr. P.
P. C. lloek met de waarnemingen belast.
Naar de A'. II. Ct. verneemtzal door de re
geering een onderzoek worden ingesteld naar het getal
verhuizingen van gegoede ingezetenen naar andere ge
meenten, in de laatste tien jaren.
Dit onderzoek staat in verband met liet voornemen,
om bij de herziening van het plaatselijk belasting
stelsel op die verhuizingen te letten, zoodat o. a. de
nietinwonende eigenaars van onroerende goederen en
in liet algemeen degenen, die genieten van de inrich -
tingen en de zorg eener gemeente, waar zij niet we
nen meer dan tot dusverre zouden kunnen worden
aangeslagen in de belastingen van die gemeente.
Een postambtenaar deelt mede, dat de niet zon
der eenigen ophef aangekondigde «lotsverbetering"
voor de postbeambten, in den vorm eener procentsge-
wijze belooning ter verhooging der traktementen, thans
losgekomen is en volgens berekening per jaar bestaan
zal in f 8 voor den directeur, f 6 voor den hoofd
commies f2,50 a f5 voor de commiezen; f0,50 a
f2,50 voor de mindere beambten. Terecht wordt ge
vraagd, of de Minister eens den spot met de ambte
naren heeft willen drijven.
Bij de commissie tot liet verzamelen van gege
vens betreffende emigratie naar Zuid-Afrika is uit
Pretoria (Transvaal) telegrafisch bericht ontvangen,
dat in Transvaal eene permanente emigratie-commissie
is benoemd.
OvEZAND. Bedankt voor liet beroep naar Ovezand
c. a. door den heer G. W. A. De Veer, predikant te
Lathum.
Bedankt voor liet beroep naar Baarland door
ds. J. Gann Dun, pred. te Hoenderloo.
In de zitting van Dinsdag der Synode van de
Neb llerv. Kerk werd een voorstel om de eindstem
ming over wetsvoorstellen aan de prov. kerkbesturen
te ontnemen en aan de classicale vergaderingen te
geven, die alsdan in Sept. in plaats van in Juni zou
den gehouden worden verworpen met 10 tegen 2
stemmen. Het wetsvoorstel, waarbij een rijke diaconie
aan de behoeftige kerkvoogdij van dezelfde gemeente
geldelijke bijdrage kan verleenen, is aangenomen.
Over de waarde van de door sommige clericale
bladen geregeld geuite klachten, dat de openbare on
derwijzers liet godsdienstonderwijs tegenwerken, werd
dezer dagen zijdelings een veelbeteekenend oordeel
geveld.
In de 14e zitting van genoemde Synode bracht ds.
Ringnalda verslag uit over de kerkvisitatie. Dit ver
slag liep over 1349 gemeenten, en daarin werd ge
constateerd dat er uit al die gemeenten slechts éen
enkele klacht was gerezen over tegenwerking van het
godsdienstonderwijs door een hoofdonderwijzer.
Middelburg. Bij beschikking van den Minister van
Binnenlandsche Zaken zijn tot kweekelingen aan de
Rijkskweekschool voor onderwijzers alhier benoemd:
J. A. Saarberg te De Lier, P. Knegt te Hoogvliet,
W. Timmermans te Ouwerkerk, A. Kohier te Groede,
J. Van der Vlugt te Zuidland, J. M. Tbiel te Cam-
perland, J. De Wolf te Middelburg, J. Risseeuw te
Schoondijke, H. De Hullu te Zuidzande, F. J. Bleeker
te Meppel, J. Goedegebuure te St.-Amialand, J. Van
der llage te Ellewoutsdijk, K. Baart te Aagtekerke,
J. W. Jurrema te Finsterwold, G. Den Toom te Nieu-
wei'kerk a/d IJselJ. II. De Groot te Fiusterwold,
M. J. Van Uriel te Sei'ooskeike, J. C. Van Offenbeek
te Middelburg, J. Hoek te Ouddorj), I. Kareis te Cad-
zand en B. 11 Stomps te Middelburg.
IJansweert. Maandagmorgen werd begonnen met
liet lichten van een ijzeren sluisdeur der groote sluis
alhier. Dinsdagavond had men haar gelicht en op
de daarvoor bestemde bakken geplaatst om daarmede
op de slikken in de buitenhaven te worden gebracht.
Dit lichten vereischt een groote werkkracht en veel
geduld, daar het gewicht van zulk een deur op p. m.
