1882. N°. 60.
Zaterdag 20 Mei.
69sle jaargang.
i»ate\tks<:c;hï\
Personeele Belasting.
Mededeelingen op verschillend gebied.
GOES, 19 MEI 1882.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Landbouw en Veeteelt.
De voordracht, Donderdagavond door den
heer W. MENG van Rotterdam gehouden.
-Cw^CÜ^Cï*&C£*~
GOESCII
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland- A. STEINER, te Hamburg,
in ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
De BURGEMEESTER van GOES brengt bij deze ter
kennis vun een ieder, wien liet aangaat, dat de kohieren
nos. 67 *an het personeel voor deze gemeente, over
het dienstj ar 1881—82, op heden ter invordering zijn
gesteld in handen van den ontvanger dier belasting
birnen deze gemeente.
Goes, den 19 Mei 1882.
De Burgemeester voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De BURGEMEESTER van GOES brengt bij deze
ter kennis van een ieder, wien het aangaat, dat het 4e
kwa>-taalskohier v-n het PATENTRECHT voor deze
gemeente, voor het dienstjaar 1881 -82, op heden ter
invordering is gesteld in handen van den ontvanger
dier belastingen binnen deze gemeente en ieder ver
plicht is zijnen aanslag ten gestelde tijde te voldoen.
Goes, den 19 Aki 1882.
De Burgemeester voornoemd,
J. G. 1>E WITT HAMER.
mjwfc—8—pwbhwby—kwambagghbobpfb—mwbh
De leden der vereeniging voor weezenverplcging
in Zuid- en Noord-Beueland herinneren wij aan de
vergadering, die morgen (Zaterdag) te half elf uren in
een der lokalen van de sociëteit »Van Ongenuchten
Vrij" te Goes wordt gebonden.
Zij mogen aan de dringende uitnoodiging van het
bestuur wel gehoor geven.
In geruimen tijd werd geen vergadering gehouden.
Er zal dus wel het een en ander van belang bespro
ken moeten worden, terwijl er bovendien, in plaats
van wijlen jhr. rnr. C. Van Cilters, een bestuurslid
moet worden gekozen.
Kuujningen. Daartoe in staat gesteld door ruime
bijdragen der ingezetenen, vooral der neringdoenden
uit deze gemeente, zal door het Fanfaren-gezelschap
Eendracht maakt macht alhier Maandag 29 Mei a. s.
(2en Pinksterdag) een groot festival gegeven worden,
wa ii aan de volgende muziek- en zanggezelschappen
zullen deelnemenlo. het Fanf.-gezEendracht maakt
macht van Cortgene; 2o. St.-Annaland's Mannenkoor
Crescendo3o. Harmonie-gezelschap Sinl-Cecilia van
Hontenisse; 4o. Zaamslag's Mannenkoor; 5o. Harm.-
gez. Oefening van Standdaardbuiten; 60. Scherpenisse's
Mannenkoor7o. Harmonie-gezelschap Ons Genoegen
van Lepelstraat, gemeente Halsteren, en 80. Fanfaren-
gezelschap Accelerando van St.-Annaland.
Te éen uur zal een optocht der verschillende gezel
schappen naar het gemeentehuis plaatshebben waar
hun de eerewijn zal worden aangeboden. Die optocht
zal begeleid worden door een eerewacht. waartoe de
jongelingschap van Kruiningen zich bereidwillig be
schikbaar stelde. Te twee uren muziekuitvoering op
het marktplein, na afloop waarvan de medailles zullen
worden uitgereikt. Te vier en te negen uren zal er een
luchtballon worden opgelaten, terwijl er 's avonds vuur
werk afgestoken en het marktplein geïllumineerd zal
worden. Twee eerepoorten zullen worden opgericht,
terwijl de burgerij door het uitsteken van vlaggen wel
het hare zal bijdragen tot opluistering van het feest.
Op een afgezet terrein rond de muziektent hebben
donateurs, leden der handboogschutterijzij die aan
dit festival een bijdrage schonken en de leden der
muziekgezelschappen vrijen toegang. Andere personen
moeten 25 cent betalen.
