1882. N°. 59.
Donderdag 18 Mei.
69ste jaargang.
Eene beweging,
die vruchten kan dragen?
3) MENGELWERK.
Eene mislukte opvoering van
„Wilhelm Teil".
Slooten, Beulen en Duikers
Medcdeeüngen op verschillend gebied.
GOES, 17 IV?Ei 1882.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland- A. 8'1'EINER, te Hamburg,
in ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGII VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteux-en.
mum.
De prijs der gewoxle advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wox-dt de prijs slecht
i tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten #n de daai-op betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan i regels beslaande en contant betaald, 20 ets.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
i
Het ontbreekt in deze dagen voorzeker niet aan
aandrang van verschillende zijden om wijziging en
daardoor verbetering te brengen in ons kiesrecht.
Natuurlijk is op verbetering daarbij het oog ge
richt, want bij de gebrekkige inrichting van ons te
genwoordig kiesstelsel is een breede schaar van per
sonen uitgesloten, die waarlijk in zelfstandigheid en
bekwaamheid niet behoeft onder te doen voor zoo
menig kiezer, die thans het voorrecht heeft gewicht
in de schaal te mogen leggen bij de benoeming van
vertegenwoordigers voor gemeente, provincie en r'jk.
Er moet eene verandering komen, wil de toestand
zuiverder, de verhouding tusschen kiezers en gekoze
nen beter wordenwil onze vei-tegenwoordiging zijn
wat ze wezen moet: de ware uiting van onzen volks -
geest. Een ideaal-toestand zich te scheppen, waaruit
zou voortvloeien d-at alle slechte eigenschappen van
ons tegenwoordig kiesstelsel voorgoed wekenalle
kiezers zich slechts door een beginsel en niet door
pirsoonsquaestiën lieten leiden, is zeker onpractisch
Wij moeten ons nu tevreden stellen met het na
jagen van zulk eene verbetei'ing, dia ons verschaft
meer zelfstandigheid bij de kiezers, meer belang
stelling onder de kiezers en meer zekerheid dat er
geschikte personen dat wil zeggen die op de hoogte
zijn van hetgeen de kiezersplicht van hen eischt
tot het stemrecht worden toegelaten.
Om meer bewijzen van zelfstandigheid en bekwaam
heid te verkrijgen baat het, naar onze meening, niet
of men het stemrecht al uitbreidt.
De wijze van stemmen zou veranderd moeten wor
den en wij houden ons oveiiuigd dat, wanneer liet
Belgische systeem hier gevolgd werd, dat nl. elk
kiezer op het stembureau zijn stembiljet moest in
vullen, er reeds in menigen uitslag eenige wijziging
gebracht zou worden.
Maar zoo er dan waren, die den naam van hun
candidaat niet konden schrijven, zouden wij die per
sonen juist willen uitsluiten van het kiesrecht, omdat
hun onvermogen op dat punt, steeds gepaard met het
niet kunnen lezen, reeds een zeer groote hinderpaal
is voor hunne zelfstandigheid.
En bovendien heeft men dan een feitdat te con-
stateeren valten reeds zoo in strijd is met het be
ginsel van eene voldoende mate van ontwikkeling, die
wij van eiken kiezer vorderen, dat zulke personen van
het kiesrecht wezenlijk wel mogen uitgesloten worden.
Dat meerdere belangstelling een natuurlijk gevolg
is van meerdere uitbreiding van het stemrecht behoeft
geen uitvoerig betoog. Zij, die nu steeds wegblijven,
zullen door den meer uitgebreiden kring van mede
kiezers als van zelf aangespoord worden tot het ver
vullen van hun kiezersplicht.
Doch welke weg dient ingeslagen te worden om
tot eene gewenschte uitbreiding te geraken?
Ziedaar de groote vraag van den dag. En bij de
beantwoording van die vraag plaatsen kan het
ook menschelijker-vti\ze anders -- velen zich op het
standpunt van wikken en wegen in hoever bij deze
Naar Karel Bottcher's: Aus meiner Wandermappe.
Was het wonderdat het publiek een oogenblik
stom van verbazing was
Het wist in het eerst maar niet, wat het voor
gevallene beteekende. Op aller gelaat stond de grootste
verwondering te lezen.
Doch een oogenblik later barstte er een ware storm
van verontwaardiging los 1
Fluiten sissen stampen schreeuwen alles klonk
onharmonisch dooreen, en onder deze indrukwekkende
muziek viel het schei-m.
De voorstelling was uit, maar Klager verscheen dien
avond niet meer in het wijnhuis.
Ieder ander tooneelspeler zou na dit voorval on
middellijk zijn ontslag hebben gekregen.
