1882. N°. 20.
Dinsdag 14 Februari.
69ste jaargang.
Vrijheid of dwang?
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland: A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald20 ct
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
In het belang van een geregelden gang
van zaken en ter voorkoming van ver
gissingen, die ook nadeelig kunnen "zijn voor hen, die
eene opgaaf doen, verzoeken wij vriendelijk
lo. bij de opzending van advertentiën steeds schrif
telijk opgaaf te doen hoevele malen men plaatsing
wenscht
2o. op het adres van advertentiën te zetten bureau
Goesche Couranten
3o. ingezonden stukken en berichten te aaresseeren
aan de redactie der Goesche Courant.
DE ADMINISTRATIE.
Men wordt in den tegenwoordigen tijd vaak voor
toestanden en beschouwingen geplaatst, waarover men
vol verbazing de handen in elkaar slaat.
Bij de eeds-quaestie werd men getroffen door de
zonderlinge opvattingen over vrijheid ten opzichte van
het afleggen van eed of belofte die ons deden vragen
of wij leven in de 16e dan wel in de 19e eeuw.
Het standpunt der regeering, gegrond op de wetten,
die een anderen uitleg zouden verhinderen, liet zich
misschien daarom verdedigen door hen, die te con
sciëntieus waren om van de wet af te wijken, maar er
werden andere beschouwingen geleverd, die zoo'n ge
ringen dunk gaven van een wezenlijk streven naar
eerbiediging van anderer gevoelen, dat wij ons als
het ware geplaatst waanden voor een inquisetoriale
rechtbank.
Geen maatschappij zonder onzen God geen samen
leving zonder onzen godsdienst, dat was de grondtoon
van hunne bestrijding, waar zij den eed verplichtend
eischteh.
En het gevolg daarvan is bekend.
Een flinke, doortastende verbetering is nog niet te
voorzien, zoolang de liberale meerderheid in onze ka
mer nog niet de kracht en de macht bezit om ferm
van zich af te spreken, en eischen te stellen, die men
kan vorderen dat ingewilligd worden, op grond dat
men anders zelf de handen aan het werk zal slaan.
Als vervolg op deze vrijheids-geschiedenis werd te
Rotterdam het bekende tooneel met den heer Meng
afgespeeld.
De bijzonderheden daarvan zijn onzen lezers bekend,
en wij zouden op deze quaestie niet zijn teruggekomen,
zoo niet in een blad in onze omgeving dat sehandaal
zijdelings ware verdedigd door overname van hetgeen
de Standaard o. a. schreef als pleidooi ter verde
diging van de handelwijze van het lagere volk, daar
waar het voor den Heere God optreedt.
Wij treden niet in eene beoordeeling van den per
soon, wien het gold. Wij kennen den heer Meng niet,
maar tegenover de blaam, door zijne tegenstanders
op hem geworpen, staat de verzekering van een zijner
vrienden, dat hij is een fatsoenlijk, oprecht man en
braaf huisvader, bovenal een eerlijk man, die zich
liever een droog stuk brood zal getroosten dan zijne
beginselen loochenen.
Bij die twee uitersten zou een middelweg het beste
richtsnoer wezen ter beoordeeling, maar waartoe bij
den persoon uitvoerig stilgestaan waar het een be
ginsel geldt?"
Aan de vrijheid van spreken is tekort gedaan en
wij houden ons overtuigd, dat, met uitzondering van
het clubje drijvers, de gemoedelijkste orthodoxen hui
verig zullen zijn voor zulke tooneelen niet alleen
maar nog meer voor hen die het volk durven ver
dedigen, wanneer het aldus handelt.
Dat het verontwaardigd is, wanneer een moeder
haar kind mishandeltwanneer er dus een daad
plaatsheeftdie men kan zien, laatzich begrijpen
maar de rechtbank is er om het vonnis over die"
moeder te vellen, doch niet het volk. Maar dit valt
bovendien niet te vergelijken met het spreken van
iemand over een Wezen, dat nog aan niemand ten
volle is geopenbaard dat aan duizenderlei beschou
wingen en meeningen is overgegeven waarover men
nooit eert kaste meening zal kunnen vestigen en om
trent wien de leiders en drijversdie zoo prat zijn
Wegens overvloed van stof moest dit artikel
eenige keeren blijven rusten.
op hun God evenmin iets zekers weten als de hef
tigste Multatuliaan.
De Standaard neemt als argument om te be
wijzen, dat het volk onder dien naam begrijpt het
blad den troep janhagel in Rotterdam, die het kabaal
maakte de vrijheid van spreken in den eerlijken
twijfelaar wel eerbiedigt, dat het Multatuli met rust
liet.