Op liet bekende request van 32 steenfabrikanten
aan den Minister van Binnenlandsche Zaken, waarbij
zij hunne bezwaren meedeelden over het voorschrijven
van Belgische steen bij de bestekken over den bouw
der scholen te Krabbendijke en te Hansweert, is tot
antwoord gekomen, dat, aangezien de keuring der be
stekken dus ook die der materialenis opgedragen
aan de districts-schoolopzienershun adres niet vat
baar is voor eene gunstige beschikking van Regee-
ringswege.
Naar aanleiding van dit antwoord hebben de be
trokken personen zich gewend tot den schoolopziener
in het district, waarin de bewuste scholen zijn gelegen.
In het verslag derZ.Zeesche Kamer van kooph.
en tabrieken komt het volgende overzicht voor van een
ouden tak van nijverheid in de gemeente Bruinisse,
gedurende 188!.
De oesterhandel, vooral in Zeeuwsche oesters, was on
beduidend. Het visschen op de nog onverpachte
Zeeuwsche gronden wierp geen voordeelen af.
Uit Frankrijk werd een millioen zaaioesters meer
aangevoerd dan in het vorige jaar. Door de schaarsch-
heid en de zeer hooge prijzen der Zeeuwsche oesters
ging het aangevoerde flink van de hand.
In het voorjaar had een kleine aanvoer plaats van
Amerikaansche plantoesters, die in Augustus en Sep
tember met graagte werden gekocht. Na hunne op
ruiming werden uit Amerika nog rechtstreeks 200,000
groote oesters aangevoerd.
De prijzen waren: Zeeuwsche fG5a f 95, Fransclie
f30 a f45, Amerikaansche f 15 a f25 per duizend.
De mosselhandel, in Augustus en September met
tamelijk succes gedreven en toen goede vooruitzich
ten gevende, leed een aanzienlijke schade, door den
storm van 14 October. Zeer veel mossels, zoo oude
als jonge, gingen verloren, terwijl de gespaarde zoo
dooreen gestormd waren, dat de meeste niet dan tot
lage prijzen te verkoopen waren. De prijzen liepen
van f 1,50 tot f2,50 per ton (:_zl hectoliter of on
geveer 100 kilo).
De zaadmossels waren zeer schaarsch en golden naar
gelang van qualiteit f0,40 af3 porton. De aanvoer
was veel te gering om aan de vraag te voldoen, het
geen tengevolge had dat weder eenige partijtjes van
Texel kwamen. Af. Ct.
Benoemd tot lid van het bestuur van het wa
terschap de Valkenissegeul P. Kakeheeke; tot gezworen
van de Vierbannen van Duiveland polder B. Giljam.
IIH. MM. onze Koning en Koningin zijn Don
derdag naar Arolsen vertrokken. Zij blijven daar
tot het einde dezer maand en vertrekken dan naar
de badplaats Wildungen.
Uit de Kaapstad wordt gemeld dat Z. K. H.
prins Alexander der Nederlanden, prins van Oranje,
het beschermheerschap over het Hollandsch tooneel-
gezelschap »De Eendracht" aldaar heeft aanvaard, en
aan die vereeniging vergunning verleend heeft 's prinsen
wapen te voeren en haar een jaarlijksch subsidie lieeft
toegezegd.
Voorts meldt men, dat de Hollanders aan de Kaap
een zuiver Hollandsehe sociëteit oprichten; de meeste
aandeelen zijn er reeds voor geplaatst. (Tod.)
Het staats-examen ter verkrijging van_e.en ge
tuigschrift van bekwaamheden voor de studie aan
eene universiteit zal worden afgenomen te 's-Graven-
hage op 17 Juli e. k. en volgende dagen.
De burgemeester der gemeenteSchijndel, die
van meening was, dat het volgens een gezonde wets-
uitlegging voldoende is bij verleening van vergunning
voor het schenken van drank in éen der vertrekken
éen afschrift van het vergunningsbesluit en éen exem
plaar der wet duidelijk leesbaar op te hangen en het
onnoodig is dit in ieder lokaal te doen, waarin drank
geschonken wordt, heeft thans een officiëel besluit van
den Minister uitgelokt. Op een schrijven, door hem
aan den Minister van Justitie gezonden, is door den
Minister geantwoord «dat men volstaan kan in éen
der vertrekken, waarin krachtens dezelfde vergunning
sterkedrank wordt verkochthet afschrift dier ver
gunning en een exemplaar van de wet van 28 Juni
1881 'Staatsblad no. 97) overeenkomstig art. 13 op
te hangen."