Met een tooneelspeler van Klager's talent kon men
of gene uitbreiding het beginsel, waarvoor men strijdt,
meer of minder kans verkrijgt -van te zegevieren of
ondertegaan. Zulke overwegingen moeten, bet is waar,
blijven rusten, maar de natuur gaat boven de leer,
en een der grootste struikelblokken, om tot eene
goede oplossing dier quaestie te geraken, is juist die
overweging.
Wij kunnen echter in deze beschouwing dat punt
laten rusten, en dienen slechts de vraag van het
oogenblik te toetsen aan de hierboven opgegeven door
ons gestelde eischen. Laat een tijdelijke ondergang
van het liberale element bij 's lands regeering plaatsheb
ben, het zou veel beter wellicht wezen dan het zieke
liberalisme, dat thans den toon aangeeft.
Het zou de geboorte kunnen schenken aan een zuiver
liberale partij, want op grond der opgedane ervaring
blijven wij bij onze, vroeger geuite, meening volharden,
dat de tegenpartij toch spoedig haar taak uit de handen
zou moeten geven.
Zoo vast is die meening, dat wij geen enkel middel
zonden bestrijden uit vrees voor ondergang der libe-
i-ale beginselen. Vroeg of laat zouden zij van zelf
weer de bovenhand krijgen en beter en krachtiger te
voorschijn treden, naar gelang zij langer of korter in
den smeltkroes der beproeving waren geweest.
Dit leert ons de geschiedenis van vroeger dagen.
Om r.u te geraken tot hetgeen door velen wordt
gewenscht, brengt men ons als middelen tot genezing
het algemeen stemrechteen zoo uitgebreid mogelijk
stemrechtwaarbij van beide, zijden afschaffing van den
census wordt beoogd, verlaging van den census en toe
lating van de capaciteiten als maatstaf voor kies
bevoegdheid.
Wat nu te kiezen?
Hierboven bleek onzen lezers reeds, hoe bij ons voor
algemeen stemrecht geen sympathie kan bestaanbe
perking is onze leus. En als wij dan letten op den
eisch, dien de pas opgerichte vereeniging kiesrechther
vorming stelt bij art. 1 pai'. 2 harer statutenverken
ning der kiesbevoegdheid van alle mannelijke meer
derjarige ingezetenen, Nederlandersin het volle genot
hunner burgerlijke- en burgerschapsrechtenmet
onthouding evenwel van de uitoefening dier bevoegd
heid aan die categorieën personen, welke uithoofde
oeconomische of intellectueele incapaciteit daarvan be
lmoren te worden uitgeslotendan zien wij daarin
een schema van hetgeen wij wenschen, en dan rest
alleen de vraag: wie zal de juiste grenzen aangeven?
Daaromtrent zullen, zoo vernamen wij, de leden
der nieuwe vereeniging tot een vergelijk moeten ko
men. De vereeniging vwenscht aan de werkzaamheid
en het debat harer leden over te laten om aan te
geven, waar de grenzen der uitoefening van het kies
recht in de maatschappij behooren te worden getrok
ken, en onder welke formule men de in 't belang der
maatschappij vast te stellen onthouding van dat recht
zal komen omschrijven."
Zoodra men daaromtrent tot een vaste formule,
tot een goed omschx-even plan is gekomen, zal men
voldoen aan den wensch van velen, voor wie die
quaestie nog een groot vraagstuk bleef.
Maar middelerwijl zal de tijd verloopen. Vóór alle
echter niet zoo eensklaps breken. Door zijn spoedig
daaropvolgend optreden als koning Lear, dat éen van
zijne meesten-ollen washoopte men de steeds toe
nemende ergenis weder te doen bedaren. Het was
dan ook al te erg geweest en zelfs de dagbladen
hadden niet nagelaten erop te wijzendat tegenover
een beschaafd publiek dergelijke grofheden, als Klager
er eene had begaan, niet te pas kwamen.
Lang vóór de opvoering van «koning Leai-" waren
alle plaatsen dan ook verkocht.
Klager verscheen op het tooneel.
Als een storm verhief zich een verward gefluit en
gesis in de zaal. De koning wei-d echter in het geheel
niet verlegen. Met kalmen tred ging hij naar de
coulissen, haalde er een stoel achter van daan, plaatste
dien vóór het souffleurshok, ging erop zitten met de
armen over elkander geslagen en keek het publiek
onverschillig aan.