Alsof het volk iets van Multatuli begrijpt 1
Maar bovendienals er morgen geageerd en opge
hitst wordt tegen Multatuli zooals in Rotterdam in
den laatsten tijd vóór het kabaal tegen Meng was
geschied, dan geven wij de verzekering dat er geen
minder tooneel zal worden gespeeld, als nu plaats had.
«Meng was een valsch speler. Een, die eerst met
de vrome lieden gegekt had, en nu qnkiesch genoeg
was om ze uit te tarten" zegt de Standaard.
Dit laatste zon eerst nog moeten bewe zen worden:,
van andere zijde meldt men, dat de beer Meng zeer
gematigd was in zijne uitdrukkingen. Maar wij willen
het door de Standaard beweerde voor een oogenblik
aannemen, en stellen dan de vraagof de Standaard
hier niet een zeer gevaarlijk antecedent stelt?
Op hoevele kansels worden de meest ultra-orthodoxe
stellingen verkondigd door predikanten, die vroeger
met meer modernen geest waren bezield maar ook
van gedachten zijn veranderd, zonder dat wij daarbij
willen beoordeelen of zij vroeger of nu valsch spel
speelden.
Zulke bekeerlingen zijn steeds het heftigst in hun
philippica's.
Hebben nu de modernen het recht die heeren te
vonnissen op dezelfde wijze als het volk Meng deed
Maar er wordt hier onderscheid gemaakt. Als
men zich schaart onder de vane dier heeren, dan
heet men bekeerd, is men het rechte geloof toege
daan en heeft men vroeger gedwaald.
Dat noemen wij valsch spel.
Waarom toch niet geoordeeld, zooals men zelf be
oordeeld zóu willen worden?
Men vraagt vrijheid voor zijn geloof, welnu daarop
heeft men recht.
Maar dat recht moet ieder hebben, en niemand mag
valsche broeders of hen, die soms van gevoelen ver
anderden, hard vallen op handtastelijke wijze.
De valsche broeders leert men spoedig genoeg ken
nen, en men kan zich daarvoor wachten.
Vorm u een beeld des geloofs zeg tegen de min
ontwikkelden dat dit het ware geloof isbreng hun
herhaaldelijk aan het verstand door woord en geschrift
hoe zij, die dat beeld voor onecht verklaren, ketters
en ongeloovigen zijn.
Langzamerhand maar toch zeker zal dan het gif
doordringen, dat men geloofshaat noemt en dat doo-
delijk werkt op alle organen der vrije gedachte.
Ga dan henen met het meest effene gelaat, om te
verkondigen dat het niet uw schuld is als het volk op
een goeden dag hen aanvaltdie het bewuste beeld
niet eerbiedig groeten.
Toen de Nederlandsche regeering den Atjehneezen
hun tempel schonk, ging er een stem op van diezelfde
■Stonrfawd-mannen en tutti quanti om lucht te geven
aan hun ergenis daarover.
De afgodendienaars geëerbiedigd door eene christe
lijke regeering 1 Dat was schandelijk.
Na het gebeurde te Rotterdam kwam de vraag nog
meer dan vroeger bij ons op, of liet niet beter is Ma-
homedaan te wezen dan Christen in het genre van
de verdedigers der oproermakers bij het verjagen en
mishandelen van Meng.
Wij vonden dat oproer treurig, maar nog treuriger
vonden wij hen dieontwikkeld en verstandig, het
durfden verdedigen.
Het volk, dat meehielp, zullen wij niet bard vallen.
Het is niet wijzer. Maar zij, die achter de schermen
zjtten, die het beeld maakten, waarvoor het onontwik
kelde volk meende têmoeten vechten, zij zijn schuldig.
Laat de justitie hen dubbel straffen, waar zij het
misleide volk ook straf toedient.
Maar laten de goedgezinden onder de tegenstanders
van den heer Meng, laten vooral de geestelijken, die
het wel meenen met hunne volgelingen, de handen
ineenslaan om zulke tooneelen te voorkomen, en zich
beter leidslieden toonen dan zij, die meewerkten om
dit treurig tooneel te doen plaatshebben.
Men wordt niet vervolgd om zijn geloof, wordt zoo
menigmaal triomfantelijk gezegd.
Als het zoo voortgaat als in Rotterdam, zal men
die woorden wel spoedig in een kast met antiquiteiten
knnnen wegbergen, tot tijd en wijle de heeren van
den Standaard c. s. een weinig meer toonen te be
grijpen, wat de godsdienst moet zijn van de christelijk-
geloovigen.
GOES, 13 FEBRUARI 1882.
Mededeelingen op verschillend gebied.
