1882. N°. 12.
Donderdag 26 Januari.
69slc jaargang.
C. RISSEEUW.
Aanbesteding van rcmonlpaarden.
Een verzoek in het belang der werklieden.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f '1,75.
Afzonderlijke noinmers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland: A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
IJlüNT.
De prijs der gewone advertentiën is van i5 regels 50 et., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Aan lien die ïiet abonnemeiitv-
«f ailverteiitiegrld over Jiet afjje-
loopen jaar nog; niet voldeden, wordt
(.eniiis gegeven dat na I Februari
over het bedrag daarvan 1*11 It POST
zal worden beschikt.
DE ADMINISTRATIE.
Voor de verkiezing van een lid van
den gemeenteraad te Goes, op Donder
dag 2 Februari, wordt door ons als
candidaat ten dringendste aanbevolen de
heer
De BURGEMEESTER van GOES brengt ter kennis
van belanghebbenden dat op den 1 Februari aanstaande,
<fts middags te 12 uren, in het openbaar zal worden
aanbesteed de levering van 145 remontpaarden en wel:
voor het 1 ste regiment veldartillerie te Utrecht 35
2de n te s-Gra ven h40
3de te Breda 40
korps rijdende artillerie te Arnhem 30
De voorwaarden liggen ter provinciale griffie ter lezing.
Goes, den 24 Januari 1882.
De Burgemeester voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
In den tegenwoordigen tijd treden arbeidersquaes-
tiën meer en meer op den voorgronden geen wonder
is het daarom, dat onze aandacht valt op de belang
stelling die onze regeering en onze vertegenwoordi
ging daaraan schenken.
Kon er vanwege den Staat niet meer gedaan wor
den, om aan de billijke eischen van de werklieden
te voldoen en zoover als dit op zijn weg ligt, in het
belang van dien stand werkzaam te wezen?
De werklieden zeiven doen ook het hunne om die
vraag levendig te houden.
In deze dagen van beweging, nu in onze naaste om
geving eene vereeniging als «Patrimonium" hare be
schermende hand over de werklieden uitstrekt; nu
de Algemeene Nederlandsche Werklieden vereeniging
zoo dikwijls hare stern doet hoeren om van den Staat
te vragen, wat zij denkt dat noodig is, zou het niet
ongewenscht wezen dat de Staat op dat terrein wat
meer deed dan tot nutoe geschiedde.
Vele van die particuliere pogingen in het belang
van den werkman dragen uit den aard der zaak een
bijzonder, vaak een sterk geprononceerd karakter, dat
algemeene aansluiting onmogelijk maakt.
Hier heeft men de uiterste partij op kerkelijk ter
rein, ginds een fractie, die lijnrecht daartegenover staat.
«Patrimonium" neemt als geloofsartikel op haat
aan de openbare school; en als nu al de leden, die
toetradenuit eigen begrip een oordeel kunnen
uitspreken over de grondenwaarop die stelling
rust, en niet slechts volgelingen zijn ook in het na
praten van groote woorden, dan willen wij hun zoo'n
zelfstandig oordeel niet ontzeggen.
Wij achten een zelfstandig besluit van eene veree
niging als «Eigen Hulp", om niet toe te treden tot
de A. N. W. V. van veel meer waarde dan de toe
treding tot eene vereeniging, waarvan men nog niet
alles weetwaarbij men slechts handelt, afgaande op
groote klanken en op aandrang van hoogeren in maat
schappelijke positie, of van mannen, die alleen uit den
aard hunner betrekking invloed daarbij uitoefenen.
En waarlijk, er zijn zoovele zaken van practischer
nut en belang voor den werkman te regelen en te
bespreken, dat men hen wel met rust kan laten bij
quaestiën, waarover zijzelven nog geen oordeel kunnen
uitspreken en waarbij zij per sé moeten loopen aan den
leiband van anderen.
En al die leuzen, al die scherpe afscheidingen be
letten de zoo gewenschte vereeniging van alle werk
lieden ter bevordering van hun stoffelijk en zedeh'jk
welzijn.