Toen het rumoer verstomdesprak hij met een
vaste stem
«Ik verzoek u vriendelijk voorttegaan mijne lxeeren
De voorstelling was uitstekend ingestudeerd voor-
treffelijk, tot nogtoe heb ik het genoegen gehad voor
u eomedie te spelen en ik ben derhalve zeer dank-
hoofden en zinnen op dat punt tot éen zijn gebracht,
zal de tijd voorbijgaan zonder eenige verbetering.
Dooi- afschaffing van den census schrijft de ver
eeniging ook grondwetsherziening in haar vaandel.
Zij noemt haar eisch «een eisch des tijds, nuttig,
moeielijk te verkrijgen, niet onbereikbaar.
lin dat is al te waar, zoo waar dat hierop voor-
loopig hare goede bedoeling afstuit.
Waar wij vroegen het meer dan eens moet
het begin wezen
En liet antwoord was de drang van buiten zal
eindelijk den lieeren op het binnenhof doen gehoor
geven aan den algemeenen wensch tot herziening van
ons kiesrecht tot invoering van het algemeen of
bijna algemeen stemrecht. Welnu, als zoodanig kan
na jaren de bewuste beweging vruchten dragen, wij
gelooven het gaarne! Maar onze tegenwoordige ka
merleden zullen zich het gedruisch niet aantrekken,
en zich wachten voor grondwetsherziening te ijveren.
Laat ons daarom zien een stap verder te komen
langs een anderen weg. Ook wij willen, wij vragen
verbetering, maar eerst vragen wij die op de tlians
bestaande grondslagen van ons kiesstelselbehoud van
den census, maar aanmerkelijk verlaagd en verbeterd.
Daaruit zal dan een nieuwe toestand geboren wor
den, waaruit weer nieuwe stappen gedaan kunnen
worden, stappen die weer verder en verder gaan en
eindelijk ons zullen brengen waar wij ook been wil
len bijna algemeen stemrecht, met uitsluiting van
niet-ontwikkelden en bedeelden, al weten wij nu even
min als de vereeniging dkiesrecht-hervormingdaar
van een goede omschrijving te geven.
Maai- juist die onmacht doet ons hetx-euren, dat
het tegenwoordig ministerie heengaat, doch ons ver
heugen dat er, volgens de laatste berichten, weer kans
bestaat dat het blijft.
Juist die onmacht bewoog ons aan te dringen op
het aanblijven van den heer Pijnacker Hordijk als
Minister van Binneniandsche Zaken, omdat hij een
plan tot kiesrechthervorming in petto had, dat aan
onze eischen voor het oogenblik zeer waarschijnlijk
zal voldoen.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
brengen ter openbare kennis, dat door hen, ingevolge
art. 41 van het Provinciaal reglement op de wegen
en voetpaden, op Donderdag den 25 Mei 1882 en volgende
dagen eene algemeene opneming zal plaatshebben
van de
GRRPPELS, SI-OOTKtf
en andere werken, dienende tot Afvoer van water bin
nen deze gemeente.
Goes, den 10 Mei 18S2.
Burgcmeesler" en Wethouders voornoemd,
J. G. DErWITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
De heer A. Smitburgemeester van Vlissingen,
heeft voor de Zeeuwsche tentoonstelling van nijver
heid ook een medaille beschikbaar gesteld.
haar, dat gij mij eens aflost. Ik verzoek u derhalve
dringend verder te gaan."
Het was plotseling doodstil gewordenzoo stil als
in een namiddagkerk op een zoelen, brandend heeten
zomerdag.
De regisseur verscheen op het tooneel en vroeg of
de voorstelling moest doorgaan. Algemeen werd dit
verlangd.
Zooals Klilger toen speelde, zal ik nimmer, nimmer
vergeten. Op de vleugelen der door God begenadigde
kunst voerde hij de ziel van de aarde naar gindsche
reine sferen, waarheen wij onze oogen richten, wam
neer wij daarin een traan voelen opwellen.
Het was een grootsch gezicht, toen diezelfde lippen,
die bij den aanvang hadden gefloten en gesist, nu,
gedwongen door de heerschappij van het genie, in
luide toejuichingen losbarstten en er zelfs bloemen en
lauwerkransen op het tooneel nedervielen.
Ja, Wilhelm, ge waart een machtig vorst, die met
een onzichtbaren tooverstaf gebood over die heerlijke
gouden, onzichtbare wereld, die menliet men-
schelijk gemoed noemt.