Zooals blijkt uit de publicatie in het bijvoeg
sel van dit nommer is de gewijzigde verordening
op den hoofdelijken omslag, waarbij de twee laagste
klassen zijn weggevallen, door Z. M. goedgekeurd.
Zooals men weet bestond er geschil tusschen Ged.
Staten van Zeeland en onzen gemeenteraad ten opzichte
van de quaestie der bepaling omtrent drukkende huise
lijke omstandigheden, die reden geVen tot vermindering
van aanslag. Ged. Saten vonden dien term te onbe
stemd onze raad besloot, op voorstel van burgemeester
en wethouders, de bepaling te handhaven, daar toch
de commissie van den hoofdelijken omslag altijd kan
beslissen of de opgegeven redenen voor vermindering
gegrond zijn.
Ons gemeente-bestuur is dus van hooger hand in
't gelijk gesteld.
Tot lid der directie van de sociëteit nVan'onge-
nuchten vrij" alhier is, in plaats van dr. Z. Ih. Diehl
gekozen de heer J. H. Hannink.
Het 2e concert, te geven door de Zangvereeni-
ging van de afdeeling Goes der Maatschappij tot bevor
dering van toonkunst, zal Woensdag 1 Maart plaats
hebben. Daarop zullen worden uitgevoerd Die Ruine
von Athen", van Beethovénnaar de Hollandsche tekst
bewerking van J. P. Heije»Griekenlands worstelstrijd
en verlossing", benevens de 42e psalm van Mendels
sohn en eenige nommers. uit het »Requim" van
Mozart.
wiiihelminfcdorp. Zaterdagmiddag werd het -stof
felijk.roverschot van den heer Koert plechtig ter aarde
besteld.
Een ongemeen gróót aantal bloedverwanten, vrienden
en bekenden volgde het lijk, terwijl achter de genoo-
digden zich bijna al de hoofden van huisgezinnen uit
deze gemeente aansloten.
Op de lijkkist waren door eene vriendelijke hand
twee fraaie kransen gelegd. Toen het lijk in de groeve
was nedergelaten, nam de heer G. J. Van den Bosch
het woord en schetste in korte trekken het leven van
den overledene, llij bracht in herinnering hoe de heer
Koert hem zoo vele jaren met den meesten ijver en
trouw had ter zijde gestaan en hoe hij hem had leeren
waardeeren als. een onvermoeid werkzaam mari met
een helder doorzicht en juisten blik, waardoor de heer
Koert hem een ste.un en raadsman was geweest, even
als diens vader en grootvader den vader en grootvader
van den heer Van den Bosch jaren lang trouw hadden
gediend en met den meesten ijver in 't belang van
den polder waren werkzaam geweest.
Ook de heer P. Huetpredikant te Goes, die
met den heer Koert zeer bevriend was geweest en die
ook, wegens ongesteldheid van den heer Gunning,
predikant alhier, ter begrafenis was genoodigd, sp^ak
daarna de familie in 't bijzonder en allen belangstel
lenden in 't algemeen een hartelijk en vertroostend
woord toe, terwijl ten slotte de oudste zoon van den
overledene, diep bewogen, op eene zeer gepaste wijze
de zware taak op zich nam om al de aanwezigen te
bedanken voor de groote belangstelling, bij deze gele
genheid betoond.
Hij verzekerde hun, dat die ongeveinsde deelneming
door de familie op hoogen prijs werd gesteld.
Daarmede was de begrafenis afgeloopen van een
man, wiens nagedachtenis bij zeer velen in deze gemeente
en daar buiten nog lang in zegenend aandenken blij
ven zal.
De leerling-telegrafhist bij de staatsspoorwegen
J. Kóiisèmaker is geplaatst op het station Zwaluwe.
-Het oordeel in de liberale pers over den nieuwen
Minister van Binnenlandsche Zaken is algemeen gunstig.
Zijn scherpzinnigheid eiï kunde worden door allen ge
roemd. Het Alg. Handelsblad schrijft nog: »Als
voorzitter der plaatselijke schoolcommissie te Amster
dam heeft hij eigenschappen aan den dag gelegd -
gemakkelijkheid van spreken en krachtige leiding -
die uitzicht geven, dat hij tegenover de Tweede Kamer
een goed Figuur zal maken. Zijn staatkundige richting
kan daaruit worden afgeleid, dat hij hoofdbestuurder
is van het Nut en deel heeft uitgemaakt van het
bestuur^-der liberale kiesvereeniging Burgerplicht"
te Amsterdam, evenals zijn ambtgenoot de Minister
Modderman
De conservatieve AmsLCourant schrijft»Te Am
sterdam heeft de heer Pijnacker Hordijk èn als hoog
leeraar èn als president der plaatselijke commissie
van toezicht op het Lager Onderwijs, gelijk ook in
andere betrekkingen, den naam achtergelaten van een
schrander, doortastend en welsprekend man te zijn."
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
"Yerseke. Ds. J. W. Knottenbelt, predikant te Oost
en West-Souburg, heeft voor het beroep naar hier
bedankt.
Aangenomen het beroep naar Heenvliet door ds.-
J. F. L. Muller, te Oosterend.
Colijnsplaat. Op de lijst der schoolgaande kin
deren in deze gemeente boven de zes en beneden de
twaalf jaren, op den 1 Januari 1882 volgens art. 82:
der onderwijswet van 1878 door het hoofd dir school
opgemaakt, komen 274 leerlingen voor, terwijl dq
lijst ter secretarie 286, dus 12 kinderen meer, bevat
vari dien ouderdom. Van die 12 kinderen zijn er 3,
welke hier wel hun domicilie hebben, maar in andere
gemeenten schoolgaan, 2 idioten, 2 die in '75 en 1
die in '74 is geboren en alle drie met 1 Maart a. s.
schoolkomen, 1 die thuis van de ouders slechts onder-,
wijs ontvangt wegens gemoedsbezwaren der ouders
tegen de vaccinatie en 3, die op elfjarigen leeftijd
de school reeds vaarwel gezegd hebben. Het absolute
schoolverzuim is dus weinig beteekenend..mocht dit
slechts van het betrekkelijke ook kunnen gezegd
worden Wellicht dat de verordening op den veld
arbeid, vastgesteld door den gemeenteraad den 13
December 1881, dit jaar reeds merkbaar haren in»
vloed op de vele absenties (der vorige jaren) doen
gevoelen.
In de rijkspostspaarbank is door de schoolleer-
lingen dezer gemeente in de maand Januari .11. inge
legd f 40,51 zijnde het hoogste bedrag, nog in eenige
maand verkregen.
In 't geheel is er van 8 Juni '81 tot 1. Februari
'82 gespaard f 185,59, welk bedrag in de postspaar
bank is gestort.
Aan de rijks-universiteit te Leiden is bevor
derd tot docter in de rechtswetenschap de heer B.
Van der Feen, geboren te Tliolen, met proefschrift ge
titeld «Eenvoudige diefstal."
Rechtzaken.
Zaterdag werd voor het hof te 's-Ilage nog bij ver
stek behandeld de zaak van de dertienjarige oplichtster
P. A. M., te Goes woonachtig.
Dit veel belovende meisje was reeds op 15 Oct. jl.
door de rechtbank, wegens oplichting, beneden den
leeftijd van 16 jaren, maar met oordeel des onder
scheids, gepleegd, tot 21 dagen gevangenisstraf ver
oordeeld. De feiten, welke aan het onderzoek van
het hof werden onderworpen, waren als volgt: Op
7 Oct. jl. ontvreemdde zij, luidens de akte van be
schuldiging, bij een winkelier een paar vergulde hoofd
stukken, welke zij, uit vrees voor ontdekking, op een
varkenshok wierpop den 13 daaraanvolgende vroeg
zij op een valschen naam bij een winkelier kammen
en andere snuisterijen en bij een ander winkelier doeken
op zicht. Bij den eersten winkelier kreeg zij kammen
mede en zou later de andere artikelen komen at halen,
maar deze werd door haar oom gewaarschuwd en nam
haar, toen zij liet achtergeblevene kwam halen, de
kammen weer ai'. Ook de doeken kreeg zij mede,
maar bracht die vrijwillig, uit vrees voor straf, wéér
terug. De officier van justitie bij de rechtbank had
een jaar gevangenisstraf en éen boete van f25 ge-
eischt. De rechtbank veroordeelde haar evenwel tot
dezelfde gevangenisstraf, maar bovendien tot drie
boeten elk van f 25. Van dit vonnis kwam de officier
van justitie in hooger beroep.
De advocaat-generaal verklaarde het met den offi
cier van justitie volkomen eens te zijn, en lichtte zijn
meening breedvoerig toe. Hij requireerde ten slotte
vernietiging van het vonnis, doch alleen wat de.op
gelegde boeten betrof, en veroordeeling van beklaagde,
met behoud var. liet opgelegde jaar gevangenisstraf,
tot een boete van f25 en tevens met volkomen uit
voering van het vonnis, den 15 Oct. jl. tegen bekU
gewezen.
Donderdag a. s. zal het hof in dezen uitspraak doen
De Brouwershavensche jongens, die liet den do-
miné zoo lastig maakten zie ons no. van jl. Don
derdag zijn door de Zierikzeesche rechtbank vrij
gesproken, wijl het hun ten laste gelegde niet wettig
en overtuigend was bewezen.