50,000 kilo kan worden geschat. Bij lichting kan
er alleen met de kleine sluis worden geschut en on
dervindt dc scheepvaart hierdoor nog al vertraging,
vooral wanneer een massa schepen moeten geschut
worden. De Dinsdagmorgen van Antwerpen komende
telegraaf, varende met passagiers en goederen tusschen
die plaats en Rotterdam, kon, doordien de kleine sluis
voor die booten te smal is, niet doorschutten en was
verplicht evenals de van Rotterdam komende telegraaf
de route langs Vlissingen te nemen, wat voor die
booten de reis vier uren langer maakt.
Bij de rampen, waaronder de landbouwer gehukt
gaat, komt nu nog dat in het Westerkwartier van
Groningen thans in hevige mate de varkensziekte
heerseht en wel zoo, dat hokken van 10 a 15 dieren
geheel uitsterven. De schapen worden voorts dit jaar
bijzonder geplaagd door de maden en zeer moeielijk
is 't, hen daarvan te zuiveren of vrij te houden. Voegt
men hierb'j de hooge pachten, die velen al maken
zij bijna niets uit het land toch moeten betalen,
dan is 't te begrijpen, dat de landbouwersstand niet
erg fleurig is. Yelen schallen dan ook luxepaarden
en rijtuigen af. Üagbl
Belangrijke aardbeziënteelt. In de laatst verloo-
pen jaren legden de tuiniers te Beverwijk en in de
naaste omgeving zich meer toe op de teelt van aard
beziën. Men beweert, dat er thans tusschen Alkmaar
en Haarlem bijna 100 bunders met aardbeziënbedden
liggen. Nooit zag men zooveel aardbeziën als dit jaar.
Yroeger verzond men ze bijna alleen naar Amsterdam
met schuit of boot en werd het andere in de Zaan
streek, Alkmaar en andere plaatsen in de buurt uitge
vent. Thans echter is er op de zoogenaamde pluk-
dagen een geregelde verzending naar het buitenland.
Naar Engeland worden zij verzonden iu vaten, zij die
nen daar voor liet bereiden van vruchtensappen en
dergelijke. Naar Duitschland gaat de verzending in
mandjes. Om nu eenigszins een denkbeeld te geven
van den omvang dier verzendingen en ook van den
oogst in dit jaar, noemen wij de volgende cijfers
Woensdag 28 Juni werden 15,000 halve kilogram naar
het buitenland verzonden, terwijl men de geheele ver
scheping van dien dag op 50,000 halve kilo's rekende.
Vrijdag 30 Juni werden niet minder dan 60.00J halve
kilo's verzonden Maandag 3 Juli klom dit cijfer tot
75,000, daarvan weiden 15,000 in vaten naar Enge
land, 45,000 per boot en schuit naar Amsterdam en
15,000 h. k. naar andere plaatsen verzonden. Stelt
men zich nu voor, dat op de zoogenaamde tusschen-
dagen ook nog ladingen naar Amsterdam gaan, dan
kan men zich eenigermate een denkbeeld vormen van
hetgeen in dien tijd daar ter plaatse omgaat.
(Semperv.)
In de Woensdag voortgezette vergadering is besloten
a. Ter beschikking van de hoofdcommissie voor
liet ondersteuningsfonds, opgericht door liet Ned. on
derwijzersgenootschap, een som van f 1000 beschik
baar te stellen.
b. Ten behoeve van de teekenschool voor kunst
ambachten te Amsterdam, met het oog op de Uitbrei
ding harer werkzaamheid, nogmaals f 1000 beschik
baar te stellen.
c. Te vernieuwen het ten vorige jare genomen
besluit om op de begrooting een post van f 9000
te brengen, teneinde daaruit aan drie departementen,
die plaatselijke verzamelingen ter bevordering van
kunst-industrieel onderwijs vvensclien te stichten, elk
een subsidie van f3000 te doen uitkeeren.
d. de bekende machtigingaan liet hoofdbestuur
verleend inzake het Algemeen Ned. pensioenfonds
voor werklieden, in te trekken, nadat genoemd bestuur
zich bereid verklaard had nieuwe maatregelen ter
bereiking van liet beoogde doel in beraad te nemen,
indien de mogelijkheid blijkt een zelfstandig fonds tot
stand te brengen op zóódanige grondslagen, dat vooc
bedenkingen geen ruimte overblijft.