De Minister heeft alzoo de zaak kort en bondig
toegelicht. Het is intusschen jammer, dat de Regee
ring niet wat vroeger opheldering heeft gegeven, om
dat vele belanghebbenden nu meer gezegelde afschriften
hebben gevraagd dan noodig was. (Zw. Ct.)
Aanstaanden Zondag zal te Amsterdam een ver
gadering plaatshebben van de verschillende afgevaar
digden der coöperatieve winkelvereenigingen in ons
land. Het plan bestaat om te Amsterdam een com
missie te benoemen met gesalariëerde deskundigen
aan het hoofd, die aldaar inkoopen zullen doen voor
de verschillende winkels, omdat men daardoor steeds
in staat wordt gesteld alles uit de eerste hand en
zonder hulp van tusschenpersonen te verkrijgen.
Uit Zalt-Bommel wordt aan liet Vad. het vol
gende geschreven
Sommige bladen vermelddendat ds. Beyersuit
Nieu w-IIel voet, die voor het gerechtshof te's-Graven-
liage uit beginsel weigerde een eed af te leggen, nog
onlangs voor den kantonrechter te Zalt-Bommel wél
degelijk een eed heeft afgelegd.
't Is zeer jammer, dat die bladen zich niet volledig
op de hoogte hebben gesteld. Zij hadden in dat ge
val stellig het bericht niet kunnen plaatsen, dat den
heer Reyersdien ook tegenstanders als een man van
ernst en karakter eerbiedigen, geheel onverdiend bloot
stelt aan een schijn van karakterloosheid.
De ware toedracht der zaak is de volgende. De
heer Reyers heeft in Januari 11. onder protest bij de
aanvaarding van een voogdijschap een red gedaan.
Door treurige familie-omstandigheden getroffen, had
hij zich laten overreden, dat op deze wijze, ondanks
weerzin tegen de formule, nadat op de meest duidelijke
en afdoende wijze van zijn opvatting gebleken was,
voldaan kon worden aan den cisch der wet.
De heer Reyers is echter daarna tot de overtuiging
gekomen, dat het niet aanging de zaak op deze wijze
te behandelen. Wat hem ter goeder trouw in Januari
nog mogelijk was geweest, was hem daarom in April
onmogelijk geworden, zonder hem in eigen oog schuldig
te doen staan aan eedsgeknutsel.
Dientengevolge aanvaardde hij in April al de ge
volgen eerier weigering, die hem aan gevangenisstraf
blootstelde, terwijl zij in Januari hem slechts ontsla
gen zou hebben van een wel zeer vereerende, maar
toch altijd bezwarende taak.
Het ledental der Nederlandscht Vereeniging te
gen de prostitutie is het vorige jaar met ongeveer
100 toegenomen en bedraagt thans 417. Tot afge
vaardigde naar de algemeene conferentie van het Britsch
en buitenlandsch verbond, die den 13, 14 en 15 Sep
tember a. s. te Neufchatel gehouden zal worden, dr.
mr. W. Van den Bergh als primus en dr. S. R.
Uermanides als secundus gekozen. Voor 't geval dat
beiden mochten verhinderd zijn, werd ds. Üaubanton
Waalscli predikant te Zwolle, als tertius aangewezen.
Nisse. Onze predikant, dhr. H. Van Selms, heeft
voor het beroep naar Oostkapelle bedankt.
Da heer M. ICeulemans, pred. hij de Chr. Geref.
gemeente te Middelburg, hoopt 21 dezer zijn 25jarige
ambtsbediening te herdenken. (M. Ct.)
De Algemeene Synodale Commissie der Ned.