Het gaat daarbij als met zoovele andere zaken
men meestal een men, die achter de schermen zit
is bevreesd dat men op dezen of genen kring, hier
dien van den werkman, geen invloed meer zal kunnen
uitoefenen. Men wordt jaloersch op de macht van
anderen, en fluks daarom, als navolging van wat anderen
deden, iets bij de hand gegrepen om dat gevaar tegen
te gaan. Speculatie-middelen zijn er genoeg, en er
is licht iemand te vinden die, gevleid en vereerd met
zulk een opdracht, zich er wil laten voorspannen om
de zaak als quasi-leider op zich te nemen.
Fouten zijn er bij de tegenstanders steeds aan te
wijzen en die kan men voldoende exploiteeren, als jnen
slechts niet spreekt over het goede, dat hen kenmerkt.
Daardoor verbrokkelt men en de slotsom is, dat
men jaren lang moet wachten vóór iets degelijks tot
stand komt, ook al tengevolge van partijschappen,
waarin men menschen sleept, die men er buiten moest
laten, en die meer hebben aan de zorg voor hun ma
terieel belang op dit ondermaansche, dan aan allerlei
bespiegelingen, die hen geen stap nader brengen tot
verbetering van hun lot.
Terwijl door vier vereenigingen alle krachten op touw
gezet worden om een algemeen Nederlandsch pensi
oenfonds voor werklieden opterichten, zal ook dit wel
van die afscheiding zijne nadeelen ondervinden, en het
was zeker uiteen voorgevoel dat dit fonds in de eerste
jaren wel niet tot stand zal komen, dat, zooals men
in een onzer vorige nommers heeft kunnen lezen, twee
ambachtslieden te 's-Gravenhage in een adres aan de
Tweede Kamer een wet vragen tot oprichting van zulk
een fonds, met den naam van algemeen pensionneerend
patentrecht. De grondslag daarvan zou moeten zijn
dat elk ambachtsman, van zijn 20e jaar af en werk
zaam als ondergeschikte, verplicht is een patent te
nemen, welk vak hij ook uitoefent, terwijl de daar
mede verkregen gelden zouden worden gebruikt: lo.
om een pensioen uit te keeren ingeval van ongeluk,
buiten schuld, in of door den dienst verkregen, waar
door men niet in staat is om verder in zijn onderhoud
te voorzien; 2o. om een pensioen uit te keeren aan
ieder, die den leeftijd van 60 jaar bereikt heeft.
Hierbij wordt van'den Staat dus geene geldelijke
opoffering gevraagd. De onkosten van beheer van zulk
een fonds zouden uit de gelden zei ven kunnen gevonden
worden. Toch lacht ons- dit voorstel niet toe. In
de eerste plaats is het gegrond op eene belasting, die
in hare toepassing zoo gebrekkig is de patentbe
lasting dat er jaren lang verlangd wordt naar her
ziening of afschaffing. Thans zou men aan die belas
ting een bepaald onderdeel toevoegen, dat geheel bui
ten den aard dier belasting ligt en eventueele opheffing
later daardoor bemoeielijken. Maar bovendiendat
de Staat voor de ambtenaren, in zijn dienst werkzaam,
waakt dat dezen op hun ouden dag niet onverzorgd
blijven zitten, heeft zijn gegronde redenen evenzeer
zou een algemeen pensioenfonds, waarvan ieder onder
daan gebruik maken kan, ons niet ongeschikt voor
komen, maar voor een bepaald onderdeel van de be
volking zulk een fonds op te richten en te adminis-
treeren komt ons niet gewenscht voor.
De breede rij van winkelbedienden zou op zijn
beurt ook hetzelfde kunnen vorderen.
Daarbij zou de Staat zich nog aan een onbillijk
heid schuldig maken als aan het bewuste verzoek
voldaan werd.
De levensverzekeringsmaatschappijen en de assu
rantiemaatschappijen staan geheel buiten controle van
den Staat, en zoolang daaraan niet een sanctie van hoo-
gerhand waarborgen geeft van soliditeit en zeker
heid van het geld te zullen terugontvangen, is het
onbillijk die zorg sleehts uittestrekken over éen cate
gorie ingezetenen.