Hoedekenskeriie. Groot was in het begin dezer
week de vreugde in onze gemeente, toen de tijding
bekend werd, dat de heer J. Welleman, secretaris,
tot burgemeester benoemd was. Moge nu een einde
zijn gekomen aan de gedurige verwisseling van burge
meesters in deze gemeente en de heer Welleman, die
door zijne liberaliteit, zijn hartelijken omgang met
de burgerij en zijne liefde voor de gemeente de achting
en het vertrouwen zijner medeburgers gedurende zijn
9jarig verblijf alhier heeft gewonnen, eene reeks van
jaren aan het hoofd dezer gemeente staan. Moge de
gemeente onder zijn bestuur bloeien en hij met de
zijnen zich vele jaren in dien bloei verblijden
Biervliet. Wij vernemen met zekerheid, dat er
een schrijven aan Ged. Staten is verzonden, waarin de
geldigheid der jongste verkiezing betwist wordt, daar
er twee personen in deze gemeente woonachtig zijn,
die denzelfden naam dragen, t. w. J. F. Calon, land
bouwer en J. F. Calon, schaapherder.
In de raadsvergadering, onmiddellijk gehouden na
de stemopneming, werd als wethouder benoemd dhr.
P. Lybaard..
Uit Schoondijke wordt in de M. Ct. gemeld, dat
ingelanden van den Nieuwerhavenpolder hebben besloten
de gevraagde subsidiën van 30 cent per hectare ge
durende 10 jaren, en 5 cent per hectare in eens, aan
het comité voor den tramweg van Breskens naar Mal-
degem te verleenen.
In de Rijkspostspaarbank is van tot 10 Mei
jl. meer ingelegd dan terugbetaald f 26.927.
Men verneemt, dat na de verwerping ten tweede
male van het handelsverdrag, tusschen Frankrijk en
Nederland gesloten, dit tractaat hij besluit van den
president der Fransehe Republiek is ingetrokken.
Dientengevolge zal Nederland met ingang van 15 Mei
zich moeten onderwerpen aan de toepassing van het
algemeen toltarief van Frankrijk. (R. N.)
De toestand van de ministeriëele crisis is nog
dezelfde. Naar het Vadert, verneemt, blijft Z. M. de
Koning het ontslag van het Ministerie weigeren en
werd Maandag weer een Ministerraad gehouden.
Het is voor het oogenblik ondenkbaar, dat eenige
andere oplossing mogelijk zij, dan dat het Kabinet
terugkome van zijn wensch om zijn taak neder te
leggen, schrijft dat blad. Een andere regeeringsarbeid,
een ander program van werkzaamheden dan dit Ka
binet zich nog voorstelde te behandelen, is in de ge
geven politieke omstandigheden niet wel mogelijk en
zou zeker niet in het belang van het land zijn. En
om nu deze taak aan andere personen op te dragen,
louter omdat de afbrekende politiek in de Tweede
Kamer vruchten heeft gedragen, gaat toch niet aan.
In de maand Juni of Juli e. k. zal gelegenheid
worden gegeven tot het afleggen van de practische
examens van apotheker. Wie tot de examens wen
schen te worden toegelaten, moeten daarvan vóór 1
Juni e. k. schriftelijk opgave doen aan den voorzitter
der Comm. van examen, den hoogl. dr. R. S. Tjaden
Moddermante Groningen.
In den loop der zelfde maanden zal gelegenheid
worden gegeven tot het afleggen der examens ter
verkrijging van een getuigschrift als apothekersbe
diende. Zij zullen worden afgenomen te Middelburg
en te Utrecht. Wie tot die examens wenschen te
worden toegelaten moeten daarvan vóór 1 Juni e. k.
schriftelijk opgave te doen aan den inspecteur voor
het geneeskundig Staatstoezicht voor de provincie,
waarin de plaats gelegen is, waar zij het examen wen
schen af te leggen.
Nog zal in den loop der maand Juli e. k. gele
genheid worden gegeven tot het afleggen der exa-
En toch werd de schoone voorjaarsnacht van dit
kunstenaarsleven zoo somberde glinsterende
sterren gingen onderen er vertoonden zich
meer wolken dan er noodig waren voor een schoon
avondroodmeer regen dan geëisclit werd voor een
regenboog bij maanlicht.
Arme Wilhelm 1
Steeds dieper en dieper zonk hij weg in den poel
der dronkenschap, steeds minder bewandelde hij de
met bloemen bestrooide paden der kunst. Slechts
enkele malen brak zijn genie door den nevel der
dronkenschap heen als een kleurenrijk vuurwerk in
den donkeren nacht, fraai, schitterend, vorstelijk, maar
spoedig weder in het duister wegstervend.
Eindelijk vond men hem dood op straat en de ne-
crologiën vol poëzie in de groote dagbladen spraken van
eene ondergegane zon, van eene kroon, die een' koning
van het hoofd was gerukt, van een zwaard, dat een'
veldheer was ontvallen, van een heerlijken tempel, die
in puin was gestort
EINDE.