Herv. Kerk heeft Dinsdag haar voorjaarsvergadering
geopend. De heer J. J. L. Luti is president, de heer
B. A. Overman secretaris.
De 85e jaarsvergadering van het Ned. Zende
linggenootschap zal gehouden worden Dinsdag 18 Juli
en volgende dagen te Rotterdam. Hoofdpunten van
bespreking zullen zijn de voorgenomen zending naar
Bolaang-Mongondou, het bevorderen der Evangelisatie
door landelijke ondernemingen op Java, het bekroonde
geschrift van Joh. Hauri over den Islam. De inkom
sten over 1881 hebben ruim f74,000 bedragen, doch
zijn nog beneden de uitgaven gebleven. Ook bleven
zij beneden het gemiddelde der vijf laatste jaren, met
uitzondering der bijdragen voor de scholen in de
Minahassa, die hooger waren.
Middelburg. Voor de eindexamens der Rijks-II. B.
scholen in Zeeland hebben zich aangemeld elf candi
dates te weten 6 uit Middelburg, 4 uit Zierikzee en
1 uit Goes.
Uit Aardenburg meldt men dat de laatste
nachtvorsten aan de prachtig te veld staande gewas
sen veel schade hebben toegebracht. Vooral is dit het
geval met het vlas en aardappelenvan deze laatste
zijn gehcele akkers totaal afgevroren.
-- Door de afd. Zierikzee van de Zeeuwsche Maat
schappij tot bevordering van landbouw en veeteelt is
een premie van f 50 uitgeloofd aan hem, die op de
1 Juni a. s. te Zierikzee te houden paardenmarkt
voor het grootste geldelijk bedrag paarden koopt en
uitvoert.
Als een bewijs van de hooge waarde van het
rundvee meldt het N. v. d. D., dat door den heer
D. Jongens Cz., in de Beemster, aan een Amerikaan
sche Compagnie zijn verkocht 6 kalveren, slechts 5
weken oud, voor den aanzienlijken prijs van f700.
In Limburg leggen zich vele landbouwers thans
meer dan ooit op de veefokkerij toe, daartoe geleid
door de hooge prijzen van het vee, die lang zoo wis
selvallig niet zijn als die van landbouwproducten.
Vooral levert het aanlokken van varkens een ruim
gewin.
De Min. van binn. zaken heeft de aandacht van
de Commissarissen des Konings gevestigd op een brief
van hunnen ambtgenoot in Utrecht, waaruit blijkt,
dat bij het gebruikmaken van vergunningen tot in
voer van slachtvee ergerlijke misbruiken plaats heb
ben, waardoor gevaar ontstaat van overbrenging van
smetstof uit het buitenland.
In overleg met den districts-veearts moet nauwkeu
rig worden onderzocht, of ook in andere provinciën
dergelijke misbruiken als in Utrecht hebben plaats
gehad, bepaaldelijk of vergunningen zijn gevraagd tot
invoer van meer slachtvee dan de slachters voor hun
wekelijksch gebruik noodig hebben, en of het inge
voerde vee tot de slachting onder politietoezicht ge
bleven is.
Hangende dit onderzoek heeft de Minister gelast de
reeds verleende vergunningen te schorsen en geen nieuwe
te verleenen.
Voor een 5(1 tal hoorders, waaronder 2 dames, trad
de heer W. Meng Donderdagavond op.
Een groot deel, zoo niet het grootste deel van die
hoorders bestond uit aanhangers der z. g. kerkelijke
partij, die daardoor een ferm bewijs leverden van niet
schuw te zijn om eens te gaan daar, waar een ander
licht ontstoken zou worden dan hetgeen hun steeds
wordt voorgehouden.
Zij toonden daardoor meer belangstelling dan zoo-
velen, die afwezig waren, en wier belangstelling in
dergelijke zaken langzamerhand plaats heeft gemaakt
voor totale onverschilligheid. Al ware het alleen om
te toonen, dat men in Zeeland het beginsel van vrij
spreken en denken hoog in eere houdt, hadden wij
gaarne daar meerderen gezien, die op andere punten
steeds voor vrijzinnig doorgaan.
De heer Meng herinnerde aan het onderwerp waar-
overhij lezen zou: de bron der zeden; maar dat
gaf voor de hoorders nog niet veel licht. Men wist
dat hij atheist was, en dat hij dus van dat standpunt
uit die woorden zou uitleggen, maar ook dat was nog
niet voldoende. Men moest vooruit elkaar goed ver
staan omtrent de beteekenis der gekozen woorden.
Hij stond daarop geruimen tijd stil bij het tijdperk,
dat wij tegenwoordig beleven. Evenals elk overgangs
tijdperk kenmerkt dit zich door afbreken en opbouwen.