Alleen daar helpe de Staat, waar het particulier
initiatief tekort schiet, hetzij in het tegengaan van
misbruiken, hetzij in het totstandbrengen van zaken
van algemeen nut.
Het particulier initiatief nu heeft op het gebied
van pensioenfonds voor den werkman zich nog niet
genoeg doen gelden in onze oogen, om een beroep op
den Staat te wettigen.
In het belang van den werkman zijn er verder nog
wel zaken, wij zullen niet zeggen van meer belang
maar dan toch wel van dringender aard, wijl zij lan
ger op het programma staan en omdat daarvan wel
is gebleken dat particuliere hulp te kort schiet.
Duitschland geeft daarvan een voorbeeld. Yon Bis
marck schijnt zich zeer voor de werklieden te in
teresseeren, al toonen zij zich, zooals hij zich beklaagde,
daarvoor1 niet bijzonder dankbaar, wellicht omdat men
weet, met welk doel hij dit doet.
Thans heeft de liberale partij zelve de handen aan
het werk geslagen en Von Bismarck's wet verbeterd.
Daar behandelt men een ontwerp van wet, om den
werkman, ingeval van kwetsuren in zijn bedrijf be-
loopen, een bijdrage van zijn patroon te verzekeren,
en ingeval van overlijden de begrafeniskosten en eene
toelage voor de achtergeblevenen te verschaffen.
Daaraan mogen wij hier ook wel eerst eens gaan
denken.
De zoo noodige uitbreiding van de wet op den kin
derarbeid wordt nog steeds met verlangen tegemoet
gezien.
Een wet op den arbeidsdag ter voorkoming van ex
ploitatie van patroons, waartegen de werklieden zeiven
zoo dikwijls niet veel kunnen doen, op het werken
van vrouwen en meisjes in de fabrieken, ziedaar vraag
stukken waaromtrent wij liever eerst eens wat aan
de orde zagen gesteld.
Wie te veel vraagt krijgt wel eens niemendal, en
onze regeering heeft in de hangende vraagstukken
nog genoeg dankbare stof om voor de werklieden iets
te doen, dat zij waarlijk niet met andere behoeft
lastig gevallen te worden.
GOIS," 25 JANUARM8827
Mededeelingen op verschillend gebied.
Het was Dinsdag 25 jaar geleden, dat de heer
.7. Persant Snoepte Wolfaartsdijk in de Loge te
Bergen-op-Zoom opgenomen werd in de orde der vrij
metselaren.
Na verschillende graden te hebben doorloopen, ver
wierf hij de tegenwoordige functie van voorzittend-
meester der Loge de Opg. Ster in het O. van Goes.
Natuurlijk bleef dit feit niet onopgemerkt.
In een opzettelijk belegde vergaderingwaartoe
ook afgevaardigden uit de Loges van Vlissingen, Mid
delburg en Bergen-op-Zoom waren overgekomen, werd
het feest plechtig herdacht en den heer Snoepdie in
de maconnieke wereld hoog aangeschreven staat, ook
hulde gebracht voor zijn^rooten ijver om het hoofdbe
ginsel der vrijmetselarij: de humaniteit, in het da-
gelijksch leven in toepassing te brengen. Hij toch is
èn in zijn werkkring als geneesheer èn als menscheen
waardig banierdrager voor hetgeen de vrijmetselarij
haren volgelingen als eersten plicht oplegt.
Des avonds werd den jubilaris in het Loge-gebouw
een banket aangeboden.
Volgens een ter dezer stede ontvangen schrijven
van den directeur der Rijks-postspaarbank is bij de
regeering in overweging een maatregel tot het invoe
ren van formulieren, die 25 postzegels van éen cent
kunnen bevatten, en dan later weer ingeruild kunnen
worden.
Met het oog op het sparen door kinderen zou d".e
maatregel zeker wenschelijk zijn.
Van Patrimonium is Maandagavond in onze ge
meente eene afdeeling tot stand gekomen. Zij telt
50 gewone en 29 buitengewone leden.
Donderdag (morgen) zal de tweede winterbijeen-
komst plaatshebben van de leden van het departement
Goes der Mij. tot nut van 't algemeen. Twee jonge
dames verklaarden zich bereid dien avond met piano
spel te veraangenamen, terwijl de heeren dr. Z. Th.
Diehl en Joh. L. Van der Pauwert eene bijdrage
zullen leveren.
Den kiezers te Baarland herinneren wij de ver
kiezing voor een lid van den raad, die Vrijdag moet
plaats hebben. De stembus is tot 4 uren geopend.
Iïansweert. Benoemd tot klerk ter controle Hans-
weert de heer A. Luijk alhier, en wel met ingang
van 1 Februari e. k.
Stavenisse. Het aantal deelnemers op 31 Dec. 1881
in de schoolspaarbank alhier was 90. In den loop
van '81 werd ingebracht eene som van f395,79 en
uitbetaald f 146,81, zoodat er op 1 Jan. '82 eene
totaalsom te goed was van f993,11 De hoogste
inleg van 1 kind bedroeg f54, terwijl de laagste f 0,30
was. Al deze gelden'zijn geplaatst in de spaarbank
van het Ned. Onderw. Genootschap, zeker de meest
soliede van dien aard.
In de volksspaarbank werd in '81 deelgenomen
door 38 personen.
Op 31 Dec. '80 was in deze spaarbank aanwezig
f 820,25%. In '81 werd er ingebracht f 1296,11%
en uitbetaald f 85,26 zoodat liet te goed op 1 Jan.
'82 was f2031,10
Alhier bestaat geen gelegenheid tot het inbrengen
van gelden in de Rijkspostspaarbank.
De vorige week heeft te Dreischor, in tegenwoor
digheid van het bestuur van den polder Dreischor en
vele belangstellenden, de officiëele proefmaling plaats
gehad van het ten behoeve van genoemden polder ge
sticht hevelcentrifugaalpomp-stoomgemaal, nadat reeds
vooraf de polder van het vele overtollige water door
het nieuwe werktuig was ontbloot, waarbij reeds de
uitmuntende werking was geconstateerd.
De nevelcentrifugaalpomp vervaardigd en gele
verd door de maatschappij «Ijzergieterij de Prins van
Oranje" te 's-IIagemet direct werkende machine
levert eene boeveelheid water van ruim 90 M3 per
minuutbij eene opvoerhoogte van 3 M., terwijl bij
contract hiervoor slechts 68 M3. was bepaald. Ook
het steenkolen verbruik was aanzienlijk minder dan
daarvoor bij contract was overeengekomen.
De heer D. Van der Madeingenieur te Dordrecht,
naar wiens ontwerp en onder wiens leiding de bouw
heeft plaats gehad, heeft daarvan alle voldoening.
Daar de heer 77. Seret heeft opgehouden lid te
zijn van de Tweede Kamer, zal ter vervulling dier
vacature eene verkiezing in het kiesdistrict Gorinehem
plaatshebben op Dinsdag 14 Februari, en herstem
ming, als die noodig is, op Dinsdag 28 Februari.
's Ministers «handjevol" van 15761 zg. «ongeloo-
vigen", dit is personen die tot geen kerkgenootschap
behooren, heeft aanleiding tot zooveel beschouwingen
gegeven, dat het de moeite waard is den stand in de
verschillende provinciën volgens de vier jongste volks
tellingen, 1849, 1859, 1869 en 1879 eens na te gaan.
In Zuid-Holland vond men resp. bij die volkstellingen
210, 635, 1728, 2833 personen, die tot geen kerk
genootschap behoorden. In Noord-Holland 297, 1105,
1177, 3879; Limburg 3, 13, 15 en 59: Gelderland
101, 185, 210, 699; Noord-Brabant 15,81,62,192;
Drente 72, 114, 187, 630; Groningen 96, 101, 302,
1655; Overijsel 265, 220, 205, 516 Friesland 174,
468, 670, 3862; Zeeland 165, 806, 460, 987; Utrecht
36, 61, 145, 459; totaal 1434, 3794, 5151,
15761. 't Gestadig toenemen en vooral het schielijk
toenemen in de laatste tien jaren geeft inderdaad veel
te denken zelfs zooveeldat het ons waarschijnlijk
voorkomtdat de Minister na een volgende telling
wel aanleiding vinden zal om niet meer van een
«handjevol", maar van een handvol te spreken.
(R. N.)
Z. M. de Koning heeft de Vereeniging Het Ne
derlandsch Tooneel tot Koninklijke Vereeniging ver
heven. Dagbl
Het te Parijs verschijnend blad Chaine d' Union
dat veel vroeger als opvolger van wijlen Prins
Frederik als Grootmeester nationaal der Vrijmetselaars
in Nederland den heer Lenting noemde, meldt thans,
dat, na het overlijden van dezen hooggeachten heer,
de voorloopige candidatenlijst gewijzigd is geworden
als volgtjhr. J. M. Baud Gr. Meester Nationaal,
J. T. Noordziek adj. Gr. M. en nog eenige namen
van groot-officieren.
De heer A. Van Selmsarts te Amsterdam, is
benoemd tot gemeente-geneeskundige te Poortugaal.
Staten-Generaal.
EERSTE KAMER.
Verschillende eind- en voorloopige verslagen van
de Kamer over onderscheidene hoofdstukken der Staats-
begrooting zijn verschenen. Daaruit blijkt dat de
meerderheid zich bij het hooge eindcijfer voor oorlog,
hoe ongaarne ook, nederlegde. Velen betuigden sym
pathie voor den minister, omdat hij systematisch en
naar eene vaste overtuiging handelt.
Met klem werd aangedrongen op meer afdoende
maatregelen tot het weren van vreemde muntspeciën
en de intrekking der oude centen.
Ten opzichte van hoofdstuk Waterstaat werden
vele vragen gedaan.
In de Dinsdag gehouden zitting zijn de beraad
slagingen over de staatsbegrooting voor 1882 bepaald
op aanstaanden Donderdag te elf uren.
Het ontwerp tot vaststelling der begrooting van uit
gaven voor de Rijksgestichten Ommerschans en Veen-
huizen over den dienst 1882 is aangenomen met al
gemeene stemmen.
TWEEDE KAMER.
Het dezer dagen bij de Kamer ingekomen ont
werp tot aanwijzing der gestichten, waar hetzij gevan
genisstraf, hetzij hechtenis wordt ondergaan, onder
scheidt de gevangenissen in strafgevangenissen, huizen
van bewaring en passantenhuizen. De passantenhuizen
hebben uitsluitend de sub 3 omschreven bestemming.
In iedere arrondissements-hoofdplaats of onmiddellijk
aangrenzende gemeente zullen een strafgevangenis en
een huis van bewaring zijn gevestigd, terwijl verder
bij Kon. besluit bepaald zal worden op welke andere
plaatsen een der drie soorten gevangenissen zullen zijn
gevestigd.
De Rijksinrichtingen en de Rijksopvoedingsgestichten
zijn zoowel onderling als van de in deze wet genoemde
gestichten gescheiden en de plaatsen harer vestiging
zullen bij Kon. besluit worden aangewezen. De in
werkingtreding dezer wet wordt voorgesteld tegelijk
met het strafwetboek.
In de toelichting verklaart de Minister verzekerd
te zijn, dat dit ontwerp met de bedoelingen der Staats
commissie volkomen strookt. De kosten der benoo-
digde cellen blijft de Minister ramen op 23 ton.
In de Maandagavond gehouden zitting werd de
discussie voortgezetoverdeconclusie De Jong (Suriname).
De heer Van der Hoeven achtte èn de schuld van
den Gouverneur èn dat Muller gelasterd zou hebben
onbewezen. De Kamer moest zich dus onthouden,
en enkel over pachtverlenging uitspraak doen. De
heeren Haifmans, Heydenrijck en Van Nispen bestre
den de conclusie Gleichman, die nader door den heer
Rutgers werd verdedigd. Nadat de Minister de on
schuld van den Gouverneur nogmaals had betoogd,
en in verwerping der conclusie-Gleichman de rechtvaar
diging had gezien van Gouverneur Van Sypasteijn, werd
het eerste gedeelte der conclusie-Gleichman (onvol
doend bewijs van ongegrondheid dor aantijgingen tegen