Dan gaat men weer een schrede voor- en dan weer een
achteruit. De Hervormers van 16Ó0 waren stil blijven
staan, er moest voortgegaan zijn en al wordt er veel
geroepen over vooruitgang, de vooruitgang blijkt nog
door velen te worden geschuwd. Ook daaruit bleek
lioe de klank der woorden vaak verblindt.
■Velen hebben den mond vol van vooruitgang zonder
dat men den vooruitgang diende. Op een ander ter
rein, waar men den vooruitgang schuwde, in de kerk,
vertoonde zich de vooruitgang. Tot bewijs daarvoor
haalde bij aan hoe eenige jaren geleden in de Prin
senkerk te Rotterdam de leeraar Nieuwstad eenige
moeders, wier onechte kinderen gedoopt moesten wor
den, toesprak met de woorden: brandhouten uit de
hel." Zoo iets gebeurt nu niet meer.
Juistheid van begrip was dus gewensebt en juistheid
van uitdrukking plicht.
Als men spreekt van de bron der zeden, wat ver
staat men dan onder zeden 1
Het algemeen verstaat daaronder gewoonten. Iemand
is zedelijk als bij zich niet te buiten gaat aan sterke
dranktevreden stelt met éene vrouw, en alle ge
woonten volgt die er zijn. Maar die gewoonten ver
schillen in onderscheidene landenonder christenen
en onder heidenen.
Spreker vlocht daarbij in het bekende verhaal van
Multatuli van den Samojeed, die zich niet wilde in
smeren met traan, later dit wel deed met eau-de-
cologne maar daarom als onzedelijk werd uitgekreten.
Een man, die zoo zeide de heer Meng t' huis
niet aangenaam is, verandert onder vrienden en ken
nissen zóo, dat zijn vrouw hem niet herkent. Daar
is hij joviaal en prettig. En zoo iemand wordt een
zedelijk man genoemd.
Met dat begrip, aan het woord zeden toegekend,
kan een vrijdenker zich niet vereenigen. Deze stelt
zich daaromtrent strenger eischen, al zegt de wereld
ook het tegendeel. Een vrijdenker is volgens velen
iemand, die geheel los van zeden is, en juist daarom
heeft een vrijdenker veel moeielijker strijd te strijden,
veel meer te letten op zijne zedelijkheid dan ieder
ander. Voor hein heeft het woord zedelijk tot begrip
goed zijndat is natuurlijk.
De natuurdat is de bron der zeden.
Een geloovige heeft voor zijne fouten de kerk of
de kerkleer, die hem er afhelpt of straffen hierna
maals geeft.
Van elke slechte daad ondervindt men hier reeds
de straf een ieder ondervindt dat, en het kon
er bij den heer Meng niet in, dat er dan nog hier
namaals een straf zou zijn.
Natuurlijk wezen; al wat natuurlijk is is zedelijk,
en al wat onnatuurlijk is onzedelijk.
Want onze natuur is goed, al mogen onze daden
niet altijd goed zijn, in tegenstelling met den gods
dienst die zegt, dat de menschelijke natuur.slecht is.
Dat is niet waar. Die leering werkt verlammend.
Wij moeten en kunnen streven naar het goed zijn.
Spreker deed ook nog de vraagwaarom zou de
God der geloovigen ons het verstand hebben gegeven,
zoo dat niet door ons vooral gebruikt mocht worden
en niet aan banden gelegd, zooals de godsdienst dat
wenscht
De raensch moet natuurlijk waar zijndan is hij
goed.
Hij moet een welbegrepen zelfliefde bezitten. Dat
wil niet zeggen zelfzuchtdie alleen voor ziclizelven
doet leven en iemand doet balen wat hij slechts kan.
Neeneen vrijdenker vereenzelvigt zich met het
geheel, en zoolang er éen mensch ongelukkig is kan
liij zich ook niet gelukkig gevoelen.
Zelfliefde, bron van alle goede daden, geeft zelf
kennis en maakt goed, maar van die natuurlijke zelf
beschouwing is de godsdienst een vijand.
Aan dat bewijs wijdde de heer Meng na de pauze
het tweede deel van zijn improvisatie